(Unless otherwise stated, the copyright of the materials included belong to Jan Woreczko & Wadi.)
Pillistfer
Z Wiki.Meteoritica.pl
| Linia 20: | Linia 20: | ||
Po detonacjach spadł deszcz kamieni (relacje mówią o ośmiu spadłych kamieniach). Znaleziono cztery okazy: w Aukoma (14 kg), w Kurla (7,5 kg), w Wahhe (1,5 kg) i w Sawiauk (0,25 kg). Okaz, który spadł w Kurla przebił dach budynku gospodarczego. Spadł na dach stodoły, połamał dachówki i belki stropu, następnie zarył się w ziemi (klepisku) (wg terminologii kolekcjonerskiej, jest to tzw. [[:Category:Hammer|''hammer'']]). Znajduje się on w zbiorach uniwersytetu w Tartu.<ref name="Kurla">wg Koblitza okaz z Kurla znajduje się w Tallinnie</ref> | Po detonacjach spadł deszcz kamieni (relacje mówią o ośmiu spadłych kamieniach). Znaleziono cztery okazy: w Aukoma (14 kg), w Kurla (7,5 kg), w Wahhe (1,5 kg) i w Sawiauk (0,25 kg). Okaz, który spadł w Kurla przebił dach budynku gospodarczego. Spadł na dach stodoły, połamał dachówki i belki stropu, następnie zarył się w ziemi (klepisku) (wg terminologii kolekcjonerskiej, jest to tzw. [[:Category:Hammer|''hammer'']]). Znajduje się on w zbiorach uniwersytetu w Tartu.<ref name="Kurla">wg Koblitza okaz z Kurla znajduje się w Tallinnie</ref> | ||
| + | |||
| + | |||
| + | Jedną z pierwszych informacji o spadku była publikacja Rose (1863). W artykule swym opisał również spadek meteorytu [[Buschhof]]. | ||
| + | |||
| + | Okoliczności towarzyszące spadkowi: | ||
| + | {{AQuote-begin | max-width = 800px}} | ||
| + | {{Wielokropek}} Der zweite Fall ist noch interessanter und grossartiger. Er ereignete sich am 8. Aug. d. J. Mittags 12½ Uhr beim Pastorat Pillistfer im {{sparse-b}}Fellin{{sparse-e}}'schen Kreise Nord-Livlands an folgende acht in einer Richtung von ungefähr NNW. nach SSO. auf einander folgenden Punkten, deren äusserste in gerader Richtung 11 bis 12 Werst von einander entfernt sind: Kurla-Krug, Heuschlag des Aukoma-Gesindes, Budstube Pöllenikko, Gesinde Takki, Hofsfeld des Gutes Wolmarshof (2 Steine), Dorf Unnakfer. Die beiden erstgenannten Punkte gehören zum Gute Cabbal, die übrigen zu Wolmarshof. Drei der gefallenen Steine sind bisher gefunden, der Aukoma-Stein, der Kurla-Stein und der Wahhe-Stein; man hat aber Hoffnung noch mehrere zu finden. Der fall ereignete sich bei unfreundlichem Wetter, NNW.-Wind und einer Temperatur von 8° bis 10° R.<ref>chodzi o używaną wówczas skalę Réaumura; temperatura zamarzania wody wynosi 0 stopni Réaumura, a 1°C = 0,8°R; Wikipedia - [http://pl.wikipedia.org/wiki/Skala_Réaumura Skala Réaumura]</ref>; ebenfalls mit einer Detonation, die mehr oder weniger stark in einem Umkreise von ungefähr 17 Werst im Halbmesser gehört wurde; eine Feuererscheinung wurde wie bei dem vorigen nicht wahrgenommen. | ||
| + | {{Wielokropek}} | ||
| + | {{AQuote-end}} | ||
| + | |||
| + | Spadek miał miejsce przy niepogodzie i niskiej, jak na sierpień, temperaturze oraz wietrze z kierunku NNW. Detonacje były słyszane w promieniu 17 wiorst (około 18 km). | ||
| + | |||
| + | Spadek okazów obserwowano w miejscach leżących na kierunku NNW-SSE odległych od siebie maksymalnie 11-12 wiorst. Zaobserwowano spadek wielu kamieni w punktach: Kurla, Aukoma, Pöllenikko, Takki, Wolmarshof (2 kamienie), Unnakfer. Znaleziono (w czasie, gdy Rose pisał swoją relację) tylko trzy okazy w: Kurla, Aukoma i Wahhe. | ||
| Linia 90: | Linia 103: | ||
* {{Koblitz MetBase}} | * {{Koblitz MetBase}} | ||
