(Unless otherwise stated, the copyright of the materials included belong to Jan Woreczko & Wadi.)
Miedziana Góra
Z Wiki.Meteoritica.pl
Linia 4: | Linia 4: | ||
[[Grafika:Miedziana_Góra_(Staszic_1815)_pages.jpg|200px|thumb|Fragment o samorodkach żelaza z publikacji Staszica (1815)]] | [[Grafika:Miedziana_Góra_(Staszic_1815)_pages.jpg|200px|thumb|Fragment o samorodkach żelaza z publikacji Staszica (1815)]] | ||
- | Stanisław Staszic w swojej publikacji z 1815 roku wspomina o samorodkach żelaznych znajdowanych w pokładach rud miedzi w miejscowości | + | Stanisław Staszic w swojej publikacji z 1815 roku wspomina o samorodkach żelaznych znajdowanych w pokładach rud miedzi w miejscowości „Miedzianei gorze” koło Kielc<ref>kopalnia{{Kropek}}?</ref>. Staszic podejrzewał, że są to meteoryty, na co wskazuje powoływanie się przez niego na analogie z tzw. żelazem Pallasa – meteorytem Krasnojarsk<ref>chodzi o meteoryt żelazno-kamienny (pallasyt, PMG-an) '''[http://www.lpi.usra.edu/meteor/index.php?code=12356 Krasnojarsk]''' (zwany również ''żelazem Pallasa''), którego bryłę znaleziono w 1749 roku na Syberii</ref>. |
- | Co pisał Staszic (1815) o znajdywanych w | + | Co pisał Staszic (1815) o znajdywanych w „Miedzianei gorze” bryłach żelaza (''pisownia oryginalna''): |
{{AQuote-begin |max-width=640px}} | {{AQuote-begin |max-width=640px}} | ||
{{Wielokropek}} W Miedzianei gorze jescze jedna bywa osobliwość: trafia się w jei kopalniach kawałkami żelazo samorodne. Długo było wątpliwością uczonych, aby się w naturze znaidowało samorodne żelazo. Pallas pierwszy przy Krasnojarsku znalazł i wywiozł wielką 60 funtów<ref>zapewne chodzi o [http://pl.wikipedia.org/wiki/Systemy_miar_stosowane_na_ziemiach_polskich funt warszawski]; 60 funtów = ~24 kg</ref> ważącą bryłę takiego żelaza. Poźniei rozbior chemiczny tei bryły żelaza, przez Pallasa znalezionei, przekonał, że to jest kamień meteorologiczny do tych podobien, jakie za naszych czasow z powietrzokręgu spadły, i analizowane były. Odtond zwiększone uwagi odkrywają gdzieniegdzie podobne rodowite żelaza, i w innych Europy krajach. | {{Wielokropek}} W Miedzianei gorze jescze jedna bywa osobliwość: trafia się w jei kopalniach kawałkami żelazo samorodne. Długo było wątpliwością uczonych, aby się w naturze znaidowało samorodne żelazo. Pallas pierwszy przy Krasnojarsku znalazł i wywiozł wielką 60 funtów<ref>zapewne chodzi o [http://pl.wikipedia.org/wiki/Systemy_miar_stosowane_na_ziemiach_polskich funt warszawski]; 60 funtów = ~24 kg</ref> ważącą bryłę takiego żelaza. Poźniei rozbior chemiczny tei bryły żelaza, przez Pallasa znalezionei, przekonał, że to jest kamień meteorologiczny do tych podobien, jakie za naszych czasow z powietrzokręgu spadły, i analizowane były. Odtond zwiększone uwagi odkrywają gdzieniegdzie podobne rodowite żelaza, i w innych Europy krajach. | ||
- | Ma tę rzadką własność Miedziana gora. Wykopano z niei takiego samorodnego, ciągłego żelaza, około dwoch cetnarów<ref>w tamtych czasach wyróżniano w Polsce dwa typy [http://pl.wikipedia.org/wiki/Cetnar cetnarów]: centnar warszawski (=160 funtów) = ~64,8 kg i zapewne o ten cetnar chodzi, oraz centnar lwowski (=128 funtów) = ~51,8 kg</ref>. Z tei bryły dostała się część uczonemu Carossi<ref> | + | Ma tę rzadką własność Miedziana gora. Wykopano z niei takiego samorodnego, ciągłego żelaza, około dwoch cetnarów<ref>w tamtych czasach wyróżniano w Polsce dwa typy [http://pl.wikipedia.org/wiki/Cetnar cetnarów]: centnar warszawski (=160 funtów) = ~64,8 kg i zapewne o ten cetnar chodzi, oraz centnar lwowski (=128 funtów) = ~51,8 kg</ref>. Z tei bryły dostała się część uczonemu Carossi<ref name="Carosi">chodzi o [http://pl.wikipedia.org/wiki/Jan_Filip_Carosi Jana Filipa Carosi] – geologa, górnika i dyrektora gabinetu historii naturalnej w Rzeczypospolitej w czasie panowania J. Poniatowskiego</ref>: dotond w moim zbiorze naturalnym znaiduje się z teiże bryły kawałek. {{Wielokropek}} |
