(Unless otherwise stated, the copyright of the materials included belong to Jan Woreczko & Wadi.)
Jezioro Pietronajć
Z Wiki.Meteoritica.pl
m (→Zobacz również) |
|||
| (Nie pokazano 21 wersji pomiędzy niniejszymi.) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
| - | + | __NOTOC__ | |
| + | {{VerifyLevel |level=0i}} | ||
| + | Jezioro Pietronajć znajduje się na terenie Wigierskiego Parku Narodowego (Pieczyński 2012) w depresji pozostałej po degradacji pingo<ref>'''pingo''' – wzgórza powstające w tundrze, wewnątrz których istnieją duże soczewki lodu; po ich wytopieniu powstają głębokie owalne jeziora (relikt pingo)</ref>. Jezioro jest prawie okrągłe, ma około 140 m średnicy i do 6,6 m głębokości. Znajduje się w dolinie Wiatrołuży utworzonej przez odpływ poglacialnych wód pochodzących z warstw topniejącego lodu z końca ostatniego zlodowacenia. Poziom wody w jeziorze jest znacznie wyższy niż w sąsiedniej rzece Wiatrołuży! W dnie jeziora brak wapiennej gytii<ref>'''gytia''' – osad organiczny lub organiczno-mineralny powstający na dnie jezior</ref>. Jezioro otacza półkoliste obwałowanie wysokie na 10-18 m powyżej poziomu wody i szerokie 80-105 m. Wewnętrzne stoki obwałowania mają nachylenie 15-30º w kierunku jeziora, a zewnętrzne są nieco bardziej strome, 20-35º. Cały wał jest podobnej szerokości i nie wykazuje żadnych śladów erozji nawet w najwęższej części doliny, co sugeruje, że jest młodszy od doliny rzeki Wiatrołuża. Dolna część wału jest zbudowana z drobnoziarnistego piasku wtrąconego ze żwirów. Nachylenie tych osadów (37-47º) wskazuje, że ich dystrybucja nastąpiła po sedymentacji. Obecność młodych torfów w osadach dennych jeziora (o wieku 6410 BP<ref>'''wiek BP''' – wiek BP (ang. ''before present'') oznacza czas, który upłynął od momentu zaprzestania wymiany węgla pomiędzy materią z której została wzięta datowana próbka, a otoczeniem do arbitralnie określonej tzw. chwili obecnej, tzn. do roku 1950 AD.</ref>) może wskazywać, że opisana forma nie jest pingo, ale jest kraterem meteorytowym. Jednak wykonane profile mikrograwimetryczne pokazują, że nie mógł to być meteoryt żelazny. Wały otaczające jezioro Pietronajć są nieproporcjonalnie wysokie w porównaniu z kraterami wytwarzanymi przez spadki meteorytów, również przy uderzeniu meteorytu wał wokół jeziora powinien być niższy, a ściana od strony doliny Wiatrołuży powinna zostać zniszczona ze względu na brak podparcia od strony rzeki w momencie uderzenia. Kratery meteorytowe z okresu holocenu są bardzo rzadkie. | ||
| - | + | Pod kątem meteorytowego (impaktowego) pochodzenia jezioro Pietronajć badał Wiesław Czajka (Czajka) i orzekł, że jest to mało prawdopodobne. | |
| - | + | ||
| - | + | ||
== Lokalizacja == | == Lokalizacja == | ||
| Linia 9: | Linia 9: | ||
{{GEFrame-begin}} | {{GEFrame-begin}} | ||
{{GEMap | {{GEMap | ||
| - | | kml1 = http://wiki.meteoritica.pl/meteoritica/GoogleMaps/wiki- | + | | htmlFileMap = wiki-JPietronajc.htm |
| - | | kml2 = http://wiki.meteoritica.pl/meteoritica/GoogleMaps/wiki- | + | | kml1 = http://wiki.meteoritica.pl/meteoritica/GoogleMaps/wiki-Craters.kml |
