(Unless otherwise stated, the copyright of the materials included belong to Jan Woreczko & Wadi.)
Śląsk 1852 Dec 11
Z Wiki.Meteoritica.pl
(Różnice między wersjami)
m (→Bibliografia) |
|||
| (Nie pokazano 14 wersji pomiędzy niniejszymi.) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
| - | |||
__NOTOC__ | __NOTOC__ | ||
| - | Doniesienie o | + | {{VerifyLevel |level=0}} |
| + | Doniesienie o fragmentującym jasnym bolidzie 11 grudnia 1852 roku (sobota) widzianym na całym [[Śląsk]]u (i poza nim), z którego mogły spaść meteoryty. | ||
| - | + | ||
| + | Skrócony opis znajduje się u Pokrzywnickiego (1960): | ||
| + | |||
| + | {{PJQuote-begin |align=left |max-width=800px |source=Pokrzywnicki (1960)}} | ||
| + | {{Wielokropek}} 2. Astronom wrocławski I. G. {{Sparse-b}}Galle{{Sparse-e}} opisuje wielki bolid widziany na całym Śląsku, w Berlinie i innych miejscowościach dnia 11 grudnia o godzinie 8 rano czasu wrocławskiego. Bolid był elektrofoniczny.<ref>{{!Electrophonic Sounds}}</ref> Kierunek lotu z WNW na ESE. Miejsce rozprysku znajdowało się na wysokości 4,5 mili<ref name="mila pruska">z opisu obserwacji bolidu u Gallego (1854) wynika, że chodzi o mile pruską (''Preußen Meile'', ''Deutsche Land(es)meile'') równą 7532,48 m</ref>, a w projekcji na ziemię o 3,7 mili na wschód lub 2,6 mili na południe od Wrocławia, lub też pomiędzy Brzegiem i Oławą (Ohlau) na prawym brzegu Odry. Słyszano 3 jak gdyby wystrzały armatnie i inne dźwięki. Wg obliczeń na podstawie prędkości rozprzestrzeniania się dźwięków odległość źródła wystrzałów od Wrocławia była 6,2-6,4 mili<ref name="mila pruska"></ref>. Średnica obserwowanej kuli ognistej wynosiła 640 stóp, a długość ogona 4000 stóp [22, s. 187-193]<ref name="Galle 1854">Galle (1854)</ref>. Z opisanych zjawisk należy wnioskować o spadku meteorytu. Bolid ten opisał również asystent Obserwatorium Astronomicznego w Krakowie Bolesław {{Sparse-b}}Buszczyński{{Sparse-e}} [88]<ref>Buszczyński (1886, 1887)</ref>. {{Wielokropek}} | ||
| + | {{PJQuote-end}} | ||
| + | |||
| + | Galle (1854) podaje, że bolid był obserwowany nawet w odległym o około 250 km (u Gallego 34 mile) od Wrocławia Sypniewie w woj. kujawsko-pomorskim (''in Sypniewo bei Vandsburg in Westpreussen'')<ref>w Sypniewie gmina Więcbork (niem. ''Vandsburg'')</ref>. Podany za Galle przez Pokrzywnickiego (1960) punkt rozpadu meteoroidu (3,7 mili<ref name="mila pruska"></ref> = 27,9 km na wschód i 2,6 mili = 19,6 km na południe od Wrocławia) znajdował się zatem, w projekcji na ziemię, pomiędzy Brzegiem a Oławą na prawym brzeg Odry w okolicy wsi Błota. | ||
| + | |||
| + | '''Szczegółową analizą zjawiska zajął się Galle (1853)<ref>podobne obliczenia prowadził Galle dla meteorytu [[Pułtusk]]</ref>.''' Wyliczenia jasności bolidu znajdują się również w pracy Buszczyńskiego (1887). | ||
| + | |||
| + | |||
