PayPal-donate (Wiki).png
O ile nie zaznaczono inaczej, prawa autorskie zamieszczonych materiałów należą do Jana Woreczko & Wadi.

(Unless otherwise stated, the copyright of the materials included belong to Jan Woreczko & Wadi.)

Tieschitz

Z Wiki.Meteoritica.pl

(Różnice między wersjami)
(→Lokalizacja)
(→Lokalizacja)
Linia 58: Linia 58:
{{GEFrame-begin}}
{{GEFrame-begin}}
{{GEMap
{{GEMap
-
| kml1 = http://wiki.meteoritica.pl/meteoritica/GoogleMaps/wiki-Poland_newIcons.kml
+
| kml--1 = http://wiki.meteoritica.pl/meteoritica/GoogleMaps/wiki-Poland_newIcons.kml
| kml2 = http://wiki.meteoritica.pl/meteoritica/GoogleMaps/wiki-Czech-MM.kml
| kml2 = http://wiki.meteoritica.pl/meteoritica/GoogleMaps/wiki-Czech-MM.kml
 +
| kmlfit = http://wiki.meteoritica.pl/meteoritica/GoogleMaps/wiki-Tieschitz-fit.kml
| lat = 49.31
| lat = 49.31
| lon = 17.16
| lon = 17.16
Linia 76: Linia 77:
<br clear="all"/>
<br clear="all"/>
[[Image:Tieschitz_map_(Brezina_1885).jpg|thumb|400px|left|Mapa okolic spadku meteorytu; ''Fallkarte Tieschitz 1:25.000 Seite&nbsp;189'' (Brezina&nbsp;1885)]]
[[Image:Tieschitz_map_(Brezina_1885).jpg|thumb|400px|left|Mapa okolic spadku meteorytu; ''Fallkarte Tieschitz 1:25.000 Seite&nbsp;189'' (Brezina&nbsp;1885)]]
-
Mapa okolic wsi ''Tischtin'' i&nbsp;''Tieschitz'' z zaznaczonymi miejscami znalezienia meteorytu (mapa ''Aufnahmskarte der österreichischen Monarchie'' w skali 1:25000; Brezina 1885).
+
Mapa okolic wsi ''Tischtin'' i&nbsp;''Tieschitz'' z zaznaczonymi miejscami znalezienia meteorytu (mapa ''Aufnahmskarte der österreichischen Monarchie'' w&nbsp;skali 1:25000; Brezina 1885).
Komentarz do mapy (Brezina 1885, s. 189-190):
Komentarz do mapy (Brezina 1885, s. 189-190):
Linia 85: Linia 86:
|}
|}
-
Punkt oznaczony na mapie '''1.''' wskazuje miejsce znalezienia masy głównej meteorytu podany przez pana ''Szombathy''. Punkt '''2.''' to miejsce znalezienia dodatkowych fragmentów! Strzałki na mapie określają kierunek lotu meteorytu. Górna strzałka to kierunek wskazany przez pana ''Niessl'', dolna wg relacji pana ''Szombathy'' (Tschermak 1878). Bolid nadleciał z kierunku NWW ([[:Image:Makowsky_(1879)_Fig-1.jpg|hipotetyczna trajektoria]] znajduje się w pracy Makowsky (1879)).
+
Punkt oznaczony na mapie '''1.''' wskazuje miejsce znalezienia masy głównej meteorytu podany przez pana ''Szombathy''. Punkt&nbsp;'''2.''' to miejsce znalezienia dodatkowych fragmentów! Strzałki na mapie określają kierunek lotu meteorytu. Górna strzałka to kierunek wskazany przez pana ''Niessl'', dolna wg relacji pana ''Szombathy'' (Tschermak 1878). Bolid nadleciał z&nbsp;kierunku NWW ([[:Image:Makowsky_(1879)_Fig-1.jpg|hipotetyczna trajektoria]] znajduje się w&nbsp;pracy Makowsky (1879)).
<br clear="all"/>
<br clear="all"/>

