PayPal-donate (Wiki).png
O ile nie zaznaczono inaczej, prawa autorskie zamieszczonych materiałów należą do Jana Woreczko & Wadi.

(Unless otherwise stated, the copyright of the materials included belong to Jan Woreczko & Wadi.)

Ostrzeszów

Z Wiki.Meteoritica.pl

(Przekierowano z Schildberg)
1i

Tajemnica ostrzeszowskiego lasu

Ostrzeszów →
Ostrzeszów (miejsce poszukiwań Schmidta) PB.jpg
Prawdopodone miejsce poszukiwań prowadzonych przez Schmidta[1] (fot. Piotr Barański)
Wątpliwy (doubtful) spadek
Lokalizacja Ostrzeszów koło Ostrowa Wielkopolskiego, Polska
Położenie[2] 51°25'N, 17°55'E
Data noc z 2 na 3 września 1907 r.; 01:10-01:15
Uwagi domniemany spadek meteorytu
Charakterystyka
Typ  ?
Masa  ?
Meteoritical Bulletin Database
Synonimy →
niemiecka nazwa Ostrzeszowa Schildberg

Domniemany spadek dużego meteorytu żelaznego. Obiekt zaobserwowany na początku września 1907 roku. Meteoryt sklasyfikowany w Meteoritical Bulletin Database jako wątpliwy (Doubtful).

Opis spadku

Najwcześniejsza wzmianka w prasie o tym wydarzeniu pojawiła się w Kurjerze Poznańskim, nr 205 z 7 września 1907 roku. Była to krótka notka:

(…) Niezwykłe zjawisko na niebie obserwowano w nocy na ubiegły wtorek[3] w Krotoszynie i okolicy. Mniej więcej o godzinie 1. zabłysnęła nagle jaskrawo gwiazda w kształcie kuli, mieniąca się we wszystkich kolorach tęczy, świeciła około trzech minut i rozprysnęła się w niezliczone małe gwiazdeczki. Przez cały ten czas było tak jasno jak we dnie. Podobne widowisko zauważono także w Mikstacie i innych miejscowościach w południowej części Księstwa. (…)

oraz w Dzienniku Poznańskim, nr 205 również z 7 września 1907 roku, jako doniesienie o zaobserwowaniu bardzo jasnego bolidu.

Zdarzenie było obserwowane ze Strzegomia, Krotoszyna, Mikstatu[4] i Wągrowca oraz innych miejscowości z południowej części „Księstwa Poznańskiego”. Brak jednak doniesień z okolic samego Poznania[5]. Bolid obserwowany był również na Dolnym Śląsku (m.in. we Wrocławiu) o czym donosiły tamtejsze gazety. Najdalsze na zachód obserwacje bolidu pochodzą z Bolesławca. Bolid leciał z kierunku południowo zachodniego na północny wschód czy też z SWW na NEE omijając Ostrzeszów od południa[6]. Według relacji świadków miał on postać „potężnego ciała świecącego w postaci gruszki”. Opisywany był jako zjawisko „średniego kalibru” pod względem jasności, nie towarzyszyły mu obserwacje efektów dźwiękowych. W końcowej fazie lotu (wg Pokrzywnickiego w okolicy nad Ostrzeszowem) nastąpił rozpad bolidu, który świadkowie opisywali jako „kulki” lub „gwiazdki”.

Przestraszony żołnierz

Zdarzenie miało miejsce w 1907 roku we wrześniu pod Ostrzeszowem w woj. poznańskim. Żołnierz niemieckiej straży celnej, niejaki Th. Tantz[7] w nocy z 2 na 3[8] września 1907 roku (z poniedziałku na wtorek) w okolicach Ostrzeszowa był świadkiem spadku meteorytu. O  swoich przeżyciach napisał dopiero w 1934 roku w niemieckim tygodniku Reclams Universum. Na podstawie jego relacji trudno ustalić dokładnie miejsce. Można jedynie przypuszczać, że żołnierz znajdował się przy szosie między wsią Bukownicą a Ostrzeszowem[9].

