O ile nie zaznaczono inaczej, prawa autorskie zamieszczonych materiałów należą do Jana Woreczko & Wadi.

(Unless otherwise stated, the copyright of the materials included belong to Jan Woreczko & Wadi.)

---

Z Wiki.Meteoritica.pl

Nie masz uprawnień do edytowania tej strony, z następujących powodów:

• Wykonywanie tej operacji zostało ograniczone do użytkowników w grupie editor.
• Wyłączono możliwość edycji tej strony.

Tekst źródłowy strony można podejrzeć i skopiować.

__NOTOC__ == Czy zebrano wszystko? == {{InfoboxMeteorite | nazwa = Tabor | grafika = Tabor_(catalog_Tucek_1968).jpg | opis = Okazy meteorytu Tabor ze zbiorów Muzeum Narodowego w&nbsp;Pradze (źródło:&nbsp;Tuček&nbsp;1968) | klasa = Spadek | metbull = 23776 | lokalizacja = Czechy | położenie = 49°24'N, 14°39'E | data = 3 lipca 1753, 20:00 local | uwagi = | typ = chondryt zwyczajny, H5 | masa = 7,54 kg | liczba = deszcz | synonimy = w NHM Cat: '''Kravin''', '''Krawin''', '''Strkov''', '''Strkow'''; po czesku: Tábor, Kravín }} Deszcz meteorytów 3 lipca 1753 roku na terenie dzisiejszych Czech. Historię spadku opisał w swej relacji astronom, fizyk i&nbsp;matematyk oraz kierownik katedry na Uniwersytecie Praskim '''Joseph Stepling'''. W&nbsp;artykule Marka Grossmana (2011) znajdują się fragmenty listu Josepha Steplinga do członka towarzystwa Royal Society w&nbsp;Londynie, Jamesa Shorta. W&nbsp;liście pisanym po łacinie Stepling raportuje m.in. o&nbsp;spadku kamieni z&nbsp;nieba 3&nbsp;lipca 1753&nbsp;roku w&nbsp;okolicach Strkowa na południe od miejscowości Tabor. W&nbsp;przetłumaczonym na potrzeby posiedzenia Royal Society liście znajdujemy wiele ważnych informacji oraz opisane są tam dwa przypadki świadków owego spadku. :Około ósmej wieczorem przy niemal bezchmurnym niebie zaobserwowano ''ciągłą błyskawicę trwającą dłużej niż zwykle'', której towarzyszyły ''trzy potężne grzmoty''. Po czym spadł deszcz kamieni ''mających czarniawy kolor zewnętrznej powierzchni i&nbsp;popielaty kolor wewnątrz''. Jeden ze świadków pasterz owiec ''widząc cztery kamienie spadające z powietrza podbiegł do nich, bo były nie dalej niż trzydzieści kroków od niego, i&nbsp;wziął jeden z&nbsp;nich i&nbsp;zatrzymał go. To, jak rozumiem, zdarzyło się poza [Piscinam?]<ref name="Piscinam">'''''Piscinam''''' - prawdopodobnie od łacińskiego ''piscīna'' (biernik ''piscīnam''), które w tym wypadku można przetłumaczyć jako '''staw rybny''' (ryba łac. ''pisce'')</ref> koło wsi Strkow około mili czeskiej od Taborium''. Drugi opisany przez Steplinga świadek ''wieśniak we wsi Plan<ref>chodzi o współczesną miejscowość '''Planá nad Lužnicí''' (co po czesku znaczy ''Planá nad rzeką''), którego dzielnicą jest '''Strkov'''? Nazwy Plan, Planá wystepują na starych mapach</ref>, w jurysdykcji Strkow, przypomniał sobie, że widział, jak na polach kamienie spadają z&nbsp;powietrza około 50&nbsp;kroków od niego; że obserwował dwa z&nbsp;nich i&nbsp;zauważył, jak wzbiły pył i&nbsp;wywołały wstrząs gruntu przy spadku, i&nbsp;że stwierdził, że jeden z&nbsp;nich był dość gorący, gdy wziął go do ręki''.