PayPal-donate (Wiki).png
O ile nie zaznaczono inaczej, prawa autorskie zamieszczonych materiałów należą do Jana Woreczko & Wadi.

(Unless otherwise stated, the copyright of the materials included belong to Jan Woreczko & Wadi.)

Wietrzno-Bobrka

Z Wiki.Meteoritica.pl

(Różnice między wersjami)
(→Przypisy)
Linia 10: Linia 10:
  | położenie = 49°25'N, 21°42'E
  | położenie = 49°25'N, 21°42'E
  | data = pochodzi z okresu halsztackiego (700-550 r.p.n.e.)
  | data = pochodzi z okresu halsztackiego (700-550 r.p.n.e.)
-
  | typ = artefakt, siekierka z żelaza meteorytowego
+
  | typ = artefakt, siekierka z żelaza meteorytowego
  | masa = 376 g
  | masa = 376 g
  | liczba = siekierka z tuleją
  | liczba = siekierka z tuleją
-
  | uwagi = siekierka została wykonana z żelaza meteorytowego odmiany średnio- lub drobnoziarnistego oktaedrytu lub ataksytu
+
  | uwagi = siekierka została wykonana z żelaza meteorytowego odmiany średnio- lub drobnoziarnistego oktaedrytu lub ataksytu
  | synonimy = polska pisownia: Wietrzno-Bóbrka
  | synonimy = polska pisownia: Wietrzno-Bóbrka
}}
}}
Linia 28: Linia 28:
:{{Wielokropek}} Następnym trzecim z&nbsp;kolei zabytkiem wykonanym z&nbsp;żelaza meteorytowego jest siekierka z&nbsp;Wietrznej-Bóbrki opisana w&nbsp;literaturze przez J.&nbsp;Piaskowskiego i&nbsp;A.&nbsp;Żakiego<ref>Piaskowski et al. (1961)</ref>.
:{{Wielokropek}} Następnym trzecim z&nbsp;kolei zabytkiem wykonanym z&nbsp;żelaza meteorytowego jest siekierka z&nbsp;Wietrznej-Bóbrki opisana w&nbsp;literaturze przez J.&nbsp;Piaskowskiego i&nbsp;A.&nbsp;Żakiego<ref>Piaskowski et al. (1961)</ref>.
-
:Jest to siekierka z&nbsp;tuleją datowana na okres halsztacki (700-550&nbsp;p.n.e.)<ref name="okres halsztacki"></ref>, która została odkryta na terenie grodziska w&nbsp;miejscowości Wietrzno-Bóbrka koło przełęczy Dukielskiej w&nbsp;1957 roku. Przedmiot ten zachował się w&nbsp;bardzo dobrym stanie z&nbsp;minimalną korozją, posiada kształt niedługiej okrągłej tulei o tzw. podniesionym lub podwójnie wciętym brzegu, zakończonym krótkim, stosunkowo grubym ostrzem. Wymiary siekierki: długość 11,3&nbsp;cm, średnica tulei 4,1&nbsp;cm, średnica otworu 3,1&nbsp;cm, szerokość 4,2&nbsp;cm oraz waga 376&nbsp;gram. Według J.&nbsp;Piaskowskiego siekierka posiada trudną do wyjaśnienia strukturę. Została ona wykuta z&nbsp;jednego kawałka metalu co zostało stwierdzone przy prześwietleniu promieniami gamma izotopu kobaltu <sup>60</sup>Co, jednak wydaje się, że był on zgrzewany z&nbsp;kilku warstw. Próbka wycięta z&nbsp;ostrza wykazała, bowiem strukturę warstwową, w&nbsp;której można było rozróżnić pięć warstw. Dalsze badania wykazały, że pierwsza, trzecia i&nbsp;piąta warstwa to miękka stal lub zwykłe żelazo, wytopione sposobem dymarkowym, natomiast druga i&nbsp;czwarta warstwa to żelazo ze znaczną zawartością niklu – ok. 8-10%. Tutaj można by polemizować z&nbsp;tym twierdzeniem a raczej skłonić się do poglądu, że '''siekierka ta została wykonana z&nbsp;jednego kawałka meteorytu typu oktaedryt''', chociaż J. Piaskowski przytacza dwie możliwości dla wyjaśnienia struktury siekierki i&nbsp;tak: została wykuta z&nbsp;pięciu warstw, w&nbsp;tym warstwy zawierającej nikiel, albo warstwy wytworzyły się samorzutnie w&nbsp;wyniku segregacji niklu i&nbsp;węgla. J.