PayPal-donate (Wiki).png
O ile nie zaznaczono inaczej, prawa autorskie zamieszczonych materiałów należą do Jana Woreczko & Wadi.

(Unless otherwise stated, the copyright of the materials included belong to Jan Woreczko & Wadi.)

Turji-Remety

Z Wiki.Meteoritica.pl

(Różnice między wersjami)
Linia 3: Linia 3:
[[Image:EN171101_(EN_data).jpg|280px|thumb|Dane bolidu Turji-Remety <br>(wg&nbsp;Spurný 2002)]]
[[Image:EN171101_(EN_data).jpg|280px|thumb|Dane bolidu Turji-Remety <br>(wg&nbsp;Spurný 2002)]]
-
Bolid '''"Turji-Remety"''', który otrzymał oznaczenie '''EN171101'''<ref>ENddmmyy - oznaczenie bolidów stosowane przez European Fireball Network</ref> pojawił się nad Ukrainą 17 listopada 2001 roku o&nbsp;godz. 16:52:46.7&nbsp;UT. Bardzo jasne zjawisko było widoczne nad południowo-wschodnią Polską, wschodnią Słowacją, zachodnią Ukrainą i&nbsp;północnymi Węgrami. Przelot bolidu zarejestrowały 3&nbsp;stacje bolidowe w&nbsp;Czechach i&nbsp;2 na Słowacji. Ponieważ zjawiska miało miejsce nad Ukrainą daleko od stacji (najbliższa była w&nbsp;odległości 190&nbsp;km) wszystkie obrazy zarejestrowano nisko nad horyzontem (<15&nbsp;stopni). Udało się wyznaczyć parametry przelotu bolidu przez atmosferę (niskie położenie nad horyzontem powodowało jednak duży błąd wyznaczenia).
+
Bolid '''"Turji-Remety"''', który otrzymał oznaczenie '''EN171101'''<ref>ENddmmyy – oznaczenie bolidów stosowane przez European Fireball Network</ref> pojawił się nad Ukrainą 17 listopada 2001 roku o&nbsp;godz. 16:52:46.7&nbsp;UT. Bardzo jasne zjawisko było widoczne nad południowo-wschodnią Polską, wschodnią Słowacją, zachodnią Ukrainą i&nbsp;północnymi Węgrami. Przelot bolidu zarejestrowały 3&nbsp;stacje bolidowe w&nbsp;Czechach i&nbsp;2 na Słowacji. Ponieważ zjawiska miało miejsce nad Ukrainą daleko od stacji (najbliższa była w&nbsp;odległości 190&nbsp;km) wszystkie obrazy zarejestrowano nisko nad horyzontem (<15&nbsp;stopni). Udało się wyznaczyć parametry przelotu bolidu przez atmosferę (niskie położenie nad horyzontem powodowało jednak duży błąd wyznaczenia).
-
Bolid w maksimum jasności osiągnął -18,5<sup>m</sup>. Cała trasa przelotu miała długość 106&nbsp;km i została przebyta w&nbsp;6,9&nbsp;sekundy. Widoczny przelot rozpoczął się na wysokości 81,4&nbsp;km nad punktem o&nbsp;współrzędnych 48.9196N, 23.7428E, bolid miał wtedy prędkość 18,5&nbsp;km/s. Po niecałych 7&nbsp;sekundach ślad bolidu zniknął na wysokości 13,5&nbsp;km nad wsią Turji-Remety w&nbsp;regionie Zakarpacia na Ukrainie (nad punktem 48.733N, 22.671E), bolid miał prędkość tylko 4,2&nbsp;km/s. Była to najniższy punkt końcowy zanotowany w&nbsp;historii działalności EN. Na wysokości 31,9&nbsp;km meteoroid uległ fragmentacji tracąc 72% swojej masy, a&nbsp;dalszy lot kontynuował w&nbsp;postaci trzech dużych fragmentów. Był to bolid [[Bolidy (typy)|typu&nbsp;I]], prawdopodobnie chondryt zwyczajny. Świadkowie spadku twierdzą, że miała miejsce tuż przed zgaśnięciem druga fragmentacja (eksplozja)<ref>Semenenko (2010)</ref>.
+
Bolid w maksimum jasności osiągnął –18,5<sup>m</sup>. Cała trasa przelotu miała długość 106&nbsp;km i została przebyta w&nbsp;6,9&nbsp;sekundy. Widoczny przelot rozpoczął się na wysokości 81,4&nbsp;km nad punktem o&nbsp;współrzędnych 48.9196N, 23.7428E, bolid miał wtedy prędkość 18,5&nbsp;km/s. Po niecałych 7&nbsp;sekundach ślad bolidu zniknął na wysokości 13,5&nbsp;km nad wsią Turji-Remety w&nbsp;regionie Zakarpacia na Ukrainie (nad punktem 48.733N, 22.671E), bolid miał prędkość tylko 4,2&nbsp;km/s. Była to najniższy punkt końcowy zanotowany w&nbsp;historii działalności EN. Na wysokości 31,9&nbsp;km meteoroid uległ fragmentacji tracąc 72% swojej masy, a&nbsp;dalszy lot kontynuował w&nbsp;postaci trzech dużych fragmentów. Był to bolid [[Bolidy (typy)|typu&nbsp;I]], prawdopodobnie chondryt zwyczajny. Świadkowie spadku twierdzą, że miała miejsce tuż przed zgaśnięciem druga fragmentacja (eksplozja)<ref>Semenenko (2010)</ref>.
