PayPal-donate (Wiki).png
O ile nie zaznaczono inaczej, prawa autorskie zamieszczonych materiałów należą do Jana Woreczko & Wadi.

(Unless otherwise stated, the copyright of the materials included belong to Jan Woreczko & Wadi.)


PAN Muzeum Ziemi w Warszawie

Z Wiki.Meteoritica.pl

(Różnice między wersjami)
Linia 9: Linia 9:
  | wystawy = wystawa stała: [http://www.mz.pan.pl/index.php?mact=News,cntnt01,detail,0&cntnt01articleid=5 „Meteoryty – kamienie z nieba”], na niej m.in. fragment meteorytu [[Sołtmany/Kolekcje|Sołtmany]]. Zbiory: największy liczebnie zbiór okazów meteorytu [[Łowicz]]; największy w Polsce okaz meteorytu [[Pułtusk]] o wadze 8100 g; kolekcja [[Tektyty|tektytów]]
  | wystawy = wystawa stała: [http://www.mz.pan.pl/index.php?mact=News,cntnt01,detail,0&cntnt01articleid=5 „Meteoryty – kamienie z nieba”], na niej m.in. fragment meteorytu [[Sołtmany/Kolekcje|Sołtmany]]. Zbiory: największy liczebnie zbiór okazów meteorytu [[Łowicz]]; największy w Polsce okaz meteorytu [[Pułtusk]] o wadze 8100 g; kolekcja [[Tektyty|tektytów]]
  | revision = {{REVISIONDAY}}-{{REVISIONMONTH}}-{{REVISIONYEAR}}
  | revision = {{REVISIONDAY}}-{{REVISIONMONTH}}-{{REVISIONYEAR}}
-
  | KoblitzMetBase = Museum of the Earth, Polish Academy of Sciences (Muzeum Ziemi PAN) (''Warsaw, Muz. Ziemi, Polish Acad. Sci.'') oraz Inst. of Geology, Polish Academy of Sciences (Zaklad Nauk Geologicznych PAN) (''Warsaw, Geol. Inst., Polish Acad. Sci.'')
+
  | KoblitzMetBase = Museum of the Earth, Polish Academy of Sciences (Muzeum Ziemi PAN) (''Warsaw, Muz. Ziemi, Polish Acad. Sci.'')
}}
}}

Wersja z 21:58, 22 lut 2019

0
Polska Akademia Nauk Muzeum Ziemi w Warszawie
Adres: Aleja Na Skarpie 20/26, 27
00-488 Warszawa
http://www.mz.pan.pl/
Pracownicy: dyrektor dr Cezary Krawczyński
Dział Zbiorów Mineralogicznych i Petrograficznych: dr Roksana Maćkowska
mgr Krzysztof Maliszewski
Kontakt: sekretariat@mz.pan.pl
tel. (22) 621 76 24, (22) 629 80 63
Wystawy/zbiory: wystawa stała: „Meteoryty – kamienie z nieba”, na niej m.in. fragment meteorytu Sołtmany. Zbiory: największy liczebnie zbiór okazów meteorytu Łowicz; największy w Polsce okaz meteorytu Pułtusk o wadze 8100 g; kolekcja tektytów


Historia zbiorów

Historia tworzenia kolekcji meteorytów (Hanczke 1995; Maćkowska 2016).