&nbsp;Piaskowski wysuwa te hipotezy w&nbsp;pracy pt.: ''„Metaloznawcze badania wyrobów żelaznych z&nbsp;okresu halsztackiego i&nbsp;lateńskiego z&nbsp;Małopolski”''. Jednak rok później uważa, że bardziej prawdopodobne wydaje się zgrzewanie siekierki z&nbsp;kawałków miękkiej stali i&nbsp;żelaza niklowego (meteorytowego). Tak, więc wykryte warstwy, druga i&nbsp;czwarta są częścią meteorytu odmiany średnio- lub drobnoziarnistego oktaedrytu czy też ataksytu. Siekierka ta pochodzi zdaniem naukowców z&nbsp;importu, ale jednoznacznie nie dają oni odpowiedzi na pytanie skąd przybyła do Polski, jak również, przez kogo została zrobiona.
+
:Jest to siekierka z&nbsp;tuleją datowana na okres halsztacki (700-550&nbsp;p.n.e.)<ref name="okres halsztacki"></ref>, która została odkryta na terenie grodziska w&nbsp;miejscowości Wietrzno-Bóbrka koło przełęczy Dukielskiej w&nbsp;1957 roku. Przedmiot ten zachował się w&nbsp;bardzo dobrym stanie z&nbsp;minimalną korozją, posiada kształt niedługiej okrągłej tulei o tzw. podniesionym lub podwójnie wciętym brzegu, zakończonym krótkim, stosunkowo grubym ostrzem. Wymiary siekierki: długość 11,3&nbsp;cm, średnica tulei 4,1&nbsp;cm, średnica otworu 3,1&nbsp;cm, szerokość 4,2&nbsp;cm oraz waga 376&nbsp;gram. Według J.&nbsp;Piaskowskiego siekierka posiada trudną do wyjaśnienia strukturę. Została ona wykuta z&nbsp;jednego kawałka metalu co zostało stwierdzone przy prześwietleniu promieniami gamma izotopu kobaltu <sup>60</sup>Co, jednak wydaje się, że był on zgrzewany z&nbsp;kilku warstw. Próbka wycięta z&nbsp;ostrza wykazała, bowiem strukturę warstwową, w&nbsp;której można było rozróżnić pięć warstw. Dalsze badania wykazały, że pierwsza, trzecia i&nbsp;piąta warstwa to miękka stal lub zwykłe żelazo, wytopione sposobem dymarkowym, natomiast druga i&nbsp;czwarta warstwa to żelazo ze znaczną zawartością niklu – ok. 8-10%. Tutaj można by polemizować z&nbsp;tym twierdzeniem a&nbsp;raczej skłonić się do poglądu, że '''siekierka ta została wykonana z&nbsp;jednego kawałka meteorytu typu oktaedryt''', chociaż J. Piaskowski przytacza dwie możliwości dla wyjaśnienia struktury siekierki i&nbsp;tak: została wykuta z&nbsp;pięciu warstw, w&nbsp;tym warstwy zawierającej nikiel, albo warstwy wytworzyły się samorzutnie w&nbsp;wyniku segregacji niklu i&nbsp;węgla. J.&nbsp;Piaskowski wysuwa te hipotezy w&nbsp;pracy pt.: ''„Metaloznawcze badania wyrobów żelaznych z&nbsp;okresu halsztackiego i&nbsp;lateńskiego z&nbsp;Małopolski”''. Jednak rok później uważa, że bardziej prawdopodobne wydaje się zgrzewanie siekierki z&nbsp;kawałków miękkiej stali i&nbsp;żelaza niklowego (meteorytowego). Tak, więc wykryte warstwy, druga i&nbsp;czwarta są częścią meteorytu odmiany średnio- lub drobnoziarnistego oktaedrytu czy też ataksytu. Siekierka ta pochodzi zdaniem naukowców z&nbsp;importu, ale jednoznacznie nie dają oni odpowiedzi na pytanie skąd przybyła do Polski, jak również, przez kogo została zrobiona.
