PayPal-donate (Wiki).png
O ile nie zaznaczono inaczej, prawa autorskie zamieszczonych materiałów należą do Jana Woreczko & Wadi.

(Unless otherwise stated, the copyright of the materials included belong to Jan Woreczko & Wadi.)


Tennasilm

Z Wiki.Meteoritica.pl

(Różnice między wersjami)
Linia 19: Linia 19:
}}
}}
-
W południe 28 czerwca 1872 roku<ref name="data"></ref> (piątek) po pojawieniu się obłoku i&nbsp;detonacjach spadł jeden kamień. Dopiero po kilku dniach znaleziono okaz ważący ok. 28,5&nbsp;kg. Cyganie rozbili go na fragmenty, ale większość z&nbsp;nich udało się odzyskać (Koblitz MetBase).
+
W [[Estonia|Estonii]] w południe 28 czerwca 1872 roku<ref name="data"></ref> (piątek) po pojawieniu się obłoku i&nbsp;detonacjach spadł jeden kamień. Dopiero po kilku dniach znaleziono okaz meteorytu ważący ok. 28,5&nbsp;kg. Cyganie rozbili go na fragmenty, ale większość z&nbsp;nich udało się odzyskać (Koblitz MetBase).
== Gdzie spadł meteoryt Tennasilm? ==
== Gdzie spadł meteoryt Tennasilm? ==
-
Panuje spore zamieszanie co do dokładnej lokalizacji miejsca spadku meteorytu. W&nbsp;katalogu Grady (2000) podano współrzędne wskazujące na inną wieś również o&nbsp;nazwie Tennasilm. Wiarygodna lokalizacja znajduje się chociażby w&nbsp;tytule artykułu Schillinga (1873, 1889) '''{{Kropek}}beim Dorfe Tennasilm, im Kirchspiel Turgel des Kreises Jerwen in Estland niedergefallenen Steinmeteoriten''', to znaczy: „''we wsi Tennasilm, w&nbsp;parafii Turi (Türi) powiat Jerwen (Järva, Järvamaa)<ref>''Järva kreis'' – księstwo Järva</ref> w&nbsp;Estonii''”. Istnieją w&nbsp;Estonii trzy wsie o&nbsp;nazwie '''Tännassilma''', jedna w&nbsp;prowincji '''''Põlva''''' (to obok niej podano lokalizację w&nbsp;katalogu Grady (2000)), druga wieś leży w&nbsp;prowincji '''''Puhja'''''. Natomiast według Schillinga (1873, 1889) meteoryt spadł w&nbsp;Tännassilma w&nbsp;prowincji '''''Türi'''''.
+
Panuje spore zamieszanie co do dokładnej lokalizacji miejsca spadku meteorytu. W&nbsp;katalogu Grady (2000) podano współrzędne wskazujące na inną wieś, również o&nbsp;nazwie Tennasilm. Natomiast wiarygodna lokalizacja znajduje się chociażby w&nbsp;tytule artykułu Schillinga (1873, 1889) '''{{Kropek}}beim Dorfe Tennasilm, im Kirchspiel Turgel des Kreises Jerwen in Estland niedergefallenen Steinmeteoriten''', to znaczy: „''we wsi Tennasilm, w&nbsp;parafii Turi (Türi) powiat Jerwen (Järva, Järvamaa)<ref>''Järva kreis'' – księstwo Järva</ref> w&nbsp;Estonii''”. Istnieją w&nbsp;[[Estonia|Estonii]] trzy wsie o&nbsp;nazwie brzmiącej '''Tännassilma''', jedna w&nbsp;prowincji '''''Põlva''''' (to obok niej podano lokalizację w&nbsp;katalogu Grady (2000)), druga wieś leży w&nbsp;prowincji '''''Puhja'''''. W&nbsp;rzeczywistości, według Schillinga (1873, 1889), meteoryt spadł niedaleko wsi Tännassilma w&nbsp;prowincji '''''Türi'''''.
 +
 