<ref>fragmenty tłumaczenia z artykułu Grossmana (2011) z&nbsp;kwartalnika ''Meteoryt''</ref> Co jest istotnego i&nbsp;znamiennego w tej relacji? Otóż, jak opisują świadkowie, w&nbsp;polu ich widzenia w&nbsp;odległościach kilkudziesięciu kroków od nich, spadło po kilka kamieni, można stąd wnioskować, że spadek meteorytu Tabor był '''obfitym deszczem meteorytów&nbsp;(?!)'''. Być może równie dużym jak deszcz meteorytu [[Pułtusk]]? == Zachowane okazy == W zbiorach muzealnych zachowało się niewiele okazów, a&nbsp;w&nbsp;katalogach podaje się TKW tylko '''7,54&nbsp;kg'''!<ref name="katalog Tucek">według katalogu Tuček'a (1968) był to deszcz meteorytów, '''największy okaz miał 7,28&nbsp;kg''', ale całkowita masa spadłych kamieni (TKW) nie jest znana; według katalogu Grady (2000) największy okaz miał 13 funtów (~5,9&nbsp;kg)</ref>. W&nbsp;zbiorach NHM w Wiedniu znajduje się m.in. kompletny okaz '''2,789&nbsp;kg''' (całkowita waga wszystkich okazów '''4,063&nbsp;kg''') (katalogi Berwerth 1903 i&nbsp;Grady 2000). Jest to chyba masa główna?<ref name="katalog Tucek"></ref> W&nbsp;zbiorach Muzeum Narodowego w&nbsp;Pradze są tylko 3&nbsp;fragmenty, największy z nich (po lewej [[:Image:Tabor_(catalog_Tucek_1968).jpg|na zdjęciu]]), okaz całkowity ma wagę '''475,7&nbsp;g''' (w&nbsp;sumie w&nbsp;zbiorach muzeum jest '''766,4&nbsp;g''') (Tuček 1968). Również większe ilości znajdują się w: Budapeszcie - okaz całkowity '''709,2&nbsp;g''' i&nbsp;płytka '''28,6&nbsp;g''' (Ravasz 1969), katalog Grady (2000) wymienia jeszcze dwa okazy w&nbsp;zbiorach węgierskich - '''1,5&nbsp;kg''' i&nbsp;'''762&nbsp;g'''; MHN Paryż - '''160&nbsp;g'''; FMHN Chicago - '''111&nbsp;g'''; NHM Londyn - '''150''', '''7''', '''~3,7''' i&nbsp;'''13,7&nbsp;g''' (Grady 2000). W&nbsp;pozostałych kolekcjach jest jeszcze w&nbsp;sumie mniej niż 100&nbsp;gram fragmentów. Ogólna waga zachowanych fragmentów przekracza znacznie TKW podawane w katalogach?! Meteoryty z tego spadku są znajdowane do dziś! Informacja zamieszczona na Meteoritical Bulletin: [[Image:Tabor_(MetBull_33).jpg|left|200px|thumb|''Meteoritical Bulletin'', 33]] :''Dr. Gustav Skrov (Czeske-Budeevice, Czechoslovakia) in a letter, X.14 1964 reported about discovery by him together with Dr. B. Polesny and Dr. J. Ihm a frag­ment of the stony (chondrite) meteorite of Strkov (Tabor) weighing 67.5&nbsp;gr in Tre­bone in 1962. The meteorite was turned over to the Popular Observatory of Ceske Budejovice.'' O tym znalezisku wspomina również Pokrzywnicki (1970). <br clear="all"/> == Źródła == '''Chladni (1819)''' (s. 246) :{| style="width:800px" |[[Grafika:Tabor_(Chladni_1819).jpg|200px|thumb|left|Chladni (1819), s.