| + | '''{{Sparse-b}}Ciekawostka{{Sparse-e}}:''' 11 grudnia 1852 roku było widoczne w Azji całkowite zaćmienie Słońca – [http://eclipse.gsfc.nasa.gov/SEsearch/SEsearchmap.php?Ecl=18521211 NASA Solar Eclipse 18521211]. | ||
| + | |||
| + | <br clear="all"/> | ||
| + | |||
| + | == Źródła == | ||
'''Greg (1861)''' | '''Greg (1861)''' | ||
| - | :{| | + | :{| {{Old sources}} |
| - | + | ! Year. !! Day of month. !! Locality. !! Size or weight. !! Direction. !! Duration; rate; hour; !! Remarks, &c. | |
| - | ! Year. | + | |
| - | ! Day of month. | + | |
| - | ! Locality. | + | |
| - | ! Size or weight. | + | |
| - | ! Direction. | + | |
| - | ! Duration; rate; hour; | + | |
| - | ! Remarks, &c. | + | |
|- | |- | ||
| - | | 1852 || Dec. 11 || Germany || | + | | 1852 || Dec. 11 || Germany || {{Kropek}} || {{Kropek}} || {{Kropek}} || detonating meteor. See Supplement. |
|} | |} | ||
:Supplement | :Supplement | ||
| - | :{| | + | :{| {{Old sources}} |
| + | ! Year. !! Day of month. !! Locality. !! Size or weight. !! Direction. !! Duration; rate; hour; !! Remarks, &c. | ||
|- | |- | ||
| - | + | | 1852 || Dec. 11 || ditto [Cracow]; Silesia; Berlin || 10' ''diam'' || N.N.W. to E.S.E || 8 A.M. || fireball; brilliant; tailed; detonation. Lasted 9". Length of its path estimated by Pape at 20 miles; height 13 miles at first, and about 5 miles when it burst. Explosion heard at many places. See Proceedings of the Society of Silesia, vol. xxxi. p. 187<ref name="Galle 1854"></ref>. Seen also at Erlangen, 2 > Venus, giving out great light. At Leipzig, 10' in diamter, at first yellow, then green; burst into sparks without noise, as also at Jena, Lobau, Pegau, and Fulda. | |
| - | + | ||
| - | + | ||
| - | + | ||
| - | + | ||
| - | + | ||
| - | + | ||
| - | + | ||
| - | | 1852 || Dec. 11 || ditto; Silesia; Berlin || 10' ''diam'' || N.N.W. to E.S.E || 8 A.M. || | + | |
|} | |} | ||
| + | <br clear="all"/> | ||
| - | + | == Lokalizacja == | |
| - | + | {{GEFrame-begin}} | |
| + | {{GEMap | ||
| + | | htmlFileMap = wiki-Slask1852Dec.htm | ||
| + | | kml1 = http://wiki.meteoritica.pl/meteoritica/GoogleMaps/wiki-Bolidy_historyczne.kml | ||
| + | | kmlfit = http://wiki.meteoritica.pl/meteoritica/GoogleMaps/wiki-Slask1852Dec-fit.kml | ||
| + | | lat = 50.899 | ||
| + | | lon = 17.378 | ||
| + | | zoom = 10 | ||
| + | | type = roadmap | ||
| + | }} | ||
| + | {{GEIcon-PointRed}} | ||
| + | (B) Brzeg, (O) Oława, (*) Błota | ||
| + | {{GEFrame-end}} | ||
| + | |||
| + | '''Brzeg''' (niem. ''Brieg''), '''Oława''' (niem. ''Ohlau''). | ||
| + | |||
| + | Bolid leciał z kierunku NWW na SEE, słyszano 3 wybuchy podobne do wystrzałów armatnich. | ||
| + | |||
| + | <br clear="all"/> | ||
== [[Bibliografia]] == | == [[Bibliografia]] == | ||
| - | * Buszczyński Bolesław, (1886), '''Über die Bahnen der am [[Śląsk 1852 Dec 11|11 Dezember 1852]] und am [[Śląsk 1861|3 Dezember 1861]] in: Deutschland beobachteten hellen Meteore | + | * Buszczyński Bolesław, (1886), '''Über die Bahnen der am [[Śląsk 1852 Dec 11|11 Dezember 1852]] und am [[Śląsk 1861|3 Dezember 1861]] in: Deutschland beobachteten hellen Meteore''', Halle 1886. Plik {{Link-dLibra|JBC|d|828611}}. |