W katalogu Grady (2000) i Meteoritical Bulletin Database (MBD) dotychczas podawano współrzędne miejsca spadku (58°02'N, 26°57'E) oddalone o&nbsp;około 115&nbsp;km na południowy-wschód od rzeczywistej lokalizacji!
W katalogu Grady (2000) i Meteoritical Bulletin Database (MBD) dotychczas podawano współrzędne miejsca spadku (58°02'N, 26°57'E) oddalone o&nbsp;około 115&nbsp;km na południowy-wschód od rzeczywistej lokalizacji!
-
Dnia 20 grudnia 2015 roku dokonano w MBD, na wniosek Tõnu Pan z&nbsp;''Tartu Ülikooli loodusmuuseum'' (University of Tartu Natural History Museum, TNHM), korekty współrzędnych (''pisownia oryginalna''):
+
Dnia 20 grudnia 2015 roku dokonano w MBD, na wniosek Tõnu Pani z&nbsp;''Tartu Ülikooli loodusmuuseum'' (University of Tartu Natural History Museum, TNHM), korekty współrzędnych (''pisownia oryginalna''):
{{BQuote-begin |max-width=800px}}
{{BQuote-begin |max-width=800px}}
'''Tennasilm''': ''Corrected fall location''
'''Tennasilm''': ''Corrected fall location''
Linia 34: Linia 35:
{{BQuote-end}}
{{BQuote-end}}
-
Według ustaleń Tõnu Pan (za Schilling 1873?!) meteoryt spadł w miejscu o&nbsp;współrzędnych 58°44'07"N, 25°29'37"E, w&nbsp;okolicy wsi '''Sikkansaare''' około 1&nbsp;km od '''Tännassilma'''.
+
Według ustaleń Tõnu Pani (za Schilling 1873?!) meteoryt spadł w miejscu o&nbsp;współrzędnych 58°44'07"N, 25°29'37"E, w&nbsp;okolicy wsi '''Sikkansaare''' około 1&nbsp;km od '''Tännassilma'''.
-
Natomiast według Schillinga (1873, 1889) meteoryt spadł w punkcie o&nbsp;współrzędnych: 58°43'50"&nbsp;Br. 42°34'30"&nbsp;L.O.v.F.<ref name="OLvF">{{!O.L.v.F.}}</ref>:  
+
W rzeczywistości według Schillinga (1873, 1889) meteoryt spadł w punkcie o&nbsp;współrzędnych: 58°43'50"&nbsp;Br. 42°34'30"&nbsp;L.O.v.F.<ref name="OLvF">{{!O.L.v.F.}}</ref>:  
{{AQuote-begin |max-width=800px}}
{{AQuote-begin |max-width=800px}}
{{Wielokropek}} vom Allenküllschen Dorfe {{Sparse-b}}Tennasilm{{Sparse-e}} etwa eine Werst entfernten Bauerhofe oder Gesinde Sikkensaare, in dessen Nähe ([[:Image:Tennasilm_(Schilling_1873).jpg|s.&nbsp;die&nbsp;Karte]]) der Meteorit seinen Fallort in 58°43'50" Breite und 42°34'30" Länge&nbsp;O.&nbsp;v.&nbsp;F.<ref name="OLvF"></ref> und somit nur 3' nördlich und 50' östlich oder etwa 48&nbsp;Werst (51,2&nbsp;Kilometer) vom nördlichsten und östlichsten der 1863 am 8.&nbsp;August gefallenen [[Pillistfer|Pillistfer-Meteoriten]]* gehabt hatte.
{{Wielokropek}} vom Allenküllschen Dorfe {{Sparse-b}}Tennasilm{{Sparse-e}} etwa eine Werst entfernten Bauerhofe oder Gesinde Sikkensaare, in dessen Nähe ([[:Image:Tennasilm_(Schilling_1873).jpg|s.&nbsp;die&nbsp;Karte]]) der Meteorit seinen Fallort in 58°43'50" Breite und 42°34'30" Länge&nbsp;O.&nbsp;v.&nbsp;F.<ref name="OLvF"></ref> und somit nur 3' nördlich und 50' östlich oder etwa 48&nbsp;Werst (51,2&nbsp;Kilometer) vom nördlichsten und östlichsten der 1863 am 8.&nbsp;August gefallenen [[Pillistfer|Pillistfer-Meteoriten]]* gehabt hatte.
{{AQuote-end}}
{{AQuote-end}}
-
Schilling (1889) dokładnie podaje współrzędne miejsca spadku (wg systemu O.L.v.F<ref name="OLvF"></ref>), które po przeliczeniu na współczesny układ wynoszą: 58°43'50"N 24°54'30"E. Czyli dokładnie 3' na północ i&nbsp;50' na zachód od miejsca spadku meteorytu [[Pillistfer]] – co daje 48&nbsp;wiorst (51,2&nbsp;km<ref>1 wiorsta ≃ 1070&nbsp;m</ref>). '''Punktu ten leży około 33&nbsp;km na zachód od wsi Tennasilm!''' '''Poprawka zgłoszona do MBD przez Tõnu Pan, jest błędna!'''
+
Schilling (1889) dokładnie podaje współrzędne miejsca spadku (wg systemu O.L.v.F<ref name="OLvF"></ref>), które po przeliczeniu na współczesny układ wynoszą: 58°43'50"N 24°54'30"E. Czyli dokładnie 3' na północ i&nbsp;50' na zachód od miejsca spadku meteorytu [[Pillistfer]] – co daje 48&nbsp;wiorst (51,2&nbsp;km<ref>1 wiorsta ≃ 1070&nbsp;m</ref>). '''Punktu ten leży około 33&nbsp;km na zachód od wsi Tennasilm!''' '''Poprawka zgłoszona do MBD przez Tõnu Pani, jest błędna!'''
 +
 
