O ile nie zaznaczono inaczej, prawa autorskie zamieszczonych materiałów należą do Jana Woreczko & Wadi.

(Unless otherwise stated, the copyright of the materials included belong to Jan Woreczko & Wadi.)

---

Z Wiki.Meteoritica.pl

Nie masz uprawnień do edytowania tej strony, z następujących powodów:

• Wykonywanie tej operacji zostało ograniczone do użytkowników w grupie editor.
• Wyłączono możliwość edycji tej strony.

Tekst źródłowy strony można podejrzeć i skopiować.

{{VerifyLevel |level=1i}} == Deszcz achondrytów == {{InfoboxMeteorite | nazwa = Bialystok | grafika = Bialystok_(NHM_Vienna)_TJ.jpg | opis = Fragment meteorytu Białystok ze zbioru [[:Szablon:ViennaNHM|Naturhistorisches Museum Wien]] (fot.&nbsp;Tomasz&nbsp;Jakubowski) | klasa = Spadek | mbclass = fall | metbull = 5042 | lokalizacja = Fasty i Knyszyn koło Białegostoku, Polska | położenie = 53°06'N, 23°12'E | data = 5 października 1827 roku, 09:00-10:00 (piątek) | typ = achondryt, eukryt EUC-pmict (wcześniej był klasyfikowany jako howardyt&nbsp;HOW) | masa = ~4 kg | liczba = wiele (deszcz meteorytów&nbsp;?) | synonimy = wg&nbsp;NHM Cat: '''Belostok''', '''Bielostok''', '''Fasti''', '''Jaski''', '''Jasli''', '''Jasly''', '''Knaasta''', '''Knasta''', '''Knyszyn''', '''Kuasti-Knasti''', '''Kwasli''', '''Phasti'''; u&nbsp;Pokrzywnickiego: '''Bełostok''', '''Jaśki''', '''Jaśly''', '''Jasły'''; u&nbsp;Partsch (1843) (Knasti-Knasti), Greg (1861), Buchner (1863): Bialistock }} Przed południem między godziną 9 i 10 w piątek 5 października 1827 roku (wg kalendarza gregoriańskiego<ref name="kalendarz"> 23 września wg kalendarza juliańskiego, w&nbsp;1827 roku na tych terenach obowiązywał kalendarz juliański</ref>) we wsi Fasty na zachód od Białegostoku, niebo było pogodne z&nbsp;wyjątkiem gęstej czarnej chmury stojącej w&nbsp;zenicie. To z niej posypały się kamienie. Mieszkańcy usłyszeli potężną eksplozję, po której nastąpiły trzaski, jakby strzelano z&nbsp;karabinów, a&nbsp;potem świst i&nbsp;uderzenia o&nbsp;ziemię. Spadłe czarne kamienie zbierano w&nbsp;miejscach, gdzie wcześniej unosił się pył. W&nbsp;sumie zebrano około [[Meteoryty/TKW|4&nbsp;kg]] (ale nie wiadomo ile było okazów)<ref>Krinov (1940b) podaje, że znaleziono cztery okazy o&nbsp;łącznej wadze ok. 4&nbsp;kg, przy czym największy ważył 2&nbsp;kg</ref>. Wiele spadających okazów trafiło w&nbsp;błota i&nbsp;rzekę Supraśl. Do dzisiaj zachowało się niewiele tych meteorytów, największe fragmenty znajdują się dziś w&nbsp;zbiorach muzeów w&nbsp;Berlinie i&nbsp;Wiedniu. W&nbsp;Polsce znajduje się zaledwie kilka okruchów o&nbsp;łącznej wadze poniżej 20&nbsp;g, większość w&nbsp;zbiorach prywatnych. W&nbsp;zbiorach [[PAN Muzeum Ziemi w Warszawie|Muzeum Ziemi PAN w&nbsp;Warszawie]] znajduje się {{Txt2Img|Białystok_(PAN_MZ).jpg|szklana fiolka}} z&nbsp;okruchami meteorytu o&nbsp;łącznej wadze 3,7&nbsp;gramów (Pilski 1999 za ''Wiadomości Muzeum Ziemi'', 1939): :''{{Wielokropek}}&nbsp;„Dopiero tuż przed ostatnią wojną<ref>''inf. prywatna'': wymianę sfinalizowano w&nbsp;kwietniu 1939&nbsp;roku</ref> Towarzystwo Muzeum Ziemi dokonało wymiany z&nbsp;Muzeum Uniwersytetu w Berlinie, uzyskując za 173,9&nbsp;g meteorytu [[Łowicz]] 4&nbsp;g meteorytu Białystok i&nbsp;534&nbsp;g meteorytu [[Świecie]].”&nbsp;{{Wielokropek}}''. '''Opis okoliczności spadku wg Jana Wolskiego'''<ref name="Wolski"></ref> (''pisownia oryginalna''): {{AQuote-begin |max-width=800px}} {{Wielokropek}} Dnia 23 września<ref name="kalendarz"></ref> 1827&nbsp;r. (w&nbsp;piątek) między godziną 9 a&nbsp;10 rano, gdy po większej części mieszkańcy wsi Fastów zajęci byli wybieraniem warzywa w&nbsp;ogrodach, dała się słyszeć wielka eksplozja w powietrzu wcale wypogodzonym i&nbsp;naraz wiele innych powtórzonych jakby wystrzałów karabinowych, co zwróciło uwagę obecnych na ogrodach i&nbsp;w&nbsp;różnych miejscach na polu pracujących ludzi, po czym nastąpił mocny świst połączony z&nbsp;dźwiękiem ciał szybko spadających i&nbsp;silne uderzenia w&nbsp;kilku miejscach o&nbsp;ziemię. Zjawisko to zatrwożyło na czas niejaki wszystkich ludzi, ale po przejściu strachu, kiedy jeden z&nbsp;nich odważył się zbliżyć do miejsca spadku i&nbsp;podjął kamień czarny i&nbsp;ukazał skupionemu ludowi, ten ośmielony rozbiegł się na inne przez podniesiony pył zanotowane miejsca i&nbsp;poznachodził podobne kamienie. Za świadectwem ledwo nie całej wsi mieszkańców, spadło wiele innych kamieni na błota i&nbsp;rzekę Supraśl pod samą wsią płynącą. Postać zewnętrzna mniej więcej kulista, powierzchnia nierówna, czarna, lśniącą się lawą pokryta, masa wewnętrzna popielata, mocno przepalona, krucha, wejrzenie pumeksu zbitego mająca, kryształami oliwinów i&nbsp;chlorytu przecięta, odłam drobno ziarnisty, nierówny, ciężkość gatunkowa mierna.&nbsp;{{Wielokropek}} {{AQuote-end}} Pod koniec swej relacji w ''Dzienniku Wileńskim'' z miejsca spadku Wolski pisze (→ [[Bialystok/Dziennik Wileński, t.&nbsp;II, 1827|pełny tekst relacji]]): {{AQuote-begin |max-width=800px}} {{Wielokropek}} Wątpliwości nie ulega, że one się przez ogień utworzyły, i&nbsp;że wielka bryła spadła z&nbsp;bardzo znaczney wysokości, (może i&nbsp;z&nbsp;Xsiężyca); dostawszy się zaś do zagęszczoney atmosfery, dla chyżości i&nbsp;tarcia rozpaliła się i&nbsp;pękła. Ztąd powstała pierwsza silna explozya o&nbsp;kilka mil na około słyszana, po czém nastąpiły cząstkowe pękania, podobne do wystrzałów karabinowych, z&nbsp;czego zrobił się huk i&nbsp;szum w&nbsp;powietrzu: że zaś ciepło bardzo wielkie bydź musiało, przeto powierzchnia ich stopiła się i&nbsp;całkowicie lawą się oblała. Wszystko to już stało się w&nbsp;niewielkiey odległości od ziemi: gdyż obecni, przerażeni byli wystrzałami i&nbsp;świstem (podług ich wyrażenia) jakby muzykalnym nad ich głowami: poczém natychmiast kamienie spadać zaczęły.&nbsp;{{Wielokropek}} {{AQuote-end}} Na uznanie zasługuje dociekliwość i obeznanie z tematyką! Swoją relację pisał Wolski w&nbsp;1827 roku, kiedy to jeszcze teorie kosmicznego pochodzenia meteorytów nie były tak rozpowszechnione. Jego hipotetyczny opis zjawiska spadku jest bardzo bliski rzeczywistym procesom. Białystok to [[Meteoryty/Klasyfikacja|eukryt polimiktyczny]] (EUC-pmict.), meteoryt kamienny należący do typu achondrytów z&nbsp;grupy HED (wcześniej był klasyfikowany jako howardyt). Meteoryty HED przypominają ziemskie skały magmowe, takie jak bazalt, są jednak jaśniejsze i&nbsp;bardziej kruche od swych ziemskich odpowiedników. Uważa się, że meteoryty takie jak Białystok pochodzą z&nbsp;powierzchni planetoidy Westa, w&nbsp;wyniku zderzeń z&nbsp;innymi asteroidami odłupane fragmenty mogą spadać na Ziemię. '''Buchner (1863) zwraca uwagę na podobieństwo meteorytu Białystok do okazów howardytu (sic!) {{Txt2Img|University_of_Tartu_(Luotolax).jpg|Luotolax}}{{MBD-record|name=Luotolax}} ze spadku w&nbsp;1813 roku w&nbsp;Finlandii!''' == Kolekcje == Fragmenty meteorytu Białystok w&nbsp;światowych kolekcjach. Największe zbiory: :{| {{Koblitz Repository |max-width=1000px}} ! zbiór !! waga&nbsp;fragmentów<br />(Koblitz&nbsp;MetBase) !! uwagi |- | [[Kiev, Geol. Mus. Ukraine]] || 110 g || wg Явнель (1986) fragment 110&nbsp;g |- | [[Budapest, Nat. Mus.]] || 101 g || |- | [[Moscow, Acad. Sci.]] || 89,4 g || fragment ze skorupą o wadze {{Txt2Img|Bialystok_(АН_СССР).jpg|88,5&nbsp;g}} znajduję się w&nbsp;zbiorach [[Moscow, Vernadsky Inst. Geochem.]], a&nbsp;nie w&nbsp;[[Moscow, Acad. Sci.]] |- | [[Tallinn, Geol. Inst. Acad. Sci.]] || 82&nbsp;g || wg Tiirmaa (1996): {{Txt2Img|Bialystok_(University_of_Tartu).jpg|81,4&nbsp;g}} fragment ze skorupą i&nbsp;1&nbsp;g proszku (est.