(Unless otherwise stated, the copyright of the materials included belong to Jan Woreczko & Wadi.)
Jerzmanowice 1993
Z Wiki.Meteoritica.pl
(Różnice między wersjami)
(→Bibliografia) |
m (→Bibliografia) |
||
| (Nie pokazano 8 wersji pomiędzy niniejszymi.) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
__NOTOC__ | __NOTOC__ | ||
| - | == Duże szkody | + | {{VerifyLevel |level=1}} |
| + | == Duże szkody – winnego brak == | ||
| + | Niewyjaśnione zjawisko z 1993 roku, które prawdopodobnie nie miało charakteru meteorytowego. | ||
| - | ;Za artykułem Maneckiego | + | ;Za artykułem Maneckiego (1993, ''Meteoryt''): |
| - | + | {{BQuote-begin |max-width=800px}} | |
| + | {{Wielokropek}} Zabierałem się do napisania obiecanego, krótkiego artykułu dla „Meteorytu” o chondrach, a tu 14 stycznia br. miał miejsce w Jerzmanowicach k. Krakowa efekt geofizyczny (?) meteorologiczny (?) astronomiczny (?). O godz. 18.50 mieszkańcy Jerzmanowic zaobserwowali lot kuli barwy rtęciowoniebieskiej, a następnie usłyszeli dwa wybuchy w odstępie 50 sekund. Pierwszy spowodował odspojenie fragmentu pionowej ściany wysokiego ostańca skały wapiennej<ref>zwanego Babią Skałą ([http://krakow.gazeta.pl/krakow/1,35825,1035628.html jak dojechać do Babiej Skały?]), ''źródło:'' Gazeta.pl</ref> i rozrzut jej dużych (do kilkunastu kg) fragmentów na odległość ok. 150 m. Zniszczeniu uległy dachy okolicznych domów. W gruncie stwierdzono po wybuchu liczne bruzdy i wgłębienia. W trzydziestu domach zniszczone zostały bezpieczniki elektryczne, a w kilku stopione przewody, uszkodzone telewizory. Miejsce i efekty drugiej eksplozji nie są znane. Po pierwszym wybuchu spadł grad. Efekty świetlne i akustyczne były widoczne i słyszane m.in. w Krakowie. Byłem tych efektów świadkiem. Obserwatorium Geofizyczne PAN w Skale zanotowało dwa wstrząsy. | ||
| - | + | Opisane zjawisko w Jerzmanowicach wzbudziło zainteresowanie meteorologów, geofizyków, astronomów, geologów i nas mineralogów. W terenie aktywnie działa krakowska grupa Polskiego Towarzystwa Miłośników Astronomii. Byłem w Jerzmanowicach z astronomami z Obserwatorium Astronomicznego UJ i oglądałem liczne skutki wybuchu (efekty fali akustycznej, elektromagnetyczne i in.). Powołano grupę specjalistów różnych dyscyplin, którzy pod moim kierunkiem mają opisać to ciekawe zjawisko i ew. opracować krótki raport. {{Wielokropek}} | |
| + | {{BQuote-end}} | ||
=== Wyniki i hipotezy === | === Wyniki i hipotezy === | ||
| - | Na podstawie zgromadzonych materiałów, nie udało się potwierdzić, ani jednocześnie wykluczyć dwóch hipotez: | + | Na podstawie zgromadzonych materiałów, nie udało się potwierdzić, ani jednocześnie wykluczyć dwóch hipotez (Manecki 1993): |
| - | * że był to piorun kulisty (bardziej prawdopodobna hipoteza), niektórzy świadkowie widzieli jak | + | * że był to piorun kulisty (bardziej prawdopodobna hipoteza), niektórzy świadkowie widzieli jak „skręcał” oraz krótko potem zaczęła się burza, |
| - | * lub miał miejsce spadek chondrytu węglistego. | + | * lub miał miejsce spadek chondrytu węglistego(?). |
