PayPal-donate (Wiki).png
O ile nie zaznaczono inaczej, prawa autorskie zamieszczonych materiałów należą do Jana Woreczko & Wadi.

(Unless otherwise stated, the copyright of the materials included belong to Jan Woreczko & Wadi.)


Morasko/Archiwum Zygmunta Pniewskiego

Z Wiki.Meteoritica.pl

2i

Hasło powstało z inspiracji materiałami zebranymi przez Pawła Zarębę.
Więcej szczegółów i dokumentów zobacz → meteorytowa spuścizna Zygmunta Pniewskiego w zbiorach Pawła Zaręby – Archiwum Zygmunta Pniewskiego - pełna wersja (Archiwum Zygmunta Pniewskiego  ●  Zygmunt Pniewski – Wspomnienie).

Zygmunt Pniewski

Zygmunt Pniewski (1931-2019) – urodzony w Poznaniu polski fotograf, przyrodnik, preparator i dokumentalista; pracownik Zakładu Zoologii PAN w Poznaniu; współpracownik Jerzego Pokrzywnickiego; przyjaciel i towarzysz podróży Arkadego Fiedlera; wspólnie z prof. Andrzejem Dzięczkowski zainicjowali projekt i doprowadzili do utworzenia rezerwatu na Górze Moraskiej! (Dzięczkowski 1968; Dzięczkowski i Pniewski 1971).
(Redakcja nawiązała kontakt z synem Zygmunta Pniewskiego, Sławomirem Pniewskim, co zaowocowało powstaniem tego hasła.)


Materiały z prywatnego archiwum Zygmunta Pniewskiego[1] (źródło: Sławomir Pniewski)


Grupa saperów szukająca meteorytów Morasko we współpracy z Jerzym Pokrzywnickim (zdjęcia datowane na odwrocie: Morasko 26.9.56) (zdjęcia Zygmunt Pniewski)


Okaz meteorytu o wadze 78 kg znaleziony w gospodarstwie Józefa Oleksego (zdjęcia Zygmunt Pniewski)


Imponderabilia


Wybrane publikacje

Wybrane publikacje Zygmunta Pniewskiego


Korespondencja i notatki

List Jerzego Pokrzywnickiego do Zygmunta Pniewskiego datowany na 24 listopada 1957 roku (pisownia oryginalna; odczyt rękopisu):

«
Pniewski (Pokrzywnicki 1957).jpg

Warszawa 24/XI 1956

Drogi Panie!

Dziękuję za informacje o meteorycie Ostrzeszowskim, ale cała ta sprawa jest mi dobrze znana i zostało już przeze mnie opisana w pracy która ukaże się na razie w skrócie w języku angielskim w Acta Geophysica Polonica. Natomiast nic mi nie jest wiadomo, aby ów Niemiec – Karol Schmidt – opublikował coś na ten temat. Byłbym wdzięczny, gdyby Pański przyjaciel z Leszna mógł podać coś konkretnego na ten temat t.j. publikacji owego Schmidta.

Niezależnie od podziękowania jakie Pan od nas otrzymał, otrzyma Pan wkrótce jeszcze coś co, mam nadzieję, sprawi Panu przyjemność i zachęci do dalszego interesowania się meteorytami.

Oleksy otrzymał od nas podziękowanie i nagrodę pieniężną w kwocie 1500 zł. a uczeń Nowicki otrzyma nagrodę książkową.

Byłbym rad otrzymać wiadomość o nazwisku księdza który udzielił Panu informacji o meteorycie Oleksego, a także czy miejscowa ludność i personel leśny wiedzą coś na temat kraterków które się znajdują w lesie Morasko. Prosiłbym o przysłanie mi dodatkowo paru odbitek meteorytu, tak jak znaleźliśmy go na podwórku i zdjęcia kpt. Wojciechowskiego[6] z córką gospodarza

Szczerze życzliwy
JGPokrzywnicki[7]
Ks. Stanisław Nowak[8]
»


List Jerzego Pokrzywnickiego do Zygmunta Pniewskiego datowany na 23 października 1961 roku (pisownia oryginalna; odczyt rękopisu):

«
Pniewski (Pokrzywnicki 1961).jpg

Drogi Panie

Zygmuncie!

Bardzo Panu dziękuję za Pańską ekspedycję do Mieścisk i tak pozytywne jej wyniki.

Na razie nie zamierzam robić jakichkolwiek kroków, aby nie spłoszyć p.P Niech się trochę uspokoi po Pańskiej wizycie. Naradzę się tu z AK.N.[9] jakie należałoby przedsięwziąć dalsze kroki w tej sprawie.

