PayPal-donate (Wiki).png
O ile nie zaznaczono inaczej, prawa autorskie zamieszczonych materiałów należą do Jana Woreczko & Wadi.

(Unless otherwise stated, the copyright of the materials included belong to Jan Woreczko & Wadi.)


Žďár nad Sázavou

Z Wiki.Meteoritica.pl

(Różnice między wersjami)
Linia 1: Linia 1:
__NOTOC__
__NOTOC__
{{Strona w budowie}}
{{Strona w budowie}}
 +
== 24. czeski meteoryt ==
 +
{{InfoboxMeteorite
 +
| nazwa = ''Rudolec''<ref name="noname">meteoryt nie został jeszcze zgłoszony do Meteoritical Bulletin oraz nie ma jeszcze oficjalnej nazwy; na portalu {{SITENAME}} zaproponowano nazwę '''Rudolec'''</ref>
 +
| grafika =
 +
| opis =
 +
| klasa = Spadek
 +
| mbclass = fall
 +
| metbull =
 +
| lokalizacja = Žďár nad Sázavou, Czechy
 +
| położenie = 49°28,28'N, 15°49,28'E
 +
| data = 9 grudnia 2014 roku, 16:16&nbsp;UT (wtorek)
 +
| typ = chondryt zwyczajny L
 +
| masa = ~5,93 g
 +
| liczba = jeden okaz
 +
| synonimy = ''Rudolec''<ref name="noname"></ref>
 +
}}
Bardzo jasny bolid obserwowany 9 grudnia 2014 roku (wtorek) nad [[Czechy|Czechami]], z którego spadły meteoryty.
Bardzo jasny bolid obserwowany 9 grudnia 2014 roku (wtorek) nad [[Czechy|Czechami]], z którego spadły meteoryty.
9 grudnia 2014 roku o godzinie 16:16:45 UT przeciął niebo bardzo jasny bolid, jego przelot zarejestrowały kamery sieci ''European Fireball Network'' (EN) (cztery stacje<ref>za portalem ''Česká astronomická společnost'': ''Stanice Kroměříž''&nbsp;ENE, ''Stanice Valašské Meziříčí''&nbsp;N, ''Stanice Otrokovice''&nbsp;N, ''Stanice Maruška''&nbsp;SW; zarejestrowano w&nbsp;nich bolid, widmo i&nbsp;odbicia w&nbsp;chmurach</ref>) oraz ''Polish Fireball Network'' (PFN, PKiM). Otrzymał on oznaczenie '''EN091214'''.
9 grudnia 2014 roku o godzinie 16:16:45 UT przeciął niebo bardzo jasny bolid, jego przelot zarejestrowały kamery sieci ''European Fireball Network'' (EN) (cztery stacje<ref>za portalem ''Česká astronomická společnost'': ''Stanice Kroměříž''&nbsp;ENE, ''Stanice Valašské Meziříčí''&nbsp;N, ''Stanice Otrokovice''&nbsp;N, ''Stanice Maruška''&nbsp;SW; zarejestrowano w&nbsp;nich bolid, widmo i&nbsp;odbicia w&nbsp;chmurach</ref>) oraz ''Polish Fireball Network'' (PFN, PKiM). Otrzymał on oznaczenie '''EN091214'''.
-
Według dostępnych w internecie informacji (wyliczenia przeprowadzone przez Pavla Spurnego<ref name="Spurny"></ref> z&nbsp;EN) w&nbsp;ziemską atmosferę wszedł meteoroid o&nbsp;wadze ok. 200&nbsp;kg z&nbsp;prędkością 22&nbsp;km/s pod kątem 25 stopni do powierzchni Ziemi. Zapłonął na wysokości ok. 100&nbsp;km w&nbsp;okolicach miasta ''Opava'' i&nbsp;kontynuował swój lot w&nbsp;kierunku południowo zachodnim<ref>kierunki świata w&nbsp;języku czeskim: '''N'''orth→'''S'''ever, '''S'''outh→'''J'''ih, '''E'''ast→'''V'''ýchod, '''W'''est→'''Z'''ápad</ref>. Przebył on w&nbsp;czasie ok. 9&nbsp;sekund drogę 170&nbsp;km (tak długa