| - | * | + | * Rose Gustav, (1863), '''Ueber zwei neue Meteoritenfälle.''' ''Annalen der Physik'', 120, Bd. 196, 1863, s. 619-623<ref>zawiera opis spadku meteorytów [[Buschhof]] i [[Pillistfer]]</ref>. Plik {{Djvu|Rose_1863_(AnP_120_196).djvu|DjVu}}. |
| - | * | + | * +Tiirmaa Reet, (1994), '''Kolekcja meteorytów Instytutu Geologicznego Estońskiej Akademii Nauk.''' ''Meteoryt'', 1, 1994, s. 6-10 (tłum. Michał Kosmulski). Plik [http://meteoryt.info/meteoryt194.pdf PDF]. |
{{Koblitz References | {{Koblitz References | ||
Wersja z 21:58, 9 sie 2013
Znaleziono POŁOWĘ spadłych okazów
| Pillistfer → | |
| 280px
Okaz, który spadł w Aukoma (14 kg, masa główna) (źródło: Grewingk 1864)
| |
| Spadek | |
| Lokalizacja | Estonia |
| Położenie[1] | 58°40'N, 25°44'E |
| Data | 8 sierpnia 1863 roku, 12:30 (sobota) |
| Charakterystyka | |
| Typ | chondryt enstatytowy, EL6 |
| Masa | 23,25 kg |
| Liczba okazów | znaleziono 4 okazy (deszcz meteorytów?) |
| Meteoritical Bulletin Database | |
| Synonimy → | |
| w NHM Cat: Aukoma, Kurla, Pilistvere, Pillistvere, Sawiauk, Wahhe; po rosyjsku: Пилиствере | |
Spadek deszczu meteorytów w południe 8 sierpnia 1863 roku (sobota) w Estonii (chondryt enstatytowy, EL6).
Po detonacjach spadł deszcz kamieni (relacje mówią o ośmiu spadłych kamieniach). Znaleziono cztery okazy: w Aukoma (14 kg), w Kurla (7,5 kg), w Wahhe (1,5 kg) i w Sawiauk (0,25 kg). Okaz, który spadł w Kurla przebił dach budynku gospodarczego. Spadł na dach stodoły, połamał dachówki i belki stropu, następnie zarył się w ziemi (klepisku) (wg terminologii kolekcjonerskiej, jest to tzw. hammer). Znajduje się on w zbiorach uniwersytetu w Tartu.[2]
Jedną z pierwszych informacji o spadku była publikacja Rose (1863). W artykule swym opisał również spadek meteorytu Buschhof.
Okoliczności towarzyszące spadkowi:
(…) Der zweite Fall ist noch interessanter und grossartiger. Er ereignete sich am 8. Aug. d. J. Mittags 12½ Uhr beim Pastorat Pillistfer im Fellin'schen Kreise Nord-Livlands an folgende acht in einer Richtung von ungefähr NNW. nach SSO. auf einander folgenden Punkten, deren äusserste in gerader Richtung 11 bis 12 Werst von einander entfernt sind: Kurla-Krug, Heuschlag des Aukoma-Gesindes, Budstube Pöllenikko, Gesinde Takki, Hofsfeld des Gutes Wolmarshof (2 Steine), Dorf Unnakfer. Die beiden erstgenannten Punkte gehören zum Gute Cabbal, die übrigen zu Wolmarshof. Drei der gefallenen Steine sind bisher gefunden, der Aukoma-Stein, der Kurla-Stein und der Wahhe-Stein; man hat aber Hoffnung noch mehrere zu finden. Der fall ereignete sich bei unfreundlichem Wetter, NNW.-Wind und einer Temperatur von 8° bis 10° R.[3]; ebenfalls mit einer Detonation, die mehr oder weniger stark in einem Umkreise von ungefähr 17 Werst im Halbmesser gehört wurde; eine Feuererscheinung wurde wie bei dem vorigen nicht wahrgenommen. (…)
Spadek miał miejsce przy niepogodzie i niskiej, jak na sierpień, temperaturze oraz wietrze z kierunku NNW. Detonacje były słyszane w promieniu 17 wiorst (około 18 km).
Spadek okazów obserwowano w miejscach leżących na kierunku NNW-SSE odległych od siebie maksymalnie 11-12 wiorst. Zaobserwowano spadek wielu kamieni w punktach: Kurla, Aukoma, Pöllenikko, Takki, Wolmarshof (2 kamienie), Unnakfer. Znaleziono (w czasie, gdy Rose pisał swoją relację) tylko trzy okazy w: Kurla, Aukoma i Wahhe.
Pełen opis okoliczności spadku i wyniki badań meteorytu znajdują się w pracy Grewingka (Grewingk et al. 1864, s. 36-41, 57-65). Tam też znajduje się schematyczna mapa rejonu spadku. W publikacji Grewingka opisano również inne meteoryty: Nerft, Buschhof oraz jedyny w historii przypadek spadku tektytu Igast, sklasyfikowanego później jako pseudometeoryt!