Wersja z 19:11, 2 gru 2013

Spadł duży, pojedynczy okaz rzadkiego typu meteorytu

Tieschitz →
Tieschitz (Makowsky 1879) Taf-II.jpg
Meteoryt Tieschitz (źródło: Makowsky 1879)
Spadek
Lokalizacja Czechy
Położenie[2] 49°36'N, 17°07'E[1]
Data 15 lipca 1878 roku, 13:45[3] (poniedziałek)
Charakterystyka
Typ chondryt zwyczajny, H/L3.6
Masa 28 kg
Liczba okazów jeden duży okaz
Meteoritical Bulletin Database
Synonimy →
w NHM Cat: Tesic, Tesice, Tischtin, Tistin; po czesku: Těšice

Spadek meteorytu 15 lipca 1878 roku (poniedziałek) o 13:45 w okolicy miejscowości Tieschitz (cz. Těšice)[1] w Czechach (chondryt zwyczajny H/L3.6, TKW 28 kg).

Spadł pojedynczy duży okaz, bardzo rzadkiego typu meteorytu H/L3.6. W Meteoritical Bulletin zarejestrowany jest tylko jeden meteoryt tego typu! Z tego też względu meteoryt ten ma bardzo bogatą bibliografię (Koblitz MetBase).

Okoliczności spadku wg Tschermak (1878)

Meteoryt spadł we wsi Tieschitz (cz. Těšice) 5½ mili na północny-wschód od miasta Brno. Około godz. 13:45[3] świadkowie widzieli czarną bryłę, która przy upadku wznieciła pył w powietrze. Początkowo bali się do niej podejść (pierwsza odważyła się kobieta za wsi?!), później opowiadali, że gdy ją odkopywali, bryła była jeszcze ciepła. Kamień spadł na świeżo zaorane pole i wybił dziurę głęboką na pół metra. Miejsce, gdzie upadł znajdowało się około 500 kroków (Schritte) od wsi na południe. Przeniesiono ją do miejscowej gospody (tawerny), gdzie wieśniacy odłupali kilka fragmentów od okazu i zabrali ze sobą. Część fragmentów odzyskał później dr Brezina z Muzeum w Wiedniu. Według relacji świadków okaz ważył 28 kg, miał kształt pochylonej piramidy czworobocznej wysokiej na 30 cm i szerokiej na 26 cm. Podobny był do meteorytu Ohaba i największego kamienia z Tabor. Kamień został później zabrany przez pastora Hess z Nezamislitz i był prezentowany w kościele. Ostatecznie przekazano go prof. Makowsky do Muzeum Uniwersytetu Technicznego w Brnie (Tschermak 1878, Brezina 1885).

Dokładny opis okoliczności spadku znajduje się w publikacjach Makowsky, Tschermak (1879) i Tschermak (1878).


Masa główna meteorytu Tieschitz znajduje się obecnie w zbiorach Muzeum Historii Naturalnej w Wiedniu (fotografia okazu Koblitz MetBase i na portalu Encyclopedia of Meteorites).

Zbiór waga fragmentów
(Koblitz MetBase) 		uwagi
Vienna, Naturhist. Mus. 27.27 kg (masa główna)
London, Nat. Hist. Mus. 78 g
Brno, Min. Mus. Moravia 50 g
Prague, Nat. Mus. 46 g 3 fragmenty: 41 g, 4 g, 1 g (Tuček 1968)
Bonn, Min. Mus. Univ. 41.8 g
Paris, Mus. d'Hist. Nat. 36 g
Gifhorn, Bartoschewitz Colln. 35.9 g
Moscow, Acad. Sci. 33.3 g
(…)

W polskich kolekcjach prywatnych znajdują się tylko małe fragmenty tego meteorytu.


