(Unless otherwise stated, the copyright of the materials included belong to Jan Woreczko & Wadi.)
Turji-Remety
Z Wiki.Meteoritica.pl
(→450 kg meteorytu do wzięcia!) |
|||
| Linia 3: | Linia 3: | ||
[[Image:EN171101_(EN_data).jpg|280px|thumb|Dane bolidu EN171101 (wg Spurný 2002)]] | [[Image:EN171101_(EN_data).jpg|280px|thumb|Dane bolidu EN171101 (wg Spurný 2002)]] | ||
| - | Bolid, który otrzymał oznaczenie '''EN171101'''<ref>oznaczenie bolidów stosowane przez European Fireball Network</ref> pojawił się nad Ukrainą 17 listopada 2001 roku o godz. 16:52:46.7 UT. Bardzo jasne zjawisko było widoczne nad południowo-wschodnią Polską, wschodnią Słowacją, zachodnią Ukrainą i północnymi Węgrami. Przelod bolidu zarejestrowały 3 stacje bolidowe w Czechach i 2 na Słowacji. Ponieważ zjawiska miało miejsce nad Ukrainą daleko od stacji (najbliższa była w odległości 190 km) wszystkie obrazy zarejestrowano nisko nad horyzontem (<15 stopni). Udało się wyznaczyć parametry przelotu bolidu przez atmosferę (niskie położenie nad horyzontem powodowało jednak duży błąd wyznaczenia). | + | Bolid, który otrzymał oznaczenie '''EN171101'''<ref>ENddmmyy - oznaczenie bolidów stosowane przez European Fireball Network</ref> pojawił się nad Ukrainą 17 listopada 2001 roku o godz. 16:52:46.7 UT. Bardzo jasne zjawisko było widoczne nad południowo-wschodnią Polską, wschodnią Słowacją, zachodnią Ukrainą i północnymi Węgrami. Przelod bolidu zarejestrowały 3 stacje bolidowe w Czechach i 2 na Słowacji. Ponieważ zjawiska miało miejsce nad Ukrainą daleko od stacji (najbliższa była w odległości 190 km) wszystkie obrazy zarejestrowano nisko nad horyzontem (<15 stopni). Udało się wyznaczyć parametry przelotu bolidu przez atmosferę (niskie położenie nad horyzontem powodowało jednak duży błąd wyznaczenia). |
| - | Bolid w maksimum jasności osiągnął -18,5<sup>m</sup>. Cała trasa przelotu miała długość 106 km i została przebyta w 6,9 sekundy. Widoczny przelot rozpoczął się na wysokości 81,4 km nad punktem o współrzędnych 48.9196N, 23.7428E, bolid miał wtedy prędkość 18,5 km/s. Po niecałych 7 sekundach ślad bolidu zniknął na wysokości 13,5 km nad wsią Turji-Remety w regionie Zakarpacia na Ukrainie (nad punktem 48.733N, 22.671E), bolid miał prędkość tylko 4,2 km/s. Była to najniższy punkt końcowy zanotowany w historii działalności EN. Na wyskokości 31,9 km meteoroid uległ fragmentacji tracąc 72% swojej masy, a dalszy lot kontynuował w postaci trzech dużych fragmentów. Świadkowie spadku twierdzą, że miała miejsce tuż przed zgaśnięciem druga fragmentacja (ekspolzja)<ref>Semenenko 2010</ref>. | + | Bolid w maksimum jasności osiągnął -18,5<sup>m</sup>. Cała trasa przelotu miała długość 106 km i została przebyta w 6,9 sekundy. Widoczny przelot rozpoczął się na wysokości 81,4 km nad punktem o współrzędnych 48.9196N, 23.7428E, bolid miał wtedy prędkość 18,5 km/s. Po niecałych 7 sekundach ślad bolidu zniknął na wysokości 13,5 km nad wsią Turji-Remety w regionie Zakarpacia na Ukrainie (nad punktem 48.733N, 22.671E), bolid miał prędkość tylko 4,2 km/s. Była to najniższy punkt końcowy zanotowany w historii działalności EN. Na wyskokości 31,9 km meteoroid uległ fragmentacji tracąc 72% swojej masy, a dalszy lot kontynuował w postaci trzech dużych fragmentów. Świadkowie spadku twierdzą, że miała miejsce tuż przed zgaśnięciem druga fragmentacja (ekspolzja)<ref>Semenenko (2010)</ref>. |
