O ile nie zaznaczono inaczej, prawa autorskie zamieszczonych materiałów należą do Jana Woreczko & Wadi.

(Unless otherwise stated, the copyright of the materials included belong to Jan Woreczko & Wadi.)

---

Z Wiki.Meteoritica.pl

Nie masz uprawnień do edytowania tej strony, z następujących powodów:

• Wykonywanie tej operacji zostało ograniczone do użytkowników w grupie editor.
• Wyłączono możliwość edycji tej strony.

Tekst źródłowy strony można podejrzeć i skopiować.

__NOTOC__ == Kamień, który spadł na więzienie == [[Grafika:Warszawa_(Borelli_1670).jpg|thumb|"Obserwacja nr&nbsp;86" Borelli'ego (1670) z&nbsp;informacją o&nbsp;spadku w&nbsp;Warszawie]] Doniesienie o&nbsp;spadku kamienia, który zniszczył w&nbsp;1600 roku ('''błędna data!'''<ref name="bad date">jak się okazuje, data '''1600''' jest błędnie podana przez Klein'a (1904); zdarzenie miało miejsce prawdopodobnie w&nbsp;połowie XVII&nbsp;wieku</ref>) w&nbsp;Warszawie wieżę więzienną. ;W katalogu Klein'a (1904) jest informacja o spadku :{| class="wikitable-MET-cite" ! Zeit des Falles, ... ! Tageszeit ! Fallort oder Fundort |- | 1600<ref name="bad date"></ref> | - | Warschau⁷⁾ |} :⁷⁾ Stein, welcher den Turm eines Gefängnisses zerstörte. :(tłum.: ''Kamień, który zniszczył wieżę więzienną'') Od tej informacji (Klein 1904), zaczerpniętej z Mapy Spadków Materii Kosmicznej na obszar Polski (Czajka MSMK), rozpoczęła się historia opisywania tego wydarzenia na {{SITENAME}}. Nie ulegało wątpliwości, że informację o wydarzeniach w&nbsp;Warszawie w&nbsp;1600 roku<ref name="bad date"></ref>, musiał Klein zaczerpnąć z&nbsp;wcześniejszych źródeł. Początkowo prowadziliśmy śledztwo w&nbsp;celu ustalenia, gdzie w&nbsp;1600 roku znajdowało się w&nbsp;Warszawie więzienie (wyniki opisane poniżej). Ale, jak się okazało, należało jednak poszukać źródeł informacji Kleina. Udało się nad wyraz dobrze! == Źródła == W katalogu Kessemeyer'a (1861) znajduje się wskazówka, która może wskazywać źródło z którego zaczerpnięto informację o spadku. Pierwsze kroki prowadzą do publikacji Chladniego z&nbsp;1815 roku i drugiego jego kompleksowego opracowania (Chladni 1819, Wiedeń). '''Kesselmeyer (1861)''' (s. 372 i 417) :{| class="wikitable-MET-cite" style="max-width:1000px" | 2. || 16.. || - || - || {{sparse-b}}Warschau{{sparse-e}}. || Polen || 52°13'N. || 21°5'O. || G.50.1815.244.<ref>powołanie na Chladni (1815) (wg klucza: '''G'''ilbert, Bd.&nbsp;'''50''', rok '''1815''', s.&nbsp;'''244''')</ref> |} :{| class="wikitable-MET-cite" style="max-width:1000px" | '''349.''' || 2. || 16..&nbsp;-&nbsp;- || {{sparse-b}}Warschau{{sparse-e}}. || Polen || 52°13'N.<br />21°5'O. || C.&nbsp;229.<ref>Chladni (1819), s.&nbsp;229</ref> || 1 nach Schwefel riechender Stein<ref>''kamień o zapachu siarki''</ref>, der den Thurm eines Gefängnisses zerstörte. |} Jak widać, Kesselmeyer nie był w stanie podać dokładniej daty doniesienia, więc napisał '''16..''' oraz umieścił je w swoim zestawieniu (na stronie 417) pomiędzy rokiem '''1650''' (''1650. 6.&nbsp;Aug.; Dordrecht, Holland'') i&nbsp;'''1654''' (''1654. 30.