| - | * Buszczyński | + | * {{Buszczyński (1887)}} |
| - | * Galle Johann Gottfried, ( | + | * Galle Johann Gottfried, (1854), '''Ueber die am [[Śląsk 1852 Dec 11|11. December 1852]] in Schlesisien beobachtete Feuerkugel''', ''Jahres-Bericht der Schlesischen Gesellschaft für Vaterländische Kultur'', ''{{Kropek}}im Jahre 1853'', Bd. 31, Breslau 1854, s. 187-193. Plik {{Link-BHL|item=118503}}. |
* {{Greg (1861)}} | * {{Greg (1861)}} | ||
| - | * {{Pokrzywnicki (1960, bolidy 1) |page=232-233}} | + | * {{Pokrzywnicki (1960, bolidy 1)|page=232-233}} |
{{Przypisy}} | {{Przypisy}} | ||
| Linia 57: | Linia 78: | ||
== Linki zewnętrzne == | == Linki zewnętrzne == | ||
| + | |||
| + | * Wikipedia – [http://pl.wikipedia.org/wiki/Brzeg_(miasto) Brzeg] {{SeparatorBull}} [http://pl.wikipedia.org/wiki/Oława Oława] | ||
| + | * Wikipedia – [http://pl.wikipedia.org/wiki/Miary_pruskie_i_niemieckie Miary pruskie i niemieckie] {{SeparatorBull}} [http://pl.wikipedia.org/wiki/Mila Mila] | ||
{{DEFAULTSORT:Sź 1852 m12}} | {{DEFAULTSORT:Sź 1852 m12}} | ||
| - | [[Category: | + | [[Category:Doniesienia]] |
[[Category:Bolidy historyczne]] | [[Category:Bolidy historyczne]] | ||
Aktualna wersja na dzień 22:16, 16 lip 2021
0
Doniesienie o fragmentującym jasnym bolidzie 11 grudnia 1852 roku (sobota) widzianym na całym Śląsku (i poza nim), z którego mogły spaść meteoryty.
Skrócony opis znajduje się u Pokrzywnickiego (1960):
| Pokrzywnicki (1960)
(…) 2. Astronom wrocławski I. G. Galle opisuje wielki bolid widziany na całym Śląsku, w Berlinie i innych miejscowościach dnia 11 grudnia o godzinie 8 rano czasu wrocławskiego. Bolid był elektrofoniczny.[1] Kierunek lotu z WNW na ESE. Miejsce rozprysku znajdowało się na wysokości 4,5 mili[2], a w projekcji na ziemię o 3,7 mili na wschód lub 2,6 mili na południe od Wrocławia, lub też pomiędzy Brzegiem i Oławą (Ohlau) na prawym brzegu Odry. Słyszano 3 jak gdyby wystrzały armatnie i inne dźwięki. Wg obliczeń na podstawie prędkości rozprzestrzeniania się dźwięków odległość źródła wystrzałów od Wrocławia była 6,2-6,4 mili[2]. Średnica obserwowanej kuli ognistej wynosiła 640 stóp, a długość ogona 4000 stóp [22, s. 187-193][3]. Z opisanych zjawisk należy wnioskować o spadku meteorytu. Bolid ten opisał również asystent Obserwatorium Astronomicznego w Krakowie Bolesław Buszczyński [88][4]. (…) | 
|
Galle (1854) podaje, że bolid był obserwowany nawet w odległym o około 250 km (u Gallego 34 mile) od Wrocławia Sypniewie w woj. kujawsko-pomorskim (in Sypniewo bei Vandsburg in Westpreussen)[5]. Podany za Galle przez Pokrzywnickiego (1960) punkt rozpadu meteoroidu (3,7 mili[2] = 27,9 km na wschód i 2,6 mili = 19,6 km na południe od Wrocławia) znajdował się zatem, w projekcji na ziemię, pomiędzy Brzegiem a Oławą na prawym brzeg Odry w okolicy wsi Błota.
