O ile nie zaznaczono inaczej, prawa autorskie zamieszczonych materiałów należą do Jana Woreczko & Wadi.

(Unless otherwise stated, the copyright of the materials included belong to Jan Woreczko & Wadi.)

Z Wiki.Meteoritica.pl

Wersja z 23:13, 20 sty 2011

Meteoryt sklasyfikowany w [Meteoritical Bulletin Database] jako 'wątpliwy' (Doubtful)

Doniesienie o spadku niedaleko Pułtuska w 1927 roku.

Opis spadku

Opis spadku meteorytu Gaj wg Pokrzywnickiego^[1] 

(zgodnie z oryginałem)

Domniemana lokalizacja miejsca spadku meteorytu Gaj wg Pokrzywnickiego (52.523531°N 21.430553°E)

19. SPADEK W GAJU

W sierpniu 1953 r. Polskie Towarzystwo Miłośników Astronomii (Koło Warszawskie) otrzymało wiadomość, że gospodarz wsi Gaj (pow. Wołomin), Józef Jędrysiak w którymś z lat 1928, 1929 lub 1930 oraz jego żona i córka widzieli, jak do bagienka znajdującego się w pobliżu z wielkim hałasem "coś wpadło" wyrzucając w górę słup wody. Sekcja Meteorytyki P.T.M.A. zainteresowała się powyższym doniesieniem i w odpowiedzi na list otrzymała dlasze informacje o spadku, z braku funduszów nie podejmując na razie badań w terenie.

Sytuacja zmieniła się jednak wkrótce wskutek powierzenia autorowi prac z zakresu meteorytyki przez Komitet Geologiczny PAN, dzięki czemu autor mógł się udać 9 VIII 1954 r. do wsi Gaj, celem przesłuchania świadków zjawiska, którzy potwierdzili fakt spadku bryły do bagienka. Antoni Benarski, mieszkaniec Gaju, od lat trzydziestu członek P.T.M.A., człowiek światły i ze wszech miar zasługujący na zaufanie w liście do mnie podał mi jako najbardziej prawdopodobną datę spadku 1927 r., jak również współrzędne miejsca spadku (patrz niżej). Na podstawie przeprowadzonych w terenie badań i rozmów można wyprowadzić następujące wnioski:

1. Obserwowany spadek był niewątpliwie spadkiem meteorytu, Żaden lot pocisku nie mógł dać opisanych efektów, pomijając okoliczność, że w okolicy od strony zachodu nie mogło tego dokonać wojsko.

2. Meteoryt leciał z zachodu (z lekkim odchyleniem ku północy) na wschód (z lekkim odchyleniem ku południowi). Kąt jego lotu w stosunku do powierzchni ziemi był - jak się zdaje - nieduży, być może, około 30°. Po przebiciu warstwy błota meteoryt musiał zagłębić się ukośnie w twardym podłożu, a przy uderzeniu dał wytrysk błota i wody. Wartość zagłębienia meteorytu w ziemię trudno jest oznaczyć, prawdopodobnie jednak nie przekracza ona 3 m licząc od powierzchni błota, choć i większa głębokość nie jest wykluczona. Meteoryt znajduje się prawdopodobnie w okolicy miejsca wskazanego przez Jędrysiaków.

3. Lot meteorytu był z kierunku zbliżonego do antapeksu^[2] - kierunku z którego spada większość meteorytów.

4. Obserwowany lecący "kłąb dymu" był wywołany rozpylaniem się materii meteorytowej w atmosferze, a jego wygląd, jak gdyby "lecącego człowieka" (świadectwo Gizy), mógł być wywołany główną masą meteorytu ("głowa"), poza którą ciągnął się "ogon"¹.

5. Obserwowany przez świadków szum i powiew są cechą charakterystyczną dla spadku niektórych meteorytów i wielokrotnie były rejestrowane.

6. Spadły okaz powinien mieć - sądząc z zebranych relacji świadków - dość znaczną wagę. Można przypuszczać, że miała ona kilkadziesiąt kilogramów. Opierając się na danych statystycznych, które wykazują, że około 92% wszystkich spadków stanowią aerolity, czyli meteoryty kamienne, można przypuszczać, że i meteoryt Gaj należał do tych ostatnich.

7. Za datę i godzinę spadku meteorytu Gaj należy przyjąć 10-15 czerwca 1927 r., między godz 10-11 przed południem.

8. Współrzędne miejsca spadku (według obliczeń A. Banarskiego) są następujące: 52°31'32"±10" N, 21°25'45"±10" E².

Przypisy

¹ Dało to podstawę do gadek na temat "lecącego diabła", co przypomina opowiadanie Siemaszki (patrz E. Krinov, "Meteority", s. 228), że przy spadku met. Alatyr^[3] pewna świątobliwa staruszka zapewniała, że kiedy leciał kamień, to przed nim widać było jak wiercił się diabeł, uciekając przed pędzącym za nim kamieniem.

² Dla dalszego wyjaśnienia sprawy meteorytu Gaj należałoby przeprowadzić pomiary magnetyczne korzystając z okresu suszy, a w miarę możliwości przekopać teren przy użyciu środków mechanicznych. Szczegóły spadku (zeznania świadków i prace w terenie) zawarte są w pracy autora "O spadku meteorytu we wsi Gaj powiatu Wołomińskiego" (Postępy Astronomii, t. VII, z. 1, 1959).

Przypisy

1. ^ Pokrzywnicki 1964
2. ^ autorowi chodziło zapewne o antyapeks.
3. ^ chodzi o spadek meteorytu Novo-Urei z 1886 roku w Rosji.

Bibliografia

• Kosiński Janusz W., (2009), Prawdopodobny spadek meteorutu w Gaju k. Wyszkowa. Acta Societatis Metheoriticae Polonorum, Roczniki Polskiego Towarzystwa Meteorytowego, vol. 1, 2009. Plik PDF
• Pilski Andrzej Sylwester, (1999), Nieziemskie skarby. Poradnik poszukiwacza meteorytów. Prószyński i S-ka, Warszawa 1999, s. 118.
• Pokrzywnicki Jerzy, (1959), O spadku meteorytu we wsi Gaj powiatu Wołomińskiego. Postępy Astronomii, t. VII, z. 1, 1959, s. 22-26.
• Pokrzywnicki Jerzy, (1964), I. Meteoryty Polski. II. Katalog meteorytów w zbiorach polskich. Studia Geologica Polonica, vol. XV, Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa 1964, s. 122-124.
• Żbik Marek, Stein J., (1983), O poszukiwaniu meteorytu Gaj. Przegląd Geofizyczny 28, 2, 1983, s. 229-232.

Linki zewnętrzne

• Meteoritical Bulletin Database (MBD) - meteoryt wątpliwy (Doubtful meteorite) Gaj
• Encyclopedia of Meteorites (EoM) - meteoryt wątpliwy (Doubtful meteorite) Gaj