[[Plik:Wietrzno-Bobrka_(lokalizacja).jpg|left|200px|thumb|Plan wałów grodziska Wietrzno-Bóbrka z zaznaczonym miejscem znalezienia (×) (źródło:&nbsp;Kotowiecki 2003)]]  
[[Plik:Wietrzno-Bobrka_(lokalizacja).jpg|left|200px|thumb|Plan wałów grodziska Wietrzno-Bóbrka z zaznaczonym miejscem znalezienia (×) (źródło:&nbsp;Kotowiecki 2003)]]  
Linia 40: Linia 40:
== Lokalizacja ==
== Lokalizacja ==
-
<div class="GooglePlace">
+
{{GEFrame-begin}}
-
<div class="GooglePlaceMap">
+
{{GEMap
-
<googlemap lat="49.53" lon="21.700" zoom="9" width="400" height="300" type="map" controls="medium" scale="yes" units="meters" selector="yes">
+
| kml1 = http://wiki.meteoritica.pl/meteoritica/GoogleMaps/wiki-Poland_newIcons.kml
-
http://wiki.meteoritica.pl/meteoritica/GoogleMaps/wiki-Poland_newIcons.kml
+
| kml2 = http://wiki.meteoritica.pl/meteoritica/GoogleMaps/wiki-Artefakty.kml
-
http://wiki.meteoritica.pl/meteoritica/GoogleMaps/wiki-Artefakty.kml
+
| lat = 49.53
-
</googlemap>
+
| lon = 21.700
-
</div>
+
| zoom = 9
-
<div class="GEIcon-PointRed"></div>
+
| type = map
-
(W) wieś [http://pl.wikipedia.org/wiki/Wietrzno_(wojew%C3%B3dztwo_podkarpackie) Wietrzno], gdzie w grodzisku znaleziono siekierkę z żelaza meteorytowego
+
}}
-
</div>
+
{{GEIcon-PointRed}}
 +
(W) wieś [http://pl.wikipedia.org/wiki/Wietrzno_(wojew%C3%B3dztwo_podkarpackie) Wietrzno], gdzie w&nbsp;grodzisku znaleziono siekierkę z&nbsp;żelaza meteorytowego
 +
{{GEFrame-end}}
<br clear="all"/>
<br clear="all"/>
Linia 57: Linia 59:
* Boschke Friedrich L., (1969), '''Z kosmosu na Ziemię. (tytuł oryg. ''Erde von anderen Sternen'').''' Biblioteka Problemów, PWN, Warszawa 1969.
* Boschke Friedrich L., (1969), '''Z kosmosu na Ziemię. (tytuł oryg. ''Erde von anderen Sternen'').''' Biblioteka Problemów, PWN, Warszawa 1969.
-
* Kotowiecki Andrzej, (2003), '''[[:Kategoria:Artefakty|Polskie zabytki]] wykonane z żelaza meteorytowego.''' Materiały, II Seminarium Meteorytowe, Olsztyn 2003, s. 55-64. Plik [http://www.ptmet.org.pl/wydawnictwa/2003%2007%20Kotowiecki.pdf PDF ]
+
* Kotowiecki Andrzej, (2003), '''[[:Kategoria:Artefakty|Polskie zabytki]] wykonane z żelaza meteorytowego.''' Materiały, II Seminarium Meteorytowe, Olsztyn 2003, s. 55-64. Plik [http://www.ptmet.org.pl/wydawnictwa/2003%2007%20Kotowiecki.pdf PDF ].
-
* Kotowiecki Andrzej, (2004), '''[[:Kategoria:Artefakty|Artifacts]] in Polish collections made of meteoritic iron.''' ''Meteoritics & Planetary Science'', vol. 39, nr 8, supp., 2004, s. A151-A156. Plik [http://articles.adsabs.harvard.edu/full/2004M&PSA..39..151K PDF ]