| + | Ściężor i Płeszka w swoim artykule w ''Postępach Astronomii'' (1994) zrelacjonowali relacje świadków, opisali warunki pogodowe, dane sejsmologiczne, wyniki badań mikroskopowych i chemicznych oraz pokusili się nawet o obliczenia dotyczące trajektorii ew. bolidu. Nie rozstrzygnęli natury zjawiska odpowiedzialnego za zniszczenia, ale najbardziej prawdopodobnym wyjaśnieniem wydaje się hipoteza meteorologiczna. | ||
| + | |||
| + | <br clear="all"/> | ||
== Lokalizacja == | == Lokalizacja == | ||
| Linia 18: | Linia 25: | ||
{{GEFrame-begin}} | {{GEFrame-begin}} | ||
{{GEMap | {{GEMap | ||
| - | | kml1 = http://wiki.meteoritica.pl/meteoritica/GoogleMaps/wiki- | + | | htmlFileMap = wiki-Jerzmanowice1993.htm |
| - | | | + | | kml1 = http://wiki.meteoritica.pl/meteoritica/GoogleMaps/wiki-Doniesienia.kml |
| + | | kmlfit = http://wiki.meteoritica.pl/meteoritica/GoogleMaps/wiki-Jerzmanowice1993.kml | ||
| lat = 50.211 | | lat = 50.211 | ||
| lon = 19.747 | | lon = 19.747 | ||
| Linia 34: | Linia 42: | ||
<br clear="all"/> | <br clear="all"/> | ||
| - | === | + | === Mapy === |
<gallery caption="" widths="200px" heights="200px" perrow="3"> | <gallery caption="" widths="200px" heights="200px" perrow="3"> | ||
File:Jerzmanowice_(mapa_GeoPortal).jpg|Mapa Jerzmanowic, Skała Babia (źródło: geoportal.gov.pl) | File:Jerzmanowice_(mapa_GeoPortal).jpg|Mapa Jerzmanowic, Skała Babia (źródło: geoportal.gov.pl) | ||
| + | File:Jerzmanowice_(mapa_Postępy_Astronomii).jpg|Mapa okolic Jerzmanowic z zaznaczonym miejscem zdarzenia – Babią Skałą (źródło: Ściężor et al. 1994, ''Postępy Astronomii'') | ||
</gallery> | </gallery> | ||
| Linia 44: | Linia 53: | ||
== [[Bibliografia]] == | == [[Bibliografia]] == | ||
| - | * | + | * Bąk Krzysztof, Cabaj Wacław, Haczewski Grzegorz, (1995), '''Geomorfologiczno-geologiczna charakterystyka skutków [[Jerzmanowice 1993|zjawiska w Jerzmanowicach]]''', ''Przegląd Geof.'', 40(4), 1995, s. 377-390. Plik [http://ptgeof.imgw.pl/?strona=5,28,4 PDF]. |
| - | * | + | * Ciechowska Helena, Fronczak Aleksandra, Karasewicz Maciej, Mocek Klaudia, Zawadzki Mikołaj, Grad Marek, (2020), '''Naturalne eksplozje w atmosferze ziemskiej i ich rejestracje w stacjach sejsmologicznych (''Natural Explosions in the Earth’s Atmosphere and their Records at Seismological Stations'')''', ''Przegląd Geof.'', 65(1-2), 2020, s. 41-54. Plik [http://yadda.icm.edu.pl/baztech/element/bwmeta1.element.baztech-26c012bc-e5cb-4298-aaec-006fb26a48e3 PDF]. |
| - | * | + | * Kułak Andrzej, (1995), '''Próba interpretacji zjawisk elektromagnetycznych towarzyszących niezwykłemu zjawisku atmosferycznemu w [[Jerzmanowice 1993|Jerzmanowicach]] (''An attempt to interpretation of the acoustic and electromagnetic phenomena accompanying the Jerzmanowice event'')''', ''Przegląd Geof.'', 40(4), 1995, s. 337-342. Plik [http://ptgeof.imgw.pl/?strona=5,28,4 PDF]. |
| - | * | + | * Manecki Andrzej, (1993), '''Interesujące zjawisko w [[Jerzmanowice 1993|Jerzmanowicach]] z dnia 14.01.1993''', ''Meteoryt'', 1, 1993, s. 2. Plik {{Link-Meteoryt|r=93|n=1}}. |