{{AQuote-end |source=}} | {{AQuote-end |source=}} | ||
Dalsze losy fragmentu za zbioru Staszica i innych brył nie są znane.<ref>Kosiński (2007)</ref> | Dalsze losy fragmentu za zbioru Staszica i innych brył nie są znane.<ref>Kosiński (2007)</ref> | ||
+ | |||
+ | Od dawien dawna w okolicach Kielc eksploatowano występujące tam liczne kruszce. <ref name="portale">portale miedziana.pl i miedzianka.pl</ref> Osoba Stanisława Staszica i Jana Filipa Carosiego<ref name="Carosi"></ref> związane są zarówno z dawnymi kopalniami w rejonie wsi Miedziana Góra, jak również z okolicami wsi Miedzianka. | ||
+ | |||
+ | <br clear="all"/> | ||
+ | |||
+ | == Lokalizacja == | ||
+ | |||
+ | {{GEFrame-begin}} | ||
+ | {{GEMap | ||
+ | | kml1 = http://wiki.meteoritica.pl/meteoritica/GoogleMaps/wiki-Poland_newIcons.kml | ||
+ | | kml2 = http://wiki.meteoritica.pl/meteoritica/GoogleMaps/wiki-Pseudometeoryty.kml | ||
+ | | kmlfit = http://wiki.meteoritica.pl/meteoritica/GoogleMaps/wiki-Miedzianka-fit.kml | ||
+ | | lat = 50.869 | ||
+ | | lon = 20.627 | ||
+ | | zoom = 15 | ||
+ | | type = map | ||
+ | }} | ||
+ | {{GEIcon-PointRed}} | ||
+ | (G) Miedziana Góra, (M) Miedzianka | ||
+ | {{GEIcon-Mountain}} | ||
+ | Miedziana Góra koło Miedzianki | ||
+ | {{GEFrame-end}} | ||
+ | |||
+ | <br clear="all"/> | ||
+ | |||
+ | == Galerie == | ||
+ | |||
+ | (fot. Wadi i Kasia) | ||
+ | <gallery caption="" widths="200px" heights="150px" perrow="3"> | ||
+ | File:Miedziana_Góra_(Miedzianka_gwarkowie).jpg|Widok na Miedzianą Górę w okolicy Miedzianki | ||
+ | File:Miedziana_Góra_(Miedzianka).jpg|Widok z Miedzianej Góry (na horyzoncie ruiny zamku w Chęcinach) | ||
+ | </gallery> | ||
+ | |||
+ | <br clear="all"/> | ||
== [[Bibliografia]] == | == [[Bibliografia]] == | ||
Linia 31: | Linia 65: | ||
== Linki zewnętrzne == | == Linki zewnętrzne == | ||
- | * [http://www.miedziana.pl Kopalnie miedzianogórskie. Historyczne i geologiczne dziedzictwo górnictwa miedzianogórskiego] | + | * Portal miedziana.pl – [http://www.miedziana.pl Kopalnie miedzianogórskie. Historyczne i geologiczne dziedzictwo górnictwa miedzianogórskiego] |
- | * [http://www.miedzianka.pl Muzeum Górnictwa Kruszcowego w Miedziance] | + | * Portal miedzianka.pl – [http://www.miedzianka.pl Muzeum Górnictwa Kruszcowego w Miedziance] |
* <del>Strona Roberta Borzęckiego – [http://www.redbor.pl/wyprawy/lokalizacje/miedziana_gora.htm Kopalnia rud miedzi „Zygmunt” w Miedzianej Górze]</del> | * <del>Strona Roberta Borzęckiego – [http://www.redbor.pl/wyprawy/lokalizacje/miedziana_gora.htm Kopalnia rud miedzi „Zygmunt” w Miedzianej Górze]</del> | ||
- | * Wikipedia – [http://pl.wikipedia.org/wiki/Jan_Filip_Carosi Jan Filip Carosi] {{SeparatorBull}} [http://pl.wikipedia.org/wiki/Miedziana_Góra_(powiat_kielecki) Miedziana Góra] | + | * Wikipedia – [http://pl.wikipedia.org/wiki/Jan_Filip_Carosi Jan Filip Carosi] {{SeparatorBull}} [http://pl.wikipedia.org/wiki/Miedziana_Góra_(powiat_kielecki) Miedziana Góra (powiat kielecki)] {{SeparatorBull}} [http://pl.wikipedia.org/wiki/Miedzianka_(góra) Miedzianka (góra)] |
* Wikipedia – [http://pl.wikipedia.org/wiki/Cetnar Cetnar] {{SeparatorBull}} [http://pl.wikipedia.org/wiki/Systemy_miar_stosowane_na_ziemiach_polskich Systemy miar stosowane na ziemiach polskich] | * Wikipedia – [http://pl.wikipedia.org/wiki/Cetnar Cetnar] {{SeparatorBull}} [http://pl.wikipedia.org/wiki/Systemy_miar_stosowane_na_ziemiach_polskich Systemy miar stosowane na ziemiach polskich] | ||
Wersja z 13:11, 12 paź 2015
Samorodki żelaza w pokładach rud miedzi
Stanisław Staszic w swojej publikacji z 1815 roku wspomina o samorodkach żelaznych znajdowanych w pokładach rud miedzi w miejscowości „Miedzianei gorze” koło Kielc[1]. Staszic podejrzewał, że są to meteoryty, na co wskazuje powoływanie się przez niego na analogie z tzw. żelazem Pallasa – meteorytem Krasnojarsk[2].