Lokalizacja

Źródło: Wiki.Meteoritica.pl
© Jan Woreczko & Wadi

(T) Těšice, (*) Tištín

miejsce znalezienia okazu

współrzędne wg innych autorów

* W 2018 roku Google zmieniło zasady działania apletu, mapa może wyświetlać się niepoprawnie (pomaga Ctrl+F5); więcej → Szablon:GEMap-MyWiki

W oficjalnych katalogach meteorytów podawane są "błędne" współrzędne miejsce spadku! Meteoryt spadł między wsiami Tištín i Těšice (dawn. Tischtin i Tieschitz), a nie w okolicy miejscowości Těšetice.[1] Tuček (1968) podaje jeszcze inne współrzędne miejsca spadku - oddalone o 18 km na południe!


Mapa okolic spadku meteorytu; Fallkarte Tieschitz 1:25.000 Seite 189 (Brezina 1885)

Mapa okolic wsi Tischtin i Tieschitz z zaznaczonymi miejscami znalezienia meteorytu (mapa Aufnahmskarte der österreichischen Monarchie w skali 1:25000; Brezina 1885).

Komentarz do mapy (Brezina 1885, s. 189-190):

«

(…) Trotzdem ich diesen Sachverhalt für äusserst wahrscheinlich halte, will ich doch einen der photographischen Copie der Aufnahmskarte der österreichischen Monarchie 1:25.000 entnommenen Situationsplan geben (Fig. 9, Tafel 4), worin von Herrn Assistenten Szombathy der Fallpunkt des Hauptsteines in Tieschitz und der angebliche Fundpunkt der Fragmente auf dem Felde des Zapletal in Tischtin durch Anvisiren der Kirchthürme von Tieschitz und Tischtin bestimmt wurden; zwei mit Pfeilen versehene Linien bedeuten die angenommene Flugrichtung des Meteors, und zwar die obere nach den Bestimmungen von Niessl[4] (in der Arbeit von Makowsky und Tschermak), die untere nach Angaben, welche die Augenzeugen Herrn Szombathy gemacht haben und welche letzterer zu einer trigonometrischen Bestimmung verwenden konnte.

»

Punkt oznaczony na mapie 1. wskazuje miejsce znalezienia masy głównej meteorytu podany przez pana Szombathy. Punkt 2. to miejsce znalezienia dodatkowych fragmentów! Strzałki na mapie określają kierunek lotu meteorytu. Górna strzałka to kierunek wskazany przez pana Niessl, dolna wg relacji pana Szombathy (Tschermak 1878). Bolid nadleciał z kierunku NWW (hipotetyczna trajektoria znajduje się w pracy Makowsky (1879)).


Mapy

Wsie Tischtin i Tieschitz (źródło: Austriackie mapy wojenne 1836-1852)

Wsie Tištín (Tischtin) i Tieschitz (Těšice) (źródło: Austriackie mapy wojenne 1876-1878)

Wsie Tischtin i Tieschitz (źródło: Mapy austro-węgierskie, 1880-1912). Współrzędne na mapie w układzie odniesienia Ferro[5]


Galerie

Fragment meteorytu o wadze 41 g ze zbiorów w Pradze (Tuček 1968, 1981)


Meteoryt Tieschitz (Makowsky, Tschermak 1879; źródło: BHL)

Wygląd okazu (skala wielkości na rysunku)