 +
Meteoryt spadł ok. 1 wiorstę od gospodarstw(a) o nazwie '''''Sikkensaare'''''.<ref>''saare'' znaczy po estońsku wyspa</ref>
=== Okoliczności spadku ===
=== Okoliczności spadku ===
Linia 87: Linia 90:
(K) Kärevere (Türi), (T) Tännassilma (Türi), (*) Türi
(K) Kärevere (Türi), (T) Tännassilma (Türi), (*) Türi
{{GEIcon-Coord}}
{{GEIcon-Coord}}
-
miejsce spadku wg Grady (2000);<br />[L] miejsce spadku wg MBD błędnie skorygowane przez Tõnu&nbsp;Pan!
+
miejsce spadku wg Grady (2000);<br />[L] miejsce spadku wg MBD błędnie skorygowane przez Tõnu&nbsp;Pani!
{{GEIcon-PlaceOfFall}}
{{GEIcon-PlaceOfFall}}
'''punkt spadku wg Schilling (1873, 1889)'''
'''punkt spadku wg Schilling (1873, 1889)'''
Linia 94: Linia 97:
Wsie '''Tännassilma (Türi)''' (dawn. ''Tennasilm'') i '''Kärevere (Türi)'''.
Wsie '''Tännassilma (Türi)''' (dawn. ''Tennasilm'') i '''Kärevere (Türi)'''.
-
W katalogu Grady (2000) podano współrzędne miejsca spadku oddalone o&nbsp;około 115&nbsp;km na południowy-wschód od rzeczywistej lokalizacji. Istnieją w&nbsp;Estonii trzy wsie o&nbsp;nazwie '''Tännassilma''', jedna w&nbsp;prowincji '''''Põlva''''' (to obok niej podano lokalizację w&nbsp;katalogu Grady), druga wieś leży w&nbsp;prowincji '''''Puhja'''''. Natomiast według Schillinga (1873, 1889) meteoryt spadł w&nbsp;Tännassilma w&nbsp;prowincji '''''Türi'''''.
+
W katalogu Grady (2000) podano współrzędne miejsca spadku oddalone o&nbsp;około 115&nbsp;km na południowy-wschód od rzeczywistej lokalizacji. Istnieją w&nbsp;Estonii trzy wsie o&nbsp;nazwie '''Tännassilma''', jedna w&nbsp;prowincji '''''Põlva''''' (to obok niej podano lokalizację w&nbsp;katalogu Grady), druga wieś leży w&nbsp;prowincji '''''Puhja'''''. Natomiast według Schillinga (1873, 1889) meteoryt spadł w&nbsp; okolicy wsi Tännassilma w&nbsp;prowincji '''''Türi'''''.
-
Według Schillinga (1873, 1889) meteoryt spadł w punkcie o&nbsp;współrzędnych: 58°43'50"&nbsp;Br. 42°34'30"&nbsp;L.O.v.F.<ref name="OLvF"></ref> (58°43'50"N 24°54'30"E). Czyli 3' na północ i&nbsp;50' na zachód od miejsca spadku meteorytu [[Pillistfer]]. '''Punktu ten leży około 33&nbsp;km na zachód od wsi Tennasilm! A&nbsp;wprowadzona w&nbsp;grudniu 2015 roku korekta współrzędnych w&nbsp;MBD nadal jest błędna!'''
+
Według Schillinga (1873, 1889) meteoryt spadł w punkcie o&nbsp;współrzędnych: 58°43'50"&nbsp;Br. 42°34'30"&nbsp;L.O.v.F.<ref name="OLvF"></ref> (czyli 58°43'50"N 24°54'30"E). Niemal dokładnie 3' na północ i&nbsp;50' na zachód od miejsca spadku meteorytu [[Pillistfer]]. '''Punktu ten leży około 33&nbsp;km na zachód od wsi Tennasilm! A&nbsp;wprowadzona w&nbsp;grudniu 2015 roku korekta współrzędnych w&nbsp;MBD nadal podaję błędną lokalizację!'''
<br clear="all"/>
<br clear="all"/>