| - | * | + | * Manecki Maciej, Manecki Andrzej, (1995), '''Mineralogiczno-geochemiczne wyniki badań skał i pyłów zebranych w miejscu wybuchu związanego ze zjawiskiem atmosferycznym w [[Jerzmanowice 1993|Jerzmanowicach]] 14.I.1993 (''Results of mineralogical and geochemical investigations of the minerals and rocks collected on the spot of the explosion related to the atospheric phenomenon in Jerzmanowice on 14 January 1993'')''', ''Przegląd Geof.'', 40(4), 1995, s. 391-400. Plik [http://ptgeof.imgw.pl/?strona=5,28,4 PDF]. |
| - | * | + | * Morawska-Horawska Maria, Obrębska-Starklowa Barbara, Olecki Zygmunt, Trepińska Janina, Ustrnul Zbigniew, (1995), '''Meteorologiczna interpretacja zjawiska atmosferycznego w [[Jerzmanowice 1993|Jerzmanowicach]] (''Meteorplogical interpretation of mthe phenomenon at Jerzmanowice on 14 January, 1993'')''', ''Przegląd Geof.'', 40(4), 1995, s. 343-354. Plik [http://ptgeof.imgw.pl/?strona=5,28,4 PDF]. |
| - | * | + | * '''''Przegląd Geofizyczny''''', 40(4), 1995. Cały numer poświęcony zjawisku w Jerzmanowicach. Pliki [http://ptgeof.imgw.pl/?strona=5,28,4 PDF]. |
| - | == | + | * Ściężor Tomasz, Płeszka Janusz, (1993), '''Co się zdarzyło w [[Jerzmanowice 1993|Jerzmanowicach]] 14 stycznia 1993?''', ''Urania'', 6, 1993, s. 173-176. Plik {{Link-Urania|r=1993|n=6}}. |
| - | + | * Ściężor Tomasz, Płeszka Janusz, (1994), '''Zdarzenie w [[Jerzmanowice 1993|Jerzmanowicach]] w oczach miłośnika astronomii''', ''Postępy Astronomii'', 3, 1994, s. 124-132. Plik {{Link-PA|r=1994|n=3}}; plik {{Link-dLibra|KPBC|d|89391}}. | |
| - | = | + | * Ściężor Tomasz, Płeszka Janusz, (1995), '''Analiza ruchu [[Jerzmanowice 1993|obiektu jerzmanowickiego]] w atmosferze przy założeniu jego natury meteorytowej (''The analysis of the Jerzmanowice object atmospheric motion assuming its meteoritic nature'')''', ''Przegląd Geof.'', 40(4), 1995, s. 367-374. Plik [http://ptgeof.imgw.pl/?strona=5,28,4 PDF]. |
| - | * | + | * Włodarczyk Krzysztof, (1994), '''Bolid nad [[Jerzmanowice 1993|Jerzmanowicami]]''', ''Postępy Astronomii'', 3, 1994, s. 133-134. Plik {{Link-PA|r=1994|n=3}}; plik {{Link-dLibra|KPBC|d|89391}}. |
| - | + | ||
| - | + | ||
| - | == | + | {{Przypisy}} |
| + | |||
| + | == Linki zewnętrzne == | ||
| - | * | + | * Wikipedia – Jerzmanowice i opis [http://pl.wikipedia.org/wiki/Jerzmanowice_(wojew%C3%B3dztwo_ma%C5%82opolskie)#Incydent_Jerzmanowicki incydentu Jerzmanowskiego] |
| + | * Gazeta.pl Kraków (12.12.2008r) – [http://krakow.gazeta.pl/krakow/1,95299,6056336,Kula_uderza_w_skale.html Kula uderza w skałę] (fotografia: Babia Skała – miejsce tajemniczego uderzenia w ziemię sprzed 15 lat) | ||
| + | * Fundacja Nautilus – [http://www.nautilus.org.pl/?p=artykul&id=1212 My też mieliśmy własną „Katastrofę Tunguską”, chociaż w mikroskali{{Kropek}}] | ||
[[Category:Doniesienia]] | [[Category:Doniesienia]] | ||
Aktualna wersja na dzień 10:24, 9 wrz 2023
1
Duże szkody – winnego brak
Niewyjaśnione zjawisko z 1993 roku, które prawdopodobnie nie miało charakteru meteorytowego.
