PayPal-donate (Wiki).png
O ile nie zaznaczono inaczej, prawa autorskie zamieszczonych materiałów należą do Jana Woreczko & Wadi.

(Unless otherwise stated, the copyright of the materials included belong to Jan Woreczko & Wadi.)


Wyszogród (Ukraina) 1091

Z Wiki.Meteoritica.pl

(Różnice między wersjami)
Linia 5: Linia 5:
W XIV tomie ''Słownika geograficznego Królestwa Polskiego i&nbsp;innych krajów słowiańskich''<ref name="Słownik KP">Chlebowski (1895), s.&nbsp;152, tom XIV</ref> wydanego w&nbsp;1895 roku, w&nbsp;opisie historii grodu '''Wyszogród na Ukrainie''', na stronie 152 znajdujemy taką wzmiankę:
W XIV tomie ''Słownika geograficznego Królestwa Polskiego i&nbsp;innych krajów słowiańskich''<ref name="Słownik KP">Chlebowski (1895), s.&nbsp;152, tom XIV</ref> wydanego w&nbsp;1895 roku, w&nbsp;opisie historii grodu '''Wyszogród na Ukrainie''', na stronie 152 znajdujemy taką wzmiankę:
-
{{AQuote-begin | width = 320px}}
+
{{AQuote-begin |max-width=320px}}
{{Wielokropek}} Gdy r. 1091 Wsiewołod polował tu, meteor spadł z nieba i&nbsp;wnet wszystkich, mówi rocznikarz, trwoga obwiała gwałtowna (tamże, 150)<ref>powołanie na ''(Ipat. letop.)'' – chodzi o&nbsp;'''Latopis Ipatijewski (Latopis hipacki)''' (''Ipat'evskaa letopis'' z&nbsp;1425&nbsp;r.) (ros. ''Ипатьевская летопись'', ukr. ''Іпатіївський літопис'')</ref><ref>nie udało się ustalić z&nbsp;jakiego źródła (polskiego, rosyjskiego?) ''Latopisu'' korzystał Chlebowski. Podany numer strony (150) nie odpowiada numerowi strony oryginału</ref>.&nbsp;{{Wielokropek}}
{{Wielokropek}} Gdy r. 1091 Wsiewołod polował tu, meteor spadł z nieba i&nbsp;wnet wszystkich, mówi rocznikarz, trwoga obwiała gwałtowna (tamże, 150)<ref>powołanie na ''(Ipat. letop.)'' – chodzi o&nbsp;'''Latopis Ipatijewski (Latopis hipacki)''' (''Ipat'evskaa letopis'' z&nbsp;1425&nbsp;r.) (ros. ''Ипатьевская летопись'', ukr. ''Іпатіївський літопис'')</ref><ref>nie udało się ustalić z&nbsp;jakiego źródła (polskiego, rosyjskiego?) ''Latopisu'' korzystał Chlebowski. Podany numer strony (150) nie odpowiada numerowi strony oryginału</ref>.&nbsp;{{Wielokropek}}
-
{{AQuote-end | source = Chlebowski (1895)}}
+
{{AQuote-end |source=Chlebowski (1895)}}
Przytoczony przez Chlebowskiego opis sugeruje spadek meteorytu. Autorzy ''Słownika Geograficznego{{Kropek}}'', redagując hasło o&nbsp;Wyszogrodzie na Ukrainie, uznali widać za istotne i&nbsp;wiarygodne zamieszczenie wzmianki o&nbsp;tym zamierzchłym wydarzeniu. Okazuje się, że pierwotnym źródłem tej informacji jest jedna z&nbsp;najstarszych kronik powstałych na Rusi, pochodzący z&nbsp;początku XV&nbsp;wieku ''Latopis Ipatijewski'', a&nbsp;zasadniczo jego pierwsza część ''Powieść minionych lat''.<ref name="Nestor"></ref>
Przytoczony przez Chlebowskiego opis sugeruje spadek meteorytu. Autorzy ''Słownika Geograficznego{{Kropek}}'', redagując hasło o&nbsp;Wyszogrodzie na Ukrainie, uznali widać za istotne i&nbsp;wiarygodne zamieszczenie wzmianki o&nbsp;tym zamierzchłym wydarzeniu. Okazuje się, że pierwotnym źródłem tej informacji jest jedna z&nbsp;najstarszych kronik powstałych na Rusi, pochodzący z&nbsp;początku XV&nbsp;wieku ''Latopis Ipatijewski'', a&nbsp;zasadniczo jego pierwsza część ''Powieść minionych lat''.<ref name="Nestor"></ref>