&nbsp;''tolm'') (Geoscience collections of Estonia: [http://geokogud.info/specimen/256107 record]); wg ''Метеоритика'' (1955, catalogs)‎ fragment 67&nbsp;g i&nbsp;proszek 1&nbsp;g |- | [[Vienna, Naturhist. Mus.]] || {{Txt2Img|Bialystok_(NHM_Vienna)_TJ.jpg|59,5&nbsp;g}}<ref>wg fotografii okaz waży 59,41&nbsp;g</ref> || |- | [[Berlin, Mus. Naturk., Humboldt Univ.]] || {{Txt2Img|Bialystok_(NHM_Berlin)_TJ.jpg|49&nbsp;g}} || zdjęcia fragmentu na portalu '''Meteorite Times Magazine'''; wg Rose (1864) w&nbsp;kolekcji było 5,09&nbsp;łutów, największy fragment miał 4,86&nbsp;łuta<ref>prawdopodobnie chodzi o łut/funt pruski; patrz → [[Dawne jednostki miar i wag]]</ref>; wg Kleina (1889, 1904) w&nbsp;zbiorach było 79&nbsp;g, a&nbsp;największy fragment miał 72&nbsp;g |- | [[Stockholm, Naturhist. Riksmus.]] || 43,9 g || |- | St. Petersburg, Geol. Faculty, Univ. || 34,5&nbsp;g || |- | [[Washington, Natl. Mus. Nat.&nbsp;Hist.]] || 16 g || wg katalogu online muzeum największy fragment ma 11,39&nbsp;g; na stronie znajdują się również '''[http://n2t.net/ark:/65665/3487d4d12-41f8-489f-95b5-8f4f47d81b54 zdjęcia płytki cienkiej]''' (''thin section'') tego rzadkiego meteorytu! |- | [[Gifhorn, Bartoschewitz Colln.]] || 11,1 g || fragment ze skorupą (Bartoschewitz catalog) |- | {{Wielokropek}} |- | [[Szablon:BonnMMU|Muzeum Mineralogiczne Uniwersytetu w Bonn]] || – || brak w katalogu Koblitz MetBase; wg&nbsp;katalogu [[Szablon:Laspeyres (1894)|Laspeyres (1894)]] w&nbsp;kolekcji znajdowały się fragmenty o&nbsp;wadze '''4,5&nbsp;g''', pod nazwą '''Jasly''' („''(4,5&nbsp;gr) Kleinere und grössere Splitter, zum Theil mit Schmelzrinde. 1894 von {{Sparse-b}}Krantz{{Sparse-e}} gekauft, der sie von Dorpat mitgebracht hatte.''”); fragmenty kupione od Krantza!{{!Krantz Bonn|}} w&nbsp;katalogu [[Szablon:Rath (1875)|Rath (1875)]] z&nbsp;1875&nbsp;roku nie ma tego meteorytu w&nbsp;zbiorach bońskich |- | '''[[PAN Muzeum Ziemi w Warszawie|Warsaw,&nbsp;Muz.&nbsp;Ziemi, Polish&nbsp;Acad.&nbsp;Sci.]]''' || {{Txt2Img|Białystok_(PAN_MZ).jpg|3,7&nbsp;g}} || |- | [[Paris, Mus. d'Hist. Nat.]] || 1 g || 0,9&nbsp;g, dar [[Bibliografia/Rose Gustav|Gustava Rose]] (Meunier 1898) |- | [[Greifswald, Geol. Dept. Univ.]] || <1 g || oraz dwie {{Txt2Img|Bialystok_(GDU_Greifswald).jpg|płytki cienkie}} z&nbsp;kolekcji [[Bibliografia/Cohen Emil Wilhelm|Emila Cohena]] (Henning 2009) |- | [[Calcutta, Mus. Geol. Surv. India]] || 0,6 g || 0,59&nbsp;g (Sen Gupta et&nbsp;al. 1982) |- | [[Hamburg, Mus. Min.-Petrogr. Inst.]] || – || fragment {{Txt2Img|Bialystok_(MMHH_Hamburg).jpg|0,45 g}} (wg katalogu kolekcji) |- | Philadelphia, Acad. Nat. Sci. || 0,2&nbsp;g || obecnie {{Txt2Img|Bialystok_(Jakubowski_Coll).jpg|fragment ten}} znajduje się w&nbsp;kolekcji Tomasza Jakubowskiego |} {{Txt2Img|Bialystok_(Yavnel_1986).jpg|Fragmenty meteorytu Białystok w zbiorach byłego ZSRR}} (Явнель 1986, s. 89): :{| {{Koblitz Repository |max-width=1200px}} ! Kolekcja (Явнель 1986) !! obecnie !! okazy/fragmenty !! opis (nr&nbsp;inw.) !! kolekcja (Koblitz MetBase) |- | АН СССР - колл. Комитета по метеоритам АН&nbsp;СССР (Москва) || [[Rosja]] || '''{{Txt2Img|Bialystok_(АН_СССР).jpg|88,5&nbsp;g}}'''; '''0,9&nbsp;g''' || обл. инд. экз. и&nbsp;кр.<ref>znaczenie skrótów: '''обл. инд. экз.''' – обломок индивидуального экземпляра; '''кр.''' – крошки; '''оск.''' – осколки</ref> (№&nbsp;18) || [[Moscow, Acad.&nbsp;Sci.]] |- | ЛГМ - Ленинградский горный музей (Ленинград) || Rosja || '''8,3&nbsp;g''' || обл. и&nbsp;кр. (№&nbsp;283) || St.&nbsp;Petersburg, Mining Mus. |- | АН ЭССР - колл. метеоритов Академии наук Эстонской ССР (Таллин) || [[Estonia]] || '''81&nbsp;g'''; '''1&nbsp;g''' || обл. инд. экз. и&nbsp;порошок (№&nbsp;50) || [[Tallinn, Geol. Inst. Acad.&nbsp;Sci.]] |- | АН УССР - колл. Центрального музея АН&nbsp;УССР (Киев) || [[Ukraina]] || '''110&nbsp;g''' || || [[Kiev, Geol. Mus.&nbsp;Ukraine]] |- | ЛГУ - Ленинградский государственный университет (Ленинград) || Rosja || '''34,5&nbsp;g''' || оск. мелкие || St.&nbsp;Petersburg, Geol. Faculty,&nbsp;Univ. |} Według Wülfinga (1897) pod koniec XIX wieku w&nbsp;kolekcjach znajdowało się w&nbsp;sumie '''tylko 627&nbsp;g''' fragmentów meteorytu Białystok! Największe kolekcje: :{| {{Koblitz Repository}} ! zbiór !! waga&nbsp;fragmentów<br />(Wülfing&nbsp;1897) |- | Berlin || 79 g<ref name="Accretion Desk">zdjęcia fragmentu(ów) na portalu '''Meteorite Times Magazine'''</ref> |- | Budapest || 101&nbsp;g |- | Dorpat || 81&nbsp;g (patrz&nbsp;wyżej) |- | Kiew || 120 g |- | Petersburg,&nbsp;A. || 112&nbsp;g |- | Stockholm || 49 g |- | Wien, H.M. || 59 g |- | [[Bibliografia/Siemaszko Julian Iwanowicz|v. Siemaszko]] || 5&nbsp;g |- | Krantz{{!Krantz Bonn|}} || 7 g |} === Meteoryt Białystok w zbiorach polskich === Obecnie jedyne fragmenty tego meteorytu w zbiorach instytucjonalnych to {{Txt2Img|Białystok_(PAN_MZ).jpg|szklana fiolka}} zawierająca ok. 3,7&nbsp;g okruchów w&nbsp;zbiorach '''[[PAN Muzeum Ziemi w Warszawie|Muzeum Ziemi PAN w&nbsp;Warszawie]]''' uzyskanych przed wojną na drodze wymiany z&nbsp;Muzeum w&nbsp;Berlinie (Pilski 1999). Również kilkanaście gramów fragmentów znajduje się w&nbsp;zbiorach prywatnych. Znajdujemy w literaturze informacje, że dawniej w&nbsp;różnych zbiorach znajdowało się więcej okazów, ale wszystkie one zaginęły. ;„Fałszywe” fragmenty meteorytu Białystok? [[Image:Bialystok_(PAN_MZ)-2016-3.jpg|thumb|right|200px|Fragmenty meteorytu Białystok ze zbiorów [[PAN Muzeum Ziemi w Warszawie|Muzeum Ziemi PAN w&nbsp;Warszawie]]]] Kilka lat temu znany dealer meteorytów Robert Evans z&nbsp;USA sprzedawał fragmenty meteorytu ''Białystok''. Kilkoro polskich kolekcjonerów kupiło od niego małe fragmenty, ale ich autentyczność jest kontrowersyjna! W&nbsp;zasadzie, nie ma na rynku fragmentów tego meteorytu, a&nbsp;w&nbsp;światowych zbiorach zachowało się tylko kilkaset gramów z&nbsp;tego spadku. Skąd zatem miał je w&nbsp;swojej ofercie Bob Evans? Nie udało się ustalić. Więc nie można wykluczyć, że dokonał on oszustwa (lub sam padł jego ofiarą?) i&nbsp;pod nazwą ''Białystok'' sprzedawał podobny, ale jakiś tańszy i&nbsp;dostępniejszy pustynny eukryt NWAxxx!? W maju 2016 roku [[Redakcja|mieliśmy]] okazję porównać posiadany przez {{Txt2Img|Bialystok_(PAN_MZ)-2016-1.jpg|nas fragment}} z&nbsp;fragmentami znajdującymi się w&nbsp;zbiorach [[PAN Muzeum Ziemi w Warszawie]]. Do zbiorów MZ trafiły one jeszcze przed wojną w&nbsp;drodze wymiany z&nbsp;[[Szablon:BerlinMNHU|Muzeum Historii Naturalnej w&nbsp;Berlinie]]. Poza oględzinami wzrokowymi, zrobiliśmy również wiele zdjęć porównawczych. [http://www.woreczko.pl/meteorites/news/Bialystok.htm Nasz fragment] to płytka, a&nbsp;meteoryt Białystok w&nbsp;zbiorach MZ to fiolka/pudełko<ref name="BFiolka">oryginalnie fragmenty meteorytu były przechowywane w&nbsp;{{Txt2Img|Białystok_(PAN_MZ).jpg|szklanej fiolce}}, obecnie zostały one przesypane do {{Txt2Img|Bialystok_(PAN_MZ)-2016-2.jpg|plastikowego pudełka}}</ref> z&nbsp;wieloma okruchami tego meteorytu. Trudno było porównać „czystą” płytkę z wieloma, silnie zapylonymi okruchami! Ale już na pierwszy rzut oka widać, że oba te fragmenty <u>mogą</u> pochodzić z&nbsp;różnych meteorytów! '''Czy posiadany przez nas fragment to na pewno meteoryt Białystok?''' Bez badań mineralogicznych i&nbsp;chemicznych nie można jednoznacznie stwierdzić, ale jest wysoce prawdopodobne, że padliśmy ofiarą oszustwa! <br clear="all"/> ;Gabinet Mineralogiczny Uniwersytetu Królewskiego Warszawskiego Jak podaje ''Gazeta Korrespondenta Warszawskiego i Zagranicznego'' z 1828 roku:<ref>informacja ta znajduje się również&nbsp;w: ''Dzienniku Wileńskim'', 1828, seria ''Nowiny Naukowe'' oraz ''Monitorze Warszawskim'', nr 39, 1828</ref> {{AQuote-begin |max-width=320px}} ''Do Gabinetu Mineralogicznego.''