PayPal-donate (Wiki).png
O ile nie zaznaczono inaczej, prawa autorskie zamieszczonych materiałów należą do Jana Woreczko & Wadi.

(Unless otherwise stated, the copyright of the materials included belong to Jan Woreczko & Wadi.)


Wessely

Z Wiki.Meteoritica.pl

(Różnice między wersjami)
Linia 16: Linia 16:
}}
}}
Spadek meteorytu kamiennego 9 września 1831 roku (piątek) w [[Czechy|Czechach]].
Spadek meteorytu kamiennego 9 września 1831 roku (piątek) w [[Czechy|Czechach]].
 +
 +
 +
Okoliczności spadku wg Schreibersa (1832) (oraz informacji z portalu Obec Vnorovy):
 +
 +
Przy ładnej pogodzie 9 września 1831 roku około godziny 15:30 zaobserwowano szaro-niebieską chmurę, która przemieszczała się z&nbsp;kierunku SSW na NNE w&nbsp;stronę miejscowości ''Veselí nad Moravou''. Wkrótce dało się słyszeć silne detonacje słyszalne nawet z&nbsp;odległości 15&nbsp;km. Słyszano kilka silnych uderzeń, a&nbsp;po nich potężny huk. Na bagniste pole (''„Vlčné pole”'') gospodarza ''T.&nbsp;Otrhálka'' z&nbsp;Vnorovy, około 1000 kroków od dworskiego zagajnika ''Trní'' (''Walde Trny''), i&nbsp;około 500&nbsp;kroków od ''Hatěckého mlýna'' należącego do ''Thomasa Krämera'' (niecałe 3&nbsp;km na SSE od Vnorovy), spadł czarny kamień o&nbsp;wadze 3,78&nbsp;kg (6¾&nbsp;funta<ref name="waga"></ref>) i&nbsp;rozmiarach 16×10×5&nbsp;cm. Świadkami spadku były dwie pracujące w&nbsp;polu kobiety ''E.&nbsp;Kočišová'' (''Elisabeth Koczisch'')<ref>żona ''Johanna Koczisch'' zamieszkałego w&nbsp;''Znorow'' pod numerem&nbsp;193</ref> i&nbsp;''A.&nbsp;Ondrovčíková'' (''Apollonia Ondrowczik'')<ref>córka ''Thomasa Ondrowczik'' zamieszkałego w&nbsp;''Znorow'' pod numerem&nbsp;12</ref> z&nbsp;Vnorovy, które przestraszyły się silnego hałasu (''Getöse'').<ref>świadkowie hałas towarzyszący spadkowi opisywali w&nbsp;różny sposób, jako: ryk, werble, syk, świst, dźwięk armat, bębna</ref> W&nbsp;odległości około 180&nbsp;kroków od miejsca gdzie się znajdowały, zobaczyły, że nad polem uniosła się chmura pyłu. Gdy spadły kamień podniesiono było on jeszcze ciepły. Znaleziony meteoryt przekazano do muzeum w&nbsp;Wiedniu. Znajdujący się tam do dziś okaz waży obecnie 3672&nbsp;g.
 +
 +
Schreibers (1832) pisze również, że nic mu nie wiadomo o&nbsp;znalezieniu innych okazów z&nbsp;tego spadku.
 +
 +
 +
;Szczegółowa relacja świadków spadku i&nbsp;wyniki analiz meteorytu znajdują się w&nbsp;artykule Schreibersa (1832), tam też [[:Image:Wessely_(Schreibers_1832_map).jpg|mapa]] rejonu i&nbsp;[[:Image:Wessely_(Schreibers_1832).jpg|litografia]] przestawiająca okaz.
 +
Opis za portalem '''Obec Vnorovy''':
Opis za portalem '''Obec Vnorovy''':
Linia 21: Linia 32:
'''Pád meteoritu'''
'''Pád meteoritu'''
-
Ke skutečně vzácnému pádu pouze jediného kamene došlo na katastru naší obce. Za zcela jasné oblohy byl 9.&nbsp;září 1831 v&nbsp;1530&nbsp;hod. pozorován nejprve menši střední až modrošedý obláček, který se pohyboval zhruba od JJZ směrem k&nbsp;SSV, k&nbsp;Veselí nad Moravou. Brzy nato nastala silná detonace, slyšitelná až do vzdálenosti 15&nbsp;km. Pak následovalo několik silných ran a&nbsp;po nich mocný rachot. Na bažinaté „Vlčné pole” sedláka T.&nbsp;Otrhálka ze Vnorov, nedaleko panského křovinatého lesíkuTrní, asi 500&nbsp;kroků od Hatěckého mlýna, necelé 3&nbsp;km JJV od Vnorov, dopadl černý kámen o&nbsp;hmotnosti 3,78&nbsp;kg a&nbsp;velikosti 16&nbsp;x&nbsp;10&nbsp;x&nbsp;5&nbsp;cm. Svědky byly dvě ženy, A.&nbsp;Kočišová a&nbsp;A.&nbsp;Ondrovčíková ze Vnorov, pracující na poli, které se zalekly silných úderů. Ve vzdálenosti asi 180&nbsp;kroků od místa, kde pracovaly, spatřily, že se na poli zvedl oblak prachu. Při dotyku byl kámen ještě teplý. Kámen putoval odtud do sbírek tehdejšího Dvorního muzea ve Vídni. Dnes váží pouze 3&nbsp;672&nbsp;g.  
+
Ke skutečně vzácnému pádu pouze jediného kamene došlo na katastru naší obce. Za zcela jasné oblohy byl 9.&nbsp;září 1831 v&nbsp;1530&nbsp;hod. pozorován nejprve menši střední až modrošedý obláček, který se pohyboval zhruba od JJZ směrem k&nbsp;SSV, k&nbsp;Veselí nad Moravou. Brzy nato nastala silná detonace, slyšitelná až do vzdálenosti 15&nbsp;km. Pak následovalo několik silných ran a&nbsp;po nich mocný rachot. Na bažinaté „Vlčné pole” sedláka T.&nbsp;Otrhálka ze Vnorov, nedaleko panského křovinatého lesíku Trní, asi 500&nbsp;kroků od Hatěckého mlýna, necelé 3&nbsp;km JJV od Vnorov, dopadl černý kámen o&nbsp;hmotnosti 3,78&nbsp;kg a&nbsp;velikosti 16&nbsp;x&nbsp;10&nbsp;x&nbsp;5&nbsp;cm. Svědky byly dvě ženy, A.&nbsp;Kočišová a&nbsp;A.&nbsp;Ondrovčíková ze Vnorov, pracující na poli, které se zalekly silných úderů. Ve vzdálenosti asi 180&nbsp;kroků od místa, kde pracovaly, spatřily, že se na poli zvedl oblak prachu. Při dotyku byl kámen ještě teplý. Kámen putoval odtud do sbírek tehdejšího Dvorního muzea ve Vídni. Dnes váží pouze 3&nbsp;672&nbsp;g.  
{{BQuote-end}}
{{BQuote-end}}
-
 