Relację Tantza przedrukowano w polskiej prasie (Kurjer Poznański, nr 436[10]):

Opowiadanie Tautza
W niemieckim tygodniku „Reclam Universum”[11] (nr 13 z 24 grudnia 1934) znajduje się przytoczona poniżej relacja p. Th. Tautza, która przyczyniła się odkrycia meteoru pod Ostrzeszowem.
Prawdopodobna trajektoria bolidu w stosunku do powierzchni Ziemi (Pokrzywnicki 1957
Źródło: Wiki.Meteoritica.pl
)
„We wrześniu 1907 r. szedłem w nocy od granicy rosyjskiej w stronę Ostrzeszowa w Poznańskiem. 15-kilometrowa droga wiodła przez las. Niebo usiane było gwiazdami, wszystko spoczywało w spokoju, nic nie poruszało się, tylko odgłos moich kroków odbijał się samotnym echem. Nagle usłyszałem z niesamowitą szybkością zbliżający się szum. Ciemności rozdarł błyskawicznie potęgujący się jasny blask. Przestraszony skoczyłem na bok i miałem uczucie grożącego niebezpieczeństwa, którego jednak nie mogłem poznać. Już słyszałem wśród drzew głuchy łoskot i ujrzałem spadek wielkiego meteoru. Uderzył w ziemię na pewno bardzo blisko mnie, gdyż wyraźnie słyszałem syk podobny do wrzącej wody. Promieniujące światło spadłej bryły jeszcze przez długi czas oświetlało mi drogę. Nie odważyłem się jednak zbliżyć, ponieważ w tych obcych mi zupełnie stronach nie znałem ni drogi ni ścieżki. Ponieważ rankiem tegoż dnia musiałem wyjechać, nie mogłem następnego dnia odszukać meteoru.
Th. T.”

Tantz twierdził, że meteoryt spadł blisko niego w odległości 50 metrów (jest bardzo prawdopodobne, że odległość ta była wynikiem złudzenia. Bardzo często świadkowie spadków, szczególnie nocą, podają, że meteoryt spadł „tuż za lasem”, „za drogą”, znacznie zaniżając rzeczywistą odległość). Nie podaje również, z której strony szosy miało to miejsce. Niekonsekwencją jego relacji jest również informacja, że najpierw usłyszał szum a dopiero później blask bolidu[12]. Można jednak założyć, że mógł on usłyszeć tzw. dźwięk „elektrofoniczny”[13], ale żaden inny świadek przelotu bolidu nie potwierdzał tego zjawiska.

Ona – piękna Żydówka, on – żołnierz niemiecki z Koblencji …

Wydarzenie to ma w tle romans i nieszczęśliwą miłość (Dziennik Poznański, nr 216) (pisownia i wyróżnienia zgodnie z oryginałem):

«

(…) Było to w 1907 roku, a było to tak: Jak to się zdarza zazwyczaj w ludzkiem życiu, prawem natury, pokochało się dwoje ludzi. Ona – piękna żydówka on – żołnierz niemiecki [Tantz]. Kochali się gorąco. Naraz w grę miłosną wszedł oficer niemiecki, zakochany po uszy w zakochanej po serce w prostym żołnierzu. Słowo „karjera” dużo znaczy, najwięcej znaczyło u zubożałych rodziców ładnej żydówki. Presja rodzinna zapoczątkowała dramat. Sece zeszło na drugie miejsce, pierwsze zajął ślub z oficerem. Przeniesiono go na stację graniczną do Grabowa. Kochankowie widywali się bez wiedzy męża-oficera. W swoim czasie Niemcy hucznie obchodzili „Sedanfest.[14] Żołnierzy zwolniono z koszar. Oficer konno wyjechał z Ostrzeszowa. Wieczorem do jego mieszkania zapukał wierny żołnierz niemiecki. Trudno mu było odejść północą od kochającej kobiety. Poszedł. Noc była ciemna jak groza. Na drodze spotkał oficera-rywala pędzącego na koniu do domu, słysząc gęganie przemycanych przez granice rosyjsko-niemiecką gęsi. Objęła go taka ciemnica, że schodził z szosy i tracił orientację. Gdy szedł szosą między lasem naraz stało się coś nadzwyczajnego. Rozwidniło się nagle, jak w niesamowicie jasny dzień, następne wrażenie chwyciło przeraźliwy gwizd jakiejś potwornej siły kosmicznej i  huk druzgotanych drzew. Gwałtowny wicher powietrza zwalił go na ziemię. Nie stracił przytomności. Podniósł się i ujrzał w odległości ookoło 50 metrów fascynujący niebiesko-biały żar. Gorąco było od rozżarzonej masy tak nieznośnie, że niesposób było się zbliżyć. Zresztą strach odpędził go od zagadkowego zjawiska. Uciekał, zatrzymując się cochwila i widząc ciągle ów niebieski płomień. Jeszcze w Ostrzeszowie od strony lasu biła w oczy silna łuna. (…)

»


Ten fragment relacji różni się w szczegółach od innych źródeł, ale można założyć, że artykuł w gazecie kładł nacisk na romantyczną historię, a nie na zgodność z faktami?!

