O ile nie zaznaczono inaczej, prawa autorskie zamieszczonych materiałów należą do Jana Woreczko & Wadi.

(Unless otherwise stated, the copyright of the materials included belong to Jan Woreczko & Wadi.)

---

Z Wiki.Meteoritica.pl

Nie masz uprawnień do edytowania tej strony, z następujących powodów:

• Wykonywanie tej operacji zostało ograniczone do użytkowników w grupie editor.
• Wyłączono możliwość edycji tej strony.

Tekst źródłowy strony można podejrzeć i skopiować.

__NOTOC__ {{VerifyLevel|level=0i}} {{InfoboxMuzeum | nazwa = Muzeum Geologiczne im. Stanisława Józefa Thugutta{{Thugutt SJ-biogram|}}, Wydział Geologii Uniwersytetu&nbsp;Warszawskiego w&nbsp;Warszawie | adres = al. Żwirki i Wigury 93<br>02-089 Warszawa<br>http://www.geo.uw.edu.pl/muzeum | pracownicy = starszy kustosz dr Marek Stępisiewicz<br>starszy asystent muzealny Mariusz Niechwedowicz | kontakt = [mailto:muzeum.geol@uw.edu.pl muzeum.geol@uw.edu.pl]<br>tel. (22) 554 03 36, (22) 554 00 25 | wystawy = duży zbiór tzw. [[Pultusk (Pułtusk)|„grochu pułtuskiego”]] (ang. ''Pultusk peas'') i&nbsp;innych meteorytów dostępny na&nbsp;stałej ekspozycji }} <br clear="all"/> == Początki kolekcji Uniwersytetu Warszawskiego == Zbiory Muzeum Geologicznego im. Stanisława Józefa Thugutta{{Thugutt SJ-biogram|}} (dawniej Muzeum Wydziału Geologii UW) powstały na bazie ocalonych fragmentów utworzonego w&nbsp;1816 roku zbiorów '''Gabinetu Mineralogicznego (Katedry Mineralogii) Królewskiego Uniwersytetu Warszawskiego'''. Po upadku Powstania Listopadowego Uniwersytet został zlikwidowany. W&nbsp;trakcie represji popowstaniowych władze carskie uznały zbiory i&nbsp;kolekcje Towarzystwa Przyjaciół Nauk (TPN) i&nbsp;Uniwersytetu za trofea wojenne i&nbsp;wywiozły je do Petersburga. Na szczęście większość kolekcji uniwersyteckich, w&nbsp;tym Gabinet Mineralogiczny, pozostały na miejscu. Burzliwe losy Uniwersytetu (Królewskiego UW, Szkoły Głównej<ref>kustoszem gabinetu mineralogicznego Szkoły Głównej był profesor '''Antoni Wałecki''' (źródło: '''Skład Szkoły Głównej''', ''[[Tygodnik Ilustrowany/Artykuły|Tygodnik Ilustrowany]]'', 255-256, 1887; tam też jego {{Txt2Img|Profesorowie_Szkoły_Głównej_(Tygodnik_Ilustrowany_256_1887).jpg|portret (76)}})</ref>, Cesarskiego UW) nie ominęły również jego zbiorów mineralogicznych. Wieloletnie kłopoty lokalowe, finansowe, liczne przenosiny i&nbsp;reorganizacje oraz ludzka niefrasobliwość<ref>opisane są przypadki kradzieży okazów (Wacholska 2006, za Łaszkiewicz 1980): prawdopodobnie na początku XX wieku skradziono część okazów, wykryto, że bliźniaczo podobne lub okazy przepołowione, które idealnie pasowały do okazów z&nbsp;Gabinetu Mineralogicznego, znajdowały się w&nbsp;Muzeum Przemysłu i&nbsp;Rolnictwa przy Krakowskim Przedmieściu&nbsp;66! Podejrzewano kilka osób o&nbsp;kradzież (preparator Paweł Troicki i&nbsp;jego przyjaciel), ale sprawa nigdy nie została wyjaśniona oraz nie wiadomo ile okazów zaginęło</ref> i&nbsp;wypadki losowe spowodowały, że właściwie nie zachowały się kompletne dokumenty dotyczące zawartości zbiorów.