Linia 19: Linia 19:
-
{{AQuote-begin | width = 540px}}
+
{{AQuote-begin |width=540px}}
[[Image:Wyszogród 1091 (Latopis Ipatijewski i 148).jpg|right|150px]]
[[Image:Wyszogród 1091 (Latopis Ipatijewski i 148).jpg|right|150px]]
{{Wielokropek}}<span style="font-size:128%">&nbsp;в&nbsp;се же лѣ<sup>т̑</sup> бы<sup>с̑</sup> знаменье . въ слн҃ци погибе мало сѧ его ѡста . акы м<sup>с̑</sup>ць бы<sup>с̑</sup> . в&nbsp;ча<sup>с̑</sup> . в҃ . дн҃е . мц҃а . маиӕ . въ . к҃а . в&nbsp;се же лѣ<sup>т̑</sup> бъı<sup>с̑</sup>&nbsp;. '''Всеволоду''' ловы дѣюща звѣриныӕ за '''Вышегородомь''' . заметавшимъ тенета ї людемь кликнувшимъ . спаде привеликъ змѣи с&nbsp;небесѣ . ї&nbsp;ужасоша<sup>с̑</sup> вси людье . в&nbsp;се же времѧ землѧ стукну мнозѣ слышаша . в&nbsp;се же лѣ<sup>т̑</sup> волъхвъ ӕвисѧ оу Ростовѣ . ї&nbsp;погибе ❙&nbsp;</span>
{{Wielokropek}}<span style="font-size:128%">&nbsp;в&nbsp;се же лѣ<sup>т̑</sup> бы<sup>с̑</sup> знаменье . въ слн҃ци погибе мало сѧ его ѡста . акы м<sup>с̑</sup>ць бы<sup>с̑</sup> . в&nbsp;ча<sup>с̑</sup> . в҃ . дн҃е . мц҃а . маиӕ . въ . к҃а . в&nbsp;се же лѣ<sup>т̑</sup> бъı<sup>с̑</sup>&nbsp;. '''Всеволоду''' ловы дѣюща звѣриныӕ за '''Вышегородомь''' . заметавшимъ тенета ї людемь кликнувшимъ . спаде привеликъ змѣи с&nbsp;небесѣ . ї&nbsp;ужасоша<sup>с̑</sup> вси людье . в&nbsp;се же времѧ землѧ стукну мнозѣ слышаша . в&nbsp;се же лѣ<sup>т̑</sup> волъхвъ ӕвисѧ оу Ростовѣ . ї&nbsp;погибе ❙&nbsp;</span>
Linia 33: Linia 33:
-
Dzięki pomocy użytkownika o nicku '''"szapur II"''' z&nbsp;portalu [http://www.historycy.org/index.php?showtopic=95116 historycy.org], udało się ten tekst przetłumaczyć:
+
Dzięki pomocy użytkownika o nicku '''„szapur II”''' z&nbsp;portalu [http://www.historycy.org/index.php?showtopic=95116 historycy.org], udało się ten tekst przetłumaczyć:
:{| style="max-width:800px"
:{| style="max-width:800px"
|'''Tłumaczenie polskie:'''
|'''Tłumaczenie polskie:'''
:W tym roku był znak. Słońce ginęło i&nbsp;mało jego zostało, było jak księżyc, w&nbsp;godzinie drugiej, dnia miesiąca maja 21-wszego [zapisane literowo&nbsp;к҃а];
:W tym roku był znak. Słońce ginęło i&nbsp;mało jego zostało, było jak księżyc, w&nbsp;godzinie drugiej, dnia miesiąca maja 21-wszego [zapisane literowo&nbsp;к҃а];
:W tym samym roku: gdy Wsiełowod urządzał łowy za Wyszogrodem, rozstawiono sieci, a&nbsp;ludzie zakrzyknęli [pewnie naganiacze], spadł przeogromny ''zmii'' [żmij/smok] z&nbsp;niebios, i&nbsp;przerazili się wszyscy ludzie.
:W tym samym roku: gdy Wsiełowod urządzał łowy za Wyszogrodem, rozstawiono sieci, a&nbsp;ludzie zakrzyknęli [pewnie naganiacze], spadł przeogromny ''zmii'' [żmij/smok] z&nbsp;niebios, i&nbsp;przerazili się wszyscy ludzie.
-
:W tym samym czasie [można rozumieć "w&nbsp;tym samym roku"] ziemia stęknęła, [to] wielu słyszało.