-
Okoliczności spadku wg Schreibersa (1832):
 
-
 
-
Przy ładnej pogodzie 9 września 1831 roku około godziny 15:30 zaobserwowano szaro-niebieską chmurę, która przemieszczała się z&nbsp;kierunku SSW na NNE w&nbsp;stronę miejscowości ''Veselí nad Moravou''. Wkrótce dało się słyszeć silne detonacje słyszalne nawet z odległości 15&nbsp;km. Słyszano kilka silnych uderzeń, a&nbsp;po nich potężny huk. Na bagniste pole (''„Vlčné pole“'') gospodarza ''T.&nbsp;Otrhálka'' z&nbsp;Vnorovy około 500&nbsp;kroków od ''Hatěckého mlýna'' (niecałe 3&nbsp;km na SSE od Vnorovy), spadł czarny kamień o&nbsp;wadze 3,78&nbsp;kg i&nbsp;rozmiarach 16×10×5&nbsp;cm. Świadkami spadku były dwie pracujące w&nbsp;polu kobiety ''E.&nbsp;Kočišová'' (''Elisabeth Koczisch'') i&nbsp;''A.&nbsp;Ondrovčíková'' (''Apollonia Ondrowczik'') z&nbsp;Vnorovy, które przestraszyły się silnego uderzenia. W&nbsp;odległości około 180&nbsp;kroków od miejsca gdzie się znajdowały, zobaczyły, że nad polem uniosła się chmura pyłu. Gdy spadły kamień podniesiono było on jeszcze ciepły. Znaleziony meteoryt przekazano do muzeum w&nbsp;Wiedniu. Znajdujący się tam do dziś okaz waży obecnie 3672&nbsp;g.
 
