O ile nie zaznaczono inaczej, prawa autorskie zamieszczonych materiałów należą do Jana Woreczko & Wadi.

(Unless otherwise stated, the copyright of the materials included belong to Jan Woreczko & Wadi.)

---

Z Wiki.Meteoritica.pl

Nie masz uprawnień do edytowania tej strony, z następującego powodu:

Tekst źródłowy strony można podejrzeć i skopiować.

__NOTOC__ {{VerifyLevel|level=1i}} == Pierwszy polski paleometeoryt? == [[Grafika:Niedźwiada_(BSE).jpg|240px|thumb|Meteoryt Niedźwiada, szlif (obraz z&nbsp;mikroskopu elektronowego; Gazda et&nbsp;al.&nbsp;2014)]] W [[Muzeum Meteorytów i Bursztynu w Kazimierzu Dolnym]] prezentowana jest licząca ponad 50 okazów kolekcja meteorytów ze zbiorów Adama Ignaciaka (członek PTMet). Wśród eksponatów można obejrzeć m.in. okaz [[:Category:Paleometeoryty|paleometeorytu]] '''Niedźwiada'''! W lutym 2013 roku w trakcie kopania studni we wsi Górka Lubartowska, gmina Niedźwiada, pow. lubartowski, woj. lubelskie, Grzegorz Bukowski z&nbsp;[[Muzeum Meteorytów i Bursztynu w Kazimierzu Dolnym|Muzeum Minerałów Młyn Hipolit]] znalazł metaliczny, czarno-brunatny kilkugramowy kamyk. Wstępne analizy (zawartość niklu, ślady taenitu i&nbsp;reliktów schreibersytu) wskazują, że jest to [[:Category:Paleometeoryty|paleometeoryt]] żelazny. Wiek osadów (eocen) w&nbsp;których znaleziono meteoryt szacuje się na kilkadziesiąt (~40) milionów&nbsp;lat.<ref>'''Eocen''' – środkowa epoka paleogenu, trwająca około 22&nbsp;milionów lat (od&nbsp;56,0 do 33,9&nbsp;mln lat temu)&nbsp;(Wikipedia)</ref> W momencie znalezienia okaz miał wymiary ok. 20×14×7&nbsp;mm i&nbsp;ważył 7,348&nbsp;g. Na wadze hydrostatycznej ustalono jego gęstość na 7,034&nbsp;g/cm³. === Złoża bursztynu === Występowanie płytkich złóż bursztynu na północnej Lubelszczyźnie (złoże „Górka Lubartowska” na północ od Lubartowa) w&nbsp;utworach eocenu już dawno zostało udokumentowane (Kramarska et&nbsp;al. 2008). Korzystając z&nbsp;okazji dotarcia do bursztynonośnych warstw podczas kopania studni we wsi Górka Lubartowska, kolekcjoner bursztynu Grzegorz Bukowski przeszukał urobek z&nbsp;niej i&nbsp;w&nbsp;osadach pochodzących z&nbsp;głębokości ok.&nbsp;14&nbsp;metrów znalazł obiekt, który okazał się meteorytem. Rok później kolekcjoner i&nbsp;badacz bursztynów Lucjan Gazda<ref name="Gazda"></ref>, w&nbsp;cienkiej warstwie (ok.&nbsp;10&nbsp;cm) twardego piaskowca glukonitowo-kwarcowego<ref name="Glaukonit">'''Glaukonit''' – minerał z&nbsp;gromady krzemianów, zaliczany do minerałów ilastych; pospolity i&nbsp;szeroko rozpowszechniony (Wikipedia)</ref> zalegającej na głębokości 14&nbsp;m, znalazł w&nbsp;części stropowej warstwy, nietypowo wyglądający okaz bursztynu. Ciemnowiśniowa bryłka bursztynu nosiła ślady plastycznej deformacji. Pan Gazda powiązał znalezienie meteorytu z&nbsp;nietypowym bursztynem oraz twardym piaskowcem i&nbsp;zaproponował