Szczegółową analizą zjawiska zajął się Galle (1853)[6]. Wyliczenia jasności bolidu znajdują się również w pracy Buszczyńskiego (1887).
Ciekawostka: 11 grudnia 1852 roku było widoczne w Azji całkowite zaćmienie Słońca – NASA Solar Eclipse 18521211.
Źródła
Greg (1861)
Year. Day of month. Locality. Size or weight. Direction. Duration; rate; hour; Remarks, &c. 1852 Dec. 11 Germany … … … detonating meteor. See Supplement.
- Supplement
Year. Day of month. Locality. Size or weight. Direction. Duration; rate; hour; Remarks, &c. 1852 Dec. 11 ditto [Cracow]; Silesia; Berlin 10' diam N.N.W. to E.S.E 8 A.M. fireball; brilliant; tailed; detonation. Lasted 9". Length of its path estimated by Pape at 20 miles; height 13 miles at first, and about 5 miles when it burst. Explosion heard at many places. See Proceedings of the Society of Silesia, vol. xxxi. p. 187[3]. Seen also at Erlangen, 2 > Venus, giving out great light. At Leipzig, 10' in diamter, at first yellow, then green; burst into sparks without noise, as also at Jena, Lobau, Pegau, and Fulda.
Lokalizacja
Źródło: Wiki.Meteoritica.pl
© Jan Woreczko & Wadi
(B) Brzeg, (O) Oława, (*) Błota
* W 2018 roku Google zmieniło zasady działania apletu, mapa może wyświetlać się niepoprawnie (pomaga Ctrl+F5); więcej → Szablon:GEMap-MyWiki
Brzeg (niem. Brieg), Oława (niem. Ohlau).
Bolid leciał z kierunku NWW na SEE, słyszano 3 wybuchy podobne do wystrzałów armatnich.
Bibliografia
- Buszczyński Bolesław, (1886), Über die Bahnen der am 11 Dezember 1852 und am 3 Dezember 1861 in: Deutschland beobachteten hellen Meteore, Halle 1886. Plik jLib.
- Buszczyński Bolesław, (1887), O niektórych zjawiskach jasnych meteorów czyli kul ognistych lub bolidów. Napisał Bolesław Buszczyński, asystent obserwatorium astronomicznego w Krakowie, Kosmos, 12, Lwów 1887, s. 85-87 (Sect. Rozpr. Nauk), s. 103-106. Plik sLib.
- Galle Johann Gottfried, (1854), Ueber die am 11. December 1852 in Schlesisien beobachtete Feuerkugel, Jahres-Bericht der Schlesischen Gesellschaft für Vaterländische Kultur, …im Jahre 1853, Bd. 31, Breslau 1854, s. 187-193. Plik DjVu.
- Greg R. Philips, Esq., F.G.S., (1861), A Catalogue of Meteorites and Fireballs, from A.D. 2 to A.D. 1860[7], Report of the British Association for the Advancement of Science (B.A.A.S.), 30th Meeting (1860), London 1861, s. 48-120.[8] Źródło: MeteoriteHistory.info; plik DjVu; plik PDF; wersja full-HTML (h) (str. tytułowa).
- Pokrzywnicki Jerzy, (1960), O bolidach obserwowanych nad Polską, Acta Geophys. Polon., vol. VIII, nr 3, 1960, s. 224-257, (s. 232-233).[9] Plik DjVuŹródło: Wiki.Meteoritica.pl.
Przypisy
Zobacz również
Linki zewnętrzne
- Wikipedia – Brzeg ● Oława
- Wikipedia – Miary pruskie i niemieckie ● Mila