Wersja z 21:19, 21 gru 2015

0i
Tennasilm
Spadek
Lokalizacja Estonia
Położenie[2] 58°44'07"N, 25°29'37"E
(poprzednia wartość 58°02'N, 26°57'E)[1]
Data 28 czerwca 1872 r.[3], 12:00 (piątek)
Charakterystyka
Typ chondryt zwyczajny L4
Masa 28,5 kg
Liczba okazów jeden okaz
Meteoritical Bulletin Database
Synonimy
w NHM Cat: Sikkensaare, Tennasilon, Tennsilom; po rosyjsku: Теннасильм; po estońsku: Tännassilma meteoriit

W Estonii w południe 28 czerwca 1872 roku[3] (piątek) po pojawieniu się obłoku i detonacjach spadł jeden kamień. Dopiero po kilku dniach znaleziono okaz meteorytu ważący ok. 28,5 kg. Cyganie rozbili go na fragmenty, ale większość z nich udało się odzyskać (Koblitz MetBase).

Gdzie spadł meteoryt Tennasilm?

Panuje spore zamieszanie co do dokładnej lokalizacji miejsca spadku meteorytu. W katalogu Grady (2000) podano współrzędne wskazujące na inną wieś, również o nazwie Tennasilm. Natomiast wiarygodna lokalizacja znajduje się chociażby w tytule artykułu Schillinga (1873, 1889) „beim Dorfe Tennasilm, im Kirchspiel Turgel des Kreises Jerwen in Estland niedergefallenen Steinmeteoriten”, to znaczy: „we wsi Tennasilm, w parafii Turi (Türi) powiat Jerwen (Järva, Järvamaa)[4] w Estonii”. Istnieją w Estonii trzy wsie o nazwie brzmiącej Tännassilma, jedna w prowincji Põlva (to obok niej podano lokalizację w katalogu Grady (2000)), druga wieś leży w prowincji Puhja. W rzeczywistości, według Schillinga (1873, 1889), meteoryt spadł niedaleko wsi Tännassilma w prowincji Türi.


W katalogu Grady (2000) i Meteoritical Bulletin Database (MBD) dotychczas podawano współrzędne miejsca spadku (58°02'N, 26°57'E) oddalone o około 115 km na południowy-wschód od rzeczywistej lokalizacji!

Dnia 20 grudnia 2015 roku dokonano w MBD, na wniosek Tõnu Pani z Tartu Ülikooli loodusmuuseum (University of Tartu Natural History Museum, TNHM), korekty współrzędnych (pisownia oryginalna):

«

Tennasilm: Corrected fall location

Tõnu Pan, TNHM, reports that the geographic coordinates for the Tennasilm fall, listed in most modern databases, are incorrect by >100 km. The actual location, as reported by Schilling (1873), is very close to the farm "Sikkensaare" (now "Sikkansaare"), which is about 1 km away from the village "Tennasilm", now "Tännassilma". The coordinates of the farm are 58°44'07'"N, 25°29'37'"E.