&nbsp;246]] |} '''Kesslemeyer (1861)''' (s. 368, 420) :{| class="wikitable-MET-cite" style="max-width:1000px" | 45. || 1753 || 3. || Juli || {{sparse-b}}Plan{{sparse-e}} und {{sparse-b}}Strkow{{sparse-e}}, beide SO. von Tabor, ehemaliger Kreis Bechin. ''Sp.-Gew.'':&nbsp;3,65-4,28<ref>ciężar właściwy (niem. ''spezifische Gewicht'')</ref> || Böhmen || 49°21'N.<br />49°21'N. || 14°43'O.<br />14°43'O. || G.50.1815.248.<ref>powołanie na (1815) (wg klucza: '''G'''ilbert, Bd.&nbsp;'''50''', rok '''1815''', s.&nbsp;'''248''')</ref> W.&nbsp;1860. S.&nbsp;1860. |} :{| class="wikitable-MET-cite" style="max-width:1000px" | '''383.''' || 45 || 1753.&nbsp;3.&nbsp;Juli || {{sparse-b}}Plan{{sparse-e}} und {{sparse-b}}Strkow{{sparse-e}}, beide SO. von Tabor; Kreis Bechin || Böhmen || 49°21'N.&nbsp;14°43'O.<br />und<br />49°21'N.&nbsp;14°44'O. || C.&nbsp;246.<ref>Chladni (1819), s.&nbsp;246</ref> || Unter kanonenähnlichem Getöse viele eisenhaltige Steine, daren grösster von 13&nbsp;''℔''. |} == Lokalizacja == {{GEFrame-begin}} {{GEMap | kml1 = http://wiki.meteoritica.pl/meteoritica/GoogleMaps/wiki-Poland_newIcons.kml | kml2 = http://wiki.meteoritica.pl/meteoritica/GoogleMaps/wiki-Czech-MM.kml | lat = 49.373 | lon = 14.699 | zoom = 11 | type = terrain }} {{GEIcon-PointRed}} (S) Strkov (Planá nad Lužnicí), (K) Kravín (jeziora Nový i&nbsp;Starý Kravín) {{GEIcon-Coord}} współrzędne wg innych autorów {{GEFrame-end}} Rejon spadku wg Tuček'a (1968) to: ''Kravín farm near the village of Strkov, SSE of Tábor... (49°21'N 14°43'E)''.<ref name="katalog Tucek"></ref>. Współcześnie nie ma już na mapach 'wsi' '''Kravin''', nazwa zachowała się tylko w&nbsp;nazwach okolicznych jezior Nový i&nbsp;Starý Kravín. Jeziora te to prawdopodobnie stawy rybne, co by się zgadzało z&nbsp;relacją Steplinga, gdzie pojawia się określenie ''Piscinam'' - staw rybny<ref name="Piscinam"></ref>. Słowo ''kravín'' znaczy po czesku '''''obora'''''. Prawdopodobnie był to duży deszcz meteorytów, ale zebrano niewiele okazów! <br clear="all"/> === Mapy === <gallery caption="" widths="200px" heights="200px" perrow="3"> File:Tabor_(Robert_de_Vangoudy_1757).jpg|Miejscowości '''Tabor''' i&nbsp;'''Plan''' na mapie de Vangoudy z 1751 roku<ref>mapa ''Le Royaume de Boheme, le Duche de Silesie, et les Marquisats de Moravie et Lusace, dresses d'apres les cartes de Muller, par le Sr. Robert Geographe ordin. du Roi. Avec Privilege.'' 1751.