Więcej szczegółów tej romantycznej historii znajduje się na portalu To ci historia! (blog Wiesława Klimczaka).

Polski Barringer?[15]

Po ukazaniu się opowieści Tantza do Ostrzeszowa przyjechał w 1935 roku niejaki Karol Schmidt (Schmidt przybył do Ostrzeszowa prawdopodobnie we wrześniu 1935 roku i przebywał tam około 20 dni) podający się za „łowcę meteorów”[16]. Zwrócił się on do władz polskich o pozwolenie na poszukiwanie meteorytu. Do współpracy ze Schmidtem włączeni zostali geolodzy prof. J. Morozewicz i doc. Czesław Kuźniar z Państwowego Instytutu Geologicznego w Warszawie. Byli oni później autorami opinii o efektach poszukiwań opublikowanej w Kurjerze Poznańskim, nr 445 z 1935 roku. Znamienny jest podtytuł artykułu: Prof. Morozewicz i dr. Kuźniar twierdzą, że w miejscu, które wskazał p. Schmid, niema meteoru, ale nie zaprzeczają, że „gość z zaświatów” mógł spaść w tamtych okolicach. Na miejscu poszukiwań przebywał również prof. Antoni Gaweł z Krakowa. Do swojego pomysłu wydobycia meteorytu udało się Schmidtowi pozyskać również wielu miejscowych entuzjastów. Pozyskał on do swojej idei ławnika Aleksandra Prądzyńskiego i aplikanta adwokackiego Banacha, zawiązali oni „konsorcjum” w celu finansowania poszukiwań.

Schmidt we współpracy z lokalnymi władzami rozpoczął intensywne poszukiwania i prace na terenie domniemanego spadku. Mając dodatkowe informacje od Tantza i polskich świadków spadku (panów Henryka Matysika i Wojciecha Plucińskiego[17]) i według sobie znanych metod obliczył miejsce spadku. Do prac ziemnych zatrudnił kilkunastu robotników, dokonywał na terenie domniemanego zalegania meteorytu badań „igłą magnetyczną”. W wielu miejscach robił odwierty znajdując na głębokości 0,5 metra twardą warstwę, która miała być „wydzieliną” meteorytu powstałą ze „spalenia tlenku żelaza”, natomiast sam meteoryt wg jego opinii miał znajdować się 6 metrów pod ziemią[18]. Dalsze prace prowadzono kilofami, używano też dynamitu. Urobek tych prac był liczony w tonach. Część wydobytego materiału składowano w Urzędzie Miejskim w Ostrzeszowie.

Co z tego wynika?

Ostrzeszów (Pokrzywnicki 1964)

Metody działania Schmidta wskazywały na jego całkowitą ignorancję w temacie meteorytów[19]. Znalezione granitowe kamienie dawał do zaopiniowania prof. Morozewiczowi, który skomentował to następująco: „może to u was nazywa się meteorytem bo u nas granitem”. Wydobyte przez Schmidta kawałki „żużlu” nie były oczywiście meteorytami, lecz rudą żelaza miejscowego pochodzenia, tzw. orsztyn[20]. Po około 20 dniach Schmidtowi skończyły się fundusze na dalsze poszukiwania. Również dosyć szybko zraził do siebie naukowców. Później zabiegał jeszcze o kontynuowanie wierceń, ale do dalszych prac już nie doszło. W czasie wojny w 1940 roku Schmidt zawarł umowę z władzami niemieckimi na poszukiwania, ale nie doszły one do skutku. Również po wojnie kontaktował się on z córką Prądzyńskiego panią Sabiną Szałową.

W czasie prowadzenia prac prasa na bieżąco informowała o jej rezultatach, ukazało się wiele artykułów ilustrowanych fotografiami z obszaru poszukiwań i dokumentujących zebrany urobek. Zachował się bogaty materiał zebrany przez sekretarza magistratu w Ostrzeszowie Władysława Golusa.

