PayPal-donate (Wiki).png
O ile nie zaznaczono inaczej, prawa autorskie zamieszczonych materiałów należą do Jana Woreczko & Wadi.

(Unless otherwise stated, the copyright of the materials included belong to Jan Woreczko & Wadi.)

Śląsk 1852 Dec 11

Z Wiki.Meteoritica.pl

Doniesienie o fragmentującym jasnym bolidzie 11 grudnia 1852 roku (sobota) widzianym na całym Śląsku i poza nim, z którego mogły spaść meteoryty.


Skrócony opis znajduje się u Pokrzywnickiego (1960):

«
Pokrzywnicki (1960)

(…) 2. Astronom wrocławski I. G. Galle opisuje wielki bolid widziany na całym Śląsku, w Berlinie i innych miejscowościach dnia 11 grudnia o godzinie 8 rano czasu wrocławskiego. Bolid był elektrofoniczny.[1] Kierunek lotu z WNW na ESE. Miejsce rozprysku znajdowało się na wysokości 4,5 mili[2], a w projekcji na ziemię o 3,7 mili na wschód lub 2,6 mili na południe od Wrocławia, lub też pomiędzy Brzegiem i Oławą (Ohlau) na prawym brzegu Odry. Słyszano 3 jak gdyby wystrzały armatnie i inne dźwięki. Wg obliczeń na podstawie prędkości rozprzestrzeniania się dźwięków odległość źródła wystrzałów od Wrocławia była 6,2-6,4 mili[2]. Średnica obserwowanej kuli ognistej wynosiła 640 stóp, a długość ogona 4000 stóp [22, s. 187-193][3]. Z opisanych zjawisk należy wnioskować o spadku meteorytu. Bolid ten opisał również asystent Obserwatorium Astronomicznego w Krakowie Bolesław Buszczyński [88][4]. (…)

»


Galle (1854) podaje, że bolid był obserwowany nawet w odległym o około 250 km (u Gallego 34 mile) od Wrocławia Sypniewie w woj. kujawsko-pomorskim (in Sypniewo bei Vandsburg in Westpreussen)[5]. Podany za Galle przez Pokrzywnickiego (1960) punkt rozpadu meteoroidu (3,7 mili[2] = 27,9 km na wschód i 2,6 mili = 19,6 km na południe od Wrocławia) znajdował się zatem, w projekcji na ziemię, pomiędzy Brzegiem a Oławą na prawym brzeg Odry w okolicy wsi Błota.

Szczegółową analizą zjawiska zajął się Galle (1853)[6]. Wyliczenia jasności bolidu znajdują się również w pracy Buszczyńskiego (1887).


Ciekawostka: 11 grudnia 1852 roku było widoczne w Azji całkowite zaćmienie Słońca – NASA Solar Eclipse 18521211.


Źródła

Greg (1861)

Year. Day of month. Locality. Size or weight. Direction. Duration; rate; hour; Remarks, &c.
1852 Dec. 11 Germany … … … detonating meteor. See Supplement.
Supplement
Year. Day of month. Locality. Size or weight. Direction. Duration; rate; hour; Remarks, &c.
1852 Dec. 11 ditto; Silesia; Berlin 10' diam N.N.W. to E.S.E 8 A.M. ditto; brilliant; tailed; detonation. Lasted 9". Length of its path estimated by Pape at 20 miles; height 13 miles at first, and about 5 miles when it burst. Explosion heard at many places. See Proceedings of the Society of Silesia, vol. xxxi. p. 187[3]. Seen also at Erlangen, 2 > Venus, giving out great light. At Leipzig, 10' in diamter, at first yellow, then green; burst into sparks without noise, as also at Jena, Lobau, Pegau, and Fulda.


Lokalizacja

Źródło: Wiki.Meteoritica.pl
© Jan Woreczko & Wadi

(B) Brzeg, (O) Oława, (*) Błota

* W 2018 roku Google zmieniło zasady działania apletu, mapa może wyświetlać się niepoprawnie (pomaga Ctrl+F5); więcej → Szablon:GEMap-MyWiki

Brzeg (niem. Brieg), Oława (niem. Ohlau).

Bolid leciał z kierunku NWW na SEE, słyszano 3 wybuchy podobne do wystrzałów armatnich.