| - | Model spadku bolidu EN171101 pomimo sporych trudności obliczeniowych, ze względu na niską rejestrację nad horyzontem, dawał nadzieję na spadek. Wg obliczeń w atmosferę weszło ciało o masie około 4300 kg. Co najmniej 450±100 kg powinno dotrzeć do powierzchni ziemi. Modele miejsca spadku poszczególnych fragmentów, w zależności od ich masy uwzgladniające dynamikę brył w zależności od ich masy i wpływ wiatru na lot w fazie ciemnej, pozwoliły wyznaczyć potencjalne miejsca spadku<ref>szczegółowe wyniki w Spurný et al. 2002</ref>. | + | Model spadku bolidu EN171101 pomimo sporych trudności obliczeniowych, ze względu na niską rejestrację nad horyzontem, dawał nadzieję na spadek. Wg obliczeń w atmosferę weszło ciało o masie około 4300 kg. Co najmniej 450±100 kg powinno dotrzeć do powierzchni ziemi. Modele miejsca spadku poszczególnych fragmentów, w zależności od ich masy uwzgladniające dynamikę brył w zależności od ich masy i wpływ wiatru na lot w fazie ciemnej, pozwoliły wyznaczyć potencjalne miejsca spadku<ref>szczegółowe wyniki w Spurný et al. (2002)</ref>. |
| - | Podejmowane wielokrotnie wyprawy poszukiwawcze, m.in. przez Narodową Akademię Nauk (NAN) Ukrainy<ref>od marca 2002 roku zorganizowano sześć corocznych ekspedycji, przeszukano obszar około 85 km<sup>2</sup>, poszukiwano również małych fragmentów za pomocą wykrywaczy metalu, prowadzono również badania pyłu meteorytowego; Semenenko 2010, 2010</ref>, na miejsce ewentualnego spadku, kończyły się jak do tej pory niepowodzeniem. '''Nie znaleziono najmniejszego choćby fragmentu meteorytu<ref>należy jednak brać pod uwagę bardzo duże błędy obliczeń ze względu na zarejestrowanie bolidu nisko nad horyzontem; autorzy obliczeń podają, że mogą one przekraczać kilkudziesięciokrotnie błędy dla 'poprawnych' obserwacji</ref>.''' Teren jest bardzo trudny do poszukiwań. Wysokie góry, urwiste stoki, kaniony, rzeki i silne zalesienie nie sprzyjają poszukowaniom, ale prawdopodobieństwo spadku jest bardzo dużę! | + | Podejmowane wielokrotnie wyprawy poszukiwawcze, m.in. przez Narodową Akademię Nauk (NAN) Ukrainy<ref>od marca 2002 roku zorganizowano sześć corocznych ekspedycji, przeszukano obszar około 85 km<sup>2</sup>, poszukiwano również małych fragmentów za pomocą wykrywaczy metalu, prowadzono również badania pyłu meteorytowego; Semenenko (2010, 2010)</ref>, na miejsce ewentualnego spadku, kończyły się jak do tej pory niepowodzeniem. '''Nie znaleziono najmniejszego choćby fragmentu meteorytu<ref>należy jednak brać pod uwagę bardzo duże błędy obliczeń ze względu na zarejestrowanie bolidu nisko nad horyzontem; autorzy obliczeń podają, że mogą one przekraczać kilkudziesięciokrotnie błędy dla 'poprawnych' obserwacji</ref>.''' Teren jest bardzo trudny do poszukiwań. Wysokie góry, urwiste stoki, kaniony, rzeki i silne zalesienie nie sprzyjają poszukowaniom, ale prawdopodobieństwo spadku jest bardzo dużę! |