1932/33 powołanie Towarzystwa Muzeum Ziemi (TMZ); początek gromadzenia kolekcji
1935 pozyskanie okazów meteorytu Łowicz zebranych przez Stefana Różyckiego[1] i Mieczysława Kobyłeckiego[2] w miejscu spadku – wynikiem wyprawy było przywiezienie „35 osobników w 50 kawałkach”; obecnie (Maćkowska 2016) w kolekcji znajduje się 41 sztuk z tego spadku!
1938 w 1935 roku (?!) do tworzących się zbiorów Towarzystwa Muzeum Ziemi przekazał swoją kolekcję 18 meteorytów Pułtusk prof. Jan Samsonowicz[3]. Były to okazy (największy ze wsi Dąbrówka miał 2343 g (ale Hanczke (1995) podaje, że największy okaz ze zbioru Samsonowicza miał 3130 g i pochodził ze wsi Rzewnie), całość wagi około 10 kg) pozyskane przez niego w latach 1922 i 1929, a znalezionych przez miejscowych mieszkańców głównie w latach 1912-29 na terenach na północ od Narwi (Wiadomości Muzeum Ziemi, 2-3/1938; Samsonowicz 1952; Urania, 5/1967)[4]
1939 wymiana okazów z Instytutem Mineralno-Petrograficznym i Muzeum Uniwersytetu w Berlinie – pozyskanie fragmentów meteorytu Białystok (ok. 3,7 g) i Schwetz (Świecie) (534 g)[5] w zamian za 173,9 g okaz meteorytu Łowicz[6][7]
1946 razem z poniemieckim zbiorem minerałów ze Strzegomia (tzw. Zbiór Śląski, Monke 1893 r.) – pozyskanie meteorytu Krasnojarsk[8] (40,5 g) i Canyon Diablo[9] (42 g)
1948 po wznowieniu działalności po wojnie, powołanie instytucji o nazwie Muzeum Ziemi (MZ);
zakup ze zbioru W. Żydłowicza kompletnego okazu meteorytu Pułtusk (39,9 g)
1951 podarowanie przez Komisję Klimatyczną ze Szklarskiej Poręby meteorytu żelaznego Carlton[10] (210 g)
~1952 prawdopodobnie przed 1952 rokiem trafiły do zbiorów MZ trzy okazy meteorytu Pułtusk (32,5 g, 20,35 g i 18,78 g) z kolekcji Wolnej Wszechnicy Polskiej
1955 podarowanie przez Zakład Fizyki Uniwersytetu Warszawskiego fragmentu okazu meteorytu Pułtusk (15,3 g)
1956 zakup okazu meteorytu Pułtusk o wadze 8100 g dokonany przez prof. Stanisława Małkowskiego pierwszego dyrektora MZ
1959 przejęcie Muzeum Ziemi przez Polską Akademię Nauk (PAN)
1989 wymiana z J. Schmutzlerem z Hamburga – pozyskanie meteorytów Imiliac[11] (52 g), Toluca[12] (760 g), Canyon Diablo (458 g) w zamian za dwa okazy meteorytu Łowicz o łącznej wadze 574,7 g[7]
1990 wymiana z Rainerem Bartoschewitzem z Gifhorn (Niemcy) – pozyskanie meteorytów Jilin[13] (199 g), Henbury[14] (23 g), Marlow[15] (9 g); wymiana za fragment 229,5 g (cut individual) meteorytu Łowicz[16]
1991 wymiana z Robertem Haagiem z Tuscon (USA) – pozyskanie fragmentu pallasytu Esquel[17] (3730 g) w zamian za trzy okazy meteorytu Łowicz o łącznej wadze 1596,3 g (w tym 979 g piętka z okazu I/10/4)
1992 wymiana z Leszkiem Chróstem okazu meteorytu Pułtusk (o wadze 127,5 g) na fragment meteorytu Morasko (226 g);
zakup od B. Zembrzuskiej meteorytu Sikhote-Alin[18] (2145 g)
1993 podarowanie przez prof. Stanisława Ostaficzuka fragmentu meteorytu Gujba[19] (784 g)
1995 pozyskanie na drodze wymiany z Andrzejem S. Pilskim płytek meteorytów Seeläsgen (Przełazy) (12,8 g), Allende[20] (16,1 g), Gibeon[21] (403,8 g) w zamian za okaz meteorytu Pułtusk i fragment meteorytu Schwetz (Świecie);
zakup od Klubu Kolekcjonerów Meteorytów Olsztyńskiego Planetarium i Obserwatorium Astronomicznego fragmentu meteorytu Allende (61,2 g)
1996 pozyskanie o Państwowego Instytutu Geologicznego fragmentu meteorytu Baszkówka w zamian za odłamek meteorytu Pułtusk;
otrzymanie w darze fragmentu meteorytu Henbury (10,8 g)
1997 wymiana z Andrzejem S. Pilskim – pozyskanie fragmentu meteorytu Miles[22] (72,5 g)
1998 podarowanie przez Darryla Pitta (USA) fiolki z meteorytem Zagami[23] (0,1 karata)
2006 podarowanie przez Rafała Siudę fragmentów meteorytów Sikhote-Alin (136 g) i Zag[24] (30 g);
wymiana ze Scottem Bray'em – pozyskanie fragmentu meteorytu Brahin (628 g)
2010 otrzymanie w darze od Marka Żbika fragmentu meteorytu Pułtusk (17 g)
2011 wymiana ze Stanisławem Jachymkiem – pozyskanie płytki meteorytu Zakłodzie (308,85 g)[7];
otrzymanie od Instytutu Nauk Geologicznych PAN we Wrocławiu dwóch fragmentów meteorytu Zakłodzie w zamian za próbki meteorytu Pułtusk;
podarowanie przez Jana Woreczko fragmentu meteorytu Sołtmany (4,03 g)
2013 wymiana z kolekcjonerem z Polski – pozyskanie płytki meteorytu Shişr 162[25] (7,89 g)[7][26]
2014 podarowanie przez Pracownię Komet i Meteorów fragmentu meteorytu Chelyabinsk[27] (4,3 g);
podarowanie przez Jana Fudalę fragmentów meteorytu Campo del Cielo[28] (1,76 g) i NWA 869[29] (1,32 g)
2015 podarowanie przez Jana Fudalę fragmentów meteorytów Sikhote-Alin (28,22 g), Allende (2,58 g);
podarowanie przez Pracownię Komet i Meteorów fragmentów meteorytów SaU 001[30] (44,66 g) i JaH 073[31] (62,7 g)


