PayPal-donate (Wiki).png
O ile nie zaznaczono inaczej, prawa autorskie zamieszczonych materiałów należą do Jana Woreczko & Wadi.

(Unless otherwise stated, the copyright of the materials included belong to Jan Woreczko & Wadi.)

Lazany

Z Wiki.Meteoritica.pl

(Przekierowano z Lazán)
0i
Informacja Mateja Korauša o znalezisku opublikowana w Časopis Muzeálnej slovenskej spoločnosti z 1900 roku[1]

Nie tylko w Polsce znane są historie znalezisk meteorytów, po których ślad zaginął. Podobna relacja pochodzi np. ze Słowacji, gdzie 19 listopada 1899 roku w okolicach wsi Lazany niedaleko wsi Kláštor pod Znievom znaleziono kilkanaście brył żelaza meteorytowego.

Informację o znalezieniu 19 brył meteorytu żelaznego opublikował w 1900 roku profesor miejscowego gimnazjum Matej Korauš[2] (Korauš 1900). Według jego relacji zamieszczonej w czasopiśmie towarzystwa muzealnego (Časopise Muzeálnej spoločnosti)[3], największa znaleziona bryła ważyła ponad 1 cetnar (czyli ponad 50 kg), a kilka mniejszych 4,5, 1 i 0,8 kg. Według relacji żyjących świadków, aż do lat 70. XX wieku większość z nich („więcej cetnarów”) miała znajdować się (znajdowano!?) na terenie gospodarstwa pana Steklača w Lazany („…najväčší z nich („viacej centov”) nachádzal na dvore pána Štekláča v Lazanoch”) (Gargulák et al. 2014). Jeden z okazów został wysłany przez jego znalazcę (pana Ulricha) do Budapesztu. Według relacji prof. Korauša, dwa okazy miały znajdować się w zbiorach pobliskiego muzeum w miejscowości Martin. Dalszych losów okazów nie udało się ustalić.


Oryginalne brzmienie informacji Mateja Korauša (1900) w Časopis Muzeálnej slovenskej spoločnosti z 1900 roku[1]:

«

Meteority. Dňa 19. nov. min. roku najdených bolo u nás v Turci, a síce v chotáre lazianskom, západne od dediny 1), na vyjarčenom[4] mieste, pod takzvanými Hrbmi[5], 19 kusov meteoritov. Z tých 19 kusov váži jeden viacej centov; 18 je menších; a z týchto mám ja tri, z ktorých je jeden 4½ kg., jeden 1 kg. a jeden 800 gr. ťažký. Prvý a posledný obecal som nášmu museumu a pošlem ich pri najbližšej vhodnej príležitosti. Možno, že na tom mieste nachodí sa toho ešte viac, ale hľadať tam nemožno, len keď sňah skape. Jeden kus poslal p. Ulrich (nálezca) za horúca cieľom preskúmania do Budapešte. Nález je na každý pád veľmi interessantný.

Dr. M. J. Korauš.

__________

1) Obec Lazany leží v bezprostrednej blízkosti Kláštora p. Z.[6], oddelená od tohoto len potokom.
»


Informacje o tym znalezisku znajdują się w słowackich opracowaniach na temat meteorytów.

Gargulák et al. (2014):

«

V roku 1900 uverejnil M.J.Korauš[2], profesor na slovenskom gymnáziu v Kláštore pod Znievom, informáciu o náleze 19 kusov meteoritov, ktoré našli 19. novembra 1899 neďaleko obce Lazany[7]. Podľa výpovedí žijúcich pamätníkov, až do 70. rokov 20. storočia sa najväčší z nich („viacej centov”)[8] nachádzal na dvore pána Štekláča v Lazanoch. Ani po nájdení a kontaktovaní potomkov p. Štekláča i prof. Korauša sa nepodarilo získať ďalšie informácie ani dohľadať niektorý z fragmentov.

»


Strony Slovenské národné múzeum v Martine – Slovenské meteority

«

V Časopise Muzeálnej spoločnosti[3] z roku 1900 bola uverejnená správa od Dr. J. Korauša[2] o náleze meteoritov v lazianskom chotári[7], západne od Kláštora pod Znievom. Celkovo bolo nájdených 19 kusov meteoritov, z ktorých vážil jeden viac centov (neupresnené množstvo, 1 cent = 56,006 až 59,92 kg)[8], 18 bolo menších (uvedená váha: jeden kus vážil 4,5 kg, druhý kus 1 kg a tretí 800 gramov). Jeden kus bol zaslaný nálezcom (pán Ulrich) do Budapešti. Dr. Korauš uvádza, že 2 kusy chce venovať "nášmu museumu", čím myslel Múzeum vo vtedajšom Turčianskom Svätom Martine[9]. Dané kusy sa však v zbierkach SNM v Martine nenachádzajú.