Tak jak szybko pojawił się Schmidt i zapalił do pomysłu wielu ludzi, tak samo szybko sprawa zakończyła się bez istotnego rezultatu. Można napisać, że Schmidt był drugim „meteorem ostrzeszowskim” – nagle pojawił się, błyszczał przez chwilę i szybko zniknął. Efektem jego działań jest wiele artykułów prasowych, fotografii, tony rudy darniowej i nierozwiązana zagadka.

Jerzy Pokrzywnicki na początku września 1955 roku odwiedził Ostrzeszów i zbierał materiały o samym spadku i pracach Schmidta.[21] Wnikliwa i krytyczna analiza przeróżnych doniesień dokonana przez Pokrzywnickiego[22] pozwala jednak wyciągnąć pozytywne wnioski. Niewykluczone, że pod Ostrzeszowem spadł meteoryt. Nie był może tak wielki, jak opisywał to Schmidt. Ale w ostrzeszowskim lesie nadal leży zakopana zagadka do rozwiązania!


Lokalizacja

Źródło: Wiki.Meteoritica.pl
© Jan Woreczko & Wadi

(B) Bukownica, (M) Mikstat[4], (O) Ostrzeszów

prawdopodobne miejsce poszukiwań meteorytu Ostrzeszów (punkt 51°26'41.17"N, 17°59'31.46"E)

* W 2018 roku Google zmieniło zasady działania apletu, mapa może wyświetlać się niepoprawnie (pomaga Ctrl+F5); więcej → Szablon:GEMap-MyWiki

Ostrzeszów (niem. Schildberg).


Miejsce poszukiwań Schmidta znajduje się wg opisu Pokrzywnickiego (1964) w lasku 5,5 km na E i NE od centrum Ostrzeszowa, około 70 m od szosy, w połowie drogi między Grabowem a Ostrzeszowem (pomiędzy Bukownicą a Ostrzeszowem?), po jej prawej stronie. Obszar ten to duże wgłębienie częściowo zarośnięte trawami (Pokrzywnicki był tam w kwietniu 1955 roku), a wokół porozrzucane były bryły i grudki rudy darniowej (prawdopodobnie pozostałości urobku Schmidta).[21]

Teren, w którym prowadził prace Schmidt jest trudny do poszukiwań. Według relacji poszukiwaczy meteorytów, którzy byli tam kilka lat temu, jest on bardzo podmokły, a w wykopywanych dołach piasek na ścianach osuwa się jak masło. Nie znaleźli oni jakichkolwiek fragmentów meteorytu żelaznego.


Mapy

Fragment arkusza 133 Oels mapy Reymanna (źródło: Archiwum Map WIG)

Fragment arkusza P43 S26 mapy z 1936 r. (źródło: Archiwum Map WIG)

Numeryczny model terenu (skaner LIDAR). Widoczne miejsce poszukiwań prowadzonych przez Schmidta (źródło: GeoPortal)


Ostrzeszów/Galerie

Prawdopodobne miejsce poszukiwań prowadzonych przez Schmidta

(fot. Piotr Barański, stan: koniec kwietnia 2011 r.)

Widok ogólny

Ostrzeszów (miejsce) PB2.jpg

Punkt 51°26'41.17"N, 17°59'31.46"E


Okolice „jamy Schmidta”

(fot. Wadi & Jan Woreczko, stan: maj 2012 r.)

Droga w kierunku Bukownicy, którą podążał Th. Tantz

Droga Tantza przez las w kierunku Ostrzeszowa

Typowy okoliczny las

Las w okolicy „jamy Schmidta”

Prawdopodobne miejsce poszukiwań – „jama Schmidta”

Widok od północnego-wschodu na „jamę Schmidta”


Więcej → Ostrzeszów/Galerie


Dokumenty i artykuły prasowe

Kopia części materiałów znajdujących się w archiwum Urzędu Miasta Ostrzeszów (zebrane przez Piotra Barańskiego)

Więcej o meteorycie Ostrzeszów w ówczesnej prasie → Ostrzeszów/Czasopisma (wiele cyfrowych kopii oryginałów dokumentów i gazet można znaleźć w zasobach bibliotek cyfrowych)

Notatki byłego sekretarza magistratu w Ostrzeszowie Władysława Golusa (źródło: Piotr Barański)

(źródło: Piotr Barański)

(źródło: Piotr Barański)

Artykuł Pokrzywnickiego w Życiu Warszawy z 8 lipca 1959 roku (źródło: Piotr Barański)

Kurjer Poznański nr 429 z 1935 roku → więcej (źródło: Piotr Barański)