<br /> Drogą urzędową nadesłany został odłam ''Aerolitu'' spadłego we wsi Fastach w&nbsp;Obwodzie Białostockim. {{AQuote-end}} W cytowanym wykazie jest to dar na rzecz utworzonego przy Uniwersytecie Królewskim Warszawskim Gabinetu Mineralogicznego (w&nbsp;wykazie tym jest również wzmianka o&nbsp;przekazaniu do zbiorów okazu meteorytu [[Lixna]]). Zbiory te w&nbsp;części zostały przekazane do [[Muzeum Wydziału Geologii UW]], gdzie znajdują się do dziś. Obecnie w&nbsp;jego wykazie zbiorów nie ma meteorytów Białystok i&nbsp;[[Lixna]]! ;Towarzystwo Królewskie Przyjaciół Nauk Jak podaje Pokrzywnicki (1964) do zbiorów Towarzystwa (zwanego również Warszawskie Towarzystwo Królewskie Przyjaciół Nauk) trafił okaz wielkości „kurzego jajka”, dar hrabiego Wincentego Krasińskiego<ref>ojca poety Zygmunta Krasińskiego (Boschke 1969)</ref>. Okaz badał chemik Adam M. Kitajewski, dalsze losy okazu nie są znane. Pokrzywnicki podaje, że był to dar na rzecz Towarzystwa, ale w&nbsp;źródle jest tylko o&nbsp;„okazaniu” okazu przed zebranymi.<ref name="Kraushar 1905"></ref> ;Zakład Chemii Uniwersytetu Wileńskiego Według Pokrzywnickiego (1964) „kamień meteorytyczny” figurujący w {{Txt2Img|Bialystok_(Inwentarz_1938).jpg|inwentarzu Zakładu Chemii Uniwersytetu Wileńskiego}} mógł być okazem meteorytu Białystok?<ref name="UWil"></ref> ;Muzeum Przemysłu i Rolnictwa Pokrzywnicki (1964) nie wyklucza, że w zbiorach Muzeum Przemysłu i&nbsp;Rolnictwa mógł znajdować się fragment meteorytu Białystok.<ref name="MPiR"></ref> ;Gimnazjum białostockie Według Pokrzywnickiego (1956, 1964) okazy meteorytu znajdowały się również w&nbsp;Gimnazjum białostockim. Jak wynika z relacji Wolskiego (1827), wiele fragmentów meteorytu trafiło w&nbsp;ręce lokalnych urzędników i&nbsp;wojskowych. Po wszystkich tych okazach zapewne ślad zaginął. Siemaszko (1891, s. 32) w swoim zbiorze miał 5 g fragment bez skorupy (''pisownia oryginalna''){{OCR-mistake|}}: {{AQuote-begin |max-width=800px}} 1827 | 5 Oct. | '''Jaski''', Fasty, Bielostok. Gouv. Grodno. Безъ коры. Обыкновенно приводимыя названія мѣстностей паденія Knasti (Bloede)<ref name="Bloede 1848">Bloede (1848)</ref>, Knasta (Eichwald)<ref name="Eichwald 1828"></ref>, Jasly (Гебель) близъ Бѣлостока, ни на одной картѣ, даже самой подробной съемочной Главиаго Штаба, пе находятся. Это безспорно нскажениыя перепнскою названія. Къ веѣверо-западу отъ Бѣлостока въ 7&nbsp;верстахъ находятся Фасты (Fasty, Phasti); вѣроятно въ скоропеси Эйхвальда Ph прочитано какъ Kn.—Другое пыя {{Sparse-b}}Jasly{{Sparse-e}} (Гебель—по польскому этикету коллекціи Кэтли) вѣрно ошибочно прочитанное названіе {{Sparse-b}}Яськи{{Sparse-e}} (по иольски Jasli, Jaśki) деревни находящейся въ 7&nbsp;мпляхъ на юго-западъ отъ Бѣлостока между селеніями Каменьске Отескн н Каменьске Плишки, нодъ 52°&nbsp;55 с.&nbsp;ш. и&nbsp;40°&nbsp;30 в.&nbsp;д. Разстояніе между Фасты п Яськи по прямой линіи около 30 верстъ; весьма вѣроятно, что въ обѣихъ мѣстиостяхъ выпали камин одновременно. Временемъ паденія должно признать 23&nbsp;Сент./5&nbsp;Окт. какъ указываетъ Эйхвальдъ (Froriep's Notizen)<ref name="Eichwald 1828"></ref> и&nbsp;коллекція Кэтли. Паходившійся ирп экземплярѣ Акад. Наукъ этикетъ на франц. языкѣ; сь датою 5&nbsp;Ост. есть новый стиль. Самый метеорить нынѣ весьма рѣдокъ: изъ упавшихъ 8½&nbsp;фунтовъ, въ 4&nbsp;камняхъ, теперь во всѣхъ коллекціяхъ пзиѣстно не болѣе 2½&nbsp;ф. — осталькое утрачено или хранится иодъ другими названіями. Въ Акад. Наукъ, по Вледе, было 282&nbsp;гр., пыпѣ, по Гебелю, 114&nbsp;gr. {{AQuote-end}} <br clear="all"/> __TOC__ == Relacje == === Opis wg Pokrzywnickiego (1964) === {{PJQuote-begin |align=left |max-width=1000px |source=Pokrzywnicki (1964)}} 1. METEORYT BIAŁYSTOK {{sparse-b}}Synonimy{{sparse-e}}: Bialystok, Bielostok, Bełostok, Jaśli, Jaśly, Jaski, Jasły, Fasty, Phasti, Knasta, Knaasta, Kuasti-Knasti, Kwasli, Knyszyn¹ W.m.s.: φ = 58°13' – λ = 23°10' ² Meteoryt spadł w piątek 5 października (23&nbsp;września st. st.<ref name="kalendarz"></ref>) 1827&nbsp;r. między godz 9 a&nbsp;10 rano w postaci dużego deszczu aerolitów, który rozsiał się na przestrzeni od okolic Knyszyna do wsi Fasty położonej około 7&nbsp;km od Białegostoku. Wielka oś elipsy spadku mogła wynosić w&nbsp;przybliżeniu 20&nbsp;km. Wniosek ten wypływa z&nbsp;odległości Knyszyna od Fastów. Niestety, teren spadku nie został w&nbsp;swoim czasie należycie przeszukany, a&nbsp;gatunek spadłych aerolitów, które okazały się howardytami (wewnątrz jasnoszarego koloru), podobnymi do niektórych skał ziemskich, musiał utrudnić z&nbsp;czasem ich rozpoznanie. Jak wynika z literatury, w Fastach znaleziono 4 okazy wagi od 0,5 do 4&nbsp;f, ogólnej wagi 8,5&nbsp;f<ref>chodzi o&nbsp;funt wagi; Wikipedia – [http://pl.wikipedia.org/wiki/Funt_(masa) funt wagi]</ref> (tj. około 4&nbsp;kg)³. Oprócz nich pewna ilość odłamów spadła i&nbsp;została znaleziona w&nbsp;dobrach knyszyńskich. Opis spadku pióra Jana Wolskiego, nauczyciela fizyki gimnazjum białostockiego, został złożony dyrektorowi szkół obwodu białostockiego – Suchodolskiemu⁴. W&nbsp;opisie tym, jak też w&nbsp;innych opisach pióra Wolskiego, widzimy nie tylko sumienną drobiazgowość, może czasem zbędną, ale i&nbsp;wiele trafnych wniosków co do analizy samego zjawiska. Deszcz meteorytów białostockich rozsiał się prawdopodobnie na dużej przestrzeni, o&nbsp;czym można sądzić zarówno z faktu, że – jak podają źródła – wiele okazów spadło w&nbsp;rzekę Supraśl i&nbsp;okoliczne błota, jak też z&nbsp;następujących danych. Dnia 24 października 1827&nbsp;r. na posiedzeniu Wydziału Towarzystwa Królewskiego Przyjaciół Nauk w&nbsp;Warszawie pod przewodnictwem Platera, {{Txt2Img|Bialystok_(Kraushar_1905_s369).jpg|gen. Wincenty Krasiński ofiarował towarzystwu aerolit spadły w&nbsp;dobrach knyszyńskich}}, według jego słów 6&nbsp;października między godz 11 a&nbsp;12 przed południem podczas „wielkiej burzy, przez kwadrans trwającej”. Kamieni podobnych do okazanego miała spaść znaczna ilość, niektóre były wielkości „kurzego jajka”⁵. Okaz ofiarowany przez Krasińskiego został przekazany członkowi towarzystwa, chemikowi A.&nbsp;M.&nbsp;Kitajewskiemu do analizy chemicznej. [[Grafika:Bialystok_(fragments).jpg|200px|thumb|Fragmenty meteorytu Białystok]] Podaną przez Krasińskiego datę i godzinę spadku należy uznać za nieścisłą. Ze względu na szczegółowe dane, które przytoczył w&nbsp;swej pracy Wolski, trudno bowiem przypuszczać, że miały tu miejsce w&nbsp;okresie dwóch dni dwa odrębne spadki. „Wielka burza”, o&nbsp;której wspomina Krasiński, nie była prawdopodobnie „burzą” w&nbsp;naszym rozumieniu, lecz musiała oznaczać po prostu, że spadkowi towarzyszyły intensywne zjawiska dźwiękowe. Za tym tłumaczeniem przemawia m.