Model spadku bolidu EN171101 pomimo sporych trudności obliczeniowych, ze względu na niską rejestrację nad horyzontem, dawał nadzieję na spadek. Wg obliczeń w&nbsp;atmosferę weszło ciało o&nbsp;masie około 4300&nbsp;kg. Co najmniej 450±100&nbsp;kg powinno dotrzeć do powierzchni ziemi. Modele miejsca spadku poszczególnych fragmentów, w&nbsp;zależności od ich masy uwzględniające dynamikę brył w&nbsp;zależności od ich masy i&nbsp;wpływ wiatru na lot w&nbsp;fazie ciemnej, pozwoliły wyznaczyć potencjalne miejsca spadku<ref>szczegółowe wyniki w&nbsp;Spurný et&nbsp;al. (2002)</ref>.
Model spadku bolidu EN171101 pomimo sporych trudności obliczeniowych, ze względu na niską rejestrację nad horyzontem, dawał nadzieję na spadek. Wg obliczeń w&nbsp;atmosferę weszło ciało o&nbsp;masie około 4300&nbsp;kg. Co najmniej 450±100&nbsp;kg powinno dotrzeć do powierzchni ziemi. Modele miejsca spadku poszczególnych fragmentów, w&nbsp;zależności od ich masy uwzględniające dynamikę brył w&nbsp;zależności od ich masy i&nbsp;wpływ wiatru na lot w&nbsp;fazie ciemnej, pozwoliły wyznaczyć potencjalne miejsca spadku<ref>szczegółowe wyniki w&nbsp;Spurný et&nbsp;al. (2002)</ref>.
Linia 46: Linia 46:
== [[Bibliografia]] ==
== [[Bibliografia]] ==
-
* Olech Arkadiusz, (2005), '''[[Turji-Remety|EN171101]] - 450 kilogramów meteorytu do wzięcia!''' ''Cyrqlarz'', 174, 2005, s. 15-17 i 27. Plik [http://ftp.pkim.org/cyrqlarz//pdf/c174.pdf PDF].
+
* Olech Arkadiusz, (2005), '''[[Turji-Remety|EN171101]] – 450 kilogramów meteorytu do wzięcia!''' ''Cyrqlarz'', 174, 2005, s. 15-17 i 27. Plik [http://ftp.pkim.org/cyrqlarz//pdf/c174.pdf PDF].
* {{Popova (2011)}}
* {{Popova (2011)}}
Linia 54: Linia 54:
* Semenenko Wiera (Vira) P., (2010), '''Czy po ukraińskim bolidzie [[Turji-Remety|EN171101]] spadły meteoryty?''' ''Meteoryt'', 1, 2010, s. 12–14. Przedruk: '''''Did the Ukrainian Bolide [[Turji-Remety|EN 171101]] Survive as a Meteorite?''''' by Vira P. Semenenko, ''Meteorite'', 4, 2009.
* Semenenko Wiera (Vira) P., (2010), '''Czy po ukraińskim bolidzie [[Turji-Remety|EN171101]] spadły meteoryty?''' ''Meteoryt'', 1, 2010, s. 12–14. Przedruk: '''''Did the Ukrainian Bolide [[Turji-Remety|EN 171101]] Survive as a Meteorite?''''' by Vira P. Semenenko, ''Meteorite'', 4, 2009.
-
* +Spurný Pavel, Porubčan Vladimír, (2002), '''The EN171101 bolide - the deepest ever photographed fireball''', Proceedings of Asteroids, Comets, Meteors - ACM 2002. International Conference, 29 July-2 August 2002, Berlin, Germany. Ed. Barbara Warmbein. ESA SP-500. Noordwijk, Netherlands: ESA Publications Division, ISBN 92-9092-810-7, 2002, s. 269-272. Plik [http://articles.adsabs.harvard.edu/cgi-bin/nph-iarticle_query?2002ESASP.500..269S PDF].
+
* +Spurný Pavel, Porubčan Vladimír, (2002), '''The EN171101 bolide – the deepest ever photographed fireball''', Proceedings of Asteroids, Comets, Meteors – ACM 2002. International Conference, 29 July-2 August 2002, Berlin, Germany. Ed. Barbara Warmbein. ESA SP-500. Noordwijk, Netherlands: ESA Publications Division, ISBN 92-9092-810-7, 2002, s. 269-272. Plik [http://articles.adsabs.harvard.edu/cgi-bin/nph-iarticle_query?2002ESASP.500..269S PDF].
{{Przypisy}}
{{Przypisy}}
Linia 60: Linia 60:
== Linki zewnętrzne ==
== Linki zewnętrzne ==
-
* woreczko.pl - [http://www.woreczko.pl/meteorites/features/glossary-FireballNetwork.htm Sieci bolidowe (''fireball network'')]
+
* woreczko.pl – [http://www.woreczko.pl/meteorites/features/glossary-FireballNetwork.htm Sieci bolidowe (''fireball network'')]
[[Category:Doniesienia]]
[[Category:Doniesienia]]
[[Category:Bolidy]]
[[Category:Bolidy]]
[[Category:Warto szukać]]
[[Category:Warto szukać]]