</ref> (źródło: David Rumsey Map Collection) File:Tabor_(Mapy_austro-wegierskie_32-49).jpg|Miejscowości '''Planá''', '''Strkow''' i&nbsp;'''Krawin''' (źródło: Mapy austro-węgierskie, 1880-1912) </gallery> <br clear="all"/> == Galeria == Meteoryt Tabor <gallery caption="" widths="200px" heights="160px" perrow="3"> File:Tabor_(fot_26_Tucek_1981).jpg|Meteoryt Tabor (źródło:&nbsp;Tuček&nbsp;1981) File:Tabor_(fot_27_Tucek_1981).jpg|Meteoryt Tabor (źródło:&nbsp;Tuček&nbsp;1981) File:Tabor_(NHM_Prague).jpg|Meteoryt Tabor w zbiorach MHN w&nbsp;Pradze (fot.&nbsp;Aubrey&nbsp;Whymark, ''za&nbsp;zgodą'') </gallery> <br clear="all"/> == [[Bibliografia]] == * {{Chladni (1819 Wien) | page=246}} * {{Grady (2000)}} * +Grossman Mark, (2011), '''Joseph Stepling i spadek meteorytu [[Tabor]].''' ''Meteoryt'', 2, 2011, s. 3–6, (tłumaczenie art., ''METEORITE'', vol. 17, no. 2)<ref>patrz strona - '''''[http://meteoritemanuscripts.blogspot.com/2011/01/handwritten-letter-by-joseph-stepling.html Handwritten Letter by Joseph Stepling Describing Tabor Fall Discovered]'''''</ref> * {{Kesselmeyer (1861) | page=368, 420}} * +'''''Meteoritical Bulletin''''', 33, Moscow 1965, s.&nbsp;5. Plik [http://www.lpi.usra.edu/meteor/docs/mb33.pdf PDF ] * Pokrzywnicki Jerzy, (1970), '''Nowe meteoryty.''' ''Acta Geophys. Polon.'', vol. XVIII, nr 1, 1970, s. 143-145. Plik {{Djvu|Pokrzywnicki_(AGeophP_XVIII_1970).djvu|DjVu}} * +Stepling Joseph (łac. Stepling Josephum), (1754), '''De Pluvia Lapidea Anni M.DCC.LIII. ad Strkow et ejus Causis Meditatio.''' Praga 1754<ref>wg Grossman (2011) ''O deszczu kamieni w roku 1753 koło Strkowa i rozważania o jego przyczynie''</ref>. Plik [http://eod.vkol.cz/11715/ PDF ] * {{Tuček (1968)}} * {{Tuček (1981)}} {{Przypisy}} == Linki zewnętrzne == * '''Meteoritical Bulletin Database ([http://www.lpi.usra.edu/meteor/metbull.php MBD])''' - meteoryt [http://www.lpi.usra.edu/meteor/metbull.php?code=23776 Tabor] * '''Encyclopedia of Meteorites ([http://www.encyclopedia-of-meteorites.com/ EoM])''' - meteoryt [http://www.encyclopedia-of-meteorites.com/meteorite.aspx?id=23776 Tabor] * Strona internetowa Marka Grossmana o rękopisie Steplinga - '''''[http://meteoritemanuscripts.blogspot.com/2011/01/handwritten-letter-by-joseph-stepling.html Handwritten Letter by Joseph Stepling Describing Tabor Fall Discovered]'''''. * Wikipedia (CS) - [http://cs.wikipedia.org/wiki/Planá_nad_Lužnicí Planá nad Lužnicí], dzielnica [http://cs.wikipedia.org/wiki/Strkov_(Planá_nad_Lužnicí) Strkov] * Muzeum Historii Naturalnej w Pradze (Prague Natural History Museum) - [http://www.nm.cz/ Národí Muzeum Praha] * Muzeum Historii Naturalnej w Budapeszcie (Hungarian Natural History Museum, Budapest) - [http://www.nhmus.hu/ Magyar Természettudományi Múzeum Budapest] [[Category:Poza granicami Polski]] [[Category:Czechy]] [[Category:Warto szukać]]

Wróć do strony Tabor.