Co pisał Staszic (1815) o znajdywanych w „Miedzianei gorze” bryłach żelaza (pisownia oryginalna):
(…) W Miedzianei gorze jescze jedna bywa osobliwość: trafia się w jei kopalniach kawałkami żelazo samorodne. Długo było wątpliwością uczonych, aby się w naturze znaidowało samorodne żelazo. Pallas pierwszy przy Krasnojarsku znalazł i wywiozł wielką 60 funtów[3] ważącą bryłę takiego żelaza. Poźniei rozbior chemiczny tei bryły żelaza, przez Pallasa znalezionei, przekonał, że to jest kamień meteorologiczny do tych podobien, jakie za naszych czasow z powietrzokręgu spadły, i analizowane były. Odtond zwiększone uwagi odkrywają gdzieniegdzie podobne rodowite żelaza, i w innych Europy krajach.
Ma tę rzadką własność Miedziana gora. Wykopano z niei takiego samorodnego, ciągłego żelaza, około dwoch cetnarów[4]. Z tei bryły dostała się część uczonemu Carossi[5]: dotond w moim zbiorze naturalnym znaiduje się z teiże bryły kawałek. (…)
Dalsze losy fragmentu za zbioru Staszica i innych brył nie są znane.[6]
Od dawien dawna w okolicach Kielc eksploatowano występujące tam liczne kruszce. [7] Osoba Stanisława Staszica i Jana Filipa Carosiego[5] związane są zarówno z dawnymi kopalniami w rejonie wsi Miedziana Góra, jak również z okolicami wsi Miedzianka.
Lokalizacja
(G) Miedziana Góra, (M) Miedzianka
Miedziana Góra koło Miedzianki
* W 2018 roku Google zmieniło zasady działania apletu, mapa może wyświetlać się niepoprawnie (pomaga Ctrl+F5); więcej → Szablon:GEMap-MyWiki
Galerie
(fot. Wadi i Kasia)
Miedziana Góra (Miedzianka gwarkowie).jpg
Widok na Miedzianą Górę w okolicy Miedzianki |
Miedziana Góra (Miedzianka).jpg
Widok z Miedzianej Góry (na horyzoncie ruiny zamku w Chęcinach) |
Bibliografia
- Kosiński Janusz W., (2007), Meteoryt Miedziana Góra, materiały, III Seminarium Meteorytowe, 21-22 kwietnia, Olsztyn 2005, 2007, s. 55-58.
- Staszic Stanisław, (1815), O ziemiorodztwie Karpatów, i innych gór i równin Polski, 1815, s. 32-33. Plik PDF.
Przypisy
Zobacz również
Linki zewnętrzne
- Portal miedziana.pl – Kopalnie miedzianogórskie. Historyczne i geologiczne dziedzictwo górnictwa miedzianogórskiego
- Portal miedzianka.pl – Muzeum Górnictwa Kruszcowego w Miedziance
-
Strona Roberta Borzęckiego – Kopalnia rud miedzi „Zygmunt” w Miedzianej Górze
- Wikipedia – Jan Filip Carosi ● Miedziana Góra (powiat kielecki) ● Miedzianka (góra)
- Wikipedia – Cetnar ● Systemy miar stosowane na ziemiach polskich
- Jagiellońska Biblioteka Cyfrowa – Staszic Stanisław, O ziemiorodztwie Karpatów i innych gór i równin Polski
Co jeszcze na stronę? (What else to supplement?) (poszukać, uzupełnić …) |
- położenie kopalni