&nbsp;März; Insel Fuhnen, Dänemark'')<ref>Kesselmeyer (1861)</ref>. Ale co może najważniejsze, Kesselmeyer powołuje się na publikacje Chladniego (1815 i&nbsp;1819), gdzie należało szukać pierwotnej informacji. W zestawieniu opublikowanym przez Chladniego w ''Annales der Physik'' z&nbsp;1815 roku, na stronie 244 '''znajduje się pierwotne źródło doniesienia!''' '''Chladni (1815)''' (s. 244) :{| class="wikitable-MET-cite" style="max-width:640px" |Ein zu ''Warschau'', wahrscheinlich um die Mitte desselben Jahrhunderts, gefallener Stein hat den Thurm eines Gefängnisses zerstört. {{sparse-b}}Petri Borelli{{sparse-e}} ''histor. et observationes physico-medicae, 1676, cent.''&nbsp;III. ''ods.''&nbsp;86.<ref name="Borelli 1670">Borelli (1670, s.&nbsp;264); dysponujemy wcześniejszym wydaniem dzieła z&nbsp;1670 roku, gdzie informacja ma inne brzmienie</ref> |} Pierwotnym źródłem doniesienia jest zatem publikacja Petri Borelli'ego z&nbsp;1676 roku<ref name="Borelli 1670"></ref>, gdzie w części III w&nbsp;''obserwacji nr&nbsp;86'' znajduje się opis zacytowany później przez Chladniego w zestawieniu z&nbsp;1819 roku. '''Chladni (1819)''' (s. 79 i 229-230) :{| class="wikitable-MET-cite" style="max-width:640px" |Nicht lange nach der Mitte desselben Jahrhunderts hat zu {{sparse-b}}Warschaw{{sparse-e}} ein großer Stein den Thurm eines Gefängnisses zerstört. |} :{| class="wikitable-MET-cite" style="max-width:640px" |Ein zu {{sparse-b}}Warschau{{sparse-e}}, wahrscheinlich auch nicht lange nacht der Mitte desselben Jahrhunderts gefallener großer Steine, hat den Thurm eines Gefängnisses zerstört. In <tt>Petri Borelli hist. et observ. physico-med. 1676, cent. III. obs. 86,</tt><ref name="Borelli 1670"></ref> wird nach Erwähnung einiger frühern Steinfälle gesagt: <tt>Recentior est casus lapidis, qui Varsoviae turrim carceris destruxit, cujus moles bina vitulina capita aequare poterat; sulphuris odorem undique fundentia hujusce frustula subnigra et quasi vitrea nobis D. de Noyers, Reginae Poloniae secretarius ostendit.</tt> (Das muß also nicht lange nach dem Falle gewesen seyn, weil der anfängliche Schwefelgeruch solcher Steine sich späterhin verliert.) <tt>Talem Lierguieus Lugduni ex Bartholino habuit.</tt> (Von dem vorher erwähnen Steinfalle auf der Insel Fünen.) <tt>Morinus vidit a coelo delapsos apud Divionienses, cordis figura donatos, et ponderis 10 librarum,</tt> (von dem Steinfalle 1634 in Burgund.<ref>o domniemanym spadku 27 października 1634 roku pisze Chladni (1819 s.&nbsp;223-224) podając źródło doniesienia; w bazie meteorytów MetBull nie ma pod tą datą zarejestrowanego spadku; o&nbsp;tym doniesieniu również na portalu: [http://meteor-center.com/encyclopedie/ Encyclopédie des météorites françaises]</ref>) |} '''Buchner (1861)''' zamieszcza tylko referencje do publikacji Chladniego (1815 i 1819). :{| class="wikitable-MET-cite" style="max-width:1000px" |{{sparse-b}}Warschau{{sparse-e}}, Polen, um 1650.<br /> '''GA. 50''', 244. '''CFM.''' 79, 229. |} :rozwinięcia skrótów → patrz [[Bibliografia/Buchner Otto]] === Pierwotne źródło === '''Borelli (1670)''' (s. 264)<ref name="Borelli 1670"></ref> :{| style="max-width:640px" |[[Grafika:Warszawa_(Borelli_1670_page264).jpg|200px|thumb|left|"Obserwacja nr 86", Borelli (1670, s.