Kurjer Poznański nr 435 z 1935 roku → więcej (źródło: Piotr Barański)

Kurjer Poznański nr 436 z 1935 roku → więcej (źródło: Piotr Barański)

Kurjer Poznański nr 441 z 1935 roku → więcej (źródło: Piotr Barański)

Kurjer Poznański nr 445 z 1935 roku → więcej (źródło: Piotr Barański)

Kurjer Poznański nr 450 z 1935 roku → więcej (źródło: Piotr Barański)

Ilustrowany Kuryer Codzienny nr 271 z 1935 roku → więcej (źródło: Piotr Barański)

Ilustrowany Kuryer Codzienny nr 273 z 1935 roku → więcej (źródło: Piotr Barański)

Ilustrowany Kuryer Codzienny nr 283 z 1935 roku → więcej (źródło: Piotr Barański)

Nowy Kurjer nr 215 z 1935 roku → więcej (źródło: Piotr Barański)

Nowy Przyjaciel Ludu z 1935 roku (źródło: Piotr Barański)

Dziennik Wielkopolski (źródło: Piotr Barański)


Fragment o meteorze ostrzeszowskim z książki „Matecznik”
(źródło: Piotr Barański)

Bibliografia

Ostrzeszów (Pokrzywnicki 1957)
  • Koblitz Jörn, MetBase. Meteorite Data Retrieval Software, Version 7.3 (CD-ROM), Ritterhude, Germany 1994-2012. MetBase.
  • Kurjer Poznański, (1935), Pod Ostrzeszowem znaleziono największy meteor, nr 429 (19 października 1935), s. 9. Plik wLib.
  • Nowy Przyjaciel Ludu, (1935), Romantyczna historja „meteoru ostrzeszowskiego”, Kępno, nr z 1935 roku.
  • +Pilot Marian, (1988), Matecznik, Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, 1988, (fragmenty).
  • Pokrzywnicki Jerzy, (1957), On the Ostrzeszów Bolide and the search fot the meteorite which fell from it (O bolidzie ostrzeszowskim i poszukiwaniach spadłego z niego meteorytu), Acta Geophys. Polon., vol. V, nr 1, 1957, s. 34-46. Plik DjVu
    Źródło: Wiki.Meteoritica.pl
    .
  • Pokrzywnicki Jerzy, (1959), O bolidzie ostrzeszowskim i innych nad Polską, Życie Warszawy, 8 lipca 1959.
  • Pokrzywnicki Jerzy, (1965), O bolidach obserwowanych nad Polską – II, Acta Geophys. Polon., vol. XIII, nr 3, 1965, s. 207-215.[25] Plik DjVu
    Źródło: Wiki.Meteoritica.pl
    .
  • +Reclams Universum, nr 13 z 24 XII 1934. Tam relacja Tantza.