+
:W tym samym czasie [można rozumieć „w&nbsp;tym samym roku”] ziemia stęknęła, [to] wielu słyszało.
-
:W tym samym roku pojawił się czarownik [wróżbita] w&nbsp;Rostowie, i&nbsp;zginął.
+
:W tym samym roku pojawił się czarownik [wróżbita] w&nbsp;Rostowie, i&nbsp;zginął<ref name="сгинул">raczej w znaczeniu zniknął</ref>.
|}
|}
A później dotrzeć do tłumaczenia kroniki Nestora (1999)<ref name="Nestor">Nestor (1999); źródło: LIBERTAS Miesięcznik Ludzi Wolnych – [http://www.libertas.pl/nestor_powiesc_minionych_lat_10.html ''Powieść minionych lat'']</ref>, gdzie w&nbsp;rozdz. 70 ''O&nbsp;różnych niedobrych znamionach'' czytamy (''pisownia oryginalna''):
A później dotrzeć do tłumaczenia kroniki Nestora (1999)<ref name="Nestor">Nestor (1999); źródło: LIBERTAS Miesięcznik Ludzi Wolnych – [http://www.libertas.pl/nestor_powiesc_minionych_lat_10.html ''Powieść minionych lat'']</ref>, gdzie w&nbsp;rozdz. 70 ''O&nbsp;różnych niedobrych znamionach'' czytamy (''pisownia oryginalna''):
:{| style="max-width:800px"
:{| style="max-width:800px"
|
|
-
:Tegoż roku [1091] było znamię w słońcu, słońce jakby zginąć miało, i&nbsp;mało się jego zostało, jak księżyc było, o&nbsp;drugiej godzinie dnia, miesiąca maja 21 dnia<sup>7</sup>. Tegoż roku, gdy Wsiewołod łowy urządzał na zwierza za Wyszogrodem, i&nbsp;gdy rozstawiono sieci i&nbsp;naganiacze krzyknęli, spadł przeogromny smok [meteoryt] z&nbsp;niebios, i&nbsp;przerazili się wszyscy ludzie. Tegoż czasu ziemia stęknęła, co wielu słyszało. Tegoż roku zjawił się w&nbsp;Rostowie czarodziej, który wkrótce zginął.
+
:Tegoż roku [1091] było znamię w słońcu, słońce jakby zginąć miało, i&nbsp;mało się jego zostało, jak księżyc było, o&nbsp;drugiej godzinie dnia, miesiąca maja 21 dnia<sup>7</sup>. Tegoż roku, gdy Wsiewołod łowy urządzał na zwierza za Wyszogrodem, i&nbsp;gdy rozstawiono sieci i&nbsp;naganiacze krzyknęli, spadł przeogromny smok [meteoryt] z&nbsp;niebios, i&nbsp;przerazili się wszyscy ludzie. Tegoż czasu ziemia stęknęła, co wielu słyszało. Tegoż roku zjawił się w&nbsp;Rostowie czarodziej, który wkrótce zginął<ref name="сгинул"></ref>.
::<sup>7</sup><span style="font-size:85%"> Zaćmienie to miało miejsce 21&nbsp;V 1091 rano, czyli zgodnie z&nbsp;rachubą staroruską o&nbsp;2&nbsp;godzinie dnia (a&nbsp;o&nbsp;7 wedle rachuby dzisiejszej).</span>
::<sup>7</sup><span style="font-size:85%"> Zaćmienie to miało miejsce 21&nbsp;V 1091 rano, czyli zgodnie z&nbsp;rachubą staroruską o&nbsp;2&nbsp;godzinie dnia (a&nbsp;o&nbsp;7 wedle rachuby dzisiejszej).</span>
|}
|}
Linia 51: Linia 51:
----
----
-
Na rosyjskim portalu poświęconym meteorytom ([http://www.meteorites.ru/menu/encyclopaedia/letop.html В НАЧАЛЕ БЫЛО СЛОВО]) również znajduję się rosyjskie tłumaczenie tego fragmentu:
+
Na rosyjskim portalu poświęconym meteorytom ([http://www.meteorites.ru/menu/encyclopaedia/letop.html В НАЧАЛЕ БЫЛО СЛОВО]) również znajduje się rosyjskie tłumaczenie tego fragmentu:
:{| style="max-width:480px"
:{| style="max-width:480px"