<ref>w 1937 roku prof. Zygmunt Weyberg ponownie objął funkcję kierownika Zakładu Mineralogii; dokumentacja Gabinetu Mineralogicznego znajdująca się w&nbsp;jego prywatnym mieszkaniu, uległa w&nbsp;czasie Powstania Warszawskiego całkowitemu zniszczeniu</ref> We wrześniu 1939 roku bomba zapalająca spadła na budynek Zakładu Geologii i Mineralogi powodując niemal całkowite zniszczenie zbiorów. Szacuje się, że zbiór liczył wówczas 18-20 tysięcy okazów (Łaszkiewicz 1980)! Szczegółowo historię zbiorów geologicznych i mineralogicznych Uniwersytetu Warszawskiego opisał Michał Szulczewski (Wróblewski 2016). Warszawskie zbiory mineralogiczne nie miały szczęścia! Opisując kolekcję Gabinetu Mineralogicznego UW pod koniec XIX wieku, tak kończy swój artykuł Weyberg (1898, ''Wszechświat''): {{AQuote-begin |max-width=800px}} {{Wielokropek}} Tyle mówią o losach zbiorów mineralogicznych naszego miasta przechowane papiery; lecz daleko więcej jeszcze daje do myślenia każda szara, wyblakłem pismem zapełniona kartka, z&nbsp;pod któregokolwiek dawnego okazu wyjęta, gdy się pozna, czyja ręka ją nakreśliła i&nbsp;gdy się pomyśli, że leżący na niej okaz sprowadzono umyślnie z&nbsp;niezmiernie od nas odległej Ziemi Ognistej, głuchych tajg syberyjskich lub niebotycznych Kordylierów. {{AQuote-end}} :Nic dodać, nic ująć{{Kropek}} clou fascynacji starymi kolekcjami! Szczegółowo losy zbiorów Gabinetu Mineralogicznego opisuje Małgorzata Wacholska w&nbsp;swojej pracy magisterskiej (Wacholska 2006). === Meteoryty === [[Image:Pułtusk_(MWGUW_008814).jpg|thumb|240px|right|Okaz meteorytu [[Pultusk (Pułtusk)|Pułtusk]] nr&nbsp;008814 (38,1&nbsp;g), prawdopodobnie z&nbsp;kolekcji Szkoły Głównej; na okazie znajdowała się metryczka pisana ręcznie tuszem częściowo nieczytelna („Pułtusk/Gostkowo/1868 Jan30”) (Szczygielska 2002)]] Przed wojną w zbiorach Uniwersytetu Warszawskiego znajdowało się kilka meteorytów: * Fragmenty meteorytu '''[[Łowicz]]''' przeznaczonych jako materiał do badań ([[Łowicz/Zabytki Przyrody Nieożywionej, zeszyt 3, 1936|Różycki et&nbsp;al. 1936]]). * Prawdopodobnie fragment meteorytu '''[[Kikino]]''', dar prof. Feliksa Pawła Jarockiego z&nbsp;1826 roku (Wacholska 2006, s.