+
* Kotowiecki Andrzej, (2004), '''[[:Kategoria:Artefakty|Artifacts]] in Polish collections made of meteoritic iron.''' ''Meteoritics & Planetary Science'', vol. 39, nr 8, supp., 2004, s. A151-A156. Plik [http://articles.adsabs.harvard.edu/full/2004M&PSA..39..151K PDF ].
* +Piaskowski Jerzy, (1960), '''Metaloznawcze badania wyrobów żelaznych z okresu halsztackiego i lateńskiego z Małopolski.''' ''Materiały Archeologiczne'', Tom II, 1960, s. 197-.
* +Piaskowski Jerzy, (1960), '''Metaloznawcze badania wyrobów żelaznych z okresu halsztackiego i lateńskiego z Małopolski.''' ''Materiały Archeologiczne'', Tom II, 1960, s. 197-.
Linia 67: Linia 69:
* {{Piaskowski (1980)}}
* {{Piaskowski (1980)}}
-
* Pokrzywnicki Jerzy, (1971), '''Nowe polskie meteoryty (''New Polish meteorites'').''' ''Acta Geophys. Polon.'', vol. XIX, nr 2, 1971, s. 235-239. Plik {{Djvu|Pokrzywnicki_(AGeophP_XIX_2_1971).djvu|DjVu}}
+
* Pokrzywnicki Jerzy, (1971), '''Nowe polskie meteoryty (''New Polish meteorites'').''' ''Acta Geophys. Polon.'', vol. XIX, nr 2, 1971, s. 235-239. Plik {{Djvu|Pokrzywnicki_(AGeophP_XIX_2_1971).djvu|DjVu}}.
{{Przypisy | ncol = 1}}
{{Przypisy | ncol = 1}}
Linia 73: Linia 75:
== Zobacz również ==
== Zobacz również ==
-
* pochodzące również z tego samego okresu bransolety z żelaza meteorytowego [[Czestochowa Rakow I i II (Częstochowa Raków I i II)|Czestochowa Rakow I i II]]
+
* pochodzące również z tego samego okresu bransolety z&nbsp;żelaza meteorytowego [[Czestochowa Rakow I i II (Częstochowa Raków I i II)|Czestochowa Rakow I i&nbsp;II]]
== Linki zewnętrzne ==
== Linki zewnętrzne ==
Linia 85: Linia 87:
* ArtMet - [http://www.artmet-meteoryty.pl/pl/art&met/szczegoly.php?page=72 METEORYTY W SZTUCE MATERIALNEJ] &bull; [http://www.artmet-meteoryty.pl/pl/art&met/szczegoly.php?page=73 Polskie zabytki wykonane z żelaza meteorytowego]
* ArtMet - [http://www.artmet-meteoryty.pl/pl/art&met/szczegoly.php?page=72 METEORYTY W SZTUCE MATERIALNEJ] &bull; [http://www.artmet-meteoryty.pl/pl/art&met/szczegoly.php?page=73 Polskie zabytki wykonane z żelaza meteorytowego]
* Wikipedia - [http://pl.wikipedia.org/wiki/Kultura_halsztacka Kultura halsztacka] &bull; [http://pl.wikipedia.org/wiki/Okres_halsztacki Okres halsztacki] &bull; wieś [http://pl.wikipedia.org/wiki/Wietrzno_(województwo_podkarpackie) Wietrzno (województwo podkarpackie)]
* Wikipedia - [http://pl.wikipedia.org/wiki/Kultura_halsztacka Kultura halsztacka] &bull; [http://pl.wikipedia.org/wiki/Okres_halsztacki Okres halsztacki] &bull; wieś [http://pl.wikipedia.org/wiki/Wietrzno_(województwo_podkarpackie) Wietrzno (województwo podkarpackie)]
-
* MSMK - Mapa Spadków Materii Kosmicznej na obszar Polski - [http://www.astroblemy.pl/msmk.htm MSMK astroblemy.pl]
+
* {{Czajka MSMK}}
[[Category:MetBullDatabase]]
[[Category:MetBullDatabase]]

