O ile nie zaznaczono inaczej, prawa autorskie zamieszczonych materiałów należą do Jana Woreczko & Wadi.

(Unless otherwise stated, the copyright of the materials included belong to Jan Woreczko & Wadi.)

---

Z Wiki.Meteoritica.pl

Przełazy

Seeläsgen (Przełazy) →
Znalezisko
Lokalizacja	wieś Przełazy, koło Świebodzina, Polska
Położenie[1]	52°16'N 15°33'E
Data	rozpoznany w 1847 r.
Charakterystyka
Typ	żelazny, oktaedryt gruboziarnisty Og, IAB-MG
Masa	~102 kg
Liczba okazów	jeden okaz (później znajdowano prawdopodobnie jeszcze mniejsze okazy)
Meteoritical Bulletin Database
Synonimy →
wg NHM Cat: Brandenburg, Branibor, Przelazy, Schwiebus, Seelaesgen, Sulechow, Züllichau; u Pokrzywnickiego jeszcze: See-Läsgen; u Kleina: Seeläßchen; polska nazwa: Przełazy

Opis

W katalogu Klein'a^[2] jest informacja o znalezisku

1847 gefunden

-

Seeläßchen, Schwiebus, Frankfurt a. O., Brandenburg

W katalogu Berwerth'a^[3]

Seeläsgen [Ogg (gefunden 1847) 52°14’N, 15°23’O], Schweibus, Branderburg, Preußen, Deutschland.

Wg PSM

PRZEŁAZY - miejscowy rolnik kopiąc rów odpływowy na swojej łące wydobył z głębokości 6-7 łokci masę żelaza o wadze około 102 kg. Okaz został sprzedany kowalowi i handlarzowi żelazem. Następnie po rozpoznaniu w 1847r., że jest to meteoryt, przewieziono go do Wrocławia, gdzie można zobaczyć fragment w Muzeum Mineralogicznym. Meteoryt ten zainteresował uczonych, ponieważ zaobserwowano w nim linie Neumanna zaraz po ich odkryciu w meteorycie Braunau, który spadł kilka miesięcy wcześniej. Przełazy zostały pocięte na wiele kawałków, które trafiły do ponad 70 kolekcji na świecie. Jest to meteoryt żelazny, oktaedryt gruboziarnisty podobnie jak Morasko. Niektórzy badacze sugerują, że obydwa meteoryty mogą pochodzić z tego samego deszczu meteorytów. - "Meteoryty Polski" J.Pokrzywnicki.

Opis wg Pokrzywnickiego (1964)

(...)

10. METEORYT PRZEŁAZY

Synonimy: Seeläsgen, See-Läsgen, Züllichau, Schwiebus, Branderburg, Branibor

W.m.s.: φ = 52°16' - λ = 15°23'¹

Na kilka lat przed 1847 r. pewien rolnik z miejscowości Seeläsgen (obecnie Przełazy, pow. Świabodzin) kopiąc na swej wilgotnej łące rów odpływowy w kieunku pobliskiego jeziora Nieschlitzer See (Niesulica), wydobył z głębokości 6-7 łokci masę żelaza meteorytycznego wagi około 2 cetnarów (102 kg). Masę tą sprzedał kowalowi i handlarzowi żelazem Jähnschowi z Züllichau (Sulechów), gdzie przed domem tego ostatniego znalazł ją w listopadzie 1847 r. "mechanik" Hartig i wziął z niej próbkę. Gdy okazało się, że żelazo jest pochodzenia meteorytycznego, za jego staraniem przewieziono bryłę do Wrocławia.

Dr Schneider sądził z wyglądu otoczki meteorytu, że musiał on przeleżeć w ziemi dobrych paręset lat. Natomiast Duflos i Göppert uważali go za część spadłego 14 lipca 1847 r. syderytu Braunau. Pomijając pewne różnice w składzie tych dwóch meteorytów, przypuszczenie Duflosa i Göpperta wydaje się z różnych względów mało prawdopodobne.

C. wł. = 7,63 i 7,71 (według Duflosa), 7,7345 (wegług Rammelsberga) i 7,66 (według Reinchenbacha). Według Perry'ego (1944, s. 128) zawartość Ni-Co = 5,74%. n = 15 (Kat. Met. Brit. Mus. - Prior & Hey 1953). Analiza Panetha na hel i uran dała: He - 2,0 i U - 14,7 (Watson 1941), z czego wyliczył on wiek meteorytu na 120 milionów lat. Według późniejszych analiz tego autora z 1942 r. wiek meteorytu ma wynosić 1000 milionów lat.