&nbsp;32, za Bieliński 1912). * W 1827 roku Kazimierz Plater Ziberg, student politechniki ofiarował okaz meteorytu '''[[Lixna]]'''. * Meteoryt '''[[Bialystok (Białystok)]]''' (jak podaje ''Gazeta Korrespondenta Warszawskiego i&nbsp;Zagranicznego'' z 1828 roku: «Do Gabinetu Mineralogicznego. Drogą urzędową nadesłany został odłam Aerolitu spadłego we wsi Fastach w&nbsp;Obwodzie Białostockim.»). * Nieznana jest dokładna liczba okazów meteorytu '''[[Pultusk (Pułtusk)]]''', jaki znajdowały się w&nbsp;zbiorach gabinetu. Według publikacji Babczyński et&nbsp;al. (1868, ''Notice sur la météorite tombée{{Kropek}}'') było to około 400 sztuk. Największe z&nbsp;nich: jeden 7&nbsp;kg, trzy po ok. 4&nbsp;kg oraz największe z&nbsp;pozostałych osiągały wagę do 2,5&nbsp;kg. Część tego zbioru ocalała w&nbsp;pracowni Stanisława Thugutta przy ul. Śniadeckich<ref>Stanisław Thugutt mieszkał w&nbsp;Warszawie przy ul.&nbsp;Śniadeckich&nbsp;18f; również pierwszą siedzibą Towarzystwa Naukowego Warszawskiego (TNW) była ofiarowana w&nbsp;1911 roku przez hrabiego Józefa Potockiego, kamienica przy ulicy Kaliksta (dziś Śniadeckich)&nbsp;8; co ciekawe przy ul.&nbsp;Śniadeckich&nbsp;10 mieszkał [[Bibliografia/Pokrzywnicki Jerzy|Jerzy Pokrzywnicki]]!</ref> (Wacholska 2006; Pokrzywnicki 1964). * W 1884 roku (2 sierpnia<ref>(16 sierpnia ''nowego stylu'') o&nbsp;wizycie Domeyki w&nbsp;Warszawie: ''[[Wszechświat/Artykuły|Wszechświat]]'', 32, 1884</ref>) kolekcję UW odwiedził Ignacy Domeyko i&nbsp;na pamiątkę swojej wizyty podarował do zbiorów (za Weyberg 1898): „''{{Wielokropek}}&nbsp;63&nbsp;okazy najrzadszych minerałów w&nbsp;tak niezwykłych kryształach, że stanowić mogą ozdobę najbogatszego niemal gabinetu: przytoczę tu np. {{Wielokropek}} rzadkie bardzo '''okazy żelaza meteorycznego'''&nbsp;{{Wielokropek}}''”. Nie wiadomo, jakie to były dokładnie meteoryty! O okazach meteorytu [[Pultusk (Pułtusk)|Pułtusk]] i okazach od Ignacego Domeyki wspomina również Małkowski (1927). Niezrozumiałym jest, iż niewątpliwie duża i&nbsp;znana kolekcja Uniwersytetu Warszawskiego, nie znalazła się w&nbsp;największym opracowaniu kolekcji meteorytów końca XIX wieku, w&nbsp;katalogu Wülfinga (1897)?! <br clear="all"/> == Współczesna kolekcja meteorytów == Po wojnie odtworzono ocalałe fragmenty kolekcji uniwersyteckiej. Większość okazów trafiła do muzeum Wydziału Geologii UW. Do 1995 roku w zbiorach muzeum znajdowały się tylko 4&nbsp;meteoryty: [[Bjurböle]] (fc&nbsp;52,3&nbsp;g), Pavlodar (Pallasite){{MBD-record|name=Pavlodar (Pallasite)}} (s&nbsp;17,5&nbsp;g), [[Pultusk (Pułtusk)|Pułtusk]] (cs&nbsp;18,6&nbsp;g)<ref>okaz z kolekcji Jana Samsonowicza ({{Txt2Img|Pułtusk_(MWGUW_002932).jpg|nr inw. 002932}})</ref>, Toluca{{MBD-record |name=Toluca}} (s&nbsp;12,0&nbsp;g) (Stępisiewicz 2012). Warto odnotować, że fragment meteorytu '''Pavlodar (Pallasite)'''{{MBD-record|name=Pavlodar (Pallasite)}} w&nbsp;zbiorach muzeum pochodzi od [[Bibliografia/Siemaszko Julian Iwanowicz|Juliana Siemaszko]] (Stępisiewicz 2012). Siemaszko miał w&nbsp;kolekcji większą część masy głównej tego pallasytu – polerowaną połowę okazu o&nbsp;masie 2198&nbsp;g. Figurowała ona w&nbsp;jego katalogu (Siemaszko 1891) pod nazwą: ''Iamyschewa, Pawlodar, Semipalatinsk Russe''. W następnych latach, głównie dzięki staraniom ówczesnego kierownika muzeum magistra Andrzeja Pelca, zbiory muzeum znacząco się powiększyły. Między innymi w&nbsp;2001 roku do zbiorów trafiła kolekcja 231 sztuk meteorytu [[Pultusk (Pułtusk)|Pułtusk]] pochodząca ze spuścizny po prof. Kazimierzu Smulikowskiem. W&nbsp;sumie w&nbsp;kolekcji muzeum znajduje się '''233 okazy meteorytu [[Pultusk (Pułtusk)|Pułtusk]]''' o&nbsp;łącznej wadze 3325,4&nbsp;g z&nbsp;czego większość to okazy całkowite (największy okaz waży {{Txt2Img|Pultusk_254,9_cs_(MWGUW).jpg|254,9&nbsp;g}}, najmniejszy 0,9&nbsp;g), w&nbsp;tym 30 okazów tzw. „grochu pułtuskiego” o&nbsp;masach poniżej 4,0&nbsp;g<ref>część okazów meteorytu [[Pułtusk]] została użyczona w&nbsp;2010 roku w&nbsp;celach naukowych prof. Andrzejowi Żelaźniewiczowi z&nbsp;ING PAN, Ośrodek Badawczy we Wrocławiu</ref> (Pilski 1995, 2001; Stępisiewicz 2012; Szczygielska 2002). Dwa okazy meteorytu [[Pultusk (Pułtusk)|Pułtusk]] nie pochodzą z&nbsp;kolekcji Kazimierza Smulikowskiego. {{Txt2Img|Pułtusk_(MWGUW_008814).jpg|Okaz o&nbsp;numerze inw.&nbsp;008814 (38,1&nbsp;g)}} pochodzi prawdopodobnie z&nbsp;kolekcji Szkoły Głównej. Natomiast {{Txt2Img|Pułtusk_(MWGUW_002932).jpg|okaz nr&nbsp;002932 (18,6&nbsp;g)}} pochodzi z&nbsp;daru Jana Samsonowicza (04.08.1951&nbsp;r.) i&nbsp;według opisu został zakupiony od Wiktorii Borowińskiej (Magnuszew), a&nbsp;został znaleziony przez jej ojca (Szczygielska 2002). Obecnie na zbiór meteorytów Muzeum Wydziału Geologii UW składa się blisko 300 okazów (fragmentów) meteorytów pochodzących z&nbsp;ponad 40 różnych lokalizacji (Stępisiewicz 2012; Szczygielska 2002). <br clear="all"/> == Galeria == Wybrane okaz meteorytów z kolekcji [[Muzeum Wydziału Geologii UW|Muzeum Wydziału Geologii Uniwersytetu Warszawskiego]] <gallery caption="" widths="200px" heights="160px" perrow="3"> File:Pułtusk_(MWGUW_008810).jpg|Największy w zbiorach okaz meteorytu [[Pultusk (Pułtusk)|Pułtusk]] o&nbsp;wadze 254,9&nbsp;g (nr&nbsp;inw. 008810) (Szczygielska 2002) File:Pultusk_254,9_cs_(MWGUW).jpg|Okaz meteorytu [[Pultusk (Pułtusk)|Pułtusk]] (254,9&nbsp;g; nr&nbsp;inw. 008810) (fot.&nbsp;Mariusz Niechwedowicz) File:Pultusk_102,9_cs_(MWGUW).jpg|Okaz meteorytu [[Pultusk (Pułtusk)|Pułtusk]] o&nbsp;wadze 102,9&nbsp;g (nr&nbsp;inw. 008813) (fot.