(Unless otherwise stated, the copyright of the materials included belong to Jan Woreczko & Wadi.)
Turji-Remety
Z Wiki.Meteoritica.pl
450 kg meteorytu do wzięcia!
.jpg)
(wg Spurný 2002)
Bolid „Turji-Remety”, który otrzymał oznaczenie EN171101[1] pojawił się nad Ukrainą 17 listopada 2001 roku o godz. 16:52:46.7 UT. Bardzo jasne zjawisko było widoczne nad południowo-wschodnią Polską, wschodnią Słowacją, zachodnią Ukrainą i północnymi Węgrami. Przelot bolidu zarejestrowały 3 stacje bolidowe w Czechach i 2 w Słowacji. Ponieważ zjawiska miało miejsce nad Ukrainą daleko od stacji (najbliższa była w odległości 190 km) wszystkie obrazy zarejestrowano nisko nad horyzontem (<15 stopni). Udało się wyznaczyć parametry przelotu bolidu przez atmosferę (niskie położenie nad horyzontem powodowało jednak duży błąd wyznaczenia).
Bolid w maksimum jasności osiągnął –18,5m. Cała trasa przelotu miała długość 106 km i została przebyta w 6,9 sekundy. Widoczny przelot rozpoczął się na wysokości 81,4 km nad punktem o współrzędnych 48.9196N, 23.7428E, bolid miał wtedy prędkość 18,5 km/s. Po niecałych 7 sekundach ślad bolidu zniknął na wysokości 13,5 km nad wsią Turji-Remety w regionie Zakarpacia w Ukrainie (nad punktem 48.733N, 22.671E), bolid miał prędkość tylko 4,2 km/s. Była to najniższy punkt końcowy zanotowany w historii działalności EN. Na wysokości 31,9 km meteoroid uległ fragmentacji tracąc 72% swojej masy, a dalszy lot kontynuował w postaci trzech dużych fragmentów. Był to bolid typu I, prawdopodobnie chondryt zwyczajny. Świadkowie spadku twierdzą, że miała miejsce tuż przed zgaśnięciem druga fragmentacja (eksplozja) (Semenenko 2010).
Model spadku bolidu EN171101 pomimo sporych trudności obliczeniowych, ze względu na niską rejestrację nad horyzontem, dawał nadzieję na spadek. Wg obliczeń w atmosferę weszło ciało o masie około 4300 kg. Co najmniej 450±100 kg powinno dotrzeć do powierzchni ziemi. Modele miejsca spadku poszczególnych fragmentów, w zależności od ich masy uwzględniające dynamikę brył w zależności od ich masy i wpływ wiatru na lot w fazie ciemnej, pozwoliły wyznaczyć potencjalne miejsca spadku.[2]
Podejmowane wielokrotnie wyprawy poszukiwawcze, m.in. przez Narodową Akademię Nauk (NAN) Ukrainy[3], na miejsce ewentualnego spadku, kończyły się jak do tej pory niepowodzeniem. Nie znaleziono najmniejszego choćby fragmentu meteorytu.[4] Teren jest bardzo trudny do poszukiwań. Wysokie góry, urwiste stoki, kaniony, rzeki i silne zalesienie nie sprzyjają poszukiwaniom, ale prawdopodobieństwo spadku jest bardzo duże!
Lokalizacja
(T) Turji-Rementy
szczyt Соколич
prawdopodobne miejsca spadku fragmentów w zależności od ich masy
Trasa bolidu Turji-Remety (EN171101)
* W 2018 roku Google zmieniło zasady działania apletu, mapa może wyświetlać się niepoprawnie (pomaga Ctrl+F5); więcej → Szablon:GEMap-MyWiki
Bolid leciał (na mapie) z kierunku NEE na SWW.
Zaznaczono przypuszczalne miejsca spadku fragmentów w zależności od ich masy. W modelach uwzględniono dynamikę brył w funkcji ich masy i wpływ wiejącego w czasie spadku wiatru. Obszar spadku fragmentów większych niż 100 kg znajduje się koło wsi Turji-Rementy i ma rozmiar około 700×800 metrów[5].
Teren wokół punktu spadku „450 kg” (okolica szczytu Соколич) był wielokrotnie intensywnie przeszukiwany przez ekipy poszukiwawcze European Fireball Network (Tóth 2011).
Galeria
Poszukiwania meteorytów z bolidu EN171101 (fot. Meteoryt, 1, 2010; dzięki uprzejmości Jacka Drążkowskiego)
.jpg) Nad tą częścią Karpat przeleciał bolid EN171101 |
.jpg) Najwyżej położony teren pod trajektorią bolidu, gdzie szukała meteorytów ostatnia ekspedycja w kwietniu 2007 r. |
.jpg) Szukanie małych okazów meteorytu przy pomocy wykrywacza metalu. Kwiecień 2007 r. |
Bibliografia
- Olech Arkadiusz, (2005), EN171101 – 450 kilogramów meteorytu do wzięcia! Cyrqlarz, 174, 2005, s. 15-17 i 27. Plik PDF.
- Popova Olga, Borovička Jiří, Hartmann William K., Spurný Pavel, Gnos Edwin, Nemtchinov Ivan, Trigo-Rodríguez Josep M., (2011), Very low strengths of interplanetary meteoroids and small asteroids, Meteoritics & Planetary Science, vol. 46(10), 2011, s. 1525-1550. Plik doi.
- +Semenenko Vira P., (2010), The most interesting meteorites in a meteoritic collection of the National Academy of Science of Ukraine, Referat na VI Konferencji Meteorytowej, Kraków 2010.
- Semenenko Wiera (Vira) P., (2010), Czy po ukraińskim bolidzie EN171101 spadły meteoryty?, Meteoryt, 1, 2010, s. 12–14. Przedruk: Did the Ukrainian Bolide EN 171101 Survive as a Meteorite? by Vira P. Semenenko, Meteorite, 4, 2009.
- +Spurný Pavel, Porubčan Vladimír, (2002), The EN171101 bolide – the deepest ever photographed fireball, Proceedings of Asteroids, Comets, Meteors – ACM 2002. International Conference, 29 July-2 August 2002, Berlin, Germany. Ed. Barbara Warmbein. ESA SP-500. Noordwijk, Netherlands: ESA Publications Division, ISBN 92-9092-810-7, 2002, s. 269-272. Plik aDs.
Przypisy
Linki zewnętrzne
- woreczko.pl – Sieci bolidowe (fireball network)