&nbsp;in. fakt, że w&nbsp;Fastach podczas spadku meteorytu niebo było pogodne i&nbsp;nie zanotowano żadnej burzy, a&nbsp;nawet deszczu (ludność spokojnie pracowała na polach). Co się wreszcie tyczy tego kwadransa, w&nbsp;ciągu którego miała trwać owa burza, to wydaje się, że czas ten jest mocno przesadzony. Inaczej musielibyśmy dopuścić (biorąc pod uwagę prędkość rozprzestrzeniania się dźwięku), że albo meteoryty nie spadały od razu, ale w&nbsp;odstępach czasu (falami), albo też że źródła dźwięków leżały bardzo daleko od obserwatorów (na paręset kilometrów w&nbsp;atmosferze). Obie te alternatywy wydają się mało prawdopodobne. Skład mineralny meteorytu jest znany dzięki pracom Partscha i Rosego⁶. Dokładne badania wykazały, że materia meteorytu zawiera głównie bronzyt, oliwin, augit i&nbsp;anortyt. Budowę ma częściowo tufową, częściowo krystaliczną. Odznacza się wyjątkowo wysokim albedo, wynoszącym według Krinova (1955) 44-50%, najwyższym spośród wszystkich zbadanych przez tego autora meteorytów. Meteoryt białostocki zaliczono do odmiany aerolitów – howardytów. Prior przypisuje howardytom skład hiperstenowo-kilnohiperstenowo-anortytowy i&nbsp;zalicza je do achondrytów bogatych w&nbsp;wapń. Leonard (1956)<ref>system klasyfikacji meteorytów, którym posługuje się Pokrzywnicki (''Simplified Classification of Meteorites'') pochodzi z&nbsp;publikacji: Leonard F.C., (1956), '''A&nbsp;classificational catalog of the meteoritic falls of the world''', ''Univ. of Calif. Publs. in Astron.'', vol.&nbsp;2, nr&nbsp;1, 1956. Klasyfikację meteorytu Białystok Pokrzywnicki zaczerpnął z&nbsp;publikacji Leonard et&nbsp;al. (1956).<br />Klasyfikacja meteoryt Białystok: '''Ap³p^3'f⁶'''&nbsp;– howardyt hiperstenowo-kilnohiperstenowo-anortytowy – w&nbsp;symbolice stosowanej przez Leonarda (1956) oznacza (cyfry to „położenie” w&nbsp;szeregu izomorficznym): A&nbsp;– achondryt, p&nbsp;– ''pyroxenes'' (piroksen), p³&nbsp;– hipersten p^3'&nbsp;– klinohipersten, f&nbsp;– ''feldspars'' (skalenie), f⁶&nbsp;– anortyt.<br />Więcej o&nbsp;systemie Leonarda&nbsp;w: Leonard F.C., (1955), '''Mineral Formulas, the Classificational Sequence, and the Aouelloul Crater''', ''Meteoritics'', vol.&nbsp;1, nr&nbsp;3, 1955, s.&nbsp;324-327. Plik {{!ADS|f=1955Metic...1..324L}}.<br />Więcej o&nbsp;szeregach izomorficznych – [http://www.woreczko.pl/meteorites/features/Minerals/Silicates.htm Krzemiany (''Silicates'')].<br />Inne polskie meteoryty wg klasyfikacji Leonarda (1956): [[Piława Górna]] – Cp²p²'o(cb"), [[Pułtusk]] – Cp²p²'o(gv), [[Skalin]] – C(iv)</ref> oznacza je symbolem Ap³p^3'f⁶. Wskaźnik koloru meteorytu wynosi według Krinova (1955) – +1,03. Według Reichenbacha c.&nbsp;wł. met. Białystok wynosił 3,17. Meteoryt ten już przy końcu ubiegłego stulecia był uważany za bardzo rzadki. W&nbsp;zbiorach świata jest znany jedynie w drobnych ilościach. Wülfing oceniał ogólną jego masę przechowywaną w&nbsp;zbiorach świata zaledwie na 627&nbsp;g. Wydaje się, że istnieje niewielka szansa na znalezienie w&nbsp;terenie jeszcze nowych odłamków. Są one bowiem po zwietrzeniu ciemnej otoczki barwy jasnoszarej, bardzo kruche i&nbsp;łatwo się rozsypują⁷. Autor badając to zagadnienie w&nbsp;Białymstoku w&nbsp;1955&nbsp;r., a&nbsp;następnie w&nbsp;Fastach i&nbsp;Knyszynie, nie zdołał uzyskać żadnych nowych informacji ani też okazów. Nawet pamięć o&nbsp;samym spadku już się prawie zatarła. Nie udało się również odszukać odłamków, które w&nbsp;swoim czasie zostały przekazane do gimnazjum białostockiego. [[Grafika:Bialystok_(kolekcje).jpg|480px|left]] <br clear="all"/> Odłamek meteorytu otrzymał w Petersburgu w 1829 r. od akademika Kupffera Aleksander Humboldt w&nbsp;czasie swej podróży powrotnej z&nbsp;Syberii⁸. Wűlfing (o. c.) wysoko cenił materiał meteorytu białostockiego punktując jego wartość 181-228, gdy np. meteoryt pułtuski punktuje tylko liczbą 6, a&nbsp;więc cenił go 30-38 razy wyżej od tego ostatniego. Nie jest znany los okazu ofiarowanego Towarzystwu Przyjaciół Nauk przez gen. Krasińskiego. Nie wiemy również, czy Kitajewski dokonał jego analizy i&nbsp;jaki ewentualnie był jej wynik. Jeżeli Kitajewski dokonał tej analizy, to nie mógł zużyć całego okazu, który był prawdopodobnie nie mniejszy od „kurzego jajka”. Ostatecznie okaz lub jego część mogły być włączone do zbiorów towarzystwa, skonfiskowanych w&nbsp;1832&nbsp;r. przez cara Mikołaja&nbsp;I i&nbsp;wywiezionych do Petersburga. Okaz, wagi 290&nbsp;g, znajdujący się w&nbsp;1846&nbsp;r. w&nbsp;zbiorach Petersburskiej A.&nbsp;N. mógł być właśnie okazem Krasińskiego. W {{Txt2Img|Bialystok_(Inwentarz_1938).jpg|inwentarzu Zakładu Chemii Uniwersytetu Wileńskiego}} figurował jako „kamień meteoryczny”⁹. Wpis ten datuje się sprzed 1832&nbsp;r. Jeśli więc nie dotyczy jakiegoś odłamu meteorytu [[Zaborzika|Zaborzyca]] lub [[Lixna|Liksna]]<ref>chodzi o&nbsp;meteoryty [[Zaborzika]] i&nbsp;[[Lixna]]</ref>, mógł być okazem białostockim, który następnie wskutek konfiskaty znalazł się w&nbsp;Uniwersytecie Kijowskim.<ref name="UWil">opis losów zbiorów Uniwersytetu Wileńskiego po jego likwidacji (Kozłowska-Studnicka 1929, s.&nbsp;14); natomiast lista meteorytów znajdujących się w&nbsp;kolekcji Uniwersytetu znajduje się w&nbsp;dziele Bielińskiego (1899-1900, t.&nbsp;1, s.&nbsp;155)</ref> Nie jest również wykluczone, że jakiś odłamek meteorytu białostockiego znajdował się w&nbsp;zbiorze meteorytów byłego Muzeum Przemysłu i&nbsp;Rolnictwa. Sugestię tę podał – zresztą z&nbsp;wszelkimi zastrzeżeniami – były dyrektor tego muzeum Leśniowski. Dr&nbsp;Antoni Morawiecki, który przed wojną pracował w&nbsp;tym muzeum, faktu tego sobie nie przypomina. Zbiór ten został zniszczony przez Niemców podczas bombardowania Warszawy w 1939&nbsp;r. i&nbsp;nie został w&nbsp;gruzach odnaleziony.<ref name="MPiR">prawdopodobnie w&nbsp;zbiorach Muzeum Przemysłu i&nbsp;Rolnictwa w&nbsp;Warszawie znajdowała się również kolekcja meteorytów [[Pułtusk]] (''Nauka Polska'', t.&nbsp;4, 1935)</ref> Na zakończenie chciałbym dodać parę słów o&nbsp;nazwie meteorytu w&nbsp;źródłach zagranicznych. Przekręcanie prostej, jak się zdaje, nazwy Fasty było wprost rekordowe. Można ten fakt wytłumaczyć z&nbsp;jednej strony nieścisłością ówczesnych map rosyjskich, z&nbsp;drugiej zaś – starą etykietą w&nbsp;języku polskim na dużym odłamie meteorytu w&nbsp;kolekcji Eduardy Cattley w&nbsp;Petersburgu, etykietą noszącą rzekomo napis „Wieś Jasły pod Białymstokiem”. :{{sparse-b}}Przypisy{{sparse-e}} :¹ Nazwy te znajdujemy np. w katalogach Siemaszki (1885, 1886, 1891)<ref name="Siemaszko 1891"></ref>, pracach Goebla<ref>Goebel (1867)</ref>, Eichwalda<ref name="Eichwald 1828">Eichwald (1828)</ref>, Bloedego<ref name="Bloede 1848"></ref>, von Hoffa<ref name="Hoff 1830">Hoff (1830)</ref> i&nbsp;in. :² Berwerth (1903) podawał: φ&nbsp;=&nbsp;53°12' – λ&nbsp;=&nbsp;23°10', a&nbsp;Katalog British Museum (Prior 1953) podaje: φ&nbsp;=&nbsp;53°01'&nbsp;N – λ&nbsp;=&nbsp;23°02'&nbsp;E. Biorąc jednak pod uwagę rozsianie meteorytu na przestrzeni od Knyszyna do Fastów, współrzędne te należało skorygować według środka przypuszczalnej elipsy rozsiania meteorytu. :³ „O spadku kamieni z powietrza pod Białymstokiem we wsi Fasty” – Jan Wolski. Dziennik Wileński, 1827 r. Serja Nauk Przyrodniczych, t.&nbsp;II, str.&nbsp;391<ref>Wolski (1827)</ref> oraz {{Txt2Img|Białystok_(Dziennik_Wileński-Nowiny_Naukowe_3_1828).jpg|Nowiny Naukowe&nbsp;3, s.&nbsp;42}}, Dz.&nbsp;Wileński 1828<ref>''Dziennik Wileński'' (1828)</ref>. Patrz również Siemaszko (1891)<ref name="Siemaszko 1891">Siemaszko (1891)</ref>. :⁴ Wiadomości Muzeum Ziemi, 1939&nbsp;r., Nr 1-2.