Ta bryła ±50 kg. jest interesująca. Prosiłbym o przysłanie mi do zbadania wziętych przez Pana próbek, aby się przekonać czy owa bryła jest rzeczywiście meteorytem.

Co się tyczy przypuszczenia, że meteoryt żelazny ze szlifem jest meteorytem skradzionym z Muzeum w Poznaniu, to nie jest ono prawdopodobne, ponieważ okaz żelazny który zaginął z tego Muzeum był płytką wagi ok. 700 g. a więc nie był odłamem za szlifem.

Co się tyczy meteorytów kamiennych, to prosiłbym o informacje na jakiej podstawie uznał Pan, że są to meteoryty? Jakie były ich przybliżone wymiary i wygląd.

Przypuszczam że są to raczej meteoryty Pułtuskie z których nie jeden jeszcze znajduje się pewnie w rękach prywatnych. Są one bardzo pospolite. Niestety stan mego zdrowia nie pozwala mi obecnie na wyjazd z Warszawy, ale nie sądzę aby zwłoka mogła być w danym razie szkodliwa. Pan P. i tak będzie musiał wcześniej lub później „odkryć swoje karty”. Być może że napiszę do niego wkrótce odpowiedni list.

Ponieważ interesuje się Pan kraterkami w Morasku donoszę Panu, że ostatnio przeprowadzone badania wału od południa dużego krateru (Nr 1) nie wykazały aby był on nasypany przez wybuch. Nasypana mogła by być tylko jego górna warstwa. Nie jest również wykluczone że wspomniany wał został wypełniony przez wybuch. Potrzebne są więc dalsze badania.

Załączam pozdrowienia dla Pana i Pańskiego vis-a-vis[10] i serdeczny uścisk dłoni

JGPokrzywnicki[7]
23/X 1961
»


Więcej patrz → doniesienie Mieścisko.


Jeden z zeszytów (notatników) Zygmunta Pniewskiego poświęcony meteorytom (pisownia oryginalna; odczyt rękopisu):

«
Morasko (Pniewski z1).djvu

Meteoryty.

Morasko znajduje się 12 km. na północ od Poznania Góra Moraska (145 m. npm.) jest najwyższym wzniesieniem w środkowej Wielkopolsce.

Eksplozja kosmiczna miała tu miejsce w niepamiętnych czasach, lecz ślady jej doskonale zachowały się do dnia dzisiejszego. Przede wszystkim to kratery których odkryto i częściowo zbadano na tym terenie 8, oraz 6 żelaznych brył meteorytów o wadze od 3,5-78 kg.
Meteoryty znalezione na tym terenie można oglądać w Muzeum Przyrodniczym w Poznaniu, w dziale Nauki o Ziemi, oraz w Warszawie.

Historia znalezisk meteorytów w Morasku datuje się od roku 1914.

Morasko (Pniewski z1 kratery).jpg

1914. 12.listopada 1914 r. podczas budowy umocnień fortyfikacyjnych, na terenie wojskowym w Morasku, oficer niemiecki, kierujący tymi pracami dr Cobliner wydobył z ziemi z głębokości ½ m. bryłę żelaza, która okazała się meteorytem. Meteoryt następnie zważony przez prof. Phula[11] ważył 77,5 kg.
Później wykopano jeszcze na tym terenie dalsze trzy całkowite meteoryty w wadze; 4,3 kg i 2 po 3,5 kg. każdy.

1954 r dr Jerzy Pokrzywnicki współpracownik Zakł. Nauk Geologicznych PAN w Warszawie. Bada meteoryty w zbiorach Polskich, zainteresował się w tym roku poraz pierwszy meteorytami z moraska.

1956 r. Pozyskuje dwa nowe meteoryty. Jeden od rolnika z Moraska, ob. Oleksego. 78 kg. obecnie największy okaz meteorytu w Polsce, i 6,36 kg. uzyskany ze szkoły w Suchym Lesie.

1957 dr Pokrzywnicki wykrywa w Morasku Kratery po meteorytowe, jest to narazie tylko hipoteza.
W następnych latach nasunęła się potrzeba dalszych badań i poszukiwań.
Przede wszystkim przeprowadzono pomiary 4 kraterków, w tym ich średnicy i profile, wysokość wałów i ich wzajemne odległości.

w latach 1958 i 1959 rozpoczęto pomiary magnetyczne terenu w celu znalezienia nowych odłamów i zbadania struktury jednego z kraterków Nr.II. Aczkolwiek nowych odłamów nie wykryto, jednak ujawniono w badanym kraterku Nr.2 bardzo ciekawe i oryginalne anomalia magnetyczne.
Badania kontynuowane były zarówno we wspomnianym kraterku jak i w wałach kraterku-jeziorka.

