O ile nie zaznaczono inaczej, prawa autorskie zamieszczonych materiałów należą do Jana Woreczko & Wadi.

(Unless otherwise stated, the copyright of the materials included belong to Jan Woreczko & Wadi.)

---

Z Wiki.Meteoritica.pl

450 kg meteorytu do wzięcia!

Bolid, który otrzymał oznaczenie EN171101^[1] pojawił się nad Ukrainą 17 listopada 2001 roku o godz. 16:52:46.7 UT. Bardzo jasne zjawisko było widoczne nad południowo-wschodnią Polską, wschodnią Słowacją, zachodnią Ukrainą i północnymi Węgrami. Przelod bolidu zarejestrowały 3 stacje bolidowe w Czechach i 2 na Słowacji. Ponieważ zjawiska miało miejsce nad Ukrainą daleko od stacji (najbliższa była w odległości 190 km) wszystkie obrazy zarejestrowano nisko nad horyzontem (<15 stopni). Udało się wyznaczyć parametry przelotu bolidu przez atmosferę (niskie położenie nad horyzontem powodowało jednak duży błąd wyznaczenia).

Bolid w maksimum jasności osiągnął -18,5^m. Cała trasa przelotu miała długość 106 km i została przebyta w 6,9 sekundy. Widoczny przelot rozpoczął się na wysokości 81,4 km nad punktem o współrzędnych 48.9196N, 23.7428E, bolid miał wtedy prędkość 18,5 km/s. Po niecałych 7 sekundach ślad bolidu zniknął na wysokości 13,5 km nad wsią Turji-Remety w regionie Zakarpacia na Ukrainie (nad punktem 48.733N, 22.671E), bolid miał prędkość tylko 4,2 km/s. Była to najniższy punkt końcowy zanotowany w historii działalności EN. Na wyskokości 31,9 km meteoroid uległ fragmentacji tracąc 72% swojej masy, a dalszy lot kontynuował w postaci trzech dużych fragmentów. Świadkowie spadku twierdzą, że miała miejsce tuż przed zgaśnięciem druga fragmentacja (ekspolzja)^[2].

Model spadku bolidu EN171101 pomimo sporych trudności obliczeniowych, ze względu na niską rejestrację nad horyzontem, dawał nadzieję na spadek. Wg obliczeń w atmosferę weszło ciało o masie około 4300 kg. Co najmniej 450±100 kg powinno dotrzeć do powierzchni ziemi. Modele miejsca spadku poszczególnych fragmentów, w zależności od ich masy uwzgladniające dynamikę brył w zależności od ich masy i wpływ wiatru na lot w fazie ciemnej, pozwoliły wyznaczyć potencjalne miejsca spadku^[3].

Podejmowane wielokrotnie wyprawy poszukiwawcze, m.in. przez Narodową Akademię Nauk (NAN) Ukrainy^[4], na miejsce ewentualnego spadku, kończyły się jak do tej pory niepowodzeniem. Nie znaleziono najmniejszego choćby fragmentu meteorytu^[5]. Teren jest bardzo trudny do poszukiwań. Wysokie góry, urwiste stoki, kaniony, rzeki i silne zalesienie nie sprzyjają poszukowaniom, ale prawdopodobieństwo spadku jest bardzo dużę!

Lokalizacja

Bolid leciał (na mapie) z kierunku NEE na SWW.

Zaznaczono przypuszczalne miejsca spadku fragmentów w zależności od ich masy. W modelach uwzgledniono dynamikę brył w funkcji ich masy i wpływ wiejącego w czasie spadku wiatru. Obszar spadku fragmentów większych niż 100 kg znajduje się koło wsi Turji-Rementy i ma rozmiar około 700×800 metrów^[6].

Galeria

Poszukiwania meteorytów z bolidu EN171101 (fot. Meteoryt 1, 2010; dzięki uprzejmości Jacka Drążkowskiego)

Nad tą częścią Karpat przeleciał bolid EN171101

Najwyżej położony teren pod trajektorią bolidu, gdzie szukała meteorytów ostatnia ekspedycja w kwietniu 2007 r.

Szukanie małych okazów meteorytu przy pomocy wykrywacza metalu. Kwiecień 2007 r.

Bibliografia

• +Olech Arkadiusz, (2005), EN171101 - 450 kilogramów meteorytu do wzięcia! Cyrqlarz, 174, 2005, s. 15-17 i 27. Plik PDF

• +Popova Olga, Borovička Jiří, Hartmann William K., Spurný Pavel, Gnos Edwin, Nemtchinov Ivan, Trigo-Rodríguez Josep M., (2011), Very low strengths of interplanetary meteoroids and small asteroids. Meteoritics and Planetary Science, vol. 46, nr 10, 2011, s. 1525-1550. Plik PDF

• +Semenenko Vira P., (2010), The most interesting meteorites in a meteoritic collection of the National Academy of Science of Ukraine. Referat na VI Konferencji Meteorytowej, Kraków 2010.

• +Semenenko Wiera (Vira) P., (2010), Czy po ukraińskim bolidzie EN171101 spadły meteoryty? Meteoryt, 1, 2010, s. 12–14. Przedruk: Did the Ukrainian Bolide EN 171101 Survive as a Meteorite? by Vira P. Semenenko, Meteorite, 4, 2009.

• +Spurný Pavel, Porubčan Vladimír, (2002), The EN171101 bolide - the deepest ever photographed fireball. Proceedings of Asteroids, Comets, Meteors - ACM 2002. International Conference, 29 July-2 August 2002, Berlin, Germany. Ed. Barbara Warmbein. ESA SP-500. Noordwijk, Netherlands: ESA Publications Division, ISBN 92-9092-810-7, 2002, s. 269-272. Plik PDF

Przypisy

1. ^ ENddmmyy - oznaczenie bolidów stosowane przez European Fireball Network
2. ^ Semenenko (2010)
3. ^ szczegółowe wyniki w Spurný et al. (2002)
4. ^ od marca 2002 roku zorganizowano sześć corocznych ekspedycji, przeszukano obszar około 85 km², poszukiwano również małych fragmentów za pomocą wykrywaczy metalu, prowadzono również badania pyłu meteorytowego; Semenenko (2010, 2010)
5. ^ należy jednak brać pod uwagę bardzo duże błędy obliczeń ze względu na zarejestrowanie bolidu nisko nad horyzontem; autorzy obliczeń podają, że mogą one przekraczać kilkudziesięciokrotnie błędy dla 'poprawnych' obserwacji
6. ^ na podstawie danych geofizycznych, znajdującej się w odległości 20 km stacji w Użgorodzie, nie zanotowano w czasie spadku wstrząsów spowodowanych spadkiem ciała o masie ponad 20 kg!

Linki zewnętrzne

• Sieci bolidowe (fireball network)