Wersja z 19:21, 4 gru 2013

450 kg meteorytu do wzięcia!

Dane bolidu Turji-Remety
(wg Spurný 2002)

Bolid "Turji-Remety", który otrzymał oznaczenie EN171101[1] pojawił się nad Ukrainą 17 listopada 2001 roku o godz. 16:52:46.7 UT. Bardzo jasne zjawisko było widoczne nad południowo-wschodnią Polską, wschodnią Słowacją, zachodnią Ukrainą i północnymi Węgrami. Przelot bolidu zarejestrowały 3 stacje bolidowe w Czechach i 2 na Słowacji. Ponieważ zjawiska miało miejsce nad Ukrainą daleko od stacji (najbliższa była w odległości 190 km) wszystkie obrazy zarejestrowano nisko nad horyzontem (<15 stopni). Udało się wyznaczyć parametry przelotu bolidu przez atmosferę (niskie położenie nad horyzontem powodowało jednak duży błąd wyznaczenia).

Bolid w maksimum jasności osiągnął –18,5m. Cała trasa przelotu miała długość 106 km i została przebyta w 6,9 sekundy. Widoczny przelot rozpoczął się na wysokości 81,4 km nad punktem o współrzędnych 48.9196N, 23.7428E, bolid miał wtedy prędkość 18,5 km/s. Po niecałych 7 sekundach ślad bolidu zniknął na wysokości 13,5 km nad wsią Turji-Remety w regionie Zakarpacia na Ukrainie (nad punktem 48.733N, 22.671E), bolid miał prędkość tylko 4,2 km/s. Była to najniższy punkt końcowy zanotowany w historii działalności EN. Na wysokości 31,9 km meteoroid uległ fragmentacji tracąc 72% swojej masy, a dalszy lot kontynuował w postaci trzech dużych fragmentów. Był to bolid typu I, prawdopodobnie chondryt zwyczajny. Świadkowie spadku twierdzą, że miała miejsce tuż przed zgaśnięciem druga fragmentacja (eksplozja)[2].

Model spadku bolidu EN171101 pomimo sporych trudności obliczeniowych, ze względu na niską rejestrację nad horyzontem, dawał nadzieję na spadek. Wg obliczeń w atmosferę weszło ciało o masie około 4300 kg. Co najmniej 450±100 kg powinno dotrzeć do powierzchni ziemi. Modele miejsca spadku poszczególnych fragmentów, w zależności od ich masy uwzględniające dynamikę brył w zależności od ich masy i wpływ wiatru na lot w fazie ciemnej, pozwoliły wyznaczyć potencjalne miejsca spadku[3].