»



Lokalizacja

Źródło: Wiki.Meteoritica.pl
© Jan Woreczko & Wadi

(K) Kláštor pod Znievom, (L) wieś Lazany (Klástor pod Znievom-Lazany)

* W 2018 roku Google zmieniło zasady działania apletu, mapa może wyświetlać się niepoprawnie (pomaga Ctrl+F5); więcej → Szablon:GEMap-MyWiki

Wieś Lazany (Klástor pod Znievom-Lazany) na zachód od wsi Klástor pod Znievom.


Według relacji żyjących świadków, aż do lat 70. XX wieku większość z nich („więcej cetnarów”) miała znajdować się (znajdowano!?) na terenie gospodarstwa pana Steklača w Lazany („…Podľa výpovedí žijúcich pamätníkov, až do 70. rokov 20. storočia sa najväčší z nich („viacej centov”) nachádzal na dvore pána Štekláča v Lazanoch”) (Gargulák et al. 2014).

Bryły żelaza meteorytowego znaleziono w pobliżu ówczesnej wsi Lazany, w „wykopach na pobliskich pagórkach” (według Korauš (1900): „západne od dediny, na vyjarčenom[4] mieste, pod takzvanými Hrbmi[5]”).


Mapy

Mapa okolic wsi Lazany i Kláštor pod Znievom. Mapa II. vojenské mapování – Františkovo (1836-1852; skala 1:28800) (źródło: Mapire)

Wieś Lazán. Fragment arkusza z10 cXIX mapy Spezialkarte 1:75000 z 1885 roku; układ współrzędnych Ferro[10] (źródło: MAPSTER)

Topograficzna mapa z 1997 roku okolic wsi Lazany (Słowackie mapy wojskowe, skala 1:25000)


Bibliografia

  • Gargulák Milan, Tóth Juraj, (2014), Slovenské meteority a bolidy – historické záznamy, Esemestník. Spravodajca Slovenskej mineralogickej spoločnosti, 1, 2014, s. 18-19. Plik PDF.
  • Korauš Matej J., (1900), Meteority, Časopis Muzeálnej slovenskej spoločnosti, Čislo I, 15. februára 1900, s. 13.[1] Plik JPG.

Przypisy

  1. ^ a b c skan rocznika Časopis Muzeálnej slovenskej spoločnosti udostępniony przez: mgr. Jana Vranová, vedúca Odboru knižničných fondov, Štátna vedecká knižnica v Banskej Bystrici; na prośbę o skan odpowiedziały pozytywnie również: Judita Ácsová, Univerzitná knižnica v Bratislave i Eva Schubertova, Štátna vedecká knižnica v Košiciach – dziękujemy
  2. ^ a b c Matej Imrich Korauš (1835-1918) – lekarz, profesor słowackiego gimnazjum w Kláštore pod Znievom; obecnie jedna z ulic w tej miejscowości nosi jego imię: Doktor M. Korauša
  3. ^ a b chodzi o periodyk Časopis Muzeálnej slovenskej spoločnosti, wydawany: V Turčianskom Sv. Martine
  4. ^ a b nieprzetłumaczalne słowo vyjarčenom; według znajomej Słowaczki, użyty zwrot pochodzi od słowa jarok, które po polsku można przetłumaczyć jako: rów, wykop, okop; patrz również → Glosbe
  5. ^ a b chodzi zapewne o słowackie słowo hrby – po polsku garby lub górki, pagórki? tłumaczone również w nazwach geograficznych jako czuby, np.: Baranie Czuby (słow. Baranie hrby), Niedźwiedzie Czuby (słow. Velické hrby), Soliskowe Czuby (słow. Soliskové hrby); patrz → Wikipedia
  6. ^ Kláštora pod Znievom
  7. ^ a b chodzi o wieś Lazany (Klástor pod Znievom-Lazany) na zachód od wsi Klástor pod Znievom
  8. ^ a b chodzi o jednostkę masy cetnar; patrz → Dawne jednostki miar i wag
  9. ^ chodzi o miasto Martin, które do 1951 nosiło nazwę Turčiansky Svätý Martin
  10. ^ O.L.v.F., Ferro Meridian (östliche Länge v. Ferro) – historyczny układ współrzędnych geograficznych, w którym południk zero było liczony od najdalej wysuniętego punktu (najdalszy punkt znanego świata) na wyspie El Hierro (Ferro) w archipelagu Wysp Kanaryjskich. Aby otrzymać współrzędne we współczesnym układzie należy od wartości długości geograficznej odjąć wartość 17°40', szerokość geograficzna pozostaje bez zmian. Wikipedia (EN) – Ferro Meridian

Zobacz również

Linki zewnętrzne

Źródło „http://wiki.meteoritica.pl/index.php5/Lazany”
Osobiste