| + | | kml2 = http://wiki.meteoritica.pl/meteoritica/GoogleMaps/wiki-Tartak.kml | ||
| + | | kmlfit = http://wiki.meteoritica.pl/meteoritica/GoogleMaps/wiki-JPietronajc-fit.kml | ||
| lat = 54.129 | | lat = 54.129 | ||
| lon = 23.067 | | lon = 23.067 | ||
| - | | zoom = | + | | zoom = 11 |
| - | | type = | + | | type = terrain |
}} | }} | ||
{{GEIcon-PointRed}} | {{GEIcon-PointRed}} | ||
(T) wieś Tartak | (T) wieś Tartak | ||
| + | {{GEIcon-PlaceOfFinding}} | ||
| + | miejsce znalezienia okazu meteorytu [[Tartak]] | ||
{{GEIcon-Water}} | {{GEIcon-Water}} | ||
| - | + | Jezioro Pierty, Jezioro Pietronajć | |
{{GEFrame-end}} | {{GEFrame-end}} | ||
| - | + | W 2008 roku niecałe 5 km na południe od Jeziora Pietronajć znaleziono 7,5 kg okaz meteorytu [[Tartak]]. | |
| + | |||
| + | <br clear="all"/> | ||
| + | |||
| + | === Mapy === | ||
| + | |||
| + | <gallery caption="" widths="200px" heights="100px" perrow="3"> | ||
| + | File:Pietronajć_(orto_geoportal).jpg|Ortofotomapa 1:5000 (źródło: GeoPortal) | ||
| + | File:Pietronajć_(raster_geoportal).jpg|Mapa topograficzna 1:5000 (źródło: GeoPortal) | ||
| + | </gallery> | ||
<br clear="all"/> | <br clear="all"/> | ||
| Linia 28: | Linia 41: | ||
== [[Bibliografia]] == | == [[Bibliografia]] == | ||
| - | * Czajka Wiesław, '''Struktury koliste | + | * Czajka Wiesław, '''Struktury koliste – Polska. [[Jezioro Pietronajć]]''', portal [http://www.astroblemy.pl/pietronajc.htm astroblemy.pl]. |
| + | |||
| + | * +Pieczyński Piotr, (2012), '''Ukształtowanie powierzchni parku''', ''Kwartalnik WPN'', 2, 2012. [http://www.wigry.win.pl/kwartalnik/nr38_uksz.htm Artykuł]. | ||
| + | |||
| + | {{Przypisy}} | ||
| + | |||
| + | == Zobacz również == | ||
| + | |||
| + | * meteoryt [[Tartak]] | ||
| + | |||
| + | * [[Struktury koliste w Kotlinie Pyzdrskiej]] | ||
== Linki zewnętrzne == | == Linki zewnętrzne == | ||
| - | * | + | * astroblemy.pl – [http://www.astroblemy.pl/pietronajc.htm Jezioro Pietronajć] |
| - | * | + | |
| - | * Wikipedia | + | * Database of Polish Representative Geosites – [http://www.iop.krakow.pl/geosites/home/single/162 JEZIORO PIETRONAJĆ – PINGO (LAKE PIETRONAJĆ – PINGO)] |
| + | * Cyfrowy model terenu jeziora Pietronajć – [http://www.wigry.win.pl/kronika/nmt_wiatroluza.htm Prace nad planem ochrony parku – numeryczny model terenu] | ||
| + | * PTMet – [http://www.ptmet.org.pl/raport2005.htm Sprawozdanie z działalności Towarzystwa oraz raport finansowy za rok 2005] | ||
| + | |||
| + | * Wikipedia – [http://pl.wikipedia.org/wiki/Jezioro_Pietronajć Jezioro Pietronajć] {{SeparatorBull}} [http://pl.wikipedia.org/wiki/Pierty Pierty] | ||
| + | * Wikipedia – [http://pl.wikipedia.org/wiki/Gytia Gytia] {{SeparatorBull}} [http://pl.wikipedia.org/wiki/Holocen Holocen] {{SeparatorBull}} [http://pl.wikipedia.org/wiki/Pingo Pingo] {{SeparatorBull}} [http://pl.wikipedia.org/wiki/Before_Present Wiek BP] | ||