|''В се же лето бысть Всеволоду ловы деющю звериныя за Вышегородом, заметавшим тенета и кличанам кликнувшим, спаде превелик змий от небес, ужасошася вси людье. В&nbsp;се же время земля стукну, яко мнози слышаша&nbsp;{{Kropek}}''
|''В се же лето бысть Всеволоду ловы деющю звериныя за Вышегородом, заметавшим тенета и кличанам кликнувшим, спаде превелик змий от небес, ужасошася вси людье. В&nbsp;се же время земля стукну, яко мнози слышаша&nbsp;{{Kropek}}''
Linia 57: Linia 57:
-
Natomiast na portalu HISTORY & ASTRONOMY, ANCIENT ASTRONOMICAL OBSERVATIONS, gdzie znajduje się zestawienie astronomicznych obserwacji ze starych rosyjskich kronik (''Latopisów'')<ref>oparte na publikacjach Святского (1915) i&nbsp;Борисенко (1988)</ref>, znajdują się również inne źródła w&nbsp;których opisano wydarzenia z&nbsp;1091&nbsp;roku. Poniżej fragment z&nbsp;doniesieniem z&nbsp;''Latopisu Ipatijewskiego'':
+
Natomiast na portalu HISTORY & ASTRONOMY, ANCIENT ASTRONOMICAL OBSERVATIONS, gdzie znajduje się zestawienie astronomicznych obserwacji ze starych rosyjskich kronik (''Latopisów'')<ref>oparte na publikacjach Святского (1915) i&nbsp;Борисенко (1988)</ref>, znajdują się również inne źródła, w&nbsp;których opisano wydarzenia z&nbsp;1091&nbsp;roku. Poniżej fragment z&nbsp;doniesieniem z&nbsp;''Latopisu Ipatijewskiego'':
-
{{AQuote-begin | max-width = 800px}}
+
{{AQuote-begin |max-width=800px}}
'''Лаврентьевская, Ипатьевская, Типографская'''
'''Лаврентьевская, Ипатьевская, Типографская'''
-
"Въ льто 6599 (1091) {{Kropek}} Въ се же льто бысть знаменье в солнци, яко погыбнути ему, и&nbsp;мало ся его оста, акы мьсяць бысть, в&nbsp;час 2&nbsp;дне, мьсяца маия 21&nbsp;день. В&nbsp;се же льто бысть, Всеволоду ловы дьющю звьриныя за Вышегородомъ, заметавшимъ тенета и&nbsp;кличаномъ кликнувшимъ, спаде превеликъ змий отъ небесе и&nbsp;ужасошася вси людье. В&nbsp;се же время земля стукну, яко мнози слышаша. В&nbsp;се же льто волхвъ явися Ростовь, иже вскорь погыбе."
+
„Въ льто 6599 (1091) {{Kropek}} Въ се же льто бысть знаменье в солнци, яко погыбнути ему, и&nbsp;мало ся его оста, акы мьсяць бысть, в&nbsp;час 2&nbsp;дне, мьсяца маия 21&nbsp;день. В&nbsp;се же льто бысть, Всеволоду ловы дьющю звьриныя за Вышегородомъ, заметавшимъ тенета и&nbsp;кличаномъ кликнувшимъ, спаде превеликъ змий отъ небесе и&nbsp;ужасошася вси людье. В&nbsp;се же время земля стукну, яко мнози слышаша. В&nbsp;се же льто волхвъ явися Ростовь, иже вскорь погыбе.
<span style="font-size:85%">''[Место – Киев. Кроме затмения, возможно, описано падение болида.]''</span><br />{{Wielokropek}}
<span style="font-size:85%">''[Место – Киев. Кроме затмения, возможно, описано падение болида.]''</span><br />{{Wielokropek}}
-
{{AQuote-end | source = [http://hbar.phys.msu.ru/gorm/atext/russian_.htm#1091l Astronomical events in russian chronicles (АСТРОНОМИЧЕСКИЕ ЯВЛЕНИЯ В РУССКИХ ЛЕТОПИСЯХ)]}}
+
{{AQuote-end |source=[http://hbar.phys.msu.ru/gorm/atext/russian_.htm#1091l Astronomical events in russian chronicles (АСТРОНОМИЧЕСКИЕ ЯВЛЕНИЯ В РУССКИХ ЛЕТОПИСЯХ)]}}