<ref name="Wolski">cały ten tekst został przedrukowany w ''Gazecie Białostockiej'', Niczyporowicz (1956)</ref> :Oprócz dźwięków towarzyszących spadkowi podanych przez Wolskiego, według niektórych źródeł słychać było w&nbsp;ciągu 3-4 minut hałas przypominający ogień karabinowy. Kamienie, jak się zdawało, spadły z&nbsp;gęstej chmury stojącej w&nbsp;zenicie. Miano znaleźć wiele okazów (Berwerth&nbsp;1903). :⁵ {{Txt2Img|Bialystok_(Kraushar_1905_s369).jpg|„Towarzystwo Królewskie Przyjaciół Nauk”}}. – Monografia historyczna przez A.&nbsp;Kraushara, ks.&nbsp;III, Kraków-Warszawa, 1905<ref name="Kraushar 1905">Kraushar (1905), s.&nbsp;369-370; oryginalne brzmienie informacji<br>(…) Wincenty hr. Krasiński okazał aerolit, spadły w&nbsp;dobrach Knyszyńskich dnia 6&nbsp;października, między 11 a&nbsp;12 przed południem, «podczas wielkiej burzy, przez kwadrans trwającej». Kamieni podobnych «spadła znaczna ilość. Niektóre były wielkości kurzego jaja».&nbsp;(…); {{Txt2Img|Bialystok_(Kraushar_1905_s369).jpg|strony}} z&nbsp;cytowanym fragmentem</ref> i&nbsp;ks.&nbsp;IV, 1906, str. 116<ref>Kraushar (1906), nie udało się odszukać tej informacji w&nbsp;tomie&nbsp;IV</ref> oraz teczki Towarzystwa nr&nbsp;28a, 68, 84 Archiw. Akt Daw. w&nbsp;Warszawie. :⁶ Annalen d. Phys. u. Chemie, 1828, t.&nbsp;39, str.&nbsp;421<ref>prawdopodobnie błędna cytacja, chodzi o&nbsp;''Annales de Chimie et de Physique'', tom&nbsp;39 z 1828 roku; Plik {{Link-GB |id=zpU5AAAAcAAJ}}</ref>, 1830, Siebter Nachtrag, t.&nbsp;18, str.&nbsp;185-186, r.&nbsp;1860, t.&nbsp;111, str.&nbsp;364 i t.&nbsp;107, str.&nbsp;160, r.&nbsp;1867, t.&nbsp;132, Dritter Nachtrag, str.&nbsp;317. :⁷ Patrz przypis nr 4. :⁸ J. Pokrzywnicki – „O meteorycie białostockim”. Kosmos&nbsp;B, r.&nbsp;II, z.&nbsp;IV (8), 1956.<ref>Pokrzywnicki (1956)</ref> :⁹ {{Txt2Img|Bialystok_(Inwentarz_1938).jpg|„Inwentarz Zakładu Chemii dawnego Uniwersytetu Wileńskiego”}}. Warszawa, 1938 r., str. 87<ref>Inwentarz… (1938); {{Txt2Img|Bialystok_(Inwentarz_1938).jpg|strona z inwentarza}} z&nbsp;wpisem o&nbsp;„meteorycznym kamieniu”</ref>. {{PJQuote-end}} <br clear="all"/> === Relacja Jana Wolskiego === ('''na podstawie Trynkowskiego (1997)''') {{PJQuote-begin |align=left |max-width=1000px |source=Trynkowski (1997)}} Jan Wolski O spadnieniu kamieni z powietrza pod Białymstokiem, we wsi Fastach. „Dziennik Wileński” 1827 Um. i&nbsp;Szt. t.II s.391-395 (=&nbsp;„Kurier Litewski” 21&nbsp;października v.s. 1827&nbsp;roku). W ciągu lat ośmiu trzeci raz się zdarza u nas rzadkie zjawisko spadania kamieni z&nbsp;powietrza. Dwa dawniejsze zdarzenia, na Wołyniu w&nbsp;roku 1819<ref>zapewne chodzi o&nbsp;spadek meteorytu [[Zaborzika]] z&nbsp;maja 1818&nbsp;roku w&nbsp;Ukrainie; również błędną datę spadku tego meteorytu, 1819 rok podawał czasami Pokrzywnicki w&nbsp;swoich publikacjach!</ref> i&nbsp;w&nbsp;Guberni Witebskiej w&nbsp;1820<ref>chodzi o&nbsp;spadek meteorytu [[Lixna]] 12&nbsp;lipca 1820&nbsp;roku na Łotwie</ref>, były opisane w&nbsp;'''Dzienniku Wileńskim'''. Podobny fenomen, który świeżo nastąpił w&nbsp;okolicy Białegostoku, równie zasługuje na publiczną wiadomość i&nbsp;pamięć. Rząd Cesarskiego Uniwersytetu Wileńskiego otrzymał o&nbsp;nim raport od Dyrektora Szkół Obwodu Białostockiego, Radcy Kollegialnego '''Suchodolskiego''', razem z&nbsp;bryłką meteorycznego kamienia, którego spadnięcie było widziane. Przy tym raporcie jest następujący opis fenomenu i&nbsp;starań uczynionych dla przekonania się o&nbsp;jego pewności, przez Nauczyciela Fizyki w&nbsp;Gimnazjum Białostockiem, Radcę Dworu '''Jana Wolskiego'''. Rozeszła się pogłoska, ze we wsi skarbowej Fastach, leżącej na zachód o 7&nbsp;wiorst od Białegostoku, słyszano huk i&nbsp;nadzwyczajne grzmoty w&nbsp;powietrzu: poczem miały spaść kamienie meteoryczne. Zdarzenie to rozmaicie opowiadane, było powodem, że dnia 27&nbsp;września udałem się do tej wsi, a&nbsp;z&nbsp;twierdzenia jednostajnego tamecznych mieszkańców przekonałem się, że takowy fenomen, rzeczywiście miał miejsce. Gdy tegoż dnia nie mogłem zebrać szczegółowych wiadomości, z&nbsp;przyczyny niezdecydowania się wieśniaków, którzy najbliżej tego zdarzenia byli świadkami, a&nbsp;ważność rzeczy wymagała abym użył wszelkich sposobów do dokładnego przeświadczenia się, czego bez pomocy dwornej i&nbsp;Policji uskutecznić nie można było; powracając wstąpiłem do dworu, gdzie Sowietnik '''Łyszczyński''', Ober-amtman fastowski, Sowietnik '''Józef Ołdatowski''', Assesor '''Feliks Łyszczyński''' i&nbsp;oficjaliści dworni o&nbsp;zjawieniu tego meteoru swoje wiadomości powtórzyli i&nbsp;na dowód kamień meteoryczny kulistej postaci, lubo nadbity, do 4&nbsp;jednak cali średnicy wynoszący, pokazali; który na drugi dzień przy raporcie Sądu Ziemskiego za N.&nbsp;4,315 JW.&nbsp;Gubernatorowi Obwodu Białostockiego był złożony. Będąc u&nbsp;JW.&nbsp;Gubernatora, prosiłem: aby udającemu się do wsi Fastów na sprawdzenie tego fenomenu, dla dania pomocy, członka policyjnego delegowano. Wskutek czego po odniesieniu się W.Dyrektora Szkół Obwodu Białostockiego za N.&nbsp;469 dnia 29&nbsp;września, nastąpiło przedpisanie JW.&nbsp;Gubernatora do Sądu Ziemskiego za N.&nbsp;5.706 d. 30&nbsp;września i&nbsp;'''W.Ołdakowski''' Sprawnik ziemski, tegoż dnia towarzyszył mi do wsi Fastów; a&nbsp;na zalecenie, gdy się lud zebrał takie z&nbsp;opowiadania powziąłem wiadomości. Dnia 23 września 1827 roku (w piątek), między godziną 9 a&nbsp;10 z&nbsp;rana, gdy po większej części mieszkańcy wsi Fastów zajęci byli wybieraniem warzywa w&nbsp;ogrodach, dała się słyszeć nagle wielka explozya w&nbsp;powietrzu wcale wypogodzonym, i&nbsp;zaraz wiele innych powtórzonych, jakby wystrzałów karabinowych, co zwróciło uwagę obecnych na ogrodach i&nbsp;w&nbsp;różnych miejscach na polu pracujących ludzi: po czym nastąpił mocny świst, połączony z&nbsp;dźwiękiem ciał szybko spadających, silne uderzenie w&nbsp;kilku miejscach o&nbsp;ziemię. Zjawienie to zatrwożyło na czas niejaki ludzi, ale po przejściu przestrachu, kiedy jeden z&nbsp;nich odważył się zbliżyć na miejsce spadku i&nbsp;podjął kamień czarny, i&nbsp;ukazał skupionemu ludowi, ten ośmielony rozbiegi się na inne, przez podnoszący się pył zanotowane miejsca i&nbsp;poznajdował kamienie, w&nbsp;następującej kolei. :1) Wieśniak '''Stefan Czechowski''', kopiący dół w&nbsp;odległości 1000&nbsp;kroków za wsią, podniósł kamień spadły od siebie o 40&nbsp;kroków, ważący do 4&nbsp;funtów^(*), nadbity z&nbsp;tego funt i 2&nbsp;łuty. Sąd Ziemski złożył JW.&nbsp;Gubernatorowi przy raporcie wyżej wzmiankowanym: znaczna jego część oddana została przez mieszczanina '''Ostaszewskiego''' W.&nbsp;Komornikowi '''Szaybie''' w&nbsp;Choroszczy, a&nbsp;przez rekwizycję, W.Sprawnika uzyskana i&nbsp;przy piśmie za N(umer)em&nbsp;199 dnia 1&nbsp;października do mnie nadesłana, ważąca w&nbsp;jednym kawałku łutów 28. Rządowi Cesarskiego Uniwersytetu Wileńskiego przy niniejszym Raporcie załącza się: reszta zaś miała się dostać niejakiemu Żydowi ze wsi Dzikich Młynów, szkoda że go rozbito i&nbsp;że nie był po swoim spadku natychmiast podniesiony i&nbsp;ważony; bo '''Stefan Czechowski''' długo nań zdala poglądał, obawiając się, aby nakształt granatu nie wystrzelił i&nbsp;wtedy go podjął, kiedy już był zupełnie ostygł. :2) '''Teodor Kołodka''' podjął tuż za stodołami drugi kamień, 2&nbsp;funty ważący; z&nbsp;tego część przez X.