O ile nie zaznaczono inaczej, prawa autorskie zamieszczonych materiałów należą do Jana Woreczko & Wadi.

(Unless otherwise stated, the copyright of the materials included belong to Jan Woreczko & Wadi.)

---

Z Wiki.Meteoritica.pl

Wersja z 16:56, 8 cze 2018 (pokaż źródło) Wiki woreczko (dyskusja | edycje) m (→Linki zewnętrzne) ← poprzednia edycja		Wersja z 17:07, 8 cze 2018 (pokaż źródło) Wiki woreczko (dyskusja | edycje) m (→Galerie) następna edycja →
Linia 99:		Linia 99:
	<gallery caption="" widths="200px" heights="200px" perrow="3">		<gallery caption="" widths="200px" heights="200px" perrow="3">
-		+	File:Jelica_(GSI_Calcutta).jpg|Fragment meteorytu Jelica (13,2&nbsp;g, najdłuższy rozmiar 2,1&nbsp;cm) z&nbsp;kolekcji Geological Survey of India, Calcutta
	</gallery>		</gallery>

---

Wersja z 17:07, 8 cze 2018

Deszcz meteorytów

Jelica →
Spadek
Lokalizacja	Serbia
Położenie[1]	43°50’00"N, 20°26’30"E
Data	1 grudnia 1889 roku[2], 14:30 (niedziela)
Charakterystyka
Typ	chondryt zwyczajny LL6
Masa	34 kg
Liczba okazów	deszcz meteorytów
Meteoritical Bulletin Database
Synonimy →
w NHM Cat: Banjaca, Cacak, Chachak, Jeliza, Jezevica, Piljusa; po serbsku: Јелица

Spadek deszczu meteorytów 1 grudnia 1889 roku^[2] (niedziela) w okolicy miasta Čačak w Serbii (chondryt zwyczajny LL6, TKW ~34 kg).

Po jasnym bolidzie i detonacjach spadł deszcz kamieni na eliptyczny obszar 8×5 km (5×3 mile). Znaleziono ponad 26 okazów o wadze od 8,5 kg do 70 g, w sumie ok. 34 kg (Pilski 2001).

Według początkowych doniesień zebrano 30,830 kg w 25 okazach (Döll 1890). Największy okaz o wadze 8,555 kg spadł w sadzie w okolicy wsi Ježevica, po badaniach profesora Žujović Jovana do zbiorów Muzeum Historii Naturalnej w Belgradzie trafiło 7,38 kg.

Dokładny opis okoliczności spadku i znajdowanych okazów znajduje się w publikacjach Döll (1890).

Kolekcje

Fragmenty meteorytu Jelica w największych kolekcjach:

Zbiór	waga fragmentów (Koblitz MetBase)	uwagi
Belgrade, Nat. Hist. Mus.	7,33 kg	masa główna (pierwotna waga okazu 8,555 kg)
Budapest, Nat. Mus.	5,45 kg
London, Nat. Hist. Mus.	1,8 kg
Vienna, Naturhist. Mus.	1521 g	fotografie w Koblitz MetBase
New York, Amer. Mus. Nat. Hist.	683 g
Paris, Mus. d'Hist. Nat.	682 g
Budapest, Eötvös Lorand Univ.	404 g
(…)

Według katalogu zbiorów Muzeum Narodowego w Čačak (Народни музеј Чачак), w jego zbiorach znajduje się fragment meteorytu o wadze 1,23 kg.

W polskich kolekcjach znajduje się tylko połowa okazu meteorytu o wadze 348 g w zbiorach Muzeum Geologicznego Instytutu Nauk Geologicznych UJ (Pilski 2001).^[3]

Lokalizacja

Okolice miasta Čačak na przestrzeni 30 lat były trzykrotnie miejscem spadku meteorytów. Po spadku meteorytu Jelica, już po niecałych dwóch latach, 28 września 1891 roku, spadł meteoryt Guêa (meteoryt kamienny Stone-uncl, TKW 1915 g)^[4], natomiast 6 czerwca 1919 roku na południe od miasta Čačak spadł meteoryt Cacak (chondryt OC, TKW 212 g)^[5].