W 1995 roku (stan na 30 września 1995 roku; Hanczke 1995) zbiór meteorytów MZ liczył 90 okazów (19 różnych meteorytów) o łącznej wadze 45,319 kg.

Obecnie (stan na połowę 2016 roku; Maćkowska 2016) zbiór meteorytów liczy 119 okazów (po uwzględnieniu okazów spisanych z inwentarza), w tym: 58 pochodzących z darowizn, 21 z wymiany, 3 z zakupów i 37 zebranych przez pracowników.

Kolekcja Samsonowicza

Część (z 18 okazów o łącznej wadze ok. 10 kg) zachowanych w zbiorach MZ okazów meteorytu Pułtusk przekazanych w 1935 roku przez prof. J. Samsonowicza (Hanczke 1995):

waga (g) 3130 2343 1400 938 675,4 304,5 140,0 67,1 34,8 5,92 w sumie = 9038,72 g
nr inw. I/10/56 I/10/58 I/10/57 I/10/60 I/10/61 I/10/62 I/10/66 I/10/71 I/10/73 I/10/83 10 okazów


Galerie

Meteoryty ze zbiorów muzeum (ekspozycja stała „Meteoryty – kamienie z nieba”, fot. Jan Woreczko, za zgodą dyrektora Ryszarda Szczęsnego, dzięki uprzejmości kustosza zbioru meteorytów Krzysztofa Maliszewskiego; stan: maj 2016 r.)


Meteoryt Pultusk (Pułtusk)


Meteoryt Łowicz



Część kolekcji meteorytów ze zbiorów Muzeum Ziemi[34] (fot. Jan Woreczko, za zgodą, dzięki uprzejmości ówczesnego kustosza zbioru meteorytów Rafała Siudy; stan: marzec 2004 r.).


Meteoryt Pultusk (Pułtusk)


Meteoryt Łowicz


Bibliografia

  • Hanczke Teresa, (1995), Meteoryty i tektyty w zbiorach Muzeum Ziemi. Katalog, Muzeum Ziemi, Warszawa 1995, ss. 72. ISBN 83-900326-3-5.
  • Maćkowska Roksana, (2016), Kolekcja meteorytów ze zbiorów PAN Muzeum Ziemi w Warszawie, książka abstraktów, IX Konferencja Meteorytowa, 3-5 czerwca, Łódź 2016, s. 22-23.
  • Mizerska Magdalena, (1998), Otwarcie wystawy – Kamienie z nieba – meteoryty ze zbiorów Muzeum Ziemi, Przegląd Geol., 46(2), 1998, s. 115-116. Plik pgF; plik DOC.
  • Pilski Andrzej S., (1992), Katalog meteorytów w polskich kolekcjach – rok 1992, Meteoryt, 4, 1992, s. 2-9. Plik PDf.
  • Pilski Andrzej S., (1993), Meteoryty w polskich kolekcjach – grudzień 1993, Meteoryt, 4, 1993, s. 20-24. Plik PDf.
  • Pilski Andrzej S., (2001), Meteoryty w zbiorach polskich, Olsztyn 2001.[35]
  • +Popiołek Joanna, (2005), Z dziejów badań nad meteorytami, Z Dziejów Geologii, Muzeum Ziemi Polskiej Akademii Nauk, Warszawa 2005.[38] ISBN 839191089x.
  • Samsonowicz Jan[3], (1952), O wieku, pochodzeniu i przypuszczalnej ilości oraz masie meteorytu pułtuskiego (z mapką) (La météorite de Pułtusk), Wiadomości Muzeum Ziemi, tom VI(1), Warszawa 1952, s. 57-68. Plik DjVu
    Źródło: Wiki.Meteoritica.pl
    .[39]
  • Wiadomości Muzeum Ziemi, (1939), Okazy meteorytów z Białegostoku i ze Świecia w zbiorach Muzeum Ziemi, nr 1-2, 1939, s. 60-61.[40] Plik JPG.