=== Wniosek ===
=== Wniosek ===
Linia 101: Linia 101:
== [[Bibliografia]] ==
== [[Bibliografia]] ==
-
* +Борисенков Е.П., Пасецкий В.М., (1988), '''Тысячелетняя летопись необычайных явлений природы.''' Издательство «Мысль», 1988, ISBN 5-244-00212-0. Plik [http://www.e-reading.org.ua/book.php?book=106029 DjVu].
+
* +Борисенков Е.П., Пасецкий В.М., (1988), '''Тысячелетняя летопись необычайных явлений природы''', Издательство «Мысль», 1988, ISBN 5-244-00212-0. Plik [http://www.e-reading.org.ua/book.php?book=106029 DjVu].
* {{SGKP (1880-1902) |page=152, tom XIV}}
* {{SGKP (1880-1902) |page=152, tom XIV}}
-
* +Nestor, (1999), '''Powieść minionych lat.''' Przeł. i oprac. Franciszek Sielicki. Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Biblioteka Narodowa, Seria II, nr 244, Wrocław 1999, ISBN&nbsp;83-04-04448-X. Treść: [http://www.libertas.pl/archiwum/cykl_36_Nestor_-_Powiesc_minionych_lat.html Nestor – Powieść minionych lat].
+
* +Nestor, (1999), '''Powieść minionych lat''', przeł. i oprac. Franciszek Sielicki, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Biblioteka Narodowa, Seria II, nr 244, Wrocław 1999, ISBN&nbsp;83-04-04448-X. Treść: [http://www.libertas.pl/archiwum/cykl_36_Nestor_-_Powiesc_minionych_lat.html Nestor – Powieść minionych lat].
-
* +Sielicki Franciszek (red.), (1987), '''Kroniki staroruskie.''' Przekład: Edward Goranin, Franciszek Sielicki, Henryk Suszko. PIW, Warszawa 1987, ISBN 83-06-01423-5.
+
* +Sielicki Franciszek (red.), (1987), '''Kroniki staroruskie''', przekład: Edward Goranin, Franciszek Sielicki, Henryk Suszko, PIW, Warszawa 1987, ISBN 83-06-01423-5.
-
* +Святский Д.О. (Sviatsky D.O.), (1915), '''Астрономические явления в русских летописях с научно-критической точки зрения.''' Императорская академия наук, C.-П., 1915.
+
* +Святский Д.О. (Sviatsky D.O.), (1915), '''Астрономические явления в русских летописях с научно-критической точки зрения''', Императорская академия наук, C.-П., 1915.
{{Przypisy}}
{{Przypisy}}
Linia 123: Linia 123:
* DIR – Zasoby polskie – [http://dir.icm.edu.pl/pl/Slownik_geograficzny/ Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich]
* DIR – Zasoby polskie – [http://dir.icm.edu.pl/pl/Slownik_geograficzny/ Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich]
-
* Vernadsky Institute of Geochemistry and Analytical Chemistry – [http://www.meteorites.ru/ The Laboratory of Meteoritics (ЛАБОРАТОРИЯ МЕТЕОРИТИКИ ГЕОХИ РАН)]
+
* {{MoscowVernadskyIG}}
 +
* meteorites.ru – [http://www.meteorites.ru/ The Laboratory of Meteoritics (ЛАБОРАТОРИЯ МЕТЕОРИТИКИ ГЕОХИ РАН)]
* HISTORY & ASTRONOMY, ANCIENT ASTRONOMICAL OBSERVATIONS – [http://hbar.phys.msu.ru/gorm/atext/russian.htm Astronomical events in russian chronicles (АСТРОНОМИЧЕСКИЕ ЯВЛЕНИЯ В РУССКИХ ЛЕТОПИСЯХ)]
* HISTORY & ASTRONOMY, ANCIENT ASTRONOMICAL OBSERVATIONS – [http://hbar.phys.msu.ru/gorm/atext/russian.htm Astronomical events in russian chronicles (АСТРОНОМИЧЕСКИЕ ЯВЛЕНИЯ В РУССКИХ ЛЕТОПИСЯХ)]