hipotezę, że są one skutkiem kraterotwórczego spadku meteorytu. Profil studni, gdzie znaleziono meteoryt (Gazda et&nbsp;al. 2014): [[Image:Niedźwiada_(profil_studni).jpg|thumb|right|160px|Profil studni]] :{| {{Table data}} ! Głębokość [m] !! cechy |- | do 7,0 || piaski polimiktyczne, plejstoceńskie |- | 7,0-8,0 || piaski pylaste glaukonitowe z okruchami bursztynu |- | 8,0-8,5 || mułki czarne, organiczne |- | 8,5-14,0 || piaski glaukonitowe z okruchami bursztynu ('''w&nbsp;dolnej ich warstwie znaleziono meteoryt''') |- | 14,0-14,1 || piaskowiec glukonitowo-kwarcowy z&nbsp;bursztynem ('''w&nbsp;tej warstwie znaleziono impaktyt bursztynowy'''; górna warstwa piaskowca jest twardsza, tkwiący w&nbsp;niej bursztyn jest podobny do znalezionego impaktytu, natomiast bursztyn z&nbsp;warstwy spodniej (mniej twardej) jest bardziej pokruszony oraz nie wykazuje zmian termicznych i&nbsp;ciśnieniowych (''inf.'' Lucjan Gazda)) |- | 14,1-21,0 || pył piaszczysty glaukonitowy z bursztynem (w&nbsp;tej warstwie występuje bursztyn o&nbsp;jubilerskiej jakości) |- | 21,0-22,0 || piaski glaukonitowo-kwarcowe z&nbsp;fosforytami i&nbsp;okruchami bursztynu |- | poniżej&nbsp;22,0 || margle kredowe |} Wstępne wyniki i wnioski z badań impaktytu bursztynowego oraz dalszych poszukiwań (Gazda et&nbsp;al. 2014): * geneza piaskowca jest syngenetyczna ze znalezionym impaktytem bursztynowym; * widmo absorpcyjne w zakresie podczerwonym badanego impaktytu bursztynowego różni się od widma normalnych bursztynów z&nbsp;tego złoża, jego wygląd może sugerować, że był on „wygrzany”; bryłka nosi również ślady „uplastycznienia”; * znaleziono w nim: małe inkluzje zawierające Fe, Ni, Cr i&nbsp;Mn, inkluzje siarczku wapnia nie występującego w&nbsp;typowych bursztynach oraz metaliczne (Fe) kulki; * w toku dalszych poszukiwań znaleziono małe {{Txt2Img|Górka_Lubartowska_(bursztyn_magnetyczny).jpg|okruchy bursztynu}} wykazujące własności magnetyczne; znaleziono również wiele „metalowych fragmentów”; * znaleziska z innych odwiertów/studni oraz zasięg warstwy „twardego piaskowca” sugerują, że ewentualny krater mógł mieć średnicę nawet 20&nbsp;km! Streszczenie referatu wygłoszonego 29 maja 2014 roku podczas dorocznych spotkań badaczy bursztynu w&nbsp;[[PAN Muzeum Ziemi w Warszawie|PAN Muzeum Ziemi w&nbsp;Warszawie]] (Gazda et&nbsp;al. 2014): {{BQuote-begin |align=llleft |max-width=640px |source=}} :'''Impaktyt bursztynowy z eocenu Górki Lubartowskiej''' :Gazda Lucjan<ref name="Gazda">dr Lucjan Gazda – Politechnika Lubelska, Wydział Budownictwa i&nbsp;Architektury, Katedra Geotechniki</ref>, Mendyk Ewaryst, Rawski Michał, Skrzypiec Krzysztof W profilu studni w Górce Lubartowskiej, na głębokości 14&nbsp;m stwierdzono występowanie poziomu ok.&nbsp;10&nbsp;cm bardzo {{Txt2Img|Górka_Lubartowska_(piaskowiec)-1.jpg|twardego piaskowca glaukonitowo-kwarcowego}} o&nbsp;spoiwie krzemionkowym. Studnię wykonano ok.