Przypisy

  1. ^ Stefan Zbigniew Różycki (1906-1988) – polski geolog i geograf; najbardziej znany ze swoich badań z zakresu geologii okresów jury i czwartorzędu; zmarł w 1988 roku w Warszawie. Wikipedia – Różycki Stefan Zbigniew
  2. ^ Mieczysław Kobyłecki (1909-1944) – geolog; przed wojną pracował w Zakładzie Geologii i Paleontologii Uniwersytetu Warszawskiego, a następnie w Państwowym Instytucie Geologicznym; zginął w 1944 roku: (…) W latach wojny pozostaje w zespole pracowników Państwowego Instytutu Geologicznego aż do końca. Powstanie warszawskie zastaje Go w drodze z gmachu P.I.G., gdzie pozostała żona i dziecko, do mieszkania ciotki na ulicy Krochmalnej. Ostatni raz widziano Go w dniu 6. sierpnia 1944 koło kościoła na Woli. (źródło: Pożarski Władysław, (1949), Mieczysław Kobyłecki 1909-1944, Annales Societatis Geologorum Poloniae, 19(1), 1949, s. 65-68. Plik PDF)
  3. ^ a b Jan Samsonowicz (1888-1959) – polski geolog i paleontolog, profesor uniwersytetów we Lwowie i Warszawie, wieloletni kierownik Katedry Geologii Historycznej Uniwersytetu Warszawskiego; badacz spadku meteorytu Pułtusk; rodzina Samsonowicza miała swoje majątki ziemskie w okolicy spadku meteoryt Pułtusk. Wikipedia – Jan Samsonowicz
  4. ^ PAN Archiwum: Materiały Jana Samsonowicza III-94
  5. ^ obecnie wg Hanczke (1995) 516,7 g
  6. ^ Wiadomości Muzeum Ziemi, 1939
  7. ^ a b c d większość wymian, jakie prowadzi Muzeum, dokonywanych jest w zamian za okazy meteorytu Łowicz
  8. ^ a b meteoryt żelazno-kamienny Krasnojarsk (Красноярск, „żelazo Pallasa”, ang. Pallas iron, niem. Pallas-Eisen, ros. Палласово железо), znalezisko z 1749 roku w Rosji; pallasyt PMG-an, TKW 700 kg; patrz → Pallas (1776)
  9. ^ meteoryt żelazny Canyon Diablo, znalezisko z 1891 roku w USA; typ IAB-MG, TKW 30 ton; powiązany z kraterem Barringer (Meteor Crater)
  10. ^ meteoryt żelazny Carlton, znalezisko z 1887 roku w USA; typ IAB-sLM, TKW 81,2 kg
  11. ^ a b meteoryt żelazno-kamienny Imilac, znalezisko z 1822 roku z Chile; pallasyt PMG, TKW 920 kg
  12. ^ meteoryt żelazny Toluca (syn. Ocatitlan, Xiquipilco), znalezisko z 1776 roku w Meksyku; typ IAB-sLL, TKW 3 tony; patrz → Brezina (1896)
  13. ^ spadek meteorytu Jilin 8 marca 1976 roku w Chinach; chondryt zwyczajny H5, TKW 4 tony
  14. ^ meteoryt żelazny Henbury, znalezisko z 1931 roku w Australii; typ IIIAB, TKW 2 ton; powiązany z kraterami Henbury [crater]
  15. ^ meteoryt kamienny Marlow, znalezisko z 1936 roku w USA; chondryt zwyczajny L5, TKW 68 kg
  16. ^ Rainer Bartoschewitz (Bartoschewitz Meteorite Lab)
  17. ^ meteoryt żelazno-kamienny Esquel, znalezisko z 1951 roku w Argentynie; pallasyt PMG, TKW 755 kg
  18. ^ spadek meteorytu Sikhote-Alin (Сихотэ-Алинский) 12 lutego 1947 roku w Rosji; żelazny typ IIAB, TKW 23 tony
  19. ^ a b spadek meteorytu Gujba 3 kwietnia 1984 roku w Nigerii; benkubinit CBa, TKW 100 kg
  20. ^ spadek meteorytu Allende 8 lutego 1969 roku w Meksyku; chondryt węglisty CV3, TKW 2 tony