&nbsp;Mariusz Niechwedowicz) File:Pułtusk_(MWGUW_002932).jpg|Okaz meteorytu [[Pultusk (Pułtusk)|Pułtusk]] o&nbsp;wadze 18,6&nbsp;g (nr&nbsp;inw. 002932) z&nbsp;kolekcji Jana Samsonowicza (Szczygielska 2002) File:Pultusk_groch_pultuski_(MWG_UW).jpg|Okazy [[Pultusk (Pułtusk)|„grochu pułtuskiego”]] ze zbiorów muzeum (fot. Jan Woreczko) File:Groch_pułtuski_(Muzeum_WG_UW)-1.jpg|Okazy [[Pultusk (Pułtusk)|„grochu pułtuskiego”]] ze zbiorów muzeum (fot. Szymon Kozłowski) File:Groch_pułtuski_(Muzeum_WG_UW)-2.jpg|Okazy [[Pultusk (Pułtusk)|„grochu pułtuskiego”]] ze zbiorów muzeum (fot. Szymon Kozłowski) </gallery> <gallery caption="" widths="200px" heights="150px" perrow="3"> File:Morasko_4600_cs_(MWGUW).jpg|Okaz meteorytu [[Morasko]] o&nbsp;wadze 4,6&nbsp;kg (fot.&nbsp;Mariusz Niechwedowicz) File:Morasko_(Muzeum_WG_UW).jpg|Jeden z okazów meteorytu [[Morasko]] znalezionych przez Krzysztofa Sochę, ten okaz uderzył w&nbsp;duży kamień! (fot.&nbsp;Jan Woreczko) </gallery> === Mass media === {| |- |<youtube height="250" width="140px">xyNs0TEiGuU</youtube> [https://www.youtube.com/shorts/xyNs0TEiGuU #WGabinecieAstronoma] |} <br clear="all"/> == [[Bibliografia]] == * {{Babczyński (1868)}} * +Kamińska Ewelina, (2007), '''Upadek meteorytu [[Pultusk (Pułtusk)|Pułtusk]] w świetle literatury (140 rocznica zdarzenia)''', praca licencjacka, Wydział Nauk Geograficznych i Geologicznych UAM, Poznań 2007. * +Kamińska Ewelina, (2009), '''Rodzaje skorup obtopieniowych a rozmieszczenie odłamków meteorytu [[Pultusk (Pułtusk)|Pułtusk]]''', praca magisterska, Wydział Nauk Geograficznych i Geologicznych UAM, Poznań 2009. * Łaszkiewicz Antoni, (1980), '''O warszawskich kolekcjach i zbiorach mineralogicznych i geologicznych''', ''Prace Muzeum Ziemi'', 31, 1980, s. 37-46. * +Małkowski Stanisław, (1927), '''Wiadomości o zbiorach geologicznych i mineralogicznych w Warszawie''', w: Lewiński J., Łuniewski A., Małkowski St., Samsonowicz J., ''Przewodnik geologiczny po Warszawie i okolicy: z mapą geologiczną'', Wyd. Oddziału Warszawskiego Komisji Fizjograficznej Polskiej Akademji Umiejętności, 1927, s. 161-167. * +Pelc Andrzej, Pilski Andrzej S., (1996), '''Meteoryty – goście z kosmosu''', przewodnik po wystawie, Warszawa 1996.<ref>o wystawie Pilski (1996, ''Meteoryt''); wystawa trwała od 18 listopada do 18 grudnia 1996&nbsp;r.; na wystawie udało się zgromadzić imponujący zbiór meteorytów pochodzących z&nbsp;kolekcji instytucjonalnych, jak i&nbsp;prywatnych; m.in. okazy meteorytów antarktycznych udostępnił [[Bibliografia/Lang Bruno|Bruno Lang]]; {{Sparse-b}}ciekawostka:{{Sparse-e}}''{{Wielokropek}} Ponadto został nakręcony krótki film dla telewizji, który powinien być pokazywany w&nbsp;styczniu lub w&nbsp;lutym, w&nbsp;programie dla dzieci [[Południk 19 (program)|„Południk&nbsp;19”]] nadawanym w&nbsp;II&nbsp;programie TVP o&nbsp;10.00 i&nbsp;19.30 we wtorki raz lub dwa razy w&nbsp;miesiącu. Ten, komu uda się upolować ten program, zobaczy ładne meteoryty.