&nbsp;200&nbsp;m na zachód od udokumentowanego w&nbsp;kat.&nbsp;D złoża bursztynów Górka Lubartowska. Profil studni jest bardzo zbliżony do notowanych w&nbsp;otworach dokumentujących złoże, w&nbsp;których w&nbsp;stropowej części pojawia się jedna lub dwie ławice cienkich piaskowców. Na stropowej powierzchni piaskowca znaleziono {{Txt2Img|Górka_Lubartowska_(impaktyt_bursztynowy).jpg|wiśniowy bursztyn}} o&nbsp;plastycznie zdeformowanej powierzchni, wprasowany w&nbsp;strukturę skały. Pozycję w&nbsp;profilu oraz stan zachowania bursztynu można wiązać ze znalezionym powyżej meteorytem (L.&nbsp;Gazda i&nbsp;in. – Paleometeoryt Niedźwiada, w&nbsp;opracowaniu<ref>referat przygotowywany na konferencję meteorytową we Wrocławiu</ref>). Diagenezę piaskowca należy wiązać z&nbsp;upadkiem meteorytu, a&nbsp;piaskowiec i&nbsp;zmieniony bursztyn traktować jako impaktyt. W referacie przedstawione będą wyniki badań fizyko-chemicznych i&nbsp;geochemicznych bursztynowego impaktytu oraz porównawczo bursztynu z&nbsp;leżących poniżej piaskowca, luźnych mułków i&nbsp;piasków glaukonitowych (fot.). Podjęte badania mogą być istotnym elementem w&nbsp;odtwarzaniu warunków sedymentacji i&nbsp;zachowania osadów bursztynonośnych eocenu Lubelszczyzny. {{BQuote-end}} <br clear="all"/> Wstępne wyniki badań były prezentowane przez dra Lucjana Gazdę z&nbsp;Politechniki Lubelskiej („''Wstępne badania paleometeorytu Niedźwiada''”) w&nbsp;czerwcu 2014 roku na [[Bibliografia/Konferencje i seminaria|konferencji meteorytowej we Wrocławiu]]. W&nbsp;lutym 2015 roku podczas odbywającej się w&nbsp;Chełmie konferencji „''Lubelski bursztyn – znaleziska, geologia, złoża, perspektywy''” prezentowano więcej szczegółów dotyczących tego znaleziska (Gazda et&nbsp;al. 2015, 2015). '''Zapowiadają się ciekawe badania i być może będzie to kolejny polski [[:Kategoria:Paleometeoryty|paleometeoryt]]!?''' {{Sparse-b}}Podziękowania{{Sparse-e}} dla Poznanianki Mirosławy Stroińskiej za cenne uwagi i pomoc. {{!Paleometeoryty}} == Lokalizacja == {{GEFrame-begin}} {{GEMap | htmlFileMap = wiki-Niedzwiada.htm | kml1 = http://wiki.meteoritica.pl/meteoritica/GoogleMaps/wiki-Paleometeoryty.kml | kmlfit = http://wiki.meteoritica.pl/meteoritica/GoogleMaps/wiki-Niedzwiada-fit.kml | lat = 51.518 | lon = 22.640 | zoom = 11 | type = roadmap }} {{GEIcon-PointRed}} (G) Górka Lubartowska {{GEFrame-end}} <br clear="all"/> == Galerie == ''Konferencja: Lubelski bursztyn – znaleziska, geologia, złoża, perspektywy'' (Chełm, 12-13 lutego 2015&nbsp;r.) <gallery caption="" widths="240px" heights="240px" perrow="3"> File:Niedźwiada_(meteoryt).jpg|Meteoryt Niedźwiada i fragment bursztynu (impaktyt bursztynowy) na piaskowcu glaukonitowo-kwarcowym File:Niedźwiada_(Gazda_2015)-1.jpg|Poster „''Meteoryt Niedźwiada a&nbsp;sprawa lubelskiego bursztynu''” (Gazda et&nbsp;al. 2015) File:Niedźwiada_(Gazda_2015)-2.jpg|Poster „''Kolizja kosmiczna zapisana w&nbsp;bursztynie z&nbsp;Górki Lubartowskiej''” (Gazda et&nbsp;al. 2015) </gallery> ''XXVIII Spotkania badaczy bursztynu'' (Warszawa, 29 maja 2014 r.; fot.