=== Lokalizacja === | === Lokalizacja === | ||
| Linia 27: | Linia 27: | ||
Bolid leciał (na mapie) z kierunku NEE na SWW. | Bolid leciał (na mapie) z kierunku NEE na SWW. | ||
| - | Zaznaczono przypuszczalne miejsca spadku fragmentów w zależności od ich masy. W modelach uwzgledniono dynamikę brył w funkcji ich masy i wpływ wiejącego w czasie spadku wiatru. Obszar spadku fragmentów większych niż 100 kg znajduje się koło wsi Turji-Rementy i ma rozmiar około 700×800 metrów<ref>na podstawie danych geofizycznych, znajdującej się w odległości 20 km stacji w Użgorodzie, nie zanotowano w czasie spadku wstrząsów spowodowanych spadkiem ciała o masie ponad 20 kg!</ref>. | + | Zaznaczono przypuszczalne miejsca spadku fragmentów w zależności od ich masy. W modelach uwzgledniono dynamikę brył w funkcji ich masy i wpływ wiejącego w czasie spadku wiatru. Obszar spadku fragmentów większych niż 100 kg znajduje się koło wsi Turji-Rementy i ma rozmiar około 700×800 metrów<ref>na podstawie danych geofizycznych, znajdującej się w odległości 20 km stacji w Użgorodzie, nie zanotowano w czasie spadku wstrząsów spowodowanych spadkiem ciała o masie ponad 20 kg!</ref>. |
<br clear="all"/> | <br clear="all"/> | ||
Wersja z 10:00, 30 lis 2011
450 kg meteorytu do wzięcia!
.jpg)
Bolid, który otrzymał oznaczenie EN171101[1] pojawił się nad Ukrainą 17 listopada 2001 roku o godz. 16:52:46.7 UT. Bardzo jasne zjawisko było widoczne nad południowo-wschodnią Polską, wschodnią Słowacją, zachodnią Ukrainą i północnymi Węgrami. Przelod bolidu zarejestrowały 3 stacje bolidowe w Czechach i 2 na Słowacji. Ponieważ zjawiska miało miejsce nad Ukrainą daleko od stacji (najbliższa była w odległości 190 km) wszystkie obrazy zarejestrowano nisko nad horyzontem (<15 stopni). Udało się wyznaczyć parametry przelotu bolidu przez atmosferę (niskie położenie nad horyzontem powodowało jednak duży błąd wyznaczenia).
Bolid w maksimum jasności osiągnął -18,5m. Cała trasa przelotu miała długość 106 km i została przebyta w 6,9 sekundy. Widoczny przelot rozpoczął się na wysokości 81,4 km nad punktem o współrzędnych 48.9196N, 23.7428E, bolid miał wtedy prędkość 18,5 km/s. Po niecałych 7 sekundach ślad bolidu zniknął na wysokości 13,5 km nad wsią Turji-Remety w regionie Zakarpacia na Ukrainie (nad punktem 48.733N, 22.671E), bolid miał prędkość tylko 4,2 km/s. Była to najniższy punkt końcowy zanotowany w historii działalności EN. Na wyskokości 31,9 km meteoroid uległ fragmentacji tracąc 72% swojej masy, a dalszy lot kontynuował w postaci trzech dużych fragmentów. Świadkowie spadku twierdzą, że miała miejsce tuż przed zgaśnięciem druga fragmentacja (ekspolzja)[2].
Model spadku bolidu EN171101 pomimo sporych trudności obliczeniowych, ze względu na niską rejestrację nad horyzontem, dawał nadzieję na spadek. Wg obliczeń w atmosferę weszło ciało o masie około 4300 kg. Co najmniej 450±100 kg powinno dotrzeć do powierzchni ziemi. Modele miejsca spadku poszczególnych fragmentów, w zależności od ich masy uwzgladniające dynamikę brył w zależności od ich masy i wpływ wiatru na lot w fazie ciemnej, pozwoliły wyznaczyć potencjalne miejsca spadku[3].