- Za artykułem Maneckiego (1993, Meteoryt)
(…) Zabierałem się do napisania obiecanego, krótkiego artykułu dla „Meteorytu” o chondrach, a tu 14 stycznia br. miał miejsce w Jerzmanowicach k. Krakowa efekt geofizyczny (?) meteorologiczny (?) astronomiczny (?). O godz. 18.50 mieszkańcy Jerzmanowic zaobserwowali lot kuli barwy rtęciowoniebieskiej, a następnie usłyszeli dwa wybuchy w odstępie 50 sekund. Pierwszy spowodował odspojenie fragmentu pionowej ściany wysokiego ostańca skały wapiennej[1] i rozrzut jej dużych (do kilkunastu kg) fragmentów na odległość ok. 150 m. Zniszczeniu uległy dachy okolicznych domów. W gruncie stwierdzono po wybuchu liczne bruzdy i wgłębienia. W trzydziestu domach zniszczone zostały bezpieczniki elektryczne, a w kilku stopione przewody, uszkodzone telewizory. Miejsce i efekty drugiej eksplozji nie są znane. Po pierwszym wybuchu spadł grad. Efekty świetlne i akustyczne były widoczne i słyszane m.in. w Krakowie. Byłem tych efektów świadkiem. Obserwatorium Geofizyczne PAN w Skale zanotowało dwa wstrząsy.
Opisane zjawisko w Jerzmanowicach wzbudziło zainteresowanie meteorologów, geofizyków, astronomów, geologów i nas mineralogów. W terenie aktywnie działa krakowska grupa Polskiego Towarzystwa Miłośników Astronomii. Byłem w Jerzmanowicach z astronomami z Obserwatorium Astronomicznego UJ i oglądałem liczne skutki wybuchu (efekty fali akustycznej, elektromagnetyczne i in.). Powołano grupę specjalistów różnych dyscyplin, którzy pod moim kierunkiem mają opisać to ciekawe zjawisko i ew. opracować krótki raport. (…)
Wyniki i hipotezy
Na podstawie zgromadzonych materiałów, nie udało się potwierdzić, ani jednocześnie wykluczyć dwóch hipotez (Manecki 1993):
- że był to piorun kulisty (bardziej prawdopodobna hipoteza), niektórzy świadkowie widzieli jak „skręcał” oraz krótko potem zaczęła się burza,
- lub miał miejsce spadek chondrytu węglistego(?).
Ściężor i Płeszka w swoim artykule w Postępach Astronomii (1994) zrelacjonowali relacje świadków, opisali warunki pogodowe, dane sejsmologiczne, wyniki badań mikroskopowych i chemicznych oraz pokusili się nawet o obliczenia dotyczące trajektorii ew. bolidu. Nie rozstrzygnęli natury zjawiska odpowiedzialnego za zniszczenia, ale najbardziej prawdopodobnym wyjaśnieniem wydaje się hipoteza meteorologiczna.
Lokalizacja
Źródło: Wiki.Meteoritica.pl
© Jan Woreczko & Wadi
(J) Jerzmanowice
Babia Skała
* W 2018 roku Google zmieniło zasady działania apletu, mapa może wyświetlać się niepoprawnie (pomaga Ctrl+F5); więcej → Szablon:GEMap-MyWiki
Mapy
.jpg) Mapa Jerzmanowic, Skała Babia (źródło: geoportal.gov.pl) |
.jpg) Mapa okolic Jerzmanowic z zaznaczonym miejscem zdarzenia – Babią Skałą (źródło: Ściężor et al. 1994, Postępy Astronomii) |
Bibliografia
- Bąk Krzysztof, Cabaj Wacław, Haczewski Grzegorz, (1995), Geomorfologiczno-geologiczna charakterystyka skutków zjawiska w Jerzmanowicach, Przegląd Geof., 40(4), 1995, s. 377-390. Plik PDF.