Wersja z 16:36, 29 sty 2013

Narzędzia z meteorytów

Wietrzno-Bobrka →
Wietrzno-Bobrka.jpg
Halsztacka siekierka z tulejką pochodząca z Wietrzna-Bóbrki w powiecie krośnieńskim w Małopolsce
Artefakt
Lokalizacja wieś Wietrzno-Bóbrka koło przełęczy Dukielskiej, Polska
Położenie[1] 49°25'N, 21°42'E
Data pochodzi z okresu halsztackiego (700-550 r.p.n.e.)
Uwagi siekierka została wykonana z żelaza meteorytowego odmiany średnio- lub drobnoziarnistego oktaedrytu lub ataksytu
Charakterystyka
Typ artefakt, siekierka z żelaza meteorytowego
Masa 376 g
Liczba okazów siekierka z tuleją
Meteoritical Bulletin Database
Synonimy →
polska pisownia: Wietrzno-Bóbrka

Artefakt - siekierka z żelaza meteorytowego

Wietrzno-Bóbrka - kolejnym zabytkiem wykonanym z żelaza meteorytowego jest siekierka z tuleją datowana na okres halsztacki[2], która została odkryta na terenie grodziska w miejscowości Wietrzno-Bóbrka w 1957 roku. To nieziemskie narzędzie waży 376 g. Siekierka została zgrzana na przemian z kawałków miękkiej stali i żelaza meteorytowego. Warstwy druga i czwarta są częścią meteorytu typu średnio- lub drobnoziarnistego oktaedrytu lub ataksytu.

Więcej w artykule Andrzeja Kotowieckiego (2003)


Według Kotowieckiego (2003)

(tekst zmodyfikowany przez Redakcję)

(…) Następnym trzecim z kolei zabytkiem wykonanym z żelaza meteorytowego jest siekierka z Wietrznej-Bóbrki opisana w literaturze przez J. Piaskowskiego i A. Żakiego[3].
Jest to siekierka z tuleją datowana na okres halsztacki (700-550 p.n.e.)[2], która została odkryta na terenie grodziska w miejscowości Wietrzno-Bóbrka koło przełęczy Dukielskiej w 1957 roku. Przedmiot ten zachował się w bardzo dobrym stanie z minimalną korozją, posiada kształt niedługiej okrągłej tulei o tzw. podniesionym lub podwójnie wciętym brzegu, zakończonym krótkim, stosunkowo grubym ostrzem. Wymiary siekierki: długość 11,3 cm, średnica tulei 4,1 cm, średnica otworu 3,1 cm, szerokość 4,2 cm oraz waga 376 gram. Według J. Piaskowskiego siekierka posiada trudną do wyjaśnienia strukturę. Została ona wykuta z jednego kawałka metalu co zostało stwierdzone przy prześwietleniu promieniami gamma izotopu kobaltu 60Co, jednak wydaje się, że był on zgrzewany z kilku warstw. Próbka wycięta z ostrza wykazała, bowiem strukturę warstwową, w której można było rozróżnić pięć warstw. Dalsze badania wykazały, że pierwsza, trzecia i piąta warstwa to miękka stal lub zwykłe żelazo, wytopione sposobem dymarkowym, natomiast druga i czwarta warstwa to żelazo ze znaczną zawartością niklu – ok. 8-10%. Tutaj można by polemizować z tym twierdzeniem a raczej skłonić się do poglądu, że siekierka ta została wykonana z jednego kawałka meteorytu typu oktaedryt, chociaż J. Piaskowski przytacza dwie możliwości dla wyjaśnienia struktury siekierki i tak: została wykuta z pięciu warstw, w tym warstwy zawierającej nikiel, albo warstwy wytworzyły się samorzutnie w wyniku segregacji niklu i węgla. J. Piaskowski wysuwa te hipotezy w pracy pt.: „Metaloznawcze badania wyrobów żelaznych z okresu halsztackiego i lateńskiego z Małopolski”. Jednak rok później uważa, że bardziej prawdopodobne wydaje się zgrzewanie siekierki z kawałków miękkiej stali i żelaza niklowego (meteorytowego). Tak, więc wykryte warstwy, druga i czwarta są częścią meteorytu odmiany średnio- lub drobnoziarnistego oktaedrytu czy też ataksytu. Siekierka ta pochodzi zdaniem naukowców z importu, ale jednoznacznie nie dają oni odpowiedzi na pytanie skąd przybyła do Polski, jak również, przez kogo została zrobiona.
Plan wałów grodziska Wietrzno-Bóbrka z zaznaczonym miejscem znalezienia (×) (źródło: Kotowiecki 2003)
Wartym podkreślenia jest fakt, że taka technika obróbki żelaza meteorytowego rozwinęła się u Malajów. F.L. Boschke w książce pt. „Z Kosmosu na Ziemię” na str. 166 pisze między innymi: „Dwustronne ostrza ich sztyletów, nierzadko powyginane wężykowato, wyrabiano w sposób następujący: pomiędzy trzema warstwami zwykłego żelaza, względnie miękkiej stali, umieszczano dwie cienki warstwy żelaza meteorytowego. Ten pięciowarstwowy przekładaniec przekłuwano w jedną całość. Metoda ta była stosowana do wyrobu szczególnie kosztownego „oręża”. Zastanawiającym jest fakt, jak ta metoda przeniknęła na taką odległość, prawdopodobnie poprzez Indie do Europy. Zadziwiającym jest również, że metoda ta przetrwała tysiąclecia. (…)