&nbsp;264)]] |'''''Fulminei lapides.''''' '''{{SmallCaps-begin}}Observatio LXXXVI.{{SmallCaps-end}}''' '''Ferunt Avicenna aliiq; multi, faxa ingentia è Cœlo cecidisse, & satis innotuit historia lapidis à&nbsp;D.Borrilly in Provincia asservati 55. Librarum ponderis, qvi èCœlo deciderat &instar dolii ignei cum maximo strepitu lapides omnes terræ circum jacentis ætate nostra calcinaverat, de qva Gassendus noster disseruit, fed adhuc recentior est casus lapidis, qvi Varsoviæ turrim carceris destruxit, cujus moles bina vitulina capita æqvare poterat, sulfuris odoré undiq; fundentia, hujusce frustula subnigra & qvasi vitrea nobis D.de Noyers Reginæ Poloniæ Secretario ostendit: talem Nobilis Liergueus Lugduni ex Bartholino habuit, & D.&nbsp;Morinus Mathem Professor Parisinus plures lapides vidit è&nbsp;Cœlo delapsos apud Divionenses, cordis figura donatos &ponderis decem Librarum. Idem legitur apud Albertum Magnum & alios. Parvos ego etiam asservo cuneiformes subnigri coloris & durissimos. Valent si ferantur collo appensi ad Variolas & morbillos ab ovilibus arcendos.''' |} Tłumaczenie w toku... == Gdzie w 1600 roku było w Warszawie więzienie? == Ciekawe, czy w 1600 roku w Warszawie było więcej więzień, czy tylko jedno i gdzie? Początkowo wydawało się, iż chodzi o więzienie mieszczące się w '''Wieży Okrągłej''' wzniesionej po 1379&nbsp;roku u&nbsp;zbiegu ulic Krzywe Koło i&nbsp;Brzozowej. Ale okazało się, że funkcję tę pełniła ona dopiero od 1627 roku, wtedy też zmieniono jej nazwę na [[:File:Warszawa_1600_(Wieża_Marszałkowska).jpg|'''Wieżę Marszałkowską''']].<ref name="Marszałkowska">za Wikipedią: Wieżę Marszałkowską rozebrano po 1808&nbsp;roku. Do końca XX&nbsp;wieku w&nbsp;pomieszczeniu w&nbsp;przyziemiu wieży znajdował się [[:File:Warszawa_1600_(Wieża_Marszałkowska).jpg|sklep z&nbsp;pamiątkami]]. Na kamiennej przyporze Baszty Marszałkowskiej do 1998&nbsp;roku stał [[:File:Warszawa_1600_(Rynek_Syrenka).jpg|pomnik warszawskiej syrenki]], który przeniesiono na [[:File:Warszawa_1600_(Rynek_Starego_Miasta)_1.jpg|Rynek Starego Miasta]].</ref> [[Grafika:Warszawa_1600_(Baruch_1929).jpg|200px|left|thumb|Dawne mury warowne miasta Starej Warszawy (Baruch 1929)]] Zwróciliśmy się o pomoc w&nbsp;ustaleniu lokalizacji więzienia do znanego varsavianisty Marka Ostrowskiego. Nie musieliśmy długo czekać, szybko nadeszła od niego odpowiedź: :''Tak, jak mówiłem, kiedy się spotkaliśmy na wydziale. Więzienie było od strony [[:File:Warszawa_1600_(Gnojna_Góra).jpg|Gnojnej Góry]] dokładnie w&nbsp;wieży znajdującej się przy furcie rybackiej u&nbsp;wylotu Kamiennych Schodków. Ale było również inne, od strony Podwala, bardziej jako areszt, ale w&nbsp;nim przetrzymywano głownie prostytutki (były pod ręką) i&nbsp;baby krnąbrne (przekupki).'' Furta rybacka to '''Wieża Biała''', zwana też Rybacką i&nbsp;Wiślaną.<ref name="Biała">za Wikipedią: W&nbsp;połowie XIX&nbsp;wieku Wieżę Białą rozebrano. Dolne partie pierwotnej wieży odkryto podczas badań archeologicznych w połowie XX wieku i&nbsp;w&nbsp;większości zniszczono podczas późniejszych remontów nawierzchni ulicy [[:File:Warszawa_1600_(ulica_Kamienne_Schodki)_1.jpg|Kamienne Schodki]].