Mapa okolic z zaznaczonymi miejscami znalezienia okazów meteorytu Jelica (mapa Döll 1890). Meteoryty znajdowano w sąsiedztwie wsi: Baluga, Ježevica (tu najwięcej), Karača, Lipnica, Viljuša i Zablaće.

Znalezione okazy (Döll 1890) Łączna masa 25 okazów wyszczególnionych w tabeli wynosi 30,830 kg.

Mapy

Wsie Baluga, Banjica, Ježevica, Kanjica, Lipnica, Vapa, Viljuša, Trnava, Zablaće (źródło: Mapy austro-węgierskie, 1880-1912). Współrzędne na mapie w układzie odniesienia Ferro[6]

Galerie

Fragment meteorytu Jelica (13,2 g, najdłuższy rozmiar 2,1 cm) z kolekcji Geological Survey of India, Calcutta

Bibliografia

• +Станојевић А., (1891), О јеличком метеориту и метеорима у опште, Краљевско-Српска Државна Штампарија, Београд 1891. Plik IMG.

• Döll Eduard, (1890), Der Meteorfall im Jeliza-Gebirge in Serbien am 1. December 1889, Verhandlungen der Kaiserlich-Königlichen Geologischen Reichsanstalt, 40, Heft 3, 1890, s. 70-77.^[7] Plik DjVu.

• Losanitsch S.M., (1892), Analyse des Meteoriten von Jelica, Berichte der Deutschen chemischen Gesellschaft zu Berlin, 25, 1892, s. 876-880. Plik DjVu.

• Koblitz Jörn, MetBase. Meteorite Data Retrieval Software, Version 7.3 (CD-ROM), Ritterhude, Germany 1994-2012. MetBase.

• Niessl Gustav von, (1890), Ueber die Bahn der am 1. December 1889 bei Čačak am Jeliza-Gebirge in Serbien gefallenen Meteoriten, Verhandlungen des Naturforschenden Vereines in Brünn, 29, 1890, s. 166-178. Plik not available.

• Pilski Andrzej S., (2001), Meteoryty w zbiorach polskich, Olsztyn 2001.^[8]

• +Žujović Jovan (Жујовић Ј.M.), (1890), Јелички метеорит, Београд 1890. Plik IMG.

• +Žujović Jovan (Жујовић Ј.M.), (1895), Петрографија: II Стратификоване стене, III Метеорити, Краљевско-Српска Државна Штампарија, Београд 1895. Plik IMG.

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Meteoritical Bulletin Database (MBD) – meteoryt Jelica
• Encyclopedia of Meteorites (EoM) – meteoryt Jelica

• Muzeum Historii Naturalnej w Belgradzie (Natural History Museum in Belgrade; Belgrade, Nat. Hist. Mus.) – Prirodnjački muzej u Beogradu  ●  Geološki sektor
• Vernadsky Institute of Geochemistry and Analytical Chemistry of Russian Academу of Sciences (The Laboratory of Meteoritics; Moscow, Vernadsky Inst. Geochem.) – Институт геохимии и аналитической химии им. В.И. Вернадского Российской академии наук (Лаборатория метеоритики), ГЕОХИ РАН  ●  Jelica  ●  [katalog → Явнель (1986)]
• Muzeum Historii Naturalnej w Wiedniu (Natural History Museum Vienna; Vienna, Naturhist. Mus.) – Naturhistorisches Museum Wien  ●  Die Meteoritensammlung  ●  Mineralogy & Petrography  ●  [katalogi → Partsch (1843); Brezina (1885); Brezina (1895); Brezina (1896); Berwerth (1903)]
• Muzeum Narodowe w Čačak – Народни музеј Чачак
• Geological Survey of India, Calcutta (भारतीय भूवैज्ञानिक सर्वेक्षण, कोलकाता; Calcutta, Mus. Geol. Surv. India) – VirtualMuseum  ●  [katalog → Sen Gupta et al. (1982)]

• Meteoryt Jelica w kolekcjach polskich – katalog PTMet

• Wikipedia – Čačak
• Wikipedia (EN) – Ježevica (Čačak)

• Portal Meteorite Picture of the Day – Jelica

Co jeszcze na stronę? (What else to supplement?) (poszukać, uzupełnić …)

• serbskie publikacje
• okoliczności spadku
• mapy