Okoliczności spadku według portalu meteorite.narod.ru:
- Пилиствере
- После падения метеорита Пилиствере (ныне территория Эстонской ССР), сяучившегося 8 августа 1863 г., при котором выпало восемь камней, было найдено только четыре камня. Из них один, весом в "17 фунтов", упал на постоялый двор и попал на крышу сарая. Пробив черепицу крыши, ребро балки в накате и нижнюю крышу над свиным хлевом в сарае, он углубился в землю. Метеорит этот хранится в Тартуском университете.
Okazy i fragmenty meteorytu Pillistfer znajdują się dziś w wielu kolekcjach. Największe zbiory:
Zbiór waga okazów
(Koblitz MetBase)Tallinn, Geol. Inst. Acad. Sci. 10,6 kg m.in. okaz z Kurla 7,5 kg[2] Wiedeń, Naturhist. Mus. 1726 g Moskwa, Acad. Sci. 1216 g Londyn, Nat. Hist. Mus. 336 g
W polskich kolekcjach znajdują się tylko małe fragmenty tego meteorytu.
Lokalizacja
(P) Pilistvere, (A) Arussaare, (K) Kurla, (S) Saviaugu
* W 2018 roku Google zmieniło zasady działania apletu, mapa może wyświetlać się niepoprawnie (pomaga Ctrl+F5); więcej → Szablon:GEMap-MyWiki
Pillistfer (obecnie Pilistvere)
- Według portalu meteorite.narod.ru spadło osiem kamieni, ale odnaleziono tylko cztery!
Zaznaczone lokalizacje: Aukoma, Kurla, Arrosaar (obecnie Arussaare), Pillistfer (obecnie Pilistvere), Sawiauk (obecnie Saviaugu), Wahhe.
Współrzędne na mapie są w starym układzie odniesienia.[4]
Mapy
Galeria
Wygląd okazów znalezionych w poszczególnych lokalizacjach (źródło: Grewingk 1864)
Pillistfer Taf1 (Grewingk 1863).jpg
Okazy: (1) Aukoma - 14 kg, (2) Kurla - 7,5 kg i najmniejszy (3) Sawiauk - 0,25 kg (wszystkie rysunki w tej samej skali 1:2,5). Na planszy również (4) wygląd meteorytu Igast w skali 1:1 |
Pillistfer Taf2 (Grewingk 1863).jpg
Okazy: (1) Wahhe - rysunki w skali 1:2,5 (γ w skali naturalnej), przekrój okazu Aukoma (3) oraz plan sytuacyjny spadku okazu Kurla (2) i uszkodzenie deski (b). Na rysunku 4 meteoryt Buschhof (α) i jego przekrój (β) |
Bibliografia
- Buchner Otto, (1864), Die Meteoriten in Sammlungen. Annalen der Physik, 122, Bd. 198, 1864, s. 317-331. Plik DjVuŹródło: Wiki.Meteoritica.pl; plik PDF.
- Grewingk Constantin C.A. von, Schmidt Carl E.H., (1864), Ueber die Meteoriten-Fälle von Pillistfer, Buschhof und Igast in Liv- und Kurland (Mit zwei Tafeln und einer Karte.[5]), Archiv für die Naturkunde Liv-, Ehst- und Kurlands, Erste Serie, Dritter Band, Dorpat 1864, s. 421-556.[6][7] Plik PDF; plik DjVu.
- Koblitz Jörn, MetBase. Meteorite Data Retrieval Software, Version 7.3 (CD-ROM), Ritterhude, Germany 1994-2012. MetBase.
- Rose Gustav, (1863), Ueber zwei neue Meteoritenfälle. Annalen der Physik, 120, Bd. 196, 1863, s. 619-623[8]. Plik DjVuŹródło: Wiki.Meteoritica.pl.
- +Tiirmaa Reet, (1994), Kolekcja meteorytów Instytutu Geologicznego Estońskiej Akademii Nauk. Meteoryt, 1, 1994, s. 6-10 (tłum. Michał Kosmulski). Plik PDF.
Przypisy
Zobacz również
Linki zewnętrzne
- Meteoritical Bulletin Database (MBD) - meteoryt Pillistfer
- Encyclopedia of Meteorites (EoM) - meteoryt Pillistfer
- Wikipedia (EN) - Pilistvere
- Wikipedia (RU) - Пилиствере (метеорит)
- Vernadsky Institute of Geochemistry and Analytical Chemistry - Pillistvere ● Пилиствере (tam fotografie okazu)
- meteorite.narodu.ru - История падений и находок некоторых российских метеоритов
- Uniwersytet w Tartu, Estonia (University of Tartu, Estonia) - Tartu Ülikool, Eesti ● Geoloogia-Muuseum
- Meteoryt Pillistfer w kolekcjach polskich - katalog PTMet ● Wadi & Jan Woreczko Collection
 |
Co jeszcze na stronę? (What else to supplement?) (poszukać, uzupełnić …) |
- mapa miejscowości
- lepszej jakości reprodukcje
.jpg){kind=link}
.jpg){kind=link}
.jpg){kind=link}
.jpg){kind=link}
.jpg){kind=link}
.jpg){kind=link}