&nbsp;'''W.Gogolewskiego''', parocha Fastowskiego, udzielona została miejskiej Białostockiej Policji, część dostała się J.W.Hrabi '''Ożarowskiemu''', Generał Adiutantowi Korpusu Litewskiego, część JW&nbsp;Naczelnikowi Sztabu Korpusu Litewskiego. Generałowi '''Weliaminoff''', trzy kawałki do 4&nbsp;łutów ważące dla Gimnazjum tutejszego, a&nbsp;reszta niejakiemu '''Józefowi Gidzewskiemu'''. :3) '''Bazyl Bezubik'''<ref>u Wolskiego (1827) jest ''Bezzubik''</ref> podjął kamień spadły na podwórzu gospodarza '''Antoniego Dziakowskiego''' z&nbsp;1/2&nbsp;funta ważący, który rozbiwszy na przyległym kamieniu^(**), oddal gumiennemu dworu Bacieczek<ref>Wikipedia – [http://pl.wikipedia.org/wiki/Bacieczki Bacieczki], obecnie dzielnica Białegostoku</ref>: stamtąd część jego dostała się Sztab-lekarzowi '''Grabowskiemu''', a&nbsp;następnie '''W.Jaksonowi''' Podpułkownikowi Switskiemu, który obrócił go na próby i&nbsp;doświadczenia. :4) '''Mateusz Koniuk''', znalazł część, ważącą do 2&nbsp;funtów, pierwszego kamienia^(***) opisanego za N.l w&nbsp;bliskości tegoż miejsca i&nbsp;oddal Pisarzowi dworu Bacieczek '''Kułaczkowskiemu''', ten oddał swemu bratu, który go porozdzielał różnym osobom. :5) za świadectwem '''Antoniego Sucharzewskiego''', '''Józefa Adamskiego''', '''Józefa Gidzewskiego''', '''Teodora Guzowskiego''', '''Jana Koniucha''', '''Daniły Dworakowskiego''' i&nbsp;ledwo nie całej wsi mieszkańców, spadło wiele innych kamieni na błota i&nbsp;w&nbsp;rzekę Supraśl pod samą wsią płynącą, ale tych dostać jest trudno i&nbsp;chyba w&nbsp;roku następnym przy oraniu i&nbsp;koszeniu, może się ich kilka odkryje. Wątpliwości przeto nie ulega, że ten fenomen meteoryczny we wsi Fastach i&nbsp;przyległych miejscach rzeczywiście istniał: szkoda tylko jest wielka, że wieśniacy wszystkie kamienie porozbijali i&nbsp;w&nbsp;różne ręce pooddawali, uprzedzeni zaś o&nbsp;ich nadzwyczajnym znaczeniu, dlatego, że wiele osób o&nbsp;nie rekwirowało, lub nabyć starało się, reszty zatrzymanych udzielić nie chcą, jak są nato dowody. Takową wiadomość na miejscu wydarzonego fenomenu powziąwszy, w&nbsp;obecności W.&nbsp;'''Wojciecha Ołdakowskiego''', Sprawnika Ziemskiego Białostockiego i&nbsp;Kawalera, jako delegowanego, '''WJX&nbsp;Wincentego Gogolewskiego''', Parocha Fastowskiego, '''WJX&nbsp;Józefa Bielkiewicza''' z&nbsp;jego elewem P.&nbsp;'''Michałem Wołłowiczem''', synem JW.&nbsp;Gubernatora, '''W.Henryka Bielińskiego''' i&nbsp;uczniów klasy trzeciej Gimnazjum Białostockiego, opisałem. ^(*) Sądząc z objętości i wagi tych, które widziałem ^(**) Miejsce to oglądałem ^(***) gdyż po upadku rozbił się i&nbsp;rozleciał {{PJQuote-end}} Oryginalna relacja Jana Wolskiego → [[Bialystok/Dziennik Wileński, t. II, 1827]] ---- <br clear="all"/> === Inne źródła (synonim „Jasly”?) === '''''Monitor Warszawski''''', '''194''', 1827. s. 845 Informacja o spadku we wsi Fasty i fragment relacji Jana Wolskiego. :{| style="max-width:800px" |[[Image:Białystok_(Monitor_Warszawski_194_1827).jpg|200px|thumb|left|''Monitor Warszawski'', '''194''', 1827]] |} '''Eichwald (1828)''' (s. 276-277) :{| style="max-width:800px" |[[Image:Bialystok_(Eichwald_1828).jpg|200px|thumb|left|''Notizen aus dem Gebiete der Natur- und Heilkunde (Froriep's)'', 1828]] |} '''''Notizen aus dem Gebiete der Natur- und Heilkunde (Froriep's)'' (1827)''' (s. 26). Tu figuruje nazwa „Kuasti Knasti”! :{| style="max-width:800px" |[[Image:Bialystok_(Notizen_1827).jpg|200px|thumb|left|''Notizen aus dem Gebiete der Natur- und Heilkunde (Froriep's)'', 1827]] |} '''Eichwald (1847)''' (s. 179){{OCR-mistake|}} {{AQuote-begin |max-width=800px}} 1827 am 17. October fiel beim Dorfe {{Sparse-b}}Knasta{{Sparse-e}} unweit {{Sparse-b}}Bjalistok{{Sparse-e}} ein hell aschfarbner Stein. Seine Hauptmasse ist leicht zerreiblich und ein Gemenge aus einem schneeweissen, einem schwarzgrauen und einem Spargelgrünen Mineral. Die beiden letzteren bilden theils grofse, eckige Körner, theils rundliche Absonderungen, wodurch die ganze Masse conglomeratartig aussieht. Das weisse, {{Sparse-b}}feldspathähnliche{{Sparse-e}} Mineral bildet deutlichere Flecken. Magnetkies ist darin in geringer Menge enthalten und die Rinde des Steines ist glänzend und löcherig. {{AQuote-end}} '''Kesselmeyer (1861)''' (s. 373) :{| {{Old sources}} | 15. || 1827 || 5.<br />(8.) || Oct. || {{sparse-b}}Kuasti-Knasti{{sparse-e}} (***)<ref>powołanie: (***) Orte, deren genaue Lage bis jetzt noch ermittelt werden konnte.</ref>, 2 Stunden von Bialystock (Beolostok, 53°12'N., 23°10'O.). – ''Sp.-Gew.:'' 3,17 || Gouv. Bialystock || || || P.18.1830.185.<ref>powołanie na Hoff (1830) (wg klucza: '''P'''oggendorff, Bd.&nbsp;'''18''', rok '''1830''', s.&nbsp;'''185''')</ref> W.&nbsp;1860. S.&nbsp;1860. |} '''Buchner (1861) :{| {{Old sources}} |{{sparse-b}}Bialystock{{sparse-e}}, Russland, 1827, Oct. 5 a. St.<br /> '''AdChim. 39''', 421.<ref>''Annales de chimie et de physique'', (1828)</ref> '''Fror. Not. 19''', Nr 2, 26.<ref>''Notizen aus dem Gebiete{{Kropek}}'', 1827</ref> '''20''', Nr. 18, 276.<ref name="Eichwald 1828"></ref> '''PA. 18''', 185.<ref name="Hoff 1830"></ref> '''66'''. 476.<ref>Baumhauer (1845)</ref> '''107''', 371.<ref>Reichenbach (1859)</ref> '''111''', 364.<ref>Reichenbach (1860)</ref> '''Ergb. 4''', 439.<ref>Boguslawski (1854a)</ref> '''K. 3''', 296.<ref>Kämtz (1836)</ref> '''Pa.''' 27.<ref>Partsch (1843)</ref> '''Ha.'''&nbsp;81.<ref>Harris (1859)</ref> |} :Rozwinięcia skrótów → patrz [[Bibliografia/Buchner Otto]] '''Greg (1861)''' :{| {{Old sources}} ! Year. !! Day of month. !! Locality. !! Size or weight. !! Direction. !! Duration; rate; hour; !! Remarks, &c. |- | 1827.* || Oct. 5 || Bialistock, Russian Poland || 4 lbs. || {{Kropek}} || 9½ A.M. || Stone-fall; contains no iron; sp. gr. 3·17. (Oct. 8?.) |} '''Buchner (1863)''' (s. 51-52){{OCR-mistake|}} {{AQuote-begin |max-width=800px}} Gouvernement '''Bialistock''' bei dem Dorfe {{Sparse-b}}Knasti{{Sparse-e}} (nach Eichwald Knasta), früher Polen, jetzt Russland. ::1827, Oct. 5 (oder 8), a. St., 17. n.&nbsp;St., zwischen 9 und 10&nbsp;Uhr Morgens. Es fielen mehre Steine, deren grösster etwa 2&nbsp;K. wog. Bruchstücke finden sich in {{Sparse-b}}Petersburg{{Sparse-e}} (282,8&nbsp;Gr.), {{Sparse-b}}Berlin{{Sparse-e}} (84,79&nbsp;Gr.), {{Sparse-b}}Dorpat{{Sparse-e}} (81,67&nbsp;Gr.), {{Sparse-b}}Wien{{Sparse-e}} (59,062&nbsp;Gr.) und in den Privatsammlungen von v.&nbsp;{{SmallCaps-begin}}Reichenbach{{SmallCaps-end}}, {{SmallCaps-begin}}Shepard{{SmallCaps-end}} und {{SmallCaps-begin}}Greg{{SmallCaps-end}} (1&nbsp;Gr.). :Specifisches Gewicht; 3,1756 {{SmallCaps-begin}}Rumler{{SmallCaps-end}}. Das grosse Stück in der Sammlung der Akademie zu {{Sparse-b}}Petersburg{{Sparse-e}} lässt nach {{SmallCaps-begin}}Blöde{{SmallCaps-end}} auf einen 4—5&nbsp;Zoll hohen Stein schliessen; die Rinde ist schwarz, glänzend, wulstig und porös. Die graulich weisse, zerreibliche Grundmasse enthält ziemlich häufig kleinere und grössere Körner von klarem bernsteingelbem bis grünem Olivin, hier und da einzelne weisse feldspathähnliche Körner oder deutlichere Flecken (nach {{SmallCaps-begin}}G. Rose{{SmallCaps-end}} vielleicht Anorthit), sowie einzelne grössere Körner und rundliche Partien einer grauschwarzen Beimischung, wodurch das Ganze ein breccienartiges Aussehen erhält. Schwefeleisen ist nur in sehr geringer Menge und fein eingesprengt; Nickeleisen fehlt wahrscheinlich. Die Masse ist sehr ähnlich Luotolaks.