Bibliografia

  • Buszczyński Bolesław, (1886), Über die Bahnen der am 11 Dezember 1852 und am 3 Dezember 1861 in: Deutschland beobachteten hellen Meteore, Halle 1886.
  • Buszczyński Bolesław, (1887), O niektórych zjawiskach jasnych meteorów czyli kul ognistych lub bolidów. Napisał Bolesław Buszczyński, asystent obserwatorium astronomicznego w Krakowie, Kosmos, 12, Lwów 1887, s. 85-87, (Sect. Rozpr. Nauk), s. 103-106. Plik DjVu.
  • Galle Johann Gottfried, (1854), Ueber die am 11. December 1852 in Schlesisien beobachtete Feuerkugel, Jahres-Bericht der Schlesischen Gesellschaft für Vaterländische Kultur, …im Jahre 1853, Bd. 31, Breslau 1854, s. 187-193. Plik DjVu.
  • Greg R. Philips, Esq., F.G.S., (1861), A Catalogue of Meteorites and Fireballs, from A.D. 2 to A.D. 1860[7], Report of the British Association for the Advancement of Science (B.A.A.S.), 30th Meeting (1860), London 1861, s. 48-120.[8] Źródło: MeteoriteHistory.info; plik DjVu; plik PDF; wersja full-HTML (h) (str. tytułowa).
  • Pokrzywnicki Jerzy, (1960), O bolidach obserwowanych nad Polską, Acta Geophys. Polon., vol. VIII, nr 3, 1960, s. 224-257, (s. 232-233).[9] Plik DjVu
    Źródło: Wiki.Meteoritica.pl
    .

Przypisy

  1. ^ efekt, dźwięk „elektrofoniczny” (ang. electrophonic sounds) – czasami świadkowie przelotów meteorów/bolidów słyszą niskie dźwięki towarzyszące obserwacji. Nie mogą to być zwykłe fale dźwiękowe towarzyszące przelotom meteorów, gdyż zjawisko zachodzi zbyt daleko od obserwatora, by ten mógł je usłyszeć jeszcze w trakcie przelotu (wielu obserwatorów relacjonuje, że słyszało dźwięk zanim jeszcze spostrzegło meteor). Nie są to również ewentualne fale dźwiękowe słyszane dużo później będące m.in. skutkiem naddźwiękowej prędkości i fragmentacji meteoroidu. Uważa się, że dźwięki elektrofoniczne są generowane przez fale radiowe o niskiej częstotliwości; Keay (1998), Wolf (1997); Wikipedia (EN) – Electrophonic Hearing; Global Electrophoic Fireball Network – Electrophonic sounds
  2. ^ a b c z opisu obserwacji bolidu u Gallego (1854) wynika, że chodzi o mile pruską (Preußen Meile, Deutsche Land(es)meile) równą 7532,48 m
  3. ^ a b Galle (1854)
  4. ^ Buszczyński (1886, 1887)
  5. ^ w Sypniewie gmina Więcbork (niem. Vandsburg)
  6. ^ podobne obliczenia prowadził Galle dla meteorytu Pułtusk
  7. ^ patrz → kategoria Bolidy historyczne
  8. ^ oraz suplementy: Supplement No. II., (B.A.A.S.), 37th Meeting (1867), s. 414-430, źródło: MeteoriteHistory.info; plik DjVu; Supplement No. III., (B.A.A.S.), 39th Meeting (1869), s. 282-284, źródło: MeteoriteHistory.info; plik DjVu
  9. ^ wszystkie części: cz. 1 – Pokrzywnicki (1960, Acta Geophys. Polon.)
    Źródło: Wiki.Meteoritica.pl
    , cz. 2 – Pokrzywnicki (1965, Acta Geophys. Polon.)
    Źródło: Wiki.Meteoritica.pl
    , cz. 3 – Pokrzywnicki (1965, Bull. soc. amis sci. et lettres Poznan, B)
    Źródło: Wiki.Meteoritica.pl
    , cz. 4 – Pokrzywnicki (1969, Acta Geophys. Polon.)
    Źródło: Wiki.Meteoritica.pl

Zobacz również

Linki zewnętrzne

Źródło „http://wiki.meteoritica.pl/index.php5/%C5%9Al%C4%85sk_1852_Dec_11”
Osobiste