[[Category:Kratery i struktury impaktowe|Pietronajć (jezioro)]] | [[Category:Kratery i struktury impaktowe|Pietronajć (jezioro)]] | ||
| + | [[Category:Niepotwierdzone|Pietronajć (jezioro)]] | ||
Aktualna wersja na dzień 21:06, 16 lut 2020
Jezioro Pietronajć znajduje się na terenie Wigierskiego Parku Narodowego (Pieczyński 2012) w depresji pozostałej po degradacji pingo[1]. Jezioro jest prawie okrągłe, ma około 140 m średnicy i do 6,6 m głębokości. Znajduje się w dolinie Wiatrołuży utworzonej przez odpływ poglacialnych wód pochodzących z warstw topniejącego lodu z końca ostatniego zlodowacenia. Poziom wody w jeziorze jest znacznie wyższy niż w sąsiedniej rzece Wiatrołuży! W dnie jeziora brak wapiennej gytii[2]. Jezioro otacza półkoliste obwałowanie wysokie na 10-18 m powyżej poziomu wody i szerokie 80-105 m. Wewnętrzne stoki obwałowania mają nachylenie 15-30º w kierunku jeziora, a zewnętrzne są nieco bardziej strome, 20-35º. Cały wał jest podobnej szerokości i nie wykazuje żadnych śladów erozji nawet w najwęższej części doliny, co sugeruje, że jest młodszy od doliny rzeki Wiatrołuża. Dolna część wału jest zbudowana z drobnoziarnistego piasku wtrąconego ze żwirów. Nachylenie tych osadów (37-47º) wskazuje, że ich dystrybucja nastąpiła po sedymentacji. Obecność młodych torfów w osadach dennych jeziora (o wieku 6410 BP[3]) może wskazywać, że opisana forma nie jest pingo, ale jest kraterem meteorytowym. Jednak wykonane profile mikrograwimetryczne pokazują, że nie mógł to być meteoryt żelazny. Wały otaczające jezioro Pietronajć są nieproporcjonalnie wysokie w porównaniu z kraterami wytwarzanymi przez spadki meteorytów, również przy uderzeniu meteorytu wał wokół jeziora powinien być niższy, a ściana od strony doliny Wiatrołuży powinna zostać zniszczona ze względu na brak podparcia od strony rzeki w momencie uderzenia. Kratery meteorytowe z okresu holocenu są bardzo rzadkie.
Pod kątem meteorytowego (impaktowego) pochodzenia jezioro Pietronajć badał Wiesław Czajka (Czajka) i orzekł, że jest to mało prawdopodobne.
Lokalizacja
(T) wieś Tartak
miejsce znalezienia okazu meteorytu Tartak
Jezioro Pierty, Jezioro Pietronajć
* W 2018 roku Google zmieniło zasady działania apletu, mapa może wyświetlać się niepoprawnie (pomaga Ctrl+F5); więcej → Szablon:GEMap-MyWiki
W 2008 roku niecałe 5 km na południe od Jeziora Pietronajć znaleziono 7,5 kg okaz meteorytu Tartak.
Mapy
.jpg) Ortofotomapa 1:5000 (źródło: GeoPortal) |
.jpg) Mapa topograficzna 1:5000 (źródło: GeoPortal) |
Bibliografia
- Czajka Wiesław, Struktury koliste – Polska. Jezioro Pietronajć, portal astroblemy.pl.
- +Pieczyński Piotr, (2012), Ukształtowanie powierzchni parku, Kwartalnik WPN, 2, 2012. Artykuł.
Przypisy
Zobacz również
- meteoryt Tartak
Linki zewnętrzne
- astroblemy.pl – Jezioro Pietronajć
- Database of Polish Representative Geosites – JEZIORO PIETRONAJĆ – PINGO (LAKE PIETRONAJĆ – PINGO)
- Cyfrowy model terenu jeziora Pietronajć – Prace nad planem ochrony parku – numeryczny model terenu
- PTMet – Sprawozdanie z działalności Towarzystwa oraz raport finansowy za rok 2005