Wersja z 12:02, 29 sty 2015

Strona ze Słownika Geograficznego Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich (tom XIV) z informacją o spadku „meteora”[1]

W Słowniku Geograficznym Chlebowskiego (1895)[1] znajduje się doniesienie o spadku „meteora” w Wyszogrodzie na Ukrainie w 1091 roku.


W XIV tomie Słownika geograficznego Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich[1] wydanego w 1895 roku, w opisie historii grodu Wyszogród na Ukrainie, na stronie 152 znajdujemy taką wzmiankę:

«

(…) Gdy r. 1091 Wsiewołod polował tu, meteor spadł z nieba i wnet wszystkich, mówi rocznikarz, trwoga obwiała gwałtowna (tamże, 150)[2][3](…)

źródło: Chlebowski (1895)

»


Przytoczony przez Chlebowskiego opis sugeruje spadek meteorytu. Autorzy Słownika Geograficznego, redagując hasło o Wyszogrodzie na Ukrainie, uznali widać za istotne i wiarygodne zamieszczenie wzmianki o tym zamierzchłym wydarzeniu. Okazuje się, że pierwotnym źródłem tej informacji jest jedna z najstarszych kronik powstałych na Rusi, pochodzący z początku XV wieku Latopis Ipatijewski, a zasadniczo jego pierwsza część Powieść minionych lat.[4]


Źródła

Latopis Ipatijewski (fragment dotyczący roku 1091, strona 71-lewa oryginału) (źródła: ЛІТОПИС РУСЬКИЙ за Іпатіївським списком (fragment – Въ лЂто 6593 [1085] — въ лЂто 6601 [1093])  ●  Лаврентьевская летопись. 1377):

Oryginalny tekst z fragmentem o polowaniu Wsiewołoda w okolicach Wyszogrodu w 1091 roku. Trudno ten tekst jednoznacznie zinterpretować, ale co można ustalić: w maju miało miejsce zaćmienie Słońca; kiedy książę Wsiewołod polował w okolicach Wyszogrodu, spadł meteor (spadł z nieba ogromny wąż, ziemia się zatrzęsła); również w tym samym roku pojawił się mag w Rostowie, który wkrótce zniknął. W tym krótkim fragmencie jest o rzeczywistych zjawiskach na niebie, o przerażeniu ludzi dla których wiele zjawisk miało wymiar symboliczny, ale również wiara w czary i moce nadprzyrodzone – rocznikarz, jak go nazywa Chlebowski, zanotował sumiennie i bezkrytycznie wszystkie ważne wówczas wydarzenia (wyróżnienia w tekście Redakcja; zaznaczono nazwy ВсеволодВышегород).