</ref> Ulica [[:File:Warszawa_1600_(ulica_Kamienne_Schodki)_1.jpg|Kamienne Schodki]] odchodząc od Rynku Starego Miasta prowadzi w&nbsp;dół w&nbsp;kierunku Wisły, łącząc się z ulicą [[:File:Warszawa_1600_(Wieża_Biała).jpg|Brzozową]] wiodła pierwotnie przez Wieżę Białą. Wieżę tę przebudowano w&nbsp;1560&nbsp;roku na bramę dla pieszych (furtę w&nbsp;murach obronnych<ref>za Wikipedią: Furta Biała nazywana Rybacką lub Wiślaną.</ref>). '''Wiadomo, że w&nbsp;końcu XVI&nbsp;wieku Wieża Biała mieściła więzienie''' (Baruch 1929)<ref>jak pisze Baruch (1929, s. 49): ''Biała Wieża służyła za więzienie miejskie bodaj od samego jej początku.³) Jest tam więzienie jeszcze w&nbsp;połowie XVII&nbsp;w.⁴)''</ref>. Jak wynika z badań Barucha (1929), nie jest łatwo ustalić losy tak starego obiektu. Wydaje się jednak, że fakt zniszczenia wieży, jak podaje Klein (1904), nie uszedłby uwadze kronikarzy. Nie znaleziono dotychczas żadnych zapisów mówiących o spadku meteorytu i&nbsp;zniszczeniu Wieży Białej w&nbsp;1600&nbsp;roku. Być może nie chodzi w doniesieniu Kleina o&nbsp;Białą Wieżę? == Lokalizacja == {{GEFrame-begin}} {{GEMap | kml1 = http://wiki.meteoritica.pl/meteoritica/GoogleMaps/wiki-Poland_newIcons.kml | kml2 = http://wiki.meteoritica.pl/meteoritica/GoogleMaps/wiki-Warszawa_1600.kml | lat = 52.2508 | lon = 21.012 | zoom = 16 | type = satellite }} <!-- <div class="GooglePlace"> <div class="GooglePlaceMap"> <googlemap lat="52.2508" lon="21.012" zoom="16" width="400" height="300" type="satellite" controls="medium" scale="yes" units="meters" selector="yes"> http://wiki.meteoritica.pl/meteoritica/GoogleMaps/wiki-Poland_newIcons.kml http://wiki.meteoritica.pl/meteoritica/GoogleMaps/wiki-Warszawa_1600.kml </googlemap> </div> --> {{GEIcon-PointRed}} (B) Wieża Biała (Furta Rybacka), (M) Wieża Marszałkowska (przybliżone lokalizacje), (G) Góra Gnojowa {{GEFrame-end}} Wieżę Marszałkowską (zwaną wcześniej Wieżą Okrągłą) rozebrano po 1808&nbsp;roku.<ref name="Marszałkowska"></ref> Wieżę Białą rozebrano w&nbsp;połowie XIX&nbsp;wieku.<ref name="Biała"></ref> <br style="clear:both" /> {| style="background-color:#F8F5E7; padding:8px; max-width:800px" |- | rowspan="2" | [[File:Warszawa_1600_(Braun_1572-1617).jpg|240px|left|Panorama Warszawy z końca XVI wieku (Braun&nbsp;1572-1617)]] | Na wyjątkowo pięknej i&nbsp;bardzo szczegółowej panoramie Warszawy zamieszczonej w&nbsp;epokowym dziele Georga Brauna ''Civitates orbis Terrarvm''<ref>Braun (1572-1617)</ref> z&nbsp;przełomu XVI i&nbsp;XVII&nbsp;wieku, Baruch&nbsp;(1929) zidentyfikował najważniejsze wieże. Tam też opisał Białą Wieżę: ''{{Wielokropek}} brama ta miała kształt budynku czworograniastego z&nbsp;wieżą sześciokątną, pokrytą takimże hełmem ostro zakończonym.'' |- | Zidentyfikowane wieże:<br /> :(B) Biała wieża<br />(M) Okrągła wieża (Marszałkowska) |- | colspan="2" | Maksymilian Baruch badając historię murów Starego Miasta, tak opisuje jej dalsze losy: ''{{Wielokropek}} Sobieszczański, zaznaczając, że na miejscu jeszcze widoczne są (1877) ślady bramy i&nbsp;wieży, uważa tę bramę za "jedną z&nbsp;większych fortec w&nbsp;murach" i&nbsp;o&nbsp;jej losach pisze: "W&nbsp;roku 1770 była ona tak zrujnowana, że magistrat wyznaczył wizyę budowniczych, którzy ocenili ją za ruderę, przeznaczoną do rozebrania. Podźwignięto ją przecież i&nbsp;stała jeszcze w&nbsp;r.