O ile nie zaznaczono inaczej, prawa autorskie zamieszczonych materiałów należą do Jana Woreczko & Wadi.

(Unless otherwise stated, the copyright of the materials included belong to Jan Woreczko & Wadi.)

Z Wiki.Meteoritica.pl

Kratery w okolicach Fromborka. Badania wskazały, że nie są to kratery meteorytowe.

Widok na krater z dawnej dzwonnicy obok katedry. Krater jest na granicy pola i lasu, środek krateru na środku zdjęcia

Kratery meteorytowe we Fromborku?^[1]

Wstęp

O kraterach meteorytowych w Morasku zapewne słyszał każdy Czytelnik. Meteoryty z tego spadku znajdują się niemal w każdej polskiej kolekcji meteorytów. Ale za to nie każdy Czytelnik wie, że istnieją podejrzenia co do meteorytowego pochodzenia "kraterków" we Fromborku. Dla niewtajemniczonych wyjaśniam, że około 1,5 km na południe od miasta Kopernika znajdują się dwa kratery pochodzenia prawdopodobnie meteorytowego. Większy z nich ma średnicę 100 metrów i głębokość około 24 metrów. Połowa tegoż krateru została zaorana, a druga połowa jest porośnięta lasem. Drugi - mniejszy - krater znajduje się około 200 m na północ od większego krateru. Jego średnica to około 8 do 10 metrów i głębokość dochodzi do 2 metrów. Skąd podejrzenia, że te twory równie dobrze pochodzenia polodowcowego mogą mieć coś wspólnego z kamieniami spadającymi z nieba? Za meteorytowym pochodzeniem tych obiektów przemawiają między innymi zapiski o tym, że podczas II Wojny Światowej znaleziono w większym kraterze odłamki meteorytu żelaznego... i tu trop się urywa.

Stare fakty

Okolice kraterków fromborskich już dawno zostały przebadane pod kątem znalezienia jakichkolwiek cech świadczących za ich meteorytowym pochodzeniem. Wykazano, ze w kraterkach znajduje się kilkakrotnie większe stężenie pyłu meteorytowego, niż gdziekolwiek w okolicy. Dowiedziono również, że jeżeli kraterki uformowały się podczas spadku meteorytu to musiałby nadlecieć on z północy pod małym kątem do powierzchni. Świadczy o tym fakt, że południowe zbocze większego krateru ma większy spadek niż po stronie północnej. Poza tym mniejsze meteoryty w elipsie spadają pierwsze (mały krater), a większe dalej, w tylnej części elipsy (duży krater). Na tym jednak badania zakończono. Podobno także poszukiwacze meteorytów skanowali ten teren wykrywaczami metalu, ale niczego oni nie znaleźli.

Nowy trop

Wewnątrz, jak i w okolicy kraterków można znaleźć dwa ciekawe twory, które mogą zainteresować meteorytofilów. Pierwsze z nich to fragmenty żelaza (ruda darniowa), które bardzo przypominają obrdzewiałe meteoryty. Kto wie, może wśród kolejnych znajdowanych bryłek żelaza znajdzie się jakiś meteoryt. Drugi z tych tworów to dziwne szkliwo, coś jakby tektyty (impaktyty) lecz nie do końca przetopione. Ten trop ma bardzo ciekawy charakter, gdyż w pobliżu kraterów meteorytowych Henbury w Australii znaleziono podobnego rodzaju przetopione szkliwo. Jeżeli uda się porównać szkliwo z okolic Henbury i szkliwo z okolic Fromborka to może dołożymy kolejną cegiełkę do naszej wiedzy o tajemniczych lejach w ziemi w północnej części Polski.

Wg Kosinski - historia meteorytyki^[2]

Hipoteza, że jest to obiekt o pochodzeniu kosmicznym prezentowana przez H. Korpikiewicz, lansowana była w latach 1976 – 1979. Głównym argumentem (a tak naprawdę jedynym) za tym, że zagłębienie na południe od Fromborka jest kraterem, miał być rozkład pyłu meteorytowego. Krater miał być pochodzenia wybuchowego. Interdyscyplinarne badania z lat 1984 – 1995 nie potwierdziły tej hipotezy. Nie potwierdzono wyników rozkładu pyłu i nie zaobserwowano śladu zmian szokowych w podłożu; budowa geologiczna obiektu i jego otoczenia jednoznacznie wskazywały na naturalne (polodowcowe) pochodzenie zagłębienia. Badaniami kierował J. Kosinski.

Lokalizacja

Galeria

Obrazy kraterów we Fromborku

Krater duży

Krater mały

Krater duży

Krater mały

Bibliografia

• Fedorowicz S., (1988), Wyniki datowań TL piasków z Fromborka. Przegląd Geol., 36(3), 1988, s. 148-150.

• Korpikiewicz Honorata, (1979), Raport o stanie badań krateru meteorytowego we Fromborku. Urania, 50, 1979, s. 74-79.

• Korpikiewicz Honorata, (1979), Krater meteorytowy we Fromborku. Wszechświat, 1-2, 1979, s. 6-8.

• Korpikiewicz Honorata, (1980), New Polish Meteoritic Crater Frombork. Meteoritics, vol. 15, nr 1, 1980, s. 63-67. Plik PDF adsabs

• Korpikiewicz Honorata, (1980), Nowy krater meteorytowy we Fromborku? Urania, 51, 1980, s. 88-89.

• Kosiński Janusz W., (2008), Czy we Fromborku jest krater meteorytowy? V Konferencja Meteorytowa Wrocław 2008. Streszczenia referatów, s. 20.

Przypisy

1. ^ za Simkoz
2. ^ Kosinski PSM

Linki zewnętrzne

• MSMK - Mapa Spadków Materii Kosmicznej na obszar Polski - MSMK astroblemy.pl.
• Polski Serwis Meteorytów - Kosinski Janusz W. Działalność popularyzatorska i popularno-naukowa na polu meteorytyki w Polsce w latach 1975-2000
• Simkoz - Kratery meteorytowe we Fromborku?
• geoportal.gov.pl - kratery Frombork

Co jeszcze na stronie?

• przerobić tekst simkoza!
• czy aby na pewno krater duży to ten z Obserwatorium?!?!?