&nbsp;[[Woreczko|Jan Woreczko]]) <gallery caption="" widths="240px" heights="180px" perrow="3"> File:Górka_Lubartowska_(bursztyny).jpg|Typowy bursztyn ze złoża Górka Lubartowska File:Górka_Lubartowska_(impaktyt_bursztynowy).jpg|'''Impaktyt bursztynowy''' (z&nbsp;lewej) i&nbsp;typowy bursztyn ze złoża Górka Lubartowska File:Górka_Lubartowska_(bursztyn_magnetyczny).jpg|Wykazujący własności magnetyczne mały fragment bursztynu File:Górka_Lubartowska_(piaskowiec)-1.jpg|Twardy piaskowiec glaukonitowo-kwarcowy (z&nbsp;górnej warstwy; stropowej) z&nbsp;osadzonym bursztynem<ref name="piaskowiec">w warstwie stropowej piaskowca tkwiący w&nbsp;nim bursztyn jest podobny do znalezionego impaktytu, natomiast bursztyn z&nbsp;warstwy spodniej (mniej twardej) jest bardziej pokruszony oraz nie wykazuje zmian termicznych i&nbsp;ciśnieniowych (''inf.'' Lucjan Gazda)</ref> File:Górka_Lubartowska_(piaskowiec)-2.jpg|Mniej twardy piaskowiec glaukonitowo-kwarcowy (z&nbsp;dolnej warstwy) z&nbsp;osadzonym typowym bursztynem<ref name="piaskowiec"></ref> </gallery> <gallery caption="" widths="240px" heights="140px" perrow="3"> File:Górka_Lubartowska_(Teleexpress).jpg|Informacja o znalezisku: Teleexpress&nbsp;9&nbsp;czerwca 2014&nbsp;r. (07:30-08:09) </gallery> <br clear="all"/> == [[Bibliografia]] == * Brachaniec Tomasz, Broszkiewicz Adam, (2013), '''Kopalne meteoryty''', ''Meteoryt'', 1, 2013, s. 16–17. Plik {{Link-Meteoryt|r=13|n=1}}. * Gazda Lucjan, Mendyk Ewaryst, Rawski Michał, Skrzypiec Krzysztof, (2014), '''Impaktyt bursztynowy z eocenu Górki Lubartowskiej''', w: ''XXVIII Spotkania badaczy bursztynu. Nowości o bursztynie'', broszura (streszczenia referatów), [[PAN Muzeum Ziemi w Warszawie|PAN Muzeum Ziemi w Warszawie]], 2014. * Gazda Lucjan, Kiebała Aneta, Huber Miłosz, (2015), '''Meteoryt Niedźwiada a sprawa lubelskiego bursztynu''', ''Konferencja: Lubelski bursztyn – znaleziska, geologia, złoża, perspektywy'', Chełm 12-13 lutego 2015. {{Txt2Img|Niedźwiada_(Gazda_2015)-1.jpg|Poster}}. * Gazda Lucjan, Mendyk Ewaryst, (2015), '''Kolizja kosmiczna zapisana w bursztynie z Górki Lubartowskiej''', ''Konferencja: Lubelski bursztyn – znaleziska, geologia, złoża, perspektywy'', Chełm 12-13 lutego 2015. {{Txt2Img|Niedźwiada_(Gazda_2015)-2.jpg|Poster}}. * IMCA Insights – [http://imca.cc/insights/2009/IMCA-Insights04.htm April 2009 About Old and Fossil Meteorites] by Norbert Classen. * +Kramarska Regina, Kasiński Jacek R., Sivkov Vadim, (2008), '''Bursztyn paleogeński ''in situ'' w Polsce i krajach ościennych – Geologia, eksploatacja, perspektywy''', ''Górnictwo