1961 r Przybywa do Polski na zaproszenie Politechniki Warszawskiej prof dr Cyryl Staniukowicz[12] prof Wyższ. Szkoły Technicznej w Moskwie. Autor prac z zakresu kraterów kosmicznych.
Prof Staniukowicz po wizji lokalnej w Morasku i obejrzeniu kraterków i otaczającego terenu, całkowicie potwierdził hipotezę dr Pokrzywnickiego o kosmicznym pochodzeniu tych kraterków.
prof St. Stwierdził również wielkie podobieństwo kraterków w Morasku do kraterków kosmicznych odkrytych około 100 lat temu na wyspie Ozylii (Saarema) Morze Bałtyckie na wys. Rep. Estoni.[13]


Największym na świecie całym meteorytem jest żelazna bryła, znaleziona w 1920 r. w Połudn.-zach. Afryce, znana pod nazwą Hoba West.[14] Ciężar tego meteorytu dochodzi w przybliżeniu do 60 ton. Pierwotnie był on o wiele większy, ciężar jego w przybliżeniu równał się 90 tonom.
Meteoryt ten ma formę płyty o rozmiarach 3x3 metry, a grubość jego sięga 1 metra.
Chociaż dla nauki przedstawia on olbrzymią wartość, to jednak do dziś pozostaje tam, gdzie go znaleziono i niszczeje pod gołym niebem.

Największy, jeśli wziąć pod uwagę całość masy, która spadła na ziemię, jest żelazny deszcz meteorytów Sichote-aliański.[15] Ogólny ciężar całkowitej masy materii meteorytowej deszczu sichote-aliańskiego ocenia się na około 100 ton.

1818 r Następnym co do wielkości meteorytem, jest meteoryt Cape-York[16] znaleziony na zachodnim brzegu Grenlandii w 1818 r. Meteoryt ten waży 33,2 tony i znajduje się obecnie w nowojorskim planetarium.

Krater w Stanie Arizona ma ma średnicę 1173 m x 1204 m i głębokość 174 m.[17]

»


Bibliografia

  • Domżał Robert, (2004), Otwieracz kamieni, portal wielkopolskie.naszemiasto.pl. Link artykuł.
  • Dzięczkowski Andrzej, Pniewski Zygmunt, (1971), Osobliwości geologiczno-florystyczne na Górze Moraskiej, Ziemia, 1, 1971, s. 128-141.[18] Plik PDF.
  • Dzięczkowski Andrzej, Pniewski Zygmunt, (1971), Projekt rezerwatu geologiczno-florystycznego na Górze Moraskiej pod Poznaniem, Przyroda Polski Zachodniej, 9(1-4), Poznań 1971, s. 32-47. Plik DjVu
    Źródło: Wiki.Meteoritica.pl
    .
  • Mrowińska Marta, (2022), Zygmunt Pniewski. Naukowiec czy artysta. Wspomnienia, 2022. Artykuł TXT.
  • Pniewski Zygmunt, Meteoryty, zeszyt #1 (archiwum). Plik DjVu
    Źródło: Wiki.Meteoritica.pl
    .
  • Trybuna Ludu, (1961), Kratery kosmiczne w okolicy Poznania. Prof. K. Staniukowicz potwierdza hipotezę polskiego uczonego, nr 250 (11 września 1961), s. 6.[21] Plik JPG.