Regmaglipty i linie spływu

Szczegóły budowy wewnętrznej


Więcej → Tieschitz/Galeria


Bibliografia

  • Brezina Aristides, (1885), Die Meteoritensammlung des k. k. mineralogischen Hofkabinetes in Wien am 1. Mai 1885 (Mit vier Tafeln (Nr. II-V).), Jahrbuch der Kaiserlich-Königlichen Geologischen Reichsanstalt, 35, 1885, s. 151-276 (ilustracje).[6][7] Plik DjVu.
  • Koblitz Jörn, MetBase. Meteorite Data Retrieval Software, Version 7.3 (CD-ROM), Ritterhude, Germany 1994-2012. MetBase.
  • Makowsky Alexander, Tschermak Gustav, (1879), Bericht über den Meteoritenfall bei Tieschitz in Mähren (Mit 5 Tafeln und 2 Holzschnitten), Denkschriften der Kaiserlichen Akademie der Wissenschaften, 39, Abt. 2, 1879, s. 187-202 (ilustracje).[8] Plik DjVu.
  • +Niessl G. von, (1878), Bahnbestimmung des Meteoriten von Tieschitz in Mähren, Anzeiger der Kaiserlichen Akademie der Wissenschaften. Mathematisch-Naturwissenschaftliche Classe, 15, nr XXV, 1878, s. 215.[9] Plik DjVu.
  • Tschermak Gustav, (1878), Der Meteoritenfall bei Tieschitz in Mähren, Sitzungsberichte der mathematisch-naturwissenschaftliche Classe der Kaiserlichen Akademie der Wissenschaften, 78, Abt. 1, 1878, s. 440-443, 580-582.[10] Plik DjVu.
  • Tschermak Gustav, (1878), Der Meteorit von Tieschitz, Tschermaks Mineralogische und Petrographische Mitteilungen, 1, 1878, s. 289.[11]
  • Tuček Karel, (1968), Catalogue of the Collection of meteorites of the National Museum in Prague (Katalog sbírky meteoritů Národního muzea v Praze), National Museum, Prague, 1968, ss. 103.
  • Tuček Karel, (1981), Meteority a jejich výskyty v Československu (Meteorites and their occurrence in Czechoslovakia), Academia, Praha, 1981, ss. 269, (s. 197-199). Plik DjVu
    Źródło: Wiki.Meteoritica.pl
     (tablice
    Źródło: Wiki.Meteoritica.pl
    ).


Przypisy

  1. ^ a b c rzeczywiste miejsce spadku meteorytu leżu około 32 km na południe od oficjalnie podawanych współrzędnych
  2. ^ jeśli nie zaznaczono inaczej, podano współrzędne przyjęte w oficjalnej bazie meteorytów Meteoritical Bulletin Database
  3. ^ a b czas spadku określono na podstawie rozkładu jazdy pociągów; wg Tschermak (1878) było to o godz. 14:45
  4. ^ Niessl (1878); krótka informacja
  5. ^ O.L.v.F., Ferro Meridian (östliche Länge v. Ferro) – historyczny układ współrzędnych geograficznych, w którym południk zero było liczony od najdalej wysuniętego punktu (najdalszy punkt znanego świata) na wyspie El Hierro (Ferro) w archipelagu Wysp Kanaryjskich. Aby otrzymać współrzędne we współczesnym układzie należy od wartości długości geograficznej odjąć wartość 17°40', szerokość geograficzna pozostaje bez zmian. Wikipedia (EN) – Ferro Meridian
  6. ^ katalog kolekcji meteorytów Muzeum Historii Naturalnej w Wiedniu (stan na 1 maja 1885 roku); w kolekcji 1197 sztuk (okazów/fragmentów; kamiennych 889, żelaznych 308) z 358 różnych lokalizacji (odpowiednio: 241 i 117), o łącznej wadze 1134,836 kg (odpowiednio: 548,496 i 586,417 kg); obecnie (1999, Koblitz MetBase) kolekcja zawiera 2316 różnych meteorytów (patrz → Meteoryty/Kolekcje)
  7. ^ plansze z obrazami budowy meteorytów i mapy rejonów spadku meteorytów: Tieschitz i Soko-Banja; tu również po raz pierwszy w literaturze pojawia się określenie „linie Neumanna”, dokładnie jako „Neumann'schen Figuren” (s. 199; Spencer 1930, Mineralogical Magazine)
  8. ^ zawiera 2 rysunki i 5 plansz meteorytu Tieschitz
  9. ^ wg Koblitz MetBase
  10. ^ spadek meteorytu Tieschitz 15 lipca 1878 roku w Czechach; chondryt zwyczajny H/L3.6, TKW 28 kg
  11. ^ wg Tuček (1968)

Zobacz również

Linki zewnętrzne


Ambox question orange.svg
 Co jeszcze na stronę? (What else to supplement?)
(poszukać, uzupełnić …)
  • spadło/znaleziono jeszcze drugi fragment?
  • okoliczności spadku
Źródło „http://wiki.meteoritica.pl/index.php5/Tieschitz”
Osobiste