(Unless otherwise stated, the copyright of the materials included belong to Jan Woreczko & Wadi.)
Jelica
Z Wiki.Meteoritica.pl
Deszcz meteorytów
| Jelica → | |
| Spadek | |
| Lokalizacja | Serbia |
| Położenie[1] | 43°50’00"N, 20°26’30"E |
| Data | 1 grudnia 1889 roku[2], 14:30 (niedziela) |
| Charakterystyka | |
| Typ | chondryt zwyczajny LL6 |
| Masa | 34 kg |
| Liczba okazów | deszcz meteorytów |
| Meteoritical Bulletin Database | |
| Synonimy → | |
| w NHM Cat: Banjaca, Cacak, Chachak, Jeliza, Jezevica, Piljusa; po serbsku: Јелица | |
Spadek deszczu meteorytów 1 grudnia 1889 roku[2] (niedziela) w okolicy miasta Čačak w Serbii (chondryt zwyczajny LL6, TKW ~34 kg).
Po jasnym bolidzie i detonacjach spadł deszcz kamieni na eliptyczny obszar 8×5 km (5×3 mile). Znaleziono ponad 26 okazów o wadze od 8,5 kg do 70 g, w sumie ok. 34 kg (Pilski 2001).
Według początkowych doniesień zebrano 30,830 kg w 25 okazach (Döll 1890). Największy okaz o wadze 8,555 kg spadł w sadzie w okolicy wsi Ježevica, po badaniach profesora Žujović Jovana do zbiorów Muzeum Historii Naturalnej w Belgradzie trafiło 7,38 kg.
- Dokładny opis okoliczności spadku i znajdowanych okazów znajduje się w publikacjach Döll (1890).
Kolekcje
Fragmenty meteorytu Jelica w największych kolekcjach:
Zbiór waga fragmentów
(Koblitz MetBase)uwagi Belgrade, Nat. Hist. Mus. 7,33 kg masa główna (pierwotna waga okazu 8,555 kg) Budapest, Nat. Mus. 5,45 kg London, Nat. Hist. Mus. 1,8 kg Vienna, Naturhist. Mus. 1521 g fotografie w Koblitz MetBase New York, Amer. Mus. Nat. Hist. 683 g Paris, Mus. d'Hist. Nat. 682 g Budapest, Eötvös Lorand Univ. 404 g (…) Calcutta, Mus. Geol. Surv. India 13,2 g brak tego meteorytu w katalogu (Sen Gupta et al. 1982)
Według katalogu zbiorów Muzeum Narodowego w Čačak (Народни музеј Чачак), w jego zbiorach znajduje się fragment meteorytu o wadze 1,23 kg.
W polskich kolekcjach znajduje się tylko połowa okazu meteorytu o wadze 348 g w zbiorach Muzeum Geologicznego Instytutu Nauk Geologicznych UJ (Pilski 2001).[3]
Lokalizacja
(B) Baluga (Балуга), Banjica, (C) Čačak, (J) Ježevica, (L) Lipnica, (V) Vapa, Viljuša, (T) Trnava, (Z) Zablaće
Przybliżony obszar znajdowania okazów (Döll 1890)
Miejsca spadku meteorytów Guêa i Cacak wg MetBull
* W 2018 roku Google zmieniło zasady działania apletu, mapa może wyświetlać się niepoprawnie (pomaga Ctrl+F5); więcej → Szablon:GEMap-MyWiki
Okolice miasta Čačak na przestrzeni 30 lat były trzykrotnie miejscem spadku meteorytów. Po spadku meteorytu Jelica, już po niecałych dwóch latach, 28 września 1891 roku, spadł meteoryt Guêa (meteoryt kamienny Stone-uncl, TKW 1915 g)[4], natomiast 6 czerwca 1919 roku na południe od miasta Čačak spadł meteoryt Cacak (chondryt OC, TKW 212 g)[5].