droga jest rzadkością). Największą jasność osiągnął będąc na wysokości 37&nbsp;km na północny wschód od miejscowości ''Vír'' (jego jasność w&nbsp;maksimum wynosiła nawet –14<sup>m</sup>, a&nbsp;obliczona jasność absolutna –3,3<sup>m</sup>). Zgasł na wysokości 25&nbsp;km na południowy wschód od miejscowości ''Žďár nad Sázavou'', wyhamowując do prędkości ok. 5&nbsp;km/s. Jego waga wynosiła wówczas mniej niż 1&nbsp;kg. Jest zatem oczywiste, że nastąpił spadek meteorytu. W&nbsp;końcowej fazie lotu meteoryt uległ znacznemu rozdrobnieniu, a&nbsp;jego małe fragmenty szybko wyhamowały i&nbsp;spadły na powierzchnię Ziemi. Obszar spadku ma około 4&nbsp;km szerokości i&nbsp;30&nbsp;km długości. Rozciąga się od tamy ''Vír'' (''Vírské přehrady''), gdzie mogły spaść najmniejsze fragmenty niesione wiatrem na SSW, aż w&nbsp;okolice wsi ''Bohdalov''. Największy okaz powinien spaść w&nbsp;lesie na SSW od wsi ''Rudolec''.
+
Według dostępnych w internecie informacji (wyliczenia przeprowadzone przez Pavla Spurnego<ref name="Spurny"></ref> z&nbsp;EN) w&nbsp;ziemską atmosferę wszedł meteoroid o&nbsp;wadze ok. 200&nbsp;kg z&nbsp;prędkością 22&nbsp;km/s pod kątem 25 stopni do powierzchni Ziemi. Zapłonął na wysokości ok. 100&nbsp;km w&nbsp;okolicach miasta ''Opava'' i&nbsp;kontynuował swój lot w&nbsp;kierunku południowo zachodnim<ref>kierunki świata w&nbsp;języku czeskim: '''N'''orth→'''S'''ever, '''S'''outh→'''J'''ih, '''E'''ast→'''V'''ýchod, '''W'''est→'''Z'''ápad</ref>. Przebył on w&nbsp;czasie ok. 9&nbsp;sekund drogę 170&nbsp;km (tak długa droga jest rzadkością). Największą jasność osiągnął będąc na wysokości 37&nbsp;km na północny wschód od miejscowości ''Vír'' (jego jasność w&nbsp;maksimum wynosiła nawet –14<sup>m</sup>, a&nbsp;obliczona jasność absolutna –3,3<sup>m</sup>). Zgasł na wysokości 25&nbsp;km, 6&nbsp;km na południowy wschód od miejscowości ''Žďár nad Sázavou'', wyhamowując do prędkości ok. 5&nbsp;km/s. Jego waga wynosiła wówczas mniej niż 1&nbsp;kg. Jest zatem oczywiste, że nastąpił spadek meteorytu. W&nbsp;końcowej fazie lotu meteoryt uległ znacznemu rozdrobnieniu, a&nbsp;jego małe fragmenty szybko wyhamowały i&nbsp;spadły na powierzchnię Ziemi. Obszar spadku ma około 4&nbsp;km szerokości i&nbsp;30&nbsp;km długości. Rozciąga się od tamy ''Vír'' (''Vírské přehrady''), gdzie mogły spaść najmniejsze fragmenty niesione wiatrem na SSW, aż w&nbsp;okolice wsi ''Bohdalov''. Największy okaz powinien spaść w&nbsp;lesie na SSW od wsi ''Rudolec''.
Wyliczono przybliżoną heliocentryczną orbitę meteoroidu:
Wyliczono przybliżoną heliocentryczną orbitę meteoroidu:
Linia 17: Linia 33:
;Znaleziono już pierwszy okaz. W okolicy ''Nová Ves u Nového Města na Moravě'' w&nbsp;wyniku zakrojonych na szeroką skalę poszukiwań, po kilkunastu dniach od bolidu, znaleziono okaz wyglądający na chondryt. Ale czy jest szansa na dalsze znaleziska?
