Kłodawa

(…) W trakcie realizacji prac wiertniczych w rejonie Kłodawy (otwór Kłodawa 5-kt) dokonano sensacyjnego odkrycia. W dniu 29.10.1986 r. w trakcie głębienia otworu natrafiono na meteoryt, co doprowadziło do urwania przewodu wiertniczego. Otwór Kłodawa jest zlokalizowany na południowym skraju pierścieniowej struktury Kościerzyny (ryc. 2). W trakcie dalszych prac wiertniczych wydobyto ok. 6 kg substancji meteorytowej, ale przypuszcza się, że znajdujący się w głębi meteoryt lub jego fragment ma znaczne rozmiary i dużą masę – rzędu kilkunastu lub więcej ton (6)^[1]. Meteoryt nawiercono na głębokości ok. 240 m, pod mułkami oligoceńskimi. Badania laboratoryjne wykazały, że należy go zaliczyć do grupy meteorytów żelazisto-kamiennych (6)^[1]. (…)

(…) Na Wydziale Górnictwa i Geologii Politechniki Śląskiej w Gliwicach (ul. Akademicka 2) znajduje się niewielkie muzeum minerałów. W jednej z gablot umieszczono skromną kolekcję meteorytów. Można zobaczyć tu meteoryty żelazno-kamienne – Quedlinburg (okaz całkowity), Brenham^[3] (płytka), meteoryty żelazne – Zacatecas^[4] (połówka z przekrojem), [Xiquipilce]^[5] (płytka), [Spreewald]^[6] (płytka), Canyon Diablo^[7] (duża płytka), meteoryty kamienne – Pułtusk (3 okazy całkowite), tektyty Indochinity (2 okazy). W gablocie znajduje się również żelazna, szlifowana płytka podpisana jako Koronowo k. Bydgoszczy – jest to pseudometeoryt, prawdopodobnie zwany również Kłodawa – z wyglądu idealnie przypomina oktaedryt bardzo gruboziarnisty, ale ma zbyt mało niklu jak na meteoryt. Ten kawałek żelaza został przypadkiem wydobyty z głębokości kilkuset metrów podczas wykonywania odwiertów. Wstępne badania wykluczają jego pochodzenie kosmiczne, ale kto wie… (…)

(…) Jeśli weźmiemy pod uwagę zapis, jaki znajduje się w dzienniku wiercenia 5Kł z 29.10.1986 r. (za Kasińskim i in., 1987), informujący, iż w trakcie wiercenia otwór został skrzywiony i że nastąpiła awaria związana z urwaniem się narzędzia wiertniczego, w wyniku czego otwór przewiercano ponownie, stosując dwie średnice koronki 132 mm i 93 mm, wysoce prawdopodobne jest, że w rdzeniu znajduje się złom pochodzący ze zwiercanego aparatu wiertniczego oraz innych elementów metalowych, które się tam znalazły.

Uzasadnieniem antropogenicznego pochodzenia badanej materii jest obecność znacznej ilość różnej wielkości wiórów wśród elementów widocznych w przekroju rdzenia. Jak wynika z badań w mikroobszarze, ich skład chemiczny jest zróżnicowany, co świadczy o tym, że znajdują się w nim fragmenty skorodowanej stali oraz żeliwa. W żadnym wypadku skład ten nie odpowiada składom meteorytów żelaznych czy też żelazno-kamiennych. Jednoznacznie potwierdza taką genezę wynik porównania składu chemicznego badanego fragmentu rdzenia i żeliw oraz stali narzędziowych. Wskazuje on na znaczne podobieństwo. Obserwacje struktur związanych z obróbką, struktur korozyjnych oraz struktur trawienia także taki wniosek potwierdzają.

(…) W związku z tym tzw. meteoryt Kłodawa powinien zostać wykreślony z muzealnego wykazu meteorytów. Będzie on jednak nadal przechowywany jako świadectwo procesów, które mogą zachodzić w trakcie wiercenia.

(…) Szczęście uśmiechnęło się dla autora, który dla wyjaśnienia zagadki dotarł do źródeł zdarzenia. Cała ta tajemnicza historia okazałą się prozaicznie prosta. Tego dnia, kiedy prowadzono wiercenia, pogoda na wiertni była niemiernie upalna, a w miejscowym sklepie GS-u zabrakło napojów orzeźwiających. Jedynym płynem mogącym ugasić pragnienie załogi był radziecki szampan. Nic więc dziwnego, że po spożyciu tego typu orzeźwiającego płynu i przy chwili nieuwagi bogata w diamenty koronka wiertnicza została zwiercona i roztopiona w wyniku tarcia obracającego się przewodu wiertniczego. Wypadek, rzecz jasna, pozostał tajemnicą, a następujące po nim wiercenie wykazało występowanie egzotycznego składu masy tajemniczego meteorytu. (…)