«
Wyszogród 1091 (Latopis Ipatijewski i 148).jpg

(…) в се же лѣт̑ быс̑ знаменье . въ слн҃ци погибе мало сѧ его ѡста . акы мс̑ць быс̑ . в час̑ . в҃ . дн҃е . мц҃а . маиӕ . въ . к҃а . в се же лѣт̑ бъıс̑ . Всеволоду ловы дѣюща звѣриныӕ за Вышегородомь . заметавшимъ тенета ї людемь кликнувшимъ . спаде привеликъ змѣи с небесѣ . ї ужасошас̑ вси людье . в се же времѧ землѧ стукну мнозѣ слышаша . в се же лѣт̑ волъхвъ ӕвисѧ оу Ростовѣ . ї погибе ❙ 

źródło: Latopis Ipatijewski

»


Transliteracja:
В се же лето [бысть] знаменье в солнци, яко погы бнути ему, и мало ся его о ста – акы месяць бысть, в час 2 дне, месяца маия 21 день.[5] В се же лето бысть: Всеволоду ловы деющю звериныя за Вышегоро домъ, заметавшимъ тенета и кличаномъ кликнувшимъ, спаде превеликъ змий от небесе, ужасошася вси людье. В се же время земля стукну, яко мно зи слышаша. В се же лето. В се же лето волхвъ явися Ростове, иже вскоре погыбе.
Tłumaczenie:
В тот же год было знамение на солнце, как будто оно начало исчезать и совсем мало его осталось, как месяц оно было, во втором часу дня, 21 мая.[5]
В тот же год, когда Всеволод охотился на зверей за Вышгородом, и были уже закинуты тенета и был кликнут клич, упал громадный змей с неба, и ужаснулись все люди. В это же время земля стукнула, так что многие слышали. В тот же год волхв объявился в Ростове, который вскоре сгинул.


Dzięki pomocy użytkownika o nicku „szapur II” z portalu historycy.org, udało się ten tekst przetłumaczyć:

Tłumaczenie polskie:
W tym roku był znak. Słońce ginęło i mało jego zostało, było jak księżyc, w godzinie drugiej, dnia miesiąca maja 21-wszego [zapisane literowo к҃а];
W tym samym roku: gdy Wsiełowod urządzał łowy za Wyszogrodem, rozstawiono sieci, a ludzie zakrzyknęli [pewnie naganiacze], spadł przeogromny zmii [żmij/smok] z niebios, i przerazili się wszyscy ludzie.
W tym samym czasie [można rozumieć „w tym samym roku”] ziemia stęknęła, [to] wielu słyszało.
W tym samym roku pojawił się czarownik [wróżbita] w Rostowie, i zginął[6].

A później dotrzeć do tłumaczenia kroniki Nestora (1999)[4], gdzie w rozdz. 70 O różnych niedobrych znamionach czytamy (pisownia oryginalna):

Tegoż roku [1091] było znamię w słońcu, słońce jakby zginąć miało, i mało się jego zostało, jak księżyc było, o drugiej godzinie dnia, miesiąca maja 21 dnia7. Tegoż roku, gdy Wsiewołod łowy urządzał na zwierza za Wyszogrodem, i gdy rozstawiono sieci i naganiacze krzyknęli, spadł przeogromny smok [meteoryt] z niebios, i przerazili się wszyscy ludzie. Tegoż czasu ziemia stęknęła, co wielu słyszało. Tegoż roku zjawił się w Rostowie czarodziej, który wkrótce zginął[6].
7 Zaćmienie to miało miejsce 21 V 1091 rano, czyli zgodnie z rachubą staroruską o 2 godzinie dnia (a o 7 wedle rachuby dzisiejszej).



Na rosyjskim portalu poświęconym meteorytom (В НАЧАЛЕ БЫЛО СЛОВО) również znajduje się rosyjskie tłumaczenie tego fragmentu:

В се же лето бысть Всеволоду ловы деющю звериныя за Вышегородом, заметавшим тенета и кличанам кликнувшим, спаде превелик змий от небес, ужасошася вси людье. В се же время земля стукну, яко мнози слышаша 


Natomiast na portalu HISTORY & ASTRONOMY, ANCIENT ASTRONOMICAL OBSERVATIONS, gdzie znajduje się zestawienie astronomicznych obserwacji ze starych rosyjskich kronik (Latopisów)[7], znajdują się również inne źródła, w których opisano wydarzenia z 1091 roku. Poniżej fragment z doniesieniem z Latopisu Ipatijewskiego:

«

Лаврентьевская, Ипатьевская, Типографская

„Въ льто 6599 (1091) Въ се же льто бысть знаменье в солнци, яко погыбнути ему, и мало ся его оста, акы мьсяць бысть, в час 2 дне, мьсяца маия 21 день. В се же льто бысть, Всеволоду ловы дьющю звьриныя за Вышегородомъ, заметавшимъ тенета и кличаномъ кликнувшимъ, спаде превеликъ змий отъ небесе и ужасошася вси людье. В се же время земля стукну, яко мнози слышаша. В се же льто волхвъ явися Ростовь, иже вскорь погыбе.”