;Znaleziono już pierwszy okaz. W okolicy ''Nová Ves u Nového Města na Moravě'' w&nbsp;wyniku zakrojonych na szeroką skalę poszukiwań, po kilkunastu dniach od bolidu, znaleziono okaz wyglądający na chondryt. Ale czy jest szansa na dalsze znaleziska?
 +
 +
Pierwszy okaz o wadze 5,93&nbsp;g znalazł ''Tomáš Holenda'' astronom amator<ref>na Facebooku [https://www.facebook.com/AstronomickyUstav Astronomický ústav AV ČR] można zobaczyć zdjęcie szczęśliwego znalazcy i&nbsp;okazu</ref>. Wstępne oględziny wskazują na chondryt zwyczajny typu&nbsp;L o&nbsp;niskim typie petrograficznym&nbsp;(3).
 +
 +
 +
Jest to kolejny czeski meteoryt znaleziony w wyniku analiz obserwacji jasnych bolidów zarejestrowanych przez aparaty/kamery sieci ''European Fireball Network''<ref>pierwszym w historii meteorytem, którego bolid zarejestrowano fotograficznie i&nbsp;wyznaczono na tej podstawie jego orbitę heliocentryczną był spadek w&nbsp;1959 roku meteorytu '''Pribram'''</ref> – [[Benešov]], [[Morávka]], Příbram<ref>spadek meteorytu '''[http://www.lpi.usra.edu/meteor/metbull.php?code=18887 Pribram]''' 7&nbsp;kwietnia 1959 roku w&nbsp;[[Czechy|Czechach]]; chondryt zwyczajny H5, TKW 5,56&nbsp;kg</ref> (oraz słowackie [[Košice]]).
== Lokalizacja ==
== Lokalizacja ==
Linia 42: Linia 63:
{{GEFrame-end}}
{{GEFrame-end}}
-
Na portalu ''Český rozhlas'' znajduje się mapka z zaznaczoną przybliżoną linią gdzie prawdopodobnie spadły fragmenty meteorytu (''Přibližná trasa dopadu části úlomků'') oraz prawdopodobnie miejsce(?!), gdzie znaleziono pierwszy okaz (''Největší část tělesa dopadla jihozápadně od Rudolce''). Znajduje się tam również fotografia Pavla Spurnego<ref name="Spurny">Pavel Spurný – główny koordynator ''European Fireball Network'' (''vedoucí oddělení meziplanetární hmoty AsÚ AV ČR a koordinátor Evropské bolidové sítě'')</ref>, który trzyma w&nbsp;ręku meteoryt (''Astronom Pavel Spurný při pátrání po meteoritu na Vysočině'')<ref>nie wiadomo czy to okaz z&nbsp;tego spadku czy też okaz meteorytu Chelyabinsk, prezentowany w&nbsp;celu pokazania, jak mogą wyglądać poszukiwane okazy?</ref>.
+
Na portalu ''Český rozhlas'' znajduje się mapka z zaznaczoną przybliżoną linią gdzie prawdopodobnie spadły fragmenty meteorytu (''Přibližná trasa dopadu části úlomků'') oraz prawdopodobnie miejsce(?!), gdzie znaleziono pierwszy okaz (''Největší část tělesa dopadla jihozápadně od Rudolce''). Znajduje się tam również fotografia Pavla Spurnego<ref name="Spurny">Pavel Spurný – główny koordynator ''European Fireball Network'' (''Vedoucí oddělení meziplanetární hmoty AsÚ AV ČR a koordinátor Evropské bolidové sítě'')</ref>, który trzyma w&nbsp;ręku meteoryt (''Astronom Pavel Spurný při pátrání po meteoritu na Vysočině'')<ref>nie wiadomo czy to okaz z&nbsp;tego spadku czy też okaz meteorytu Chelyabinsk, prezentowany w&nbsp;celu pokazania, jak mogą wyglądać poszukiwane okazy?</ref>.
 +
 