O meteorycie Ostrzeszów w ówczesnej prasie → Ostrzeszów/Czasopisma


Przypisy

  1. ^ rejon ten jest zaznaczony na mapie jako domniemane miejsce poszukiwać Schmidta (punkt 51°26'41.17"N, 17°59'31.46"E)
  2. ^ jeśli nie zaznaczono inaczej, podano współrzędne przyjęte w oficjalnej bazie meteorytów Meteoritical Bulletin Database
  3. ^ wtorek 3 września 1907 roku
  4. ^ a b w okolicy Mikstatu spadł w lipcu 2021 roku meteoryt Antonin
  5. ^ wg Pokrzywnickiego (1964) na mapach synoptycznych z godz. 8 rano 3 września 1907 roku niebo było całkowicie zachmurzone np. w Berlinie, Pradze i Świnoujściu
  6. ^ Kurjer Poznański, nr 205 z 1907 roku, Orędownik, nr 205 z 1907 roku
  7. ^ w niektórych źródłach pisano Tautz (przez „u”); wg portalu To ci historia! Tantz miał na imię Theodor
  8. ^ tę datę ustalono później, natomiast godzinę spadku określono pomiędzy 1:10 a 1:15 w nocy
  9. ^ niektóre źródła podają, że „jakieś ½ km przed końcem lasu pod Ostrzeszowem”
  10. ^ relacja te była zamieszczona również w Dzienniku Bydgoskim, nr 225 z 29 IX 1935 roku
  11. ^ poprawny tytuł pisma Reclams Universum
  12. ^ Pokrzywnicki (1964); relacje w Posener Tabeblatt, nr 416 i nr 436 z 1907 roku
  13. ^ efekt, dźwięk „elektrofoniczny” (ang. electrophonic sounds) – czasami świadkowie przelotów meteorów/bolidów słyszą niskie dźwięki towarzyszące obserwacji. Nie mogą to być zwykłe fale dźwiękowe towarzyszące przelotom meteorów, gdyż zjawisko zachodzi zbyt daleko od obserwatora, by ten mógł je usłyszeć jeszcze w trakcie przelotu (wielu obserwatorów relacjonuje, że słyszało dźwięk zanim jeszcze spostrzegło meteor). Nie są to również ewentualne fale dźwiękowe słyszane dużo później będące m.in. skutkiem naddźwiękowej prędkości i fragmentacji meteoroidu. Uważa się, że dźwięki elektrofoniczne są generowane przez fale radiowe o niskiej częstotliwości; Keay (1998), Wolf (1997); Wikipedia (EN) – Electrophonic Hearing; Global Electrophoic Fireball Network – Electrophonic sounds
  14. ^ Sedanfest lub Sedantag – obchodzone powszechnie w Prusach święto rocznicy bitwy pod Sedanem 1/2 września 1870 roku
  15. ^ Daniel Barringer – amerykański przedsiębiorca i badacz krateru meteorytowego w Arizonie, który poszukiwał bezskutecznie masy głównej meteorytu Canyon Diablo – Meteor Crater
  16. ^ jego profesja nie została do końca wyjaśniona, tytułowano go doktorem, profesorem, dyrektorem lub uważano go za fabrykanta. W artykułach prasowych i literaturze również jego nazwisko jest pisane Schmidt innym razem jako Schmid!?
  17. ^ Pokrzywnicki (1957); lub Matysiak (Pokrzywnicki 1964)
  18. ^ według wyników wierceń na głębokości 0,5 metra znajdowała się twarda „polepa”, pod nią piasek, woda zaskórna, jeszcze raz piasek i woda, a dalej glina i warstwa iłu
  19. ^ w epokowej pracy Pokrzywnickiego (1964) znajduje się mnóstwo dodatkowych faktów, analiz, cytatów i źródeł
  20. ^ orsztyn, jaki często występuje w piaszczystej glebie na poziomie lustra wody; Wikipedia – Rudawiec (konkrecja glebowa)
  21. ^ a b Pokrzywnicki kontaktował się ze świadkami prac w lesie, w towarzystwie przewodniczącego Miejskiej Rady Narodowej w Ostrzeszowie Jana Witwickiego odwiedził rejon robót
  22. ^ Pokrzywnicki (1957, 1959, 1964)
  23. ^ pierwsze i jak na razie jedyne, tak kompleksowe opracowanie na temat polskich meteorytów; warto jednak zaznaczyć, że Jerzy Pokrzywnicki niewątpliwie obficie korzystał z wcześniejszego bibliograficznego opracowania autorstwa Zofii Gąsiorowskiej (1966, maszynopis jej pracy powstał przed 1964 rokiem), ale nigdzie w jego publikacjach nie pojawia się jej nazwisko!? (Kosiński 2014)
  24. ^ patrz → Pokrzywnicki (1964)/Kolekcje
  25. ^ wszystkie części: cz. 1 – Pokrzywnicki (1960, Acta Geophys. Polon.)
    Źródło: Wiki.Meteoritica.pl
    , cz. 2 – Pokrzywnicki (1965, Acta Geophys. Polon.)
    Źródło: Wiki.Meteoritica.pl
    , cz. 3 – Pokrzywnicki (1965, Bull. soc. amis sci. et lettres Poznan, B)
    Źródło: Wiki.Meteoritica.pl
    , cz. 4 – Pokrzywnicki (1969, Acta Geophys. Polon.)
    Źródło: Wiki.Meteoritica.pl

Zobacz również

Linki zewnętrzne

  • Meteoritical Bulletin Database (MBD) – meteoryt wątpliwy (Doubtful meteorite) Ostrzeszów
  • Encyclopedia of Meteorites (EoM) – meteoryt wątpliwy (Doubtful meteorite) Ostrzeszów


Ambox question orange.svg
 Co jeszcze na stronę? (What else to supplement?)
(poszukać, uzupełnić …)
  • odnaleźć źródła – tytuły gazet, nr i autorzy; dokumentów też...
Źródło „http://wiki.meteoritica.pl/index.php5/Ostrzesz%C3%B3w”
Osobiste