.jpg)
| Mapa okolic z zaznaczonymi miejscami znalezienia okazów meteorytu Jelica (mapa Döll 1890). Meteoryty znajdowano w sąsiedztwie wsi: Baluga, Ježevica (tu najwięcej), Karača, Lipnica, Viljuša i Zablaće. |
.jpg) Łączna masa 25 okazów wyszczególnionych w tabeli wynosi 30,830 kg. |
Mapy
.jpg) Wsie Baluga, Banjica, Ježevica, Kanjica, Lipnica, Vapa, Viljuša, Trnava, Zablaće (źródło: Mapy austro-węgierskie, 1880-1912). Współrzędne na mapie w układzie odniesienia Ferro[6] |
Galerie
.jpg) Fragment meteorytu Jelica (13,2 g, najdłuższy rozmiar 2,1 cm) z kolekcji Geological Survey of India, Calcutta |
Bibliografia
- +Станојевић А., (1891), О јеличком метеориту и метеорима у опште, Краљевско-Српска Државна Штампарија, Београд 1891. Plik IMG.
- Döll Eduard, (1890), Der Meteorfall im Jeliza-Gebirge in Serbien am 1. December 1889, Verhandlungen der Kaiserlich-Königlichen Geologischen Reichsanstalt, 40, Heft 3, 1890, s. 70-77.[7] Plik DjVu.
- Losanitsch S.M., (1892), Analyse des Meteoriten von Jelica, Berichte der Deutschen chemischen Gesellschaft zu Berlin, 25, 1892, s. 876-880. Plik DjVu.
- Koblitz Jörn, MetBase. Meteorite Data Retrieval Software, Version 7.3 (CD-ROM), Ritterhude, Germany 1994-2012. MetBase.
- Niessl Gustav von, (1890), Ueber die Bahn der am 1. December 1889 bei Čačak am Jeliza-Gebirge in Serbien gefallenen Meteoriten, Verhandlungen des Naturforschenden Vereines in Brünn, 29, 1890, s. 166-178. Plik not available.
- Pilski Andrzej S., (2001), Meteoryty w zbiorach polskich, Olsztyn 2001.[8]
- +Žujović Jovan (Жујовић Ј.M.), (1890), Јелички метеорит, Београд 1890. Plik IMG.
- +Žujović Jovan (Жујовић Ј.M.), (1895), Петрографија: II Стратификоване стене, III Метеорити, Краљевско-Српска Државна Штампарија, Београд 1895. Plik IMG.
Przypisy
Linki zewnętrzne
- Meteoritical Bulletin Database (MBD) – meteoryt Jelica
- Encyclopedia of Meteorites (EoM) – meteoryt Jelica
- Muzeum Historii Naturalnej w Belgradzie (Natural History Museum in Belgrade; Belgrade, Nat. Hist. Mus.) – Prirodnjački muzej u Beogradu ● Geološki sektor
- Vernadsky Institute of Geochemistry and Analytical Chemistry of Russian Academу of Sciences (The Laboratory of Meteoritics; Moscow, Vernadsky Inst. Geochem.) – Институт геохимии и аналитической химии им. В.И. Вернадского Российской академии наук (Лаборатория метеоритики), ГЕОХИ РАН ● Jelica ● [katalog → Явнель (1986)]
- Muzeum Historii Naturalnej w Wiedniu (Natural History Museum Vienna; Vienna, Naturhist. Mus.) – Naturhistorisches Museum Wien ● Die Meteoritensammlung ● Mineralogy & Petrography ● [katalogi → Partsch (1843); Brezina (1885); Brezina (1895); Brezina (1896); Berwerth (1903)]
- Muzeum Narodowe w Čačak – Народни музеј Чачак
- Geological Survey of India, Calcutta (भारतीय भूवैज्ञानिक सर्वेक्षण, कोलकाता; Calcutta, Mus. Geol. Surv. India) – VirtualMuseum ● [katalog → Sen Gupta et al. (1982)]
- Meteoryt Jelica w kolekcjach polskich – katalog PTMet
- Wikipedia – Čačak
- Wikipedia (EN) – Ježevica (Čačak)
- Portal Meteorite Picture of the Day – Jelica
 |
Co jeszcze na stronę? (What else to supplement?) (poszukać, uzupełnić …) |
- serbskie publikacje
- okoliczności spadku
- mapy