-
 
Informacja o spadku zamieszczona w ''Korrespondencie Warszawskim'' ze stycznia 1832 roku (''pisownia oryginalna''):
Informacja o spadku zamieszczona w ''Korrespondencie Warszawskim'' ze stycznia 1832 roku (''pisownia oryginalna''):
{{AQuote-begin |max-width=400px}}
{{AQuote-begin |max-width=400px}}
-
Dnia 9go września w Morawii, wśród piorunów i&nbsp;szumiącego huku w&nbsp;powietrzu, spadł na pole kamień meteoryczny 6&nbsp;¾&nbsp;funta<ref>chodzi zapewne o&nbsp;funt austriacki (''Österreich Pfund, Wiener Pfund'') =&nbsp;0,560012&nbsp;kg, co daje 3,78&nbsp;kg; patrz → [[Dawne jednostki miar i wag]]</ref> ważący; naoczni świadkowie podnieśli go natychmiast, i&nbsp;był jeszcze ciepły i&nbsp;dymem przeszły. Na rozkaz Cesarza Austryackiego złożony został w&nbsp;Cesarskim nadwornym gabinecie mineralnym, gdzie tego trudnego do rozwiązania płodu natury, oprócz dostarczonych przez różne prowincye i&nbsp;kraje austryackie, znajduje się 35 sztuk, które spadły w&nbsp;różnych czasach i&nbsp;w&nbsp;różnych krajach Europy a&nbsp;nawet w&nbsp;innych częściach świata.
+
Dnia 9go września w Morawii, wśród piorunów i&nbsp;szumiącego huku w&nbsp;powietrzu, spadł na pole kamień meteoryczny 6&nbsp;¾&nbsp;funta<ref name="waga">chodzi zapewne o&nbsp;funt austriacki (''Österreich Pfund, Wiener Pfund'') =&nbsp;0,560012&nbsp;kg, co daje 3,78&nbsp;kg; patrz → [[Dawne jednostki miar i wag]]</ref> ważący; naoczni świadkowie podnieśli go natychmiast, i&nbsp;był jeszcze ciepły i&nbsp;dymem przeszły. Na rozkaz Cesarza Austryackiego złożony został w&nbsp;Cesarskim nadwornym gabinecie mineralnym, gdzie tego trudnego do rozwiązania płodu natury, oprócz dostarczonych przez różne prowincye i&nbsp;kraje austryackie, znajduje się 35 sztuk, które spadły w&nbsp;różnych czasach i&nbsp;w&nbsp;różnych krajach Europy a&nbsp;nawet w&nbsp;innych częściach świata.
{{AQuote-end}}
{{AQuote-end}}
Linia 100: Linia 106:
=== Mapy ===
=== Mapy ===
 +
 +
<gallery caption="" widths="200px" heights="200px" perrow="3">
 +
File:Wessely_(II_Military_Survey).jpg|Miejscowości '''Wessely''', '''Znorow''' i&nbsp;'''Strassnitz''' oraz '''''lesík Trny'''''. Mapa ''II.&nbsp;vojenské mapování - Františkovo'' (1836-1852; skala 1:28800) (źródło: Mapire)
 +
File:Wessely_(III_Military_Survey).jpg|Miejscowości '''Wessely''', '''Znorow''' i&nbsp;'''Strassnitz''' oraz '''''lesík Trní'''''. Mapa ''III.&nbsp;vojenské mapování - Františko-josefské'' (1876-1880; skala 1:28800) (źródło: Mapire)
 +
</gallery>
<br clear="all"/>
<br clear="all"/>

Wersja z 15:21, 31 gru 2014

Wessely
Wessely (Schreibers 1832 main mass).jpg
Okaz meteorytu Wessely (Schreibers 1832)
Spadek
Lokalizacja Czechy
Położenie[1] 48°57'N, 17°23'E
Data 9 września 1831 r., 15:30 (piątek)
Charakterystyka
Typ chondryt zwyczajny H5
Masa 3,75 kg
Liczba okazów jeden okaz
Meteoritical Bulletin Database
Synonimy
w NHM Cat: Veseli nad Moravou, Vnorovy, Znorow; czeskie: Veselí nad Moravou

Spadek meteorytu kamiennego 9 września 1831 roku (piątek) w Czechach.