Według informacji otrzymanych od Andrzeja Kotowieckiego, artefakt Wietrzno-Bobrka znajduje się w zbiorach Muzeum Historycznego w Sanoku.


Lokalizacja

Źródło: Wiki.Meteoritica.pl
© Jan Woreczko & Wadi

(W) wieś Wietrzno, gdzie w grodzisku znaleziono siekierkę z żelaza meteorytowego

* W 2018 roku Google zmieniło zasady działania apletu, mapa może wyświetlać się niepoprawnie (pomaga Ctrl+F5); więcej → Szablon:GEMap-MyWiki


Bibliografia

  • Boschke Friedrich L., (1969), Z kosmosu na Ziemię. (tytuł oryg. Erde von anderen Sternen). Biblioteka Problemów, PWN, Warszawa 1969.
  • Kotowiecki Andrzej, (2003), Polskie zabytki wykonane z żelaza meteorytowego. Materiały, II Seminarium Meteorytowe, Olsztyn 2003, s. 55-64. Plik PDF .
  • Kotowiecki Andrzej, (2004), Artifacts in Polish collections made of meteoritic iron. Meteoritics & Planetary Science, vol. 39, nr 8, supp., 2004, s. A151-A156. Plik PDF .
  • +Piaskowski Jerzy, (1960), Metaloznawcze badania wyrobów żelaznych z okresu halsztackiego i lateńskiego z Małopolski. Materiały Archeologiczne, Tom II, 1960, s. 197-.
  • Piaskowski Jerzy i Żaki Andrzej, (1961), Żelazna siekierka halsztacka z grodziska Wietrzno-Bóbrka koło Przełęczy Dukielskiej. Acta Archaeologica Carpathica, tom III, 1961, s. 177-183.
  • Piaskowski Jerzy, (1980), Czy człowiek wykorzystywał żelazo meteorytowe?, Wszechświat, nr 2, 1980, s. 32-34. Plik DjVu
    Źródło: Wiki.Meteoritica.pl
    .
  • Pokrzywnicki Jerzy, (1971), Nowe polskie meteoryty (New Polish meteorites). Acta Geophys. Polon., vol. XIX, nr 2, 1971, s. 235-239. Plik DjVu
    Źródło: Wiki.Meteoritica.pl
    .

Przypisy

  1. ^ jeśli nie zaznaczono inaczej, podano współrzędne przyjęte w oficjalnej bazie meteorytów Meteoritical Bulletin Database
  2. ^ a b okres halsztacki - Wikipedia Okres halsztacki
  3. ^ Piaskowski et al. (1961)

Zobacz również

Linki zewnętrzne

Źródło „http://wiki.meteoritica.pl/index.php5/Wietrzno-Bobrka”
Osobiste