»


Według ustaleń Tõnu Pani (za Schilling 1873?!) meteoryt spadł w miejscu o współrzędnych 58°44'07"N, 25°29'37"E, w okolicy wsi Sikkansaare około 1 km od Tännassilma.


W rzeczywistości według Schillinga (1873, 1889) meteoryt spadł w punkcie o współrzędnych: 58°43'50" Br. 42°34'30" L.O.v.F.[5]:

«

(…) vom Allenküllschen Dorfe Tennasilm etwa eine Werst entfernten Bauerhofe oder Gesinde Sikkensaare, in dessen Nähe (s. die Karte) der Meteorit seinen Fallort in 58°43'50" Breite und 42°34'30" Länge O. v. F.[5] und somit nur 3' nördlich und 50' östlich oder etwa 48 Werst (51,2 Kilometer) vom nördlichsten und östlichsten der 1863 am 8. August gefallenen Pillistfer-Meteoriten* gehabt hatte.

»


Schilling (1889) dokładnie podaje współrzędne miejsca spadku (wg systemu O.L.v.F[5]), które po przeliczeniu na współczesny układ wynoszą: 58°43'50"N 24°54'30"E. Czyli dokładnie 3' na północ i 50' na zachód od miejsca spadku meteorytu Pillistfer – co daje 48 wiorst (51,2 km[6]). Punktu ten leży około 33 km na zachód od wsi Tennasilm! Poprawka zgłoszona do MBD przez Tõnu Pani, jest błędna!

Meteoryt spadł ok. 1 wiorstę od gospodarstw(a) o nazwie Sikkensaare.[7]

Okoliczności spadku

W porze obiadowej w piątek 28 czerwca 1872 roku w okolicy wsi Tennasilm (est. Tännassilma) w Estonii, wielu znajdujących się w pobliży chłopów słyszało odgłosy podobne do dzwonienia i grzmotu. Chłopi wypatrywali źródła grzmotu, ale całe niebo było bezchmurne. Inny świadek znajdujący się w okolicy wsi Kärevere widział mały obłok, który szybko jednak zniknął. Nikt ze świadków nie widział spadku meteorytu. Można przyjąć, że leciał on z południa na północ na zachód od wsi Kärevere. Kilka dni po tym wydarzeniu około 1 wiorsty od gospodarstwa („Bauernhofe oder Gesinde”) Sikkensaare zauważono, że ziemia w jednym miejscu jest naruszona i w otworze o głębokości około 1 stopy i takiej też średnicy leży czarny kamień. Kamień został umieszczony na stercie innych kamieni w pobliżu gospodarstwa, ale okoliczni Cyganie pokruszyli go i pozabierali jego fragmenty. Przypuszcza się, że początkowa waga meteorytu wynosiła blisko 28,5 kg (69-70 funtów). Największe z odzyskanych fragmentów ważyły 24 funty i 9¾ funta (Schilling 1873, 1889).

Kolekcje

Fragmenty meteorytu Tennasilm w największych kolekcjach:

Zbiór waga fragmentów
(Koblitz MetBase)
Tiirmaa (1983)
Washington, Natl. Mus. Nat. Hist. 4,8 kg
Vienna, Naturhist. Mus. 3646 g
Helsinki, Geol. Mus. Univ. 2290 g
Tallinn, Geol. Inst. Acad. Sci. 2060 g fragment 2747 g[8] i dwa małe fragmenty[9]
Bonn, Min. Mus. Univ. 541 g
Prague, Nat. Mus. 370 g
London, Nat. Hist. Mus. 193 g
(…)

W polskich kolekcjach prywatnych znajdują się tylko małe fragmenty tego meteorytu.