Przypisy

  1. ^ a b Zygmunt Pniewski (1931-2019) – urodzony w Poznaniu polski fotograf, przyrodnik, preparator i dokumentalista; pracownik Zakładu Zoologii PAN w Poznaniu; współpracownik Jerzego Pokrzywnickiego; przyjaciel i towarzysz podróży Arkadego Fiedlera; wspólnie z prof. Andrzejem Dzięczkowski (dzięki wsparciu Franciszka Jaśkowiaka oraz prof. Bogdana Kiełczewskiego) zainicjowali projekt i doprowadzili do utworzenia rezerwatu na Górze Moraskiej! (Dzięczkowski 1968; Dzięczkowski i Pniewski 1971); patrz → Morasko/Archiwum Zygmunta Pniewskiego.
    Meteorytowa spuścizna Zygmunta Pniewskiego w zbiorach Pawła Zaręby – Archiwum Zygmunta Pniewskiego - pełna wersja (Archiwum Zygmunta Pniewskiego  ●  Zygmunt Pniewski – Wspomnienie). Biografia: Cyfrowa Dziecięca Encyklopedia Wielkopolan – Zygmunt Pniewski.
  2. ^ Antoni Polański (1914-2002) – geochemik, mineralog, profesor UW; pracę doktorską obronił na uniwersytecie w Poznaniu w roku akad. 1945/46, promotorem był prof. K. Smulikowski; temat „Skały alkaliczne płyty wschodnio-europejskiej” (inf. Aleksandra Wysokińska, Archiwum UAM; Jadwiga Muszyńska, Biblioteka UAM); po wojnie Polański nadal interesował się meteorytami żelaznymi – w 1955 roku opublikował książkę „Żelazo na Ziemi i we wszechświecie” oraz współpracowałJerzym Pokrzywnickim
  3. ^ Jan Gadomski (1889-1966) – polski astronom, popularyzator astronomii i kosmonautyki; związany z Obserwatorium Astronomicznym UW w Warszawie. Wikipedia – Jan Gadomski
  4. ^ Karol Pluciński (1873-1966) – epidopterolog, entomolog-amator, z zawodu bankowiec; członek Polskiego Towarzystwa Entomologicznego, posiadacz wielkiej kolekcji motyli (kolekcja Lepidoptera Polski: ok. 12000 okazów, ok. 3000 gatunków)!
  5. ^ właściciel okazu meteorytu Morasko o wadze 78 kg Józef Oleksy otrzymał nagrodę w wysokości 1500 zł; patrz → Morasko/Galerie#78_kg
  6. ^ prawdopodobnie to kapitan Wojciechowski dowodził grupą saperów?
  7. ^ a b Jerzy Grzymała Pokrzywnicki
  8. ^ prawdopodobnie Jerzy Pokrzywnicki zanotował na tym liście nazwisko księdza, Stanisław Nowak, o którego pytał w liście?
  9. ^ zapewne chodzi o Polską Akademię Nauk?
  10. ^ Sławomir Pniewski sugeruje, że chodziło o wieloletniego współpracownika Zygmunta Pniewskiego, profesora Andrzeja Dzięczkowskiego
  11. ^ Pfuhl Fritz (Friedrich) Carl Adolph (1853-1913) – florysta, założyciel działu przyrodniczego Muzeum Cesarza Fryderyka (Kaiser Friedrich Museum), nauczyciel botaniki w Gimnazjum św. Marii Magdaleny (Königliches Marien-Gymnasium) w Poznaniu; założyciel pierwszego na terenie Niemiec szkolnego ogrodu botanicznego; w 1904 roku wydał rejestr zabytkowych drzew i lasów Księstwa Poznańskiego, obejmujący około 12 tys. pomników przyrody; redaktor Zeitschrift der Naturwissenschaftlichen Abteilung in Posen
  12. ^ Trybuna Ludu, (1961)
  13. ^ chodzi o grupę kraterów Kaalijärv
  14. ^ meteoryt żelazny Hoba, znalezisko z 1920 roku w Namibii; typ IVB (ataksyt), TKW 60 ton
  15. ^ spadek meteorytu Sikhote-Alin (Сихотэ-Алинский) 12 lutego 1947 roku w Rosji; żelazny typ IIAB, TKW 23 tony
  16. ^ meteoryt żelazny Cape York, znalezisko z 1818 roku na Grenlandii; typ IIIAB, TKW 58,2 tony
  17. ^ meteoryt żelazny Canyon Diablo, znalezisko z 1891 roku w USA; typ IAB-MG, TKW 30 ton; powiązany z kraterem Barringer (Meteor Crater)
  18. ^ fragment korespondencji z redakcją czasopisma
  19. ^ pierwsze i jak na razie jedyne, tak kompleksowe opracowanie na temat polskich meteorytów; warto jednak zaznaczyć, że Jerzy Pokrzywnicki niewątpliwie obficie korzystał z wcześniejszego bibliograficznego opracowania autorstwa Zofii Gąsiorowskiej (1966, maszynopis jej pracy powstał przed 1964 rokiem), ale nigdzie w jego publikacjach nie pojawia się jej nazwisko!? (Kosiński 2014)
  20. ^ patrz → Pokrzywnicki (1964)/Kolekcje
  21. ^ 7 września 1961 roku rejon kraterów Morasko odwiedzili Jerzy Pokrzywnicki (autor hipotezy o kosmicznym pochodzeniu kraterów w Morasko), dr Ostrowski z Politechniki Warszawskiej oraz rosyjski uczony, twórca (?!) teorii powstawania kraterów kosmicznych, K.P. Staniukowicz (Кирилл Петрович Станюкович) (Dzięczkowski et al. 1971)

Zobacz również

Linki zewnętrzne

Osobiste