&nbsp;1870, lecz wkrótce potem została usunięta zupełnie jako grożąca upadkiem"¹).''<br />''Według Kolberga "Brama na Kamiennych Schodkach rozebraną została w&nbsp;r.&nbsp;1833".''<ref>Baruch (1929)</ref> Zobacz również → [[:File:Warszawa_1600_(panorama_GoogleEarth_08-2012).jpg|współczesną panoramę Starego Miasta]] |} <br clear="all"/> === [[Mapy]] === <gallery caption="" widths="200px" heights="200px" perrow="3"> File:Warszawa_1600_(De_Fer_1715).jpg|Mapa z 1715 roku (De Fer. 1715) File:Warszawa_1600_(Plan_von_Warschaw_1716).jpg|''Plan von Warschaw'' z&nbsp;1716 roku File:Warszawa_1600_(Rizzi-Zannoni).jpg|Plan Warszawy i&nbsp;panorama z&nbsp;drugiego brzegu (montaż) z&nbsp;1772 roku (Rizzi-Zannoni 1772) File:Warszawa_1600_(Syrenka).jpg|Lokalizacja [[:File:Warszawa_1600_(Rynek_Syrenka).jpg|warszawskiej Syrenki]] ze Starówki przed przeniesieniem na Rynek </gallery> <br clear="all"/> == [[Warszawa 1600/Pliki|Galeria]] == <gallery caption="" widths="200px" heights="160px" perrow="3"> File:Warszawa_1600_(schemat_murów_obronnych).jpg|Schemat murów obronnych Starego Miasta w&nbsp;Warszawie File:Warszawa_1600_(Wieża_Biała).jpg|Miejsce u zbiegu ulic Kamienne Schodki i&nbsp;Brzozowej, gdzie znajdowała się Wieża Biała File:Warszawa_1600_(ulica_Kamienne_Schodki)_1.jpg|Ulica Kamienne Schodki (odcinek "górny") File:Warszawa_1600_(Wieża_Marszałkowska).jpg|Miejsce, gdzie stała Wieża Marszałkowska File:Warszawa_1600_(ulica_Brzozowa)_1.jpg|Ulica Brzozowa File:Warszawa_1600_(Gnojna_Góra)_1.jpg|Widok z&nbsp;Gnojnej Góry na ulice Celną i&nbsp;Brzozową </gallery> == [[Bibliografia]] == [[Grafika:Warszawa-1600.jpg|thumb|Strona z&nbsp;Kleina (1904) z&nbsp;informacją o&nbsp;spadku w&nbsp;Warszawie]] * +Baruch Maksymilian, (1929), '''Warszawa średniowieczna. Dawne mury warowne miasta Starej Warszawy. Z&nbsp;przedrukiem rozprawy Wilhelma Kolberga: Ślady dawnych murów otaczających miasto Starą Warszawę.''' Towarzystwo Miłośników Historji. Bibljoteka Historyczna im. T.&nbsp;Korzona, nr&nbsp;21, 1929. Plik [http://ebuw.uw.edu.pl/dlibra/doccontent?id=94650&from=FBC DjVu]. * {{Borelli (1670) | page=264}} * {{Braun (1572-1617)}} * {{Buchner (1861)}} * {{Chladni (1815) | page=244}} * {{Chladni (1819 Wien) | page=79 i&nbsp;229-230}} * {{Kesselmeyer (1861) | page=372 i&nbsp;417}} * {{Klein (1904)}} * {{Rizzi-Zannoni (1772)}} {{Przypisy}} == Zobacz również == * warszawskie Stare Miasto → [[Warszawa 1600/Pliki|Galeria]] * doniesienie [[Warszawa 1654]] == Linki zewnętrzne == * Wikipedia - [http://pl.wikipedia.org/wiki/Góra_Gnojna Góra Gnojna] &bull; [http://pl.wikipedia.org/wiki/Wieża_Biała_w_Warszawie Wieża Biała w Warszawie] &bull; [http://pl.wikipedia.org/wiki/Wieża_Marszałkowska_w_Warszawie Wieża Marszałkowska w Warszawie] &bull; [http://pl.wikipedia.org/wiki/Ulica_Kamienne_Schodki_w_Warszawie Ulica Kamienne Schodki w Warszawie] * Portal - [http://meteor-center.com/encyclopedie/ Encyclopédie des météorites françaises] * {{Czajka MSMK}} [[Category:Doniesienia]]

Wróć do strony Warszawa 1600.