Podejmowane wielokrotnie wyprawy poszukiwawcze, m.in. przez Narodową Akademię Nauk (NAN) Ukrainy[4], na miejsce ewentualnego spadku, kończyły się jak do tej pory niepowodzeniem. Nie znaleziono najmniejszego choćby fragmentu meteorytu[5]. Teren jest bardzo trudny do poszukiwań. Wysokie góry, urwiste stoki, kaniony, rzeki i silne zalesienie nie sprzyjają poszukiwaniom, ale prawdopodobieństwo spadku jest bardzo duże!

Lokalizacja

prawdopodobne miejsca spadku fragmentów

Trasa bolidu EN171101

* W 2018 roku Google zmieniło zasady działania apletu, mapa może wyświetlać się niepoprawnie (pomaga Ctrl+F5); więcej → Szablon:GEMap-MyWiki

Bolid leciał (na mapie) z kierunku NEE na SWW.

Zaznaczono przypuszczalne miejsca spadku fragmentów w zależności od ich masy. W modelach uwzględniono dynamikę brył w funkcji ich masy i wpływ wiejącego w czasie spadku wiatru. Obszar spadku fragmentów większych niż 100 kg znajduje się koło wsi Turji-Rementy i ma rozmiar około 700×800 metrów[6].


Galeria

Poszukiwania meteorytów z bolidu EN171101 (fot. Meteoryt 1, 2010; dzięki uprzejmości Jacka Drążkowskiego)

Nad tą częścią Karpat przeleciał bolid EN171101

Najwyżej położony teren pod trajektorią bolidu, gdzie szukała meteorytów ostatnia ekspedycja w kwietniu 2007 r.

Szukanie małych okazów meteorytu przy pomocy wykrywacza metalu. Kwiecień 2007 r.

Bibliografia

  • Olech Arkadiusz, (2005), EN171101 – 450 kilogramów meteorytu do wzięcia! Cyrqlarz, 174, 2005, s. 15-17 i 27. Plik PDF.
  • Popova Olga, Borovička Jiří, Hartmann William K., Spurný Pavel, Gnos Edwin, Nemtchinov Ivan, Trigo-Rodríguez Josep M., (2011), Very low strengths of interplanetary meteoroids and small asteroids, Meteoritics & Planetary Science, vol. 46(10), 2011, s. 1525-1550. Plik doi.
  • +Semenenko Vira P., (2010), The most interesting meteorites in a meteoritic collection of the National Academy of Science of Ukraine, Referat na VI Konferencji Meteorytowej, Kraków 2010.
  • Semenenko Wiera (Vira) P., (2010), Czy po ukraińskim bolidzie EN171101 spadły meteoryty? Meteoryt, 1, 2010, s. 12–14. Przedruk: Did the Ukrainian Bolide EN 171101 Survive as a Meteorite? by Vira P. Semenenko, Meteorite, 4, 2009.
  • +Spurný Pavel, Porubčan Vladimír, (2002), The EN171101 bolide – the deepest ever photographed fireball, Proceedings of Asteroids, Comets, Meteors – ACM 2002. International Conference, 29 July-2 August 2002, Berlin, Germany. Ed. Barbara Warmbein. ESA SP-500. Noordwijk, Netherlands: ESA Publications Division, ISBN 92-9092-810-7, 2002, s. 269-272. Plik PDF.

Przypisy

  1. ^ ENddmmyy – oznaczenie bolidów stosowane przez European Fireball Network
  2. ^ Semenenko (2010)
  3. ^ szczegółowe wyniki w Spurný et al. (2002)
  4. ^ od marca 2002 roku zorganizowano sześć corocznych ekspedycji, przeszukano obszar około 85 km2, poszukiwano również małych fragmentów za pomocą wykrywaczy metalu, prowadzono również badania pyłu meteorytowego; Semenenko (2010, 2010)
  5. ^ należy jednak brać pod uwagę bardzo duże błędy obliczeń ze względu na zarejestrowanie bolidu nisko nad horyzontem; autorzy obliczeń podają, że mogą one przekraczać kilkudziesięciokrotnie błędy dla "poprawnych" obserwacji
  6. ^ na podstawie danych geofizycznych, znajdującej się w odległości 20 km stacji w Użgorodzie, nie zanotowano w czasie spadku wstrząsów spowodowanych spadkiem ciała o masie ponad 20 kg!

Linki zewnętrzne

Źródło „http://wiki.meteoritica.pl/index.php5/Turji-Remety”
Osobiste