  21. ^ meteoryt żelazny Gibeon, znalezisko z 1836 roku w Namibii; typ IVA, TKW 26 ton; patrz → Rinne (1910)
  22. ^ meteoryt żelazny Miles, znalezisko z 1992 roku w Australii; typ IIE, TKW 265 kg
  23. ^ meteoryt marsjański Zagami, spadek 3 października 1962 roku w Nigerii; typ shergottyt SHE, TKW 18 kg
  24. ^ spadek meteorytu Zag 4 sierpnia 1998 roku na Saharze Zachodniej; chondryt zwyczajny H3-6, TKW 175 kg
  25. ^ a b meteoryt księżycowy Shişr 162, znalezisko z 17 lutego 2006 roku w Omanie; Lunar (feldsp. breccia) (pol. lunaryt), TKW 5,53 kg
  26. ^ w 2014 roku miała miejsce wystawa pt. „Z księżyca spadłeś” poświęcona meteorytowi księżycowemu Shişr 162
  27. ^ spadek meteorytu Chelyabinsk (Челябинск) 15 lutego 2013 roku w Rosji; chondryt zwyczajny LL5, TKW 1 tona
  28. ^ meteoryt żelazny Campo del Cielo (syn. Tucuman), znalezisko z 1576 roku w Argentynie; typ IAB-MG, TKW 50 ton
  29. ^ meteoryt kamienny Northwest Africa 869, znalezisko z 2000/2001 roku z Afryki Północnej; chondryt zwyczajny L3-6, TKW 2 tony
  30. ^ meteoryt kamienny Sayh al Uhaymir 001, znalezisko z 2000 roku w Omanie; chondryt zwyczajny L5, TKW 450 kg
  31. ^ meteoryt kamienny Jiddat al Harasis 073, znalezisko z 2002 roku w Omanie; chondryt zwyczajny L6, TKW 550 kg
  32. ^ a b oryginalnie fragmenty meteorytu były przechowywane w szklanej fiolce, obecnie zostały one przesypane do plastikowego pudełka
  33. ^ a b okazy (fragmenty) I/10/13 i I/10/34 stanowią jedną całość, pasują do siebie, ale znaleziono je w odległości 270 m od siebie (Pokrzywnicki 1964)
  34. ^ złe warunki oświetleniowe w Muzeum nie pozwoliły zrobić ładniejszych zdjęć
  35. ^ bardziej aktualna internetowa wersja katalogu znajduje się na stronach Polskiego Towarzystwa Meteorytowego – katalog PTMet; tam objaśnienie stosowanych skrótów (cs – complete specimen, hs – half specimen, ep – end piece, fc – fragment with crust, f – fragment, sc – slice with crust, s – slice); więcej → woreczko.pl – Oznaczenia okazów – skróty
  36. ^ pierwsze i jak na razie jedyne, tak kompleksowe opracowanie na temat polskich meteorytów; warto jednak zaznaczyć, że Jerzy Pokrzywnicki niewątpliwie obficie korzystał z wcześniejszego bibliograficznego opracowania autorstwa Zofii Gąsiorowskiej (1966, maszynopis jej pracy powstał przed 1964 rokiem), ale nigdzie w jego publikacjach nie pojawia się jej nazwisko!? (Kosiński 2014)
  37. ^ patrz → Pokrzywnicki (1964)/Kolekcje
  38. ^ publikacja towarzyszy stałej wystawie „Meteoryty – kamienie z nieba” otwartej w 2009 roku w Muzeum ziemi PAN
  39. ^ kopia artykułu ze zbiorów biblioteki PAN Muzeum Ziemi w Warszawie, dzięki uprzejmości Dariusza Wolińskiego
  40. ^ informacja o wymianie z Muzeum Historii Naturalnej w Berlinie – w kwietniu 1939 roku Towarzystwo Muzeum Ziemi w Warszawie, za 173,9 g okaz meteorytu Łowicz, otrzymało 4 g fragmentów meteorytu Bialystok (Białystok) i ważący 534 g fragment meteorytu Schwetz (Świecie)

Zobacz również

Osobiste