[Место – Киев. Кроме затмения, возможно, описано падение болида.]
(…)

źródło: Astronomical events in russian chronicles (АСТРОНОМИЧЕСКИЕ ЯВЛЕНИЯ В РУССКИХ ЛЕТОПИСЯХ)

»


Wniosek

Interpretując oryginał Latopisu i tłumaczenie fragmentu, na który powołuje się Chlebowski, sądzić należy, że był to raczej jasny bolid, a nie spadek meteorytu. Również wymienione w kronice zaćmienie Słońca 21 maja 1091 roku, widziane m.in. z terenów Rosji, nie miało prawdopodobnie związku z faktem spadku meteora. Ale sprawa pozostaje otwarta.

W katalogu meteorytów Meteoritical Bulletin nie ma informacji o tym wydarzeniu.


Lokalizacja

Źródło: Wiki.Meteoritica.pl
© Jan Woreczko & Wadi

(W) Wyszogród

Efemeryda zaćmienia Słońca w 1091 roku

* W 2018 roku Google zmieniło zasady działania apletu, mapa może wyświetlać się niepoprawnie (pomaga Ctrl+F5); więcej → Szablon:GEMap-MyWiki

Wyszogród na Ukrainie (ros. Вышгород, ukr. Ви́шгород).

Efemeryda zaćmienia Słońca z 21 maja 1091 roku (NASA – Annular Solar Eclipse of 1091 May 21).


Bibliografia

  • +Борисенков Е.П., Пасецкий В.М., (1988), Тысячелетняя летопись необычайных явлений природы, Издательство «Мысль», 1988, ISBN 5-244-00212-0. Plik DjVu.
  • Chlebowski Bronisław, Sulimierski Filip, Walewski Władysław, et al., (1880-1902), Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, Tomy I-XV, Warszawa 1880-1902, (s. 152, tom XIV). Pliki PDF.
  • +Nestor, (1999), Powieść minionych lat, przeł. i oprac. Franciszek Sielicki, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Biblioteka Narodowa, Seria II, nr 244, Wrocław 1999, ISBN 83-04-04448-X. Treść: Nestor – Powieść minionych lat.
  • +Sielicki Franciszek (red.), (1987), Kroniki staroruskie, przekład: Edward Goranin, Franciszek Sielicki, Henryk Suszko, PIW, Warszawa 1987, ISBN 83-06-01423-5.
  • +Святский Д.О. (Sviatsky D.O.), (1915), Астрономические явления в русских летописях с научно-критической точки зрения, Императорская академия наук, C.-П., 1915.

Przypisy

  1. ^ a b c Chlebowski (1895), s. 152, tom XIV
  2. ^ powołanie na (Ipat. letop.) – chodzi o Latopis Ipatijewski (Latopis hipacki) (Ipat'evskaa letopis z 1425 r.) (ros. Ипатьевская летопись, ukr. Іпатіївський літопис)
  3. ^ nie udało się ustalić z jakiego źródła (polskiego, rosyjskiego?) Latopisu korzystał Chlebowski. Podany numer strony (150) nie odpowiada numerowi strony oryginału
  4. ^ a b Nestor (1999); źródło: LIBERTAS Miesięcznik Ludzi Wolnych – Powieść minionych lat
  5. ^ a b fragment o zaćmieniu Słońca
  6. ^ a b raczej w znaczeniu zniknął
  7. ^ oparte na publikacjach Святского (1915) i Борисенко (1988)

Zobacz również

Linki zewnętrzne


  • źródło cytacji Chlebowskiego – skan, oryginał, tłumaczenie...
Osobiste