Lokalizacja

Źródło: Wiki.Meteoritica.pl
© Jan Woreczko & Wadi

(K) Kärevere (Türi), (T) Tännassilma (Türi), (*) Türi

miejsce spadku wg Grady (2000);
[L] miejsce spadku wg MBD błędnie skorygowane przez Tõnu Pani!

punkt spadku wg Schilling (1873, 1889)

* W 2018 roku Google zmieniło zasady działania apletu, mapa może wyświetlać się niepoprawnie (pomaga Ctrl+F5); więcej → Szablon:GEMap-MyWiki

Wsie Tännassilma (Türi) (dawn. Tennasilm) i Kärevere (Türi).

W katalogu Grady (2000) podano współrzędne miejsca spadku oddalone o około 115 km na południowy-wschód od rzeczywistej lokalizacji. Istnieją w Estonii trzy wsie o nazwie Tännassilma, jedna w prowincji Põlva (to obok niej podano lokalizację w katalogu Grady), druga wieś leży w prowincji Puhja. Natomiast według Schillinga (1873, 1889) meteoryt spadł w  okolicy wsi Tännassilma w prowincji Türi.


Według Schillinga (1873, 1889) meteoryt spadł w punkcie o współrzędnych: 58°43'50" Br. 42°34'30" L.O.v.F.[5] (czyli 58°43'50"N 24°54'30"E). Niemal dokładnie 3' na północ i 50' na zachód od miejsca spadku meteorytu Pillistfer. Punktu ten leży około 33 km na zachód od wsi Tennasilm! A wprowadzona w grudniu 2015 roku korekta współrzędnych w MBD nadal podaję błędną lokalizację!


Mapa lokalizacji spadku meteorytu Tennasilm (Schilling 1873)


Bibliografia

  • Koblitz Jörn, MetBase. Meteorite Data Retrieval Software, Version 7.3 (CD-ROM), Ritterhude, Germany 1994-2012. MetBase.
  • Кринов Евгений Л., (1940b), Дополнение к списку метеоритов СССР, Природа, 12, 1940, s. 55-56, (s. 56).[10] Plik DjVu
    Źródło: Wiki.Meteoritica.pl
    .


Przypisy

  1. ^ wg Redakcji obie podane pary współrzędnych są błędne!
  2. ^ jeśli nie zaznaczono inaczej, podano współrzędne przyjęte w oficjalnej bazie meteorytów Meteoritical Bulletin Database
  3. ^ a b 16 czerwca 1872 roku wg kalendarza juliańskiego (starego stylu)
  4. ^ Järva kreis – księstwo Järva
  5. ^ a b c d O.L.v.F., Ferro Meridian (östliche Länge v. Ferro) – historyczny układ współrzędnych geograficznych, w którym południk zero było liczony od najdalej wysuniętego punktu (najdalszy punkt znanego świata) na wyspie El Hierro (Ferro) w archipelagu Wysp Kanaryjskich. Aby otrzymać współrzędne we współczesnym układzie należy od wartości długości geograficznej odjąć wartość 17°40', szerokość geograficzna pozostaje bez zmian. Wikipedia (EN) – Ferro Meridian
  6. ^ 1 wiorsta ≃ 1070 m
  7. ^ saare znaczy po estońsku wyspa
  8. ^ обломок индивидуального экземпляра
  9. ^ 6,3 g (обл.), 5,1 g (кр.)
  10. ^ krótkie informacje o meteorytach: Bialystok (Białystok), Buschhof, Dolgovoli, Jodzie, Lixna, Misshof, Nerft, Okniny, Padvarninkai, Pillistfer, Ruschany, Tennasilm, Zabrodje, Zemaitkiemis, Zmenj
  11. ^ oraz późniejsze wydania; najnowsze: Tiirmaa Reet, (1996), Catalogue of meteorites in the Estonian collection, Eesti TA Geoloogia Instituut, Tallinn 1996, ss. 32
  12. ^ Tiirmaa Reet, Catalogue of the meteoritic collection of the Institute of Geology Acad. Sci. of the Estonian S.S.R.; główna część kolekcji znajduje się w Instytucie Geologii w Tallinnie, a kilkadziesiąt najbardziej interesujących okazów jest wystawionych w Muzeum Geologicznym w Tartu (Tiirmaa 1983)

Zobacz również

Linki zewnętrzne


  • fotografia meteorytu
  • korekta do MBD
Osobiste