Odkrywkowe'', 2–3, 2008, s. 97–110. * {{Lauretta (2006) |page=889-905: Jull T.A.J., ''Terrestrial Ages of Meteorites''}} * {{Peucker-Ehrenbrink (2001) |page=241-266: Jull T.A.J., ''Terrestrial Ages of Meteorites''; s. 319-331: Schmitz B., Tassinari M., ''Fossil Meteorites''}} * Simms Mike, (2014), '''Niezwykła historia najbardziej „zwyczajnych” meteorytów: chondryty&nbsp;L''', ''Meteoryt'', 1, 2014, s. 4–8. Plik {{Link-Meteoryt|r=14|n=1}}. * Stochlak Janusz, (2015), '''Konferencja „Lubelski bursztyn – znaleziska, geologia, złoża, perspektywy” – Chełm, 12–13.02.2015''', ''Przegląd Geol.'', 63(4), 2015, s. 208-209. Plik [https://geojournals.pgi.gov.pl/pg/article/view/27553 PDF]. {{Przypisy}} == Zobacz również == * [[Muzeum Meteorytów i Bursztynu w Kazimierzu Dolnym]] * meteoryty: [[Lechówka]], [[Podgrodzie]] == Linki zewnętrzne == * Meteoritical Bulletin Database ([http://www.lpi.usra.edu/meteor/metbull.php MBD]) – meteoryty: [http://www.lpi.usra.edu/meteor/metbull.php?code=5157 Brunflo] {{SeparatorBull}} [http://www.lpi.usra.edu/meteor/metbull.php?code=12446 Lake Murray] {{SeparatorBull}} [http://www.lpi.usra.edu/meteor/metbull.php?sea=%C3%96sterplana&sfor=names&ants=&falls=&valids=&stype=contains&lrec=100&map=ge&browse=&country=All&srt=name&categ=Relict+meteorites&mblist=All&rect=&phot=&snew=0&pnt=Normal%20table&dr=&page=0 Österplana] {{SeparatorBull}} [http://www.lpi.usra.edu/meteor/metbull.php?sea=Relict+OC&sfor=types&country=All&srt=name&categ=All ''Relict OC] * Wikipedia – [http://pl.wikipedia.org/wiki/Górka_Lubartowska Górka Lubartowska] {{SeparatorBull}} [http://pl.wikipedia.org/wiki/Niedźwiada_(gmina) Niedźwiada (gmina)] * Wikipedia – [http://pl.wikipedia.org/wiki/Bursztyn Bursztyn] {{SeparatorBull}} [http://pl.wikipedia.org/wiki/Glaukonit Glaukonit] {{SeparatorBull}} [http://pl.wikipedia.org/wiki/Eocen Eocen] * Polskie Towarzystwo Meteorytowe (PTMet) – [http://www.ptmet.org.pl/Konferencja-2014/index.htm VIII Konferencja Meteorytowa, Wrocław, 27-29 VI 2014] * woreczko.pl – [http://www.woreczko.pl/meteorites/features/glossary-Minerals.htm Minerały w meteorytach • ''Meteorite minerals''] {{SeparatorBull}} [http://www.woreczko.pl/meteorites/features/glossary-Weathering.htm Wietrzenie meteorytów; skale stopnia zwietrzenia (''weathering level'', ''index'', ''grade'')] * Tuba Puław – [http://www.tubapulaw.pl/aktualnosci/czytaj/406/O-muzeach-powstalych-z-pasji O muzeach powstałych z pasji] * TVP.pl – Teleexpress [http://teleexpress.tvp.pl/15273176/09062014-1700 09-06-2014] === Media === {| |- |<youtube width="400" height="300">i0vfz-E0Ip0</youtube> ||(Meteoryt Niedźwiada: Grzegorz Bukowski, Garwolin 5.10.2014, prelekcja dla Ludowego Towarzystwa Naukowo-Kulturalnego) |- |YouTube – [http://youtu.be/i0vfz-E0Ip0 Meteoryty] |} [[Category:Doniesienia]] [[Category:Paleometeoryty]]

Wróć do strony Niedźwiada.