{{MBD-record|name=Luotolax}} :{{Sparse-b}}Literatur{{Sparse-e}}: {{SmallCaps-begin}}Blöde{{SmallCaps-end}} Bull. Acad. Pelersb. T.&nbsp;6, 1848, No.&nbsp;1. {{SmallCaps-begin}}G.&nbsp;Rose{{SmallCaps-end}} Reise Ural 1, 77. {{SmallCaps-begin}}Eichwald{{SmallCaps-end}} Erman Arch. 5,&nbsp;179. {{AQuote-end}} '''Rose (1864)''' (s. 110-111){{OCR-mistake|}} {{AQuote-begin |max-width=800px}} 2) {{Sparse-b}}Bialystok{{Sparse-e}} (Dorf Knasta) in Ruſsland. Das mineralogische Museum besitzt noch jetzt, nachdem davon ein Theil an das kais. Mineralienkabinet in Wien abgegeben, ein 4,857&nbsp;Loth schweres Stück, das die kais. Akademie der Wiss. in Petersburg Hrn. A.&nbsp;v.&nbsp;{{Sparse-b}}Humboldt{{Sparse-e}} verehrte und das von diesem dem mineralogischen Museum in Berlin übergeben ist(¹). Der H. von Bialystock hat die gröfste Ähnlichkeit mit dem vorigen und enthält in der feinkörnigen weifsen Grundmasse dieselben Gemengtheile, nämlich:&nbsp;{{Wielokropek}} {{Footnote-line}} :(¹) Vgl. Reise nach dem Ural, Altai und dem kaspischen Meere von G.&nbsp;{{Sparse-b}}Rose{{Sparse-e}} Th.&nbsp;I, S.&nbsp;77. {{AQuote-end}} '''Wülfing (1897)''' w opisie spadku jest nazwa Jasly :''{{Wielokropek}} Bialystock (Jasly), Gouv. Bialystock, Russisch Polen. {{Wielokropek}}'' '''Berwerth (1903)''' :{| {{Old sources |max-width=320px}} | '''Bialystock''' [Ho (9½ a. 5. Oct. 1827) 53°12’N,<br /> 23°10’O] (Belostock, Belostok, oL) im gleichnamigen Gouvernement, Rußland; false Jasly, Knasta, Kuasti-Knasti, Kwasli, Gouv. Grodno; alias 23. Sept., 8., 17.&nbsp;Oct. |} '''Klein (1904)''' :{| {{Old sources}} | 1827 Oktober 17 || 9-10^h vorm. || Bialystock, Kuasti-Knasti, Jasly |} :Tu również jest wymieniona nazwa Jasly. U '''Pokrzywnickiego (1964)''' znajduje się uwaga o pochodzeniu synonimu Jasły – wg niego '''błąd''' pisowni sugerujący, że elipsa spadku sięgała aż do Jaśków za Knyszynem. '''Grady (2000)''' :{| {{Old sources |max-width=320px}} | {{Wielokropek}} A shower of stones fell, of which four, of total weight 4&nbsp;kg were found, the largest weighing about 2&nbsp;kg (1828); A.&nbsp;Göbel (1867). |} <br clear="all"/> ---- === Data spadku === [[Image:Bialystok_(Annales_de_Chimie_et_de_Physique_39_1828).jpg|200px|right|thumb|Notka w ''Annales de Chimie et de Physique'', 39, 1828]] W kwestii dokładnej daty spadku panuje spore zamieszanie i&nbsp;niejednoznaczność. I&nbsp;nie chodzi tu o&nbsp;to czy data w&nbsp;źródłach jest podawana wg kalendarza gregoriańskiego czy juliańskiego. Pokrzywnicki (1964) za Wolskim podaje '''piątek 5&nbsp;października''' (23&nbsp;września)<ref name="kalendarz"></ref>, u&nbsp;Kraushara (1905) jest relacja hr. Krasińskiego o&nbsp;spadku '''6&nbsp;października'''<ref name="Kraushar 1905"></ref>, a&nbsp;w&nbsp;notatce ''Annales de Chimie et de Physique'' (1828) jest '''8&nbsp;października''' (''8&nbsp;octobre''). Wydaje się rozsądne kierowanie się dniem tygodnia – '''piątek'''. Bo o&nbsp;wiele łatwiej jest „zapamiętać” datę wydarzenia jako dzień tygodnia, niż jako dzień miesiąca. W&nbsp;tamtych czasach rytm wyznaczały wydarzenia: w&nbsp;czwartek – „targ”, w&nbsp;piątek – „post”, a&nbsp;w&nbsp;niedzielę – „msza”. Daty były dla urzędników, ludzie mierzyli czas wydarzeniami. Prawdopodobnie spadek miał miejsce w&nbsp;piątek 5&nbsp;października, a&nbsp;inne daty są błędne i&nbsp;opisują jedno i&nbsp;to samo zjawisko. <br clear="all"/> ---- === A może spadło i w Knyszynie? === Obecnie trudno jest wskazać jak rozległy mógł być obszar na który spadły meteoryty. Być może sięgał on aż do Knyszyna. Jak zauważa Andrzej Pilski (1999): ''„Dobra knyszyńskie, należące do hr. Krasińskiego, nie obejmowały jednak wsi Fasty, leżącej ponad 20&nbsp;km na południowy wschód od Knyszyna i&nbsp;będącej wsią skarbową. Prawdopodobnie więc meteoryty spadły nie tylko w&nbsp;Fastach, ale i&nbsp;w&nbsp;innych wsiach i&nbsp;w&nbsp;lasach między Fastami a&nbsp;Knyszynem. Zebrano jednak niewiele okazów, które trafiły do zagranicznych zbiorów.”'' [[Grafika:Knyszyn_(Stasiewicz_1997_s133).jpg|200px|thumb|Fragment o remoncie dachu na kościele w&nbsp;Knyszynie]] Warto przytoczyć ciekawe wydarzenie z tamtego okresu w parafii knyszyńskiej (zwróciła na nie uwagę Pani Elżbieta Słowikowska z&nbsp;Białegostoku). W wydanej w 1997 roku historii Knyszyna Stasiewicza<ref>Stasiewicz (1997)</ref> jest wzmianka o&nbsp;remoncie dachu na kościele w&nbsp;Knyszynie w&nbsp;1828 roku. Podczas wizytacji w&nbsp;1829 roku kościoła, stwierdzono, że w&nbsp;trakcie generalnego remontu dachu w&nbsp;1825 roku użyto kiepsko wykonanej dachówki, którą w 1828 roku wymieniono. Może to tylko zbieg okoliczności? Może na dach kościoła spadły w&nbsp;1827 roku meteoryty powodując jego uszkodzenia? Może ówczesne władze zataiły fakt zniszczeń, może nie skojarzono go ze spadkiem? Jeśli wziąć pod uwagę względy prestiżowe, to wyjaśnienie wadliwego dachu spadkiem „kamieni z nieba” raczej nie wchodziło w&nbsp;rachubę. Bo, jak to tak? Kościół został zniszczony przez „siły nieczyste”, albo wiarołomni knyszyniacy zostali pokarani przez Niebiosa? Łatwiej było zrzucić winę na ceglarzy i&nbsp;żądać reklamacji. ''Nota bene'' jednym z&nbsp;fundatorów materiałów na remont, był Wincenty hrabia Krasiński, ten sam, który na posiedzeniu Towarzystwa Królewskiego Przyjaciół Nauk w&nbsp;Warszawie prezentował w&nbsp;1827&nbsp;r. okaz meteorytu Białystok<ref name="Kraushar 1905"></ref>. Pewnie już się nie da ustalić, jak było naprawdę. Sama miejscowość Knyszyn i jej okolice to wspaniały kawałek {{Txt2Img|Białystok_(historia_Knyszyna).jpg|historii Polski}}. <br clear="all"/> == Lokalizacja == {{GEFrame-begin}} {{GEMap | htmlFileMap = wiki-Bialystok.htm | kml1 = http://wiki.meteoritica.pl/meteoritica/GoogleMaps/wiki-Poland_newIcons.kml | kml2 = http://wiki.meteoritica.pl/meteoritica/GoogleMaps/wiki-Bialystok.kml | kmlfit = http://wiki.meteoritica.pl/meteoritica/GoogleMaps/wiki-Bialystok-fit.kml | lat = 53.216519 | lon = 22.986664 | zoom = 9 | type = roadmap }} {{GEIcon-PointRed}} (F) Fasty, (K) Knyszyn, (J) wieś Jaśki {{GEIcon-Coord}} współrzędne wg różnych autorów {{GEFrame-end}} W chwili spadku niebo było bezchmurne, poza małą ciemną chmurą z której prawdopodobnie spadł meteoryt. Obszar spadku rozciąga się pomiędzy wsiami Fasty i&nbsp;Knyszyn. Wiele kamieni spadło w&nbsp;błota i&nbsp;do rzeki Supraśl płynącej przez Fasty. Czy obszar spadku sięgał do wsi Jaśki, wydaje się wątpliwe (patrz uwagi Pokrzywnickiego). Spadek meteorytu Białystok, opierając się na opisie okoliczności, można klasyfikować jako deszcz meteorytów. [[:Category:Warto szukać|Szukać jeszcze warto]]. <br clear="all"/> === Mapy === Mapy okolic Białegostoku (nazwy Chwasłe, Chwasty, Fasty, Kwaśle) <gallery caption="" widths="240px" heights="240px" perrow="3"> File:Bialystok_(Reymanns_Special-Karte_R1_Bialystok).jpg|Fragment arkusza R1 ''Bialystok'' mapy Reymanna (źródło: Archiwum Map WIG) File:Bialystok_(Kolberg_1827_Augustow).jpg|Mapa Królestwa Polskiego z&nbsp;1827 roku (fragment) (źródło: Kolberg&nbsp;J., 1827, ''Mappa Królestwa Polskiego'') File:Bialystok_(Chrzanowski_XX_S17_Bialystok).jpg|Mapa Polski z 1859 roku (fragment) (źródło: Chrzanowski&nbsp;1859) File:Bialystok_(P36_S36_BIALYSTOK).jpg|Fragment arkusza P36 S36 mapy z&nbsp;1933&nbsp;r. (źródło:&nbsp;Archiwum Map&nbsp;WIG) </gallery> <br clear="all"/> == [[Bialystok (Białystok)/Galerie]] == Miejsce spadku meteorytu Białystok – wieś Fasty i okolica (stan: ''koniec października 2011 r.''; fot. {{Txt2Img|Białystok_(Wadi).jpg|Wadi}} & {{Txt2Img|Białystok_(Woreczko).jpg|Jan Woreczko}}) <gallery caption="" widths="240px" heights="170px" perrow="3"> File:Białystok_(widok_w_kierunku_Fastów).jpg|Widok znad rzeki Biała w&nbsp;kierunku wsi Fasty File:Białystok_(widok_w_kierunku_Knyszyna).jpg|Widok znad rzeki Biała w&nbsp;kierunku Knyszyna File:Białystok_(widok_w_kierunku_rzeki_Supraśl).jpg|Widok znad rzeki Biała w&nbsp;kierunku rzeki Supraśl File:Białystok_(Fasty_współcześnie).jpg|Wieś Fasty File:Białystok_(kościół_w_Knyszynie).jpg|Zabytkowy kościół w&nbsp;Knyszynie </gallery> Zobacz więcej → [[Bialystok (Białystok)/Galerie]]. Fragmenty meteorytu w zbiorach muzealnych <gallery caption="" widths="240px" heights="240px" perrow="3"> File:Białystok_(PAN_MZ).jpg|Fiolka<ref name="BFiolka"></ref> z fragmentami meteorytu Białystok o&nbsp;wadze 3,7&nbsp;g ze zbiorów [[PAN Muzeum Ziemi w Warszawie|Muzeum Ziemi w&nbsp;Warszawie]] (fot.