Meteoryt zaliczany jest zgodnie do oktaedrytów; różnice w opiniach polegają na zaliczeniu go do odmian oktaedrytów. Leonard (1956) zalicza do odmiany Ogg, Brezina (o. c.) - raz do Ogg, innym razem do Om. Inni autorzy (Heide 1934) do odmiany Ogg lub Og (Heide 1957; Perry 1944). Według mojej opinii należy przyjąć klasyfikację Kat. Met. Brit. Mus. (Prior & Hey 1953), a mianowicie Om.^[4]

Powyżej zostały przytoczone wszystkie kolekcje, gdzie przechowywany jest lub był meteoryt według danych Wülfinga i kilku innych dostępnych autorowi katalogów, aby uwypuklić zainteresowanie się kolekcjonerów tym meteorytem i jego rozdrobnienie. Przy tym należy zaznaczyć, że meteoryt ten nie wyróżnia się niczym szczególnym wśród oktaedrytów.

Od czasów Wülfinga wiele się zmieniło. Prawdopodobnie wszystkie wymienione kolekcje prywatne przeszły w inne ręce, głównie wielkich zbiorów państwowych, powstały zaś nowe kolekcje. Zresztą wykaz Wüulfinga nie był wyczerpujący nawet za jego czasów. Uzupełnienie tego wykazu ogłosił niedawno Spencer (1949)⁸

P r z y p i s y

¹ Według Berwertha (o. c.) i Breziny (o. c.). Według Kat. Met. Brit. Mus. (Prior & Hey 1953) - 53°16'N - λ = 15°33'E.

² Ten zbiór przeszedł do muzeum w Nowym Jorku.

³ Patrz met. Białystok.

⁴ Ten zbiór przeszedł do muzeum w Chicago.

⁵ Ten zbiór przeszedł do zbiorów watykańskich.

⁶ Ten zbiór znajdował się - według Siemaszki - w wiedniu.

⁷ Dr Ulex posiadał również jakiś odłamek nieznanej bliżej wagi.

⁸ Literatura:

A. Dulfos: "Chemische Zerlegung der Meteoreisenmasse von Seeläsgen". Pogg. Ann. d. Phys., Bd. 74, s. 61-65, 1848;

Rammelsberg: Ann. d. Phys., Bd. 74, s. 443-448, 1848 (analiza);

Glocker: Ann. d. Phys., Bd. 73, s. 332-336, 1848;

Schneider: Ann. d. Phys., Bd. 74, s. 57-61, 1848;

Perry S.H. (1944, s. 128, 158, 165, 166) - zdjęcia mikroskopowe;

F. Watson (1941, s. 198);

Kat. Zb. Met. Węg. (Tokody & Dudich 1951); Merrill (1916, s. 147); Pogg. Ann. Ergänz., Bd. IV, s. 388-389, 1854; F. Heide (1934, s. 112, 1957, s. 92); Göppert: Verh. Berl. Akad., 1847, s. 488).

(...)

Lokalizacja

Bibliografia

• Dąbrowski Bartosz P., (2001), Przełazy 2001. Meteoryt, 3, 2001, s. 22.

• Duflos A., (1847), Meteormassen zu Seeläsgen in der Mark Brandenburg. Tageblatt d. Naturw. Ver., Breslau 1847, s. 49-50.

• Klein Hermann J., (1904), Jahrbuch der Astronomie und Geophysik. Enthaltend die wichtigsten Fortschritte auf den Gebieten der Astrophysik, Meteorologie und physikalischen Erdkunde. XIV. Jahrgang 1903. Eduard Heinrich Mayer, Leipzig 1904.

• Pokrzywnicki Jerzy, (1964), I. Meteoryty Polski. II. Katalog meteorytów w zbiorach polskich. Studia Geologica Polonica, vol. XV, Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa 1964, s. 74-77.

Przypisy

1. ^ jeśli nie zaznaczono inaczej, podano współrzędne przyjęte w oficjalnej bazie meteorytów Meteoritical Bulletin Database
2. ^ Klein 1904
3. ^ Berwerth 1903
4. ^ oktaedryt: Ogg - bardzo gruboziarniasty, Og - gruboziarnisty, Om - średnioziarnisty

Zobacz również

• Meteoryty: Morasko i Jankowo Dolne

Linki zewnętrzne

• Meteoritical Bulletin Database (MBD) - meteoryt Seeläsgen
• Encyclopedia of Meteorites (EoM) - meteoryt Seeläsgen
• meteoryt Przełazy w kolekcjach polskich - katalog PTMet
• Polski Serwis Meteorytów - meteoryt Przełazy
• Wikipedia - meteoryt Przełazy
• Strona Woreczko o meteorycie Seeläsgen

Co jeszcze na stronie?

• wpisać Pokrzywnickiego