- Ciechowska Helena, Fronczak Aleksandra, Karasewicz Maciej, Mocek Klaudia, Zawadzki Mikołaj, Grad Marek, (2020), Naturalne eksplozje w atmosferze ziemskiej i ich rejestracje w stacjach sejsmologicznych (Natural Explosions in the Earth’s Atmosphere and their Records at Seismological Stations), Przegląd Geof., 65(1-2), 2020, s. 41-54. Plik PDF.
- Kułak Andrzej, (1995), Próba interpretacji zjawisk elektromagnetycznych towarzyszących niezwykłemu zjawisku atmosferycznemu w Jerzmanowicach (An attempt to interpretation of the acoustic and electromagnetic phenomena accompanying the Jerzmanowice event), Przegląd Geof., 40(4), 1995, s. 337-342. Plik PDF.
- Manecki Andrzej, (1993), Interesujące zjawisko w Jerzmanowicach z dnia 14.01.1993, Meteoryt, 1, 1993, s. 2. Plik PDF.
- Manecki Maciej, Manecki Andrzej, (1995), Mineralogiczno-geochemiczne wyniki badań skał i pyłów zebranych w miejscu wybuchu związanego ze zjawiskiem atmosferycznym w Jerzmanowicach 14.I.1993 (Results of mineralogical and geochemical investigations of the minerals and rocks collected on the spot of the explosion related to the atospheric phenomenon in Jerzmanowice on 14 January 1993), Przegląd Geof., 40(4), 1995, s. 391-400. Plik PDF.
- Morawska-Horawska Maria, Obrębska-Starklowa Barbara, Olecki Zygmunt, Trepińska Janina, Ustrnul Zbigniew, (1995), Meteorologiczna interpretacja zjawiska atmosferycznego w Jerzmanowicach (Meteorplogical interpretation of mthe phenomenon at Jerzmanowice on 14 January, 1993), Przegląd Geof., 40(4), 1995, s. 343-354. Plik PDF.
- Przegląd Geofizyczny, 40(4), 1995. Cały numer poświęcony zjawisku w Jerzmanowicach. Pliki PDF.
- Ściężor Tomasz, Płeszka Janusz, (1993), Co się zdarzyło w Jerzmanowicach 14 stycznia 1993?, Urania, 6, 1993, s. 173-176. Plik DjvU.
- Ściężor Tomasz, Płeszka Janusz, (1994), Zdarzenie w Jerzmanowicach w oczach miłośnika astronomii, Postępy Astronomii, 3, 1994, s. 124-132. Plik DjvU; plik dLib.
- Ściężor Tomasz, Płeszka Janusz, (1995), Analiza ruchu obiektu jerzmanowickiego w atmosferze przy założeniu jego natury meteorytowej (The analysis of the Jerzmanowice object atmospheric motion assuming its meteoritic nature), Przegląd Geof., 40(4), 1995, s. 367-374. Plik PDF.
- Włodarczyk Krzysztof, (1994), Bolid nad Jerzmanowicami, Postępy Astronomii, 3, 1994, s. 133-134. Plik DjvU; plik dLib.
Przypisy
Linki zewnętrzne
- Wikipedia – Jerzmanowice i opis incydentu Jerzmanowskiego
- Gazeta.pl Kraków (12.12.2008r) – Kula uderza w skałę (fotografia: Babia Skała – miejsce tajemniczego uderzenia w ziemię sprzed 15 lat)
- Fundacja Nautilus – My też mieliśmy własną „Katastrofę Tunguską”, chociaż w mikroskali…