Podejmowane wielokrotnie wyprawy poszukiwawcze, m.in. przez Narodową Akademię Nauk (NAN) Ukrainy[4], na miejsce ewentualnego spadku, kończyły się jak do tej pory niepowodzeniem. Nie znaleziono najmniejszego choćby fragmentu meteorytu[5]. Teren jest bardzo trudny do poszukiwań. Wysokie góry, urwiste stoki, kaniony, rzeki i silne zalesienie nie sprzyjają poszukowaniom, ale prawdopodobieństwo spadku jest bardzo dużę!
Lokalizacja
prawdopodobne miejsca spadku fragmentów
Trasa bolidu
Bolid leciał (na mapie) z kierunku NEE na SWW.
Zaznaczono przypuszczalne miejsca spadku fragmentów w zależności od ich masy. W modelach uwzgledniono dynamikę brył w funkcji ich masy i wpływ wiejącego w czasie spadku wiatru. Obszar spadku fragmentów większych niż 100 kg znajduje się koło wsi Turji-Rementy i ma rozmiar około 700×800 metrów[6].
Galeria
Poszukiwania meteorytów z bolidu EN171101 (fot. Meteoryt 1, 2010; dzięki uprzejmości Jacka Drążkowskiego)
.jpg) Nad tą częścią Karpat przeleciał bolid EN171101 |
.jpg) Najwyżej położony teren pod trajektorią bolidu, gdzie szukała meteorytów ostatnia ekspedycja w kwietniu 2007 r. |
.jpg) Szukanie małych okazów meteorytu przy pomocy wykrywacza metalu. Kwiecień 2007 r. |
Bibliografia
- +Olech Arkadiusz, (2005), EN171101 - 450 kilogramów meteorytu do wzięcia! Cyrqlarz, 174, 2005, s. 15-17 i 27. Plik PDF
- +Semenenko Vira P., (2010), The most interesting meteorites in a meteoritic collection of the National Academy of Science of Ukraine. Referat na VI Konferencji Meteorytowej, Kraków 2010.
- +Semenenko Wiera (Vira) P., (2010), Czy po ukraińskim bolidzie EN171101 spadły meteoryty? Meteoryt, 1, 2010, s. 12–14. Przedruk: Did the Ukrainian Bolide EN 171101 Survive as a Meteorite? by Vira P. Semenenko, Meteorite, 4, 2009.
- +Spurný Pavel, Porubčan Vladimír, (2002), The EN171101 bolide - the deepest ever photographed fireball. Proceedings of Asteroids, Comets, Meteors - ACM 2002. International Conference, 29 July-2 August 2002, Berlin, Germany. Ed. Barbara Warmbein. ESA SP-500. Noordwijk, Netherlands: ESA Publications Division, ISBN 92-9092-810-7, 2002, s. 269-272. Plik PDF
Przypisy
- ^ ENddmmyy - oznaczenie bolidów stosowane przez European Fireball Network
- ^ Semenenko (2010)
- ^ szczegółowe wyniki w Spurný et al. (2002)
- ^ od marca 2002 roku zorganizowano sześć corocznych ekspedycji, przeszukano obszar około 85 km2, poszukiwano również małych fragmentów za pomocą wykrywaczy metalu, prowadzono również badania pyłu meteorytowego; Semenenko (2010, 2010)
- ^ należy jednak brać pod uwagę bardzo duże błędy obliczeń ze względu na zarejestrowanie bolidu nisko nad horyzontem; autorzy obliczeń podają, że mogą one przekraczać kilkudziesięciokrotnie błędy dla 'poprawnych' obserwacji
- ^ na podstawie danych geofizycznych, znajdującej się w odległości 20 km stacji w Użgorodzie, nie zanotowano w czasie spadku wstrząsów spowodowanych spadkiem ciała o masie ponad 20 kg!