Okoliczności spadku wg Schreibersa (1832) (oraz informacji z portalu Obec Vnorovy):

Przy ładnej pogodzie 9 września 1831 roku około godziny 15:30 zaobserwowano szaro-niebieską chmurę, która przemieszczała się z kierunku SSW na NNE w stronę miejscowości Veselí nad Moravou. Wkrótce dało się słyszeć silne detonacje słyszalne nawet z odległości 15 km. Słyszano kilka silnych uderzeń, a po nich potężny huk. Na bagniste pole („Vlčné pole”) gospodarza T. Otrhálka z Vnorovy, około 1000 kroków od dworskiego zagajnika Trní (Walde Trny), i około 500 kroków od Hatěckého mlýna należącego do Thomasa Krämera (niecałe 3 km na SSE od Vnorovy), spadł czarny kamień o wadze 3,78 kg (6¾ funta[2]) i rozmiarach 16×10×5 cm. Świadkami spadku były dwie pracujące w polu kobiety E. Kočišová (Elisabeth Koczisch)[3]A. Ondrovčíková (Apollonia Ondrowczik)[4] z Vnorovy, które przestraszyły się silnego hałasu (Getöse).[5] W odległości około 180 kroków od miejsca gdzie się znajdowały, zobaczyły, że nad polem uniosła się chmura pyłu. Gdy spadły kamień podniesiono było on jeszcze ciepły. Znaleziony meteoryt przekazano do muzeum w Wiedniu. Znajdujący się tam do dziś okaz waży obecnie 3672 g.

Schreibers (1832) pisze również, że nic mu nie wiadomo o znalezieniu innych okazów z tego spadku.


Szczegółowa relacja świadków spadku i wyniki analiz meteorytu znajdują się w artykule Schreibersa (1832), tam też mapa rejonu i litografia przestawiająca okaz.


Opis za portalem Obec Vnorovy:

«

Pád meteoritu

Ke skutečně vzácnému pádu pouze jediného kamene došlo na katastru naší obce. Za zcela jasné oblohy byl 9. září 1831 v 1530 hod. pozorován nejprve menši střední až modrošedý obláček, který se pohyboval zhruba od JJZ směrem k SSV, k Veselí nad Moravou. Brzy nato nastala silná detonace, slyšitelná až do vzdálenosti 15 km. Pak následovalo několik silných ran a po nich mocný rachot. Na bažinaté „Vlčné pole” sedláka T. Otrhálka ze Vnorov, nedaleko panského křovinatého lesíku Trní, asi 500 kroků od Hatěckého mlýna, necelé 3 km JJV od Vnorov, dopadl černý kámen o hmotnosti 3,78 kg a velikosti 16 x 10 x 5 cm. Svědky byly dvě ženy, A. Kočišová a A. Ondrovčíková ze Vnorov, pracující na poli, které se zalekly silných úderů. Ve vzdálenosti asi 180 kroků od místa, kde pracovaly, spatřily, že se na poli zvedl oblak prachu. Při dotyku byl kámen ještě teplý. Kámen putoval odtud do sbírek tehdejšího Dvorního muzea ve Vídni. Dnes váží pouze 3 672 g.

»


Informacja o spadku zamieszczona w Korrespondencie Warszawskim ze stycznia 1832 roku (pisownia oryginalna):

«

Dnia 9go września w Morawii, wśród piorunów i szumiącego huku w powietrzu, spadł na pole kamień meteoryczny 6 ¾ funta[2] ważący; naoczni świadkowie podnieśli go natychmiast, i był jeszcze ciepły i dymem przeszły. Na rozkaz Cesarza Austryackiego złożony został w Cesarskim nadwornym gabinecie mineralnym, gdzie tego trudnego do rozwiązania płodu natury, oprócz dostarczonych przez różne prowincye i kraje austryackie, znajduje się 35 sztuk, które spadły w różnych czasach i w różnych krajach Europy a nawet w innych częściach świata.

»


Fragmenty meteorytu Wessely w największych kolekcjach:

Zbiór waga fragmentów
(Koblitz MetBase)
uwagi
Vienna, Naturhist. Mus. 3681 g masa główna (fotografia w Koblitz MetBase)[6]
Tübingen, Min.-Petrogr. Inst. 12,0 g
New York, Amer. Mus. Nat. Hist. 6,8 g
London, Nat. Hist. Mus. 4,7 g
Chicago, Field Mus. Nat. Hist. 3,8 g
Berlin, Mus. Naturk., Humboldt Univ. 3,3 g
(…)

Brak w zbiorach polskich.


Lokalizacja

Źródło: Wiki.Meteoritica.pl
© Jan Woreczko & Wadi

(S) Strážnice, (V) Vnorovy, (W) Veselí nad Moravou (Wessely)

miejsce spadku okazu i położenie pamiątkowego obelisku

stacja bolidowa European Fireball Network

* W 2018 roku Google zmieniło zasady działania apletu, mapa może wyświetlać się niepoprawnie (pomaga Ctrl+F5); więcej → Szablon:GEMap-MyWiki

Strážnice (niem. Straßnitz), Vnorovy (niem. Znorow), Veselí nad Moravou (niem. Wessely an der March).