&nbsp;Jan&nbsp;Woreczko) File:Bialystok_(Hanczke_1995).jpg|Fragment meteorytu (największy okruch 10×8×8&nbsp;mm) ze zbiorów [[PAN Muzeum Ziemi w Warszawie|Muzeum Ziemi w&nbsp;Warszawie]] File:Bialystok_(PAN_MZ)-2016-2.jpg|Pudełko<ref name="BFiolka"></ref> z fragmentami meteorytu Białystok ze zbiorów [[PAN Muzeum Ziemi w Warszawie]] (fot.&nbsp;Jan&nbsp;Woreczko) File:Bialystok_(NHM_Berlin)_PG1.jpg|Fragment ze zbiorów [[:Szablon:BerlinMNHU|Muzeum Historii Naturalnej w&nbsp;Berlinie]] (''Museum für Naturkunde Berlin'')<ref name="Accretion Desk"></ref> (fot. Piotr Górski) File:Bialystok_(NHM_Berlin)_PG2.jpg|Fragment ze zbiorów [[:Szablon:BerlinMNHU|Muzeum Historii Naturalnej w&nbsp;Berlinie]] (''Museum für Naturkunde Berlin'') (fot. Piotr Górski) File:Bialystok_(MMHH_Hamburg).jpg|Fragment meteorytu o&nbsp;wadze 0,45&nbsp;g ze zbiorów [[:Szablon:HamburgMMHH|Muzeum Mineralogicznego Uniwersytetu w&nbsp;Hamburgu]] File:Bialystok_(University_of_Tartu).jpg|Fragment 81,4&nbsp;g ze skorupą ze zbiorów [[:Szablon:TartuUniv|Uniwersytetu w&nbsp;Tartu]] (źródło: Geoscience collections of Estonia; '''w&nbsp;kolekcji zdjęcia te były wcześniej [[Bialystok (Białystok)/Galerie|błędnie przypisane]] do meteorytu [[Dolgovoli]]''') File:Bialystok_(NHM_Vienna).jpg|Fragment (59,41&nbsp;g) ze zbiorów [[:Szablon:ViennaNHM|Muzeum Historii Naturalnej w&nbsp;Wiedniu]] (''Natural History Museum Vienna'') (fot. AustroMet) File:Bialystok_(АН_СССР).jpg|Fragment ze skorupą o&nbsp;wadze 88,5&nbsp;g ze zbiorów [[Szablon:MoscowVernadskyIG|Vernadsky Institute of Geochemistry and Analytical Chemistry of Russian Academу of Sciences]] (fot.&nbsp;Andrzej Kotowiecki) File:Bialystok_(GDU_Greifswald).jpg|Obraz z&nbsp;płytki cienkiej (pole 1,5&nbsp;mm, nikole skrzyżowane); płytka z&nbsp;kolekcji [[Szablon:GreifswaldGDU|muzeum uniwersytetu w&nbsp;Greifswaldzie]] (pierwotnie z&nbsp;kolekcji [[Bibliografia/Cohen Emil Wilhelm|Emila Cohena]])(Henning&nbsp;2009) </gallery> Fragment meteorytu Białystok w kolekcji Tomasza Jakubowskiego (fot. Tomasz Jakubowski) <gallery caption="" widths="240px" heights="240px" perrow="3"> File:Bialystok_(Jakubowski_Coll).jpg|Fragment ~0,2&nbsp;g oraz etykiety<ref>na etykietach nazwy '''Bialystock''' i '''Koasta'''</ref> kolekcji William S. Vaux Collection, Academy of Natural Sciences of Philadelphia<ref>'''William Sansom Vaux''' (1811-1882) – amerykański kolekcjoner minerałów i&nbsp;meteorytów; [http://labels.sv-meteorites.com/PersonMuseum?mode=person&id=125 Meteorite Labels and Biographies Archive] ([https://mineralogicalrecord.com/biographies_labels/vauxwilliam-s/ MinRec]); brak jego kolekcji w&nbsp;katalogu Wülfinga (1897)</ref> File:Bialystok_(Jakubowski_Coll)_closeup.jpg|Powiększenie fragmentu </gallery> <br clear="all"/> == [[Bibliografia]] == {{Bibliografia (Białystok)}} {{Koblitz References |1=A shower of stones fell, of which four of total weight 4kg, were found, the largest weighing about 2kg, Ann. Chim. Phys., 1828, 39, p.421, A.Göbel, Bull. Acad. Sci. St.-Pétersbourg, 1867, 11, p.270, M.H.Hey, Cat. Met., 1966, p.53. Figured, M.B.Duke and L.T.Silver, GCA, 1967, 31, p.1637. Listed as an eucrite, B.Mason, GCA, 1967, 31, p.107, but as an howardite, B.Mason, Smithson. Contrib. Earth Sci., 1975, (14), p.71. Noble gas data, ages, D.Heymann et al., GCA, 1968, 32, p.1241. Volatile and siderophile trace element abundances, J.C.Laul et al., GCA, 1972, 36, p.329. Bulk chemical and mineral analysis, olivine, Fa71-73, pyroxene, Fs25-62, B.Mason et al., Smithson. Contrib. Earth Sci., 1979, (22), p.27. Study of texture and composition of mineral inclusions within clasts, G.E.Harlow and J.S.Delaney, LPSC, 1981, 12, p.392 (abs.). Composition of glassy clasts, J.S.Delaney, Meteoritics, 1982, 17, p.204 (abs.). Classification as a polymict eucrite, J.S.Delaney et al., Meteoritics, 1983, 18, p.103. Modal composition, J.S.Delaney et al., J. Geophys. Res., 1984, 89 (suppl.), p.C251. Composition, mode and grain-size of lithic clasts, K.Metzler and D.Stöffler, LPSC, 1987, 18, p.641 (abs.).}} {{Przypisy}} == Zobacz również == * oryginalna relacja Jana Wolskiego: ** [[Bialystok (Białystok)/Dziennik Wileński, t. II, 1827]] ** [[Bialystok (Białystok)/Wiadomości Muzeum Ziemi, 1939]] * [[Bialystok (Białystok)/Galerie]] * kolekcja [[PAN Muzeum Ziemi w Warszawie]] * meteoryt [[Dolgovoli]] * [[Wystawa (Amélie Bouvier)]] * [[Dawne jednostki miar i wag]] == Linki zewnętrzne == * '''Meteoritical Bulletin Database ([http://www.lpi.usra.edu/meteor/metbull.php MBD])''' – meteoryt [http://www.lpi.usra.edu/meteor/metbull.php?code=5042 Bialystok] * '''Encyclopedia of Meteorites ([http://www.encyclopedia-of-meteorites.com/ EoM])''' – meteoryt [http://www.encyclopedia-of-meteorites.com/meteorite.aspx?id=5042 Bialystok] * {{KievNMNH}} * {{BudapestNHM}} * {{MoscowAcadSci}} * {{TartuUniv}} * {{ViennaNHM}} * {{BerlinMNHU}} * {{StockholmNRM}} * Meteoryt Białystok w kolekcjach polskich – {{Link-PTMet|v=old|l=kat-mka-how.htm#bialystok |text=katalog PTMet}} {{SeparatorBull}} [http://www.woreczko.pl/meteorites/news/Bialystok.htm Wadi & Jan Woreczko Collection] * Polski Serwis Meteorytów – meteoryt {{Link-PTMet|v=psm|l=defbia.htm |text=Białystok}} * woreczko.pl – [http://www.woreczko.pl/meteorites/features/Minerals/Silicates.htm Krzemiany (''Silicates'')] * Wikipedia – [http://pl.wikipedia.org/wiki/Bacieczki Bacieczki] {{SeparatorBull}} [http://pl.wikipedia.org/wiki/Knyszyn Knyszyn] {{SeparatorBull}} [http://pl.wikipedia.org/wiki/Białystok_(meteoryt) meteoryt Białystok] {{SeparatorBull}} [http://pl.wikipedia.org/wiki/Muzeum_Przemysłu_i_Rolnictwa_w_Warszawie Muzeum Przemysłu i&nbsp;Rolnictwa w&nbsp;Warszawie] * Wikipedia – [http://pl.wikipedia.org/wiki/Towarzystwo_Warszawskie_Przyjaciół_Nauk Towarzystwo Warszawskie Przyjaciół Nauk] * Portal '''Meteorite Times Magazine''' – '''The Accretion Desk''': Horejsi Martin, [http://www.meteorite-times.com/Back_Links/2005/November/Accretion_Desk.htm Personal Parameters: Setting Limits to Increase Purpose] * Przeliczanie dat w kalendarzach juliańskim i gregoriańskim – [http://5ko.free.fr/en/jul.php?y=1827 Old/New calendar style] {{Co jeszcze na stronę}} * mapa z nazwami miejscowości * Buchner Ok! * Bieliński Józef, (1899-1900) [[Category:MetBullDatabase]] [[Category:Meteoryty polskie]] [[Category:Obserwowane spadki]] [[Category:Warto szukać]]

Wróć do strony Bialystok (Białystok).