 +
Zidentyfikowano obszar, gdzie mogła spaść większa część meteorytów, ma on wymiary około 200×300 metrów. Znajduje się około jeden kilometr na południowy zachód od wsi ''Rudolec''. Teren ten porastają gęste świerkowe zarośla, część miejsc jest podmokłych. Mniejsze fragmenty mogą znajdować się w pobliżu wyimaginowanej linii (czerwona na mapie obok) łączącej wsie '''''Ždánice''''', '''''Řečice''''' i '''''Rudolec'''''.
Linia 61: Linia 84:
{{Przypisy}}
{{Przypisy}}
 +
 +
== Zobacz również ==
 +
 +
* meteoryty: [[Benešov]], [[Košice]], [[Morávka]]
 +
* doniesienie [[Odranec]]
== Linki zewnętrzne ==
== Linki zewnętrzne ==
-
* Česká astronomická společnost – [http://www.astro.cz/clanek/6523 Jasný bolid 9. 12. 2014]
+
* Česká astronomická společnost – [http://www.astro.cz/clanek/6523 Jasný bolid 9. 12. 2014] {{SeparatorBull}} [http://www.astro.cz/clanek/6538 23. meteorit s rodokmenem potvrzen]
-
* Astronomický ústav, Akademie věd České republiky – [http://www.asu.cas.cz/~meteor/bolid/2014_12_09/index.html Mimořádný bolid v podvečer 9. prosince 2014 nad Českou republikou aneb co a kde spadlo na Vysočině]
+
* Astronomický ústav, Akademie věd České republiky – [http://www.asu.cas.cz/~meteor/bolid/2014_12_09/index.html Mimořádný bolid v podvečer 9. prosince 2014 nad Českou republikou aneb co a kde spadlo na Vysočině] ([http://www.asu.cas.cz/articles/887/19/mimoradny-bolid-v-podvecer-9-prosince-2014-nad-ceskou-republikou-co-a-kde-spadlo-na-vysocine Mimořádný bolid v podvečer 9. prosince 2014 nad Českou republikou: co a kde spadlo na Vysočině]) {{SeparatorBull}} [http://www.asu.cas.cz/articles/890/19/23-meteorit-s-rodokmenem-na-svete-nalezen-a-pokyny-pro-verejnost-ke-hledani-dalsich 23. meteorit s rodokmenem na světě nalezen a pokyny pro veřejnost ke hledání dalších]
* Polish Fireball Network (PKiM) – [http://www.pkim.org/?q=pl/node/3793 BOLID z 9 grudnia 2014]
* Polish Fireball Network (PKiM) – [http://www.pkim.org/?q=pl/node/3793 BOLID z 9 grudnia 2014]
 +
* Facebook – [https://www.facebook.com/AstronomickyUstav Astronomický ústav AV ČR]
 +
* Hvězdárna a planetárium Plzeň – [http://www.hvezdarnaplzen.cz/2014/12/23/na-vysocine-nalezen-prvni-ulomek-meteoritu/ Na Vysočině nalezen první úlomek meteoritu]
* YouTube – [http://www.youtube.com/watch?v=YpVQazpZPiA BOLID nad Polską 9 12 2014 161645UT])
* YouTube – [http://www.youtube.com/watch?v=YpVQazpZPiA BOLID nad Polską 9 12 2014 161645UT])
* lunarmeteoritehunters – [http://lunarmeteoritehunters.blogspot.jp/2014/12/germany-czech-rep-poland-austria.html Germany / Czech Rep. / Poland / Austria Fireball Meteor 09DEC2014]
* lunarmeteoritehunters – [http://lunarmeteoritehunters.blogspot.jp/2014/12/germany-czech-rep-poland-austria.html Germany / Czech Rep. / Poland / Austria Fireball Meteor 09DEC2014]