W miejscu, gdzie spadł meteoryt, znajduje się dziś pamiątkowy kamień z wyrytym napisem: DO TĚCHTO MÍST DOPADL U ROCE 1831 METEORIT (tłum: W tym miejscu spadł w 1831 roku meteoryt). Znajduje się on na terenie gospodarstwa Hatecký mlýn.[7] Według mapy zamieszczonej w relacji Schreibersa (1832) miejsce spadku znajdowało się na północ od młyna.


W pobliżu Veselí nad Moravou znajduje się jedna ze stacji bolidowych European Fireball Network (EN). Krótki opis na portalu: Astronomická mapa České republiky – Veselí nad Moravou — Evropská bolidová síť.


Mapa okolic spadku meteorytu (Schreibers 1832)

Mapa okolic WesselyStrasnitz z zaznaczonym miejscem spadku meteorytu (punkt oznaczony na mapie jako a) i lokalizacją świadków (punkty b-e) (Plan der Gegend von Znorow in Mähren, aus verlässlichen Quellen entworfen von Laur. Hottowy; Schreibers 1832).

a – miejsce znalezienia okazu;
b – położenie dwóch kobiet pracujących w polu, świadków spadku;
c – młyn (Hatecký mlýn) Thomasa Krämera;
d – pozycja trzech mężczyzn obserwujących chmurę;
eZug der Wolke.


Mapy


Galerie



Bibliografia

  • Koblitz Jörn, MetBase. Meteorite Data Retrieval Software, Version 7.3 (CD-ROM), Ritterhude, Germany 1994-2012. MetBase.
  • Korrespondent Warszawski, nr 22 (23 stycznia 1832), s. 91. Plik DjVu.
  • Schreibers Karl Franz von, (1832), Über den Meteorstein-Niederfall auf der Herrschaft Wessely in Mähren, am 9. September 1831, Wien 1832, ss. 64.[8][9][10] Plik doi.
  • Šreinová Blanka, Bukovanská Marcela, (2012), Meteority v České republice, Člověk ve svém pozemském a kosmickém prostředí, Bulletin referátů z konference, Úpice 2012, (s. 18).[11] Plik PDF.
  • Tuček Karel, (1968), Catalogue of the Collection of meteorites of the National Museum in Prague (Katalog sbírky meteoritů Národního muzea v Praze), National Museum, Prague, 1968, ss. 103.

Przypisy

  1. ^ jeśli nie zaznaczono inaczej, podano współrzędne przyjęte w oficjalnej bazie meteorytów Meteoritical Bulletin Database
  2. ^ a b chodzi zapewne o funt austriacki (Österreich Pfund, Wiener Pfund) = 0,560012 kg, co daje 3,78 kg; patrz → Dawne jednostki miar i wag
  3. ^ żona Johanna Koczisch zamieszkałego w Znorow pod numerem 193
  4. ^ córka Thomasa Ondrowczik zamieszkałego w Znorow pod numerem 12
  5. ^ świadkowie hałas towarzyszący spadkowi opisywali w różny sposób, jako: ryk, werble, syk, świst, dźwięk armat, bębna
  6. ^ patrz → Encyclopedia of Meteorites
  7. ^ fotografie pamiątkowego obelisku i okolic spadku znajdują się na portalu GeoCaching
  8. ^ tam też mapa (plan) rejonu spadkuwygląd okazu meteorytu Wessely
  9. ^ osobne wydanie artykułu: Schreibers Karl Franz von, (1832), Über den Meteorstein-Niederfall auf der Herrschaft Wessely in Mähren, am 9. Sept. 1831, Zeitschrift für Physik und verwandte Wissenschaften, vol. 1, 1832, s. 193-256. Plik hPDF
  10. ^ zawiera też część: Holger Ritter von, Der Analyse dieses Meteorsteins, s. 48-56 (w oryginalnym artykule pod tytułem Analyse des bei Wessely gefallenen Meteorsteins)
  11. ^ najnowsze krótkie opracowanie na temat wszystkich czeskich meteorytów oraz starszych doniesień (np. Odranec)

Linki zewnętrzne

  • Meteoritical Bulletin Database (MBD) – meteoryt Wessely
  • Encyclopedia of Meteorites (EoM) – meteoryt Wessely
Osobiste