&nbsp;{{Wielokropek}}'' (być może, gdzieś w&nbsp;archiwach TVP zachował się ten film?)</ref> * {{Pilski (1995)}} * Pilski Andrzej S., (1996), '''[[Muzeum Wydziału Geologii UW|Warszawska wystawa meteorytów]]''', ''Meteoryt'', 4, 1996, s. 19-20. Plik {{Link-Meteoryt |r=96 |n=4}}. * {{Pilski (2001)}} * {{Pokrzywnicki (1964)}} * Stępisiewicz Marek, (2012), '''Meteoryty w zbiorach [[Muzeum Wydziału Geologii UW|Muzeum Geologicznego im. Stanisława Józefa Thugutta]], Wydział Geologii UW – aktualne dane katalogowe (''Meteorites in the Stanisław Józef Thugutt Geological Museum collections, Faculty of Geology, University of Warsaw – recent catalogue data'')''', ''Acta Soc. Metheor. Polon.'', 3, 2012, s. 112-125. Plik {{Link-ASMP|bwmeta1.element.psjd-2b53f929-cddc-4061-b01e-92efb2c005d1}}. * {{Szczygielska (2002)}} * Szczygielska Joanna, (2004), '''Meteoryt [[Pultusk (Pułtusk)|Pułtusk]] – studium historyczne''', praca magisterska, Wydział Geologii UW, Warszawa 2004. Plik {{Djvu|Szczygielska_(2004_mgr).djvu|DjVu}}. * {{Szperl (1913)}} * {{Wacholska (2006)}} * Weyberg Zygmunt, (1898), '''Kartka z dziejów [[Muzeum Wydziału Geologii UW|Gabinetu mineralogicznego w Warszawie]]''', ''Wszechświat'', nr 19, 1898, s. 289-293. Plik {{Link-dLibra|BCPW|d|2293}}. * {{MUV (Wróblewski)}} * {{Wülfing (1897)}} Materiały udostępnione przez dr. Marka Stępisiewicza dotyczące zbiorów muzeum, [[Wiki.Meteoritica.pl:O Wiki.Meteoritica.pl|dziękujemy]]. {{Przypisy}} == Zobacz również == * meteoryt [[Łowicz]] → [[Łowicz/Okazy]] * meteoryt [[Pultusk (Pułtusk)]] == Linki zewnętrzne == * Wikipedia – [http://pl.wikipedia.org/wiki/Stanisław_Józef_Thugutt Stanisław Józef Thugutt] * Wikipedia – [http://pl.wikipedia.org/wiki/Uniwersytet_Warszawski Uniwersytet Warszawski] {{SeparatorBull}} [http://pl.wikipedia.org/wiki/Towarzystwo_Warszawskie_Przyjaciół_Nauk Towarzystwo Warszawskie Przyjaciół Nauk] * YouTube – @WGabinecieAstronoma: [https://www.youtube.com/shorts/xyNs0TEiGuU Meteoryty na Wydziale Geologii Uniwersytetu Warszawskiego] * Towarzystwo Naukowe Warszawskie – [http://www.tnw.waw.pl/index.php/26-historia/145-towarzystwo-naukowe-warszawskie TNW w 1907-2007] * wyborcza.pl – Historia Warszawy, [http://warszawa.wyborcza.pl/warszawa/1,34880,246614.html Śniadeckich 5 (dawniej Kaliksta)] [[Category:Muzea i kolekcje]]

Wróć do strony Muzeum Wydziału Geologii UW.