Wersja z 16:50, 12 sty 2015

24. czeski meteoryt

Rudolec[1]
Spadek
Lokalizacja Žďár nad Sázavou, Czechy
Położenie[2] 49°28,28'N, 15°49,28'E
Data 9 grudnia 2014 roku, 16:16 UT (wtorek)
Charakterystyka
Typ chondryt zwyczajny L
Masa ~5,93 g
Liczba okazów jeden okaz
Synonimy
Rudolec[1]

Bardzo jasny bolid obserwowany 9 grudnia 2014 roku (wtorek) nad Czechami, z którego spadły meteoryty.

9 grudnia 2014 roku o godzinie 16:16:45 UT przeciął niebo bardzo jasny bolid, jego przelot zarejestrowały kamery sieci European Fireball Network (EN) (cztery stacje[3]) oraz Polish Fireball Network (PFN, PKiM). Otrzymał on oznaczenie EN091214.

Według dostępnych w internecie informacji (wyliczenia przeprowadzone przez Pavla Spurnego[4] z EN) w ziemską atmosferę wszedł meteoroid o wadze ok. 200 kg z prędkością 22 km/s pod kątem 25 stopni do powierzchni Ziemi. Zapłonął na wysokości ok. 100 km w okolicach miasta Opava i kontynuował swój lot w kierunku południowo zachodnim[5]. Przebył on w czasie ok. 9 sekund drogę 170 km (tak długa droga jest rzadkością). Największą jasność osiągnął będąc na wysokości 37 km na północny wschód od miejscowości Vír (jego jasność w maksimum wynosiła nawet –14m, a obliczona jasność absolutna –3,3m). Zgasł na wysokości 25 km, 6 km na południowy wschód od miejscowości Žďár nad Sázavou, wyhamowując do prędkości ok. 5 km/s. Jego waga wynosiła wówczas mniej niż 1 kg. Jest zatem oczywiste, że nastąpił spadek meteorytu. W końcowej fazie lotu meteoryt uległ znacznemu rozdrobnieniu, a jego małe fragmenty szybko wyhamowały i spadły na powierzchnię Ziemi. Obszar spadku ma około 4 km szerokości i 30 km długości. Rozciąga się od tamy Vír (Vírské přehrady), gdzie mogły spaść najmniejsze fragmenty niesione wiatrem na SSW, aż w okolice wsi Bohdalov. Największy okaz powinien spaść w lesie na SSW od wsi Rudolec.

Wyliczono przybliżoną heliocentryczną orbitę meteoroidu:

  • wielka półoś a=2,3 AU;
  • mimośród e=0,705;
  • odległość perihelium q=0,668 AU;
  • nachylenie orbity i=3,1°;
  • prędkość geocentryczną 19,2 km/s.

Wartości te pozwalają przypuszczać, że meteoroid należał do roju Southern December delta Arietids[6] (DSA).


Znaleziono już pierwszy okaz. W okolicy Nová Ves u Nového Města na Moravě w wyniku zakrojonych na szeroką skalę poszukiwań, po kilkunastu dniach od bolidu, znaleziono okaz wyglądający na chondryt. Ale czy jest szansa na dalsze znaleziska?

Pierwszy okaz o wadze 5,93 g znalazł Tomáš Holenda astronom amator[7]. Wstępne oględziny wskazują na chondryt zwyczajny typu L o niskim typie petrograficznym (3).


Jest to kolejny czeski meteoryt znaleziony w wyniku analiz obserwacji jasnych bolidów zarejestrowanych przez aparaty/kamery sieci European Fireball Network[8]Benešov, Morávka, Příbram[9] (oraz słowackie Košice).

Lokalizacja

Źródło: Wiki.Meteoritica.pl
© Jan Woreczko & Wadi

(N) Nová Ves u Nového Města na Moravě, (R) Rudolec, (V) Vír, (Z) Žďár nad Sázavou

prawdopodobne miejsce znalezienia pierwszego okazu meteorytu

(linia różowa) przybliżona trajektoria bolidu

(linia czerwona) Přibližná trasa dopadu části úlomků

* W 2018 roku Google zmieniło zasady działania apletu, mapa może wyświetlać się niepoprawnie (pomaga Ctrl+F5); więcej → Szablon:GEMap-MyWiki

Na portalu Český rozhlas znajduje się mapka z zaznaczoną przybliżoną linią gdzie prawdopodobnie spadły fragmenty meteorytu (Přibližná trasa dopadu části úlomků) oraz prawdopodobnie miejsce(?!), gdzie znaleziono pierwszy okaz (Největší část tělesa dopadla jihozápadně od Rudolce). Znajduje się tam również fotografia Pavla Spurnego[4], który trzyma w ręku meteoryt (Astronom Pavel Spurný při pátrání po meteoritu na Vysočině)[10].

Zidentyfikowano obszar, gdzie mogła spaść większa część meteorytów, ma on wymiary około 200×300 metrów. Znajduje się około jeden kilometr na południowy zachód od wsi Rudolec. Teren ten porastają gęste świerkowe zarośla, część miejsc jest podmokłych. Mniejsze fragmenty mogą znajdować się w pobliżu wyimaginowanej linii (czerwona na mapie obok) łączącej wsie Ždánice, Řečice i Rudolec.


Trasa bolidu przebiegała niedaleko od miejsca, gdzie w 1619 roku w okolicy miejscowości Odranec prawdopodobnie spadły meteoryty.


Galeria

YouTube – BOLID nad Polską 9 12 2014 161645UT


Przypisy

  1. ^ a b meteoryt nie został jeszcze zgłoszony do Meteoritical Bulletin oraz nie ma jeszcze oficjalnej nazwy; na portalu Wiki.Meteoritica.pl zaproponowano nazwę Rudolec
  2. ^ jeśli nie zaznaczono inaczej, podano współrzędne przyjęte w oficjalnej bazie meteorytów Meteoritical Bulletin Database
  3. ^ za portalem Česká astronomická společnost: Stanice Kroměříž ENE, Stanice Valašské Meziříčí N, Stanice Otrokovice N, Stanice Maruška SW; zarejestrowano w nich bolid, widmo i odbicia w chmurach
  4. ^ a b Pavel Spurný – główny koordynator European Fireball Network (Vedoucí oddělení meziplanetární hmoty AsÚ AV ČR a koordinátor Evropské bolidové sítě)
  5. ^ kierunki świata w języku czeskim: North→Sever, South→Jih, East→Východ, West→Západ
  6. ^ gwiazda Delta Arietis (δ Ari) leży w gwiazdozbiorze Barana
  7. ^ na Facebooku Astronomický ústav AV ČR można zobaczyć zdjęcie szczęśliwego znalazcy i okazu
  8. ^ pierwszym w historii meteorytem, którego bolid zarejestrowano fotograficznie i wyznaczono na tej podstawie jego orbitę heliocentryczną był spadek w 1959 roku meteorytu Pribram
  9. ^ spadek meteorytu Pribram 7 kwietnia 1959 roku w Czechach; chondryt zwyczajny H5, TKW 5,56 kg
  10. ^ nie wiadomo czy to okaz z tego spadku czy też okaz meteorytu Chelyabinsk, prezentowany w celu pokazania, jak mogą wyglądać poszukiwane okazy?

Zobacz również

Linki zewnętrzne

Mass media

Osobiste