(Unless otherwise stated, the copyright of the materials included belong to Jan Woreczko & Wadi.)
Tarnobrzeg 1921
Z Wiki.Meteoritica.pl
m |
|||
(Nie pokazano 37 wersji pomiędzy niniejszymi.) | |||
Linia 1: | Linia 1: | ||
__NOTOC__ | __NOTOC__ | ||
- | == Domniemany spadek na stację kolejową == | + | {{VerifyLevel|level=1i}} |
+ | == Domniemany spadek meteorytów na stację kolejową == | ||
+ | [[Grafika:Tarnobrzeg_(Komunikat_PIM_KK).jpg|right|200px|thumb|Kopia Komunikatu PIM nr 6 Czerwiec 1921 r. (źródło: Kazimierz Kwaśny)]] | ||
+ | Doniesienie o spadku meteorytów w nocy z 27 na 28 czerwca 1921 roku na terenie dworca kolejowego w Tarnobrzegu w województwie podkarpackim. | ||
- | + | ;Opis zdarzenia wg Stenza (1936, s. 273)<ref>w powojennym wydaniu książki informacja ta już się nie ukazała</ref> | |
+ | {{AQuote-begin |max-width=640px}} | ||
+ | {{Wielokropek}} W nocy 27/28 czerwca 1921 r. zajaśniał w Tarnobrzegu meteor, którego „odłamki, spadające między osoby, oczekujące na stacji kolejowej na pociąg, powypalały dziury w ubraniu i spowodowały popłoch. Słyszano dwie silne detonacje” (komunikat P. I. M. Nr. 6)<ref>Państwowy Instytut Meteorologiczny – opisane w komunikacie P.I.M. z dnia 20.07.1921 za miesiąc czerwiec 1921 roku.</ref>. Bliższych danych o tym meteorze jednak nie posiadamy. {{Wielokropek}} | ||
+ | {{AQuote-end}} | ||
- | ; | + | Zdarzenie miało miejsce około godziny 2 w nocy<ref name="meteorytomiania">forum „meteorytomiania” – [http://jand.webd.pl/met2/viewtopic.php?f=13&t=1615&p=13723#p13723 Tarnobrzeg]</ref>. |
- | + | ||
- | + | Opisując to doniesienie Pokrzywnicki (1965) opatrzył dodatkowym komentarzem: | |
+ | :„Pomijając fantastyczne dodatki, należy przypuszczać, że zjawisko to było dużym bolidem.” | ||
- | === | + | === Współczesne poszukiwania i hipotezy === |
- | < | + | Teren, gdzie miał miejsce domniemany spadek meteorytów, był przez wielu lat penetrowany przez miłośnika meteorytów Kazimierza Kwaśnego (Kazimierz Kwaśny zmarł nagle w marcu 2015 roku). Odszukał on również stare źródła z relacjami świadków wydarzeń z 1921 roku. W wyniku prowadzonych poszukiwań Pan Kwaśny znalazł w okolicach dworca kolejowego podejrzane skały/kamienie, które mogły być spadłymi meteorytami. Zlecił i sfinansował on część badań znalezionych „meteorytów” Tarnobrzeg. Z przeprowadzonych w Polsce<ref>wyniki badań w Owocki et al. (2012)</ref> i Niemczech<ref>badania przeprowadził Andreas Pack (Universität Göttingen)</ref> analiz składu mineralnego i pierwiastkowego wynikało, iż skała ta ma bardzo nietypową budowę i nie można było z całą pewnością, na tym etapie badań, wykluczyć jej pozaziemskiego pochodzenia?<ref>informacja prywatna (''sierpień 2012 r.'')</ref> Pan Kwaśny sugerował, że może ona pochodzić z Marsa. |
- | < | + | |
- | < | + | Wstępne i bardzo intrygujące wyniki badań zaprezentowano podczas spotkania Polskiego Towarzystwa Mineralogicznego w Obrzycku w październiku 2012 roku na konferencji poświęconej m.in. meteorytom. Wyglądało na to, iż być może mamy do czynienia z drugim, po Chassigny{{MBD-record |name=Chassigny}}, europejskim meteorytem marsjańskim. Rozstrzygnąć to miały nieznane jeszcze wówczas wyniki badania stosunków izotopów tlenu<ref>informacja prywatna (''październik 2012 r.'')</ref>, które były prowadzone w laboratorium w Niemczech – czy jest to materia pozaziemska czy też ziemska ''Layered Mafic Intrusion'' (Owocki et al. 2012)? |
- | http://wiki.meteoritica.pl/meteoritica/GoogleMaps/wiki- | + | |
- | http://wiki.meteoritica.pl/meteoritica/GoogleMaps/wiki- | + | === Wyniki badań === |
- | + | ||
- | + | Tak wyniki analiz znaleziska Kazimierza Kwaśnego opisał geolog Krzysztof Owocki z PAN, który badał kamienie (Owocki et al. 2012): | |
- | + | {{BQuote-begin |max-width=640px}} | |
- | (T) Tarnobrzeg | + | Badany okaz to kumulat o wadze 2318 g znaleziony na przedmieściach Tarnobrzega. Składa się głównie z klinopiroksenu i magnetytu. Badania płytek cienkich i analizy EMPA<ref>EMPA – ''Electron Micro-Probe Analysis''</ref> wykazały, że główny składnik to diopsyd i augit (94 vol.%) z drobną fazą magnetytu (~5 vol.%). Minerały akcesoryczne to: oliwin, kaersutit, amfibole, apatyt fluorowy, ilmenit i Mg-hercynit. {{Txt2Img|Tarnobrzeg_(CaOMgMgFe).jpg|Stosunki CaO ''vs.'' Mg/(Mg+Fe)}} i {{Txt2Img|Tarnobrzeg_(MgSiAlSi).jpg|Mg/Si ''vs.'' Al/Si}}<ref>Drake et al. (2002)</ref> wskazują na podobieństwo do nakhlitów<ref>'''nakhlity (''nakhlites'')''' – jeden z typów meteorytów marsjańskich. Składają się one w 75% z diopsydu i 15% oliwinu. Podobne są do ziemskich diabazów. Nazwa wywodzi się od meteorytu '''Nakhla'''.</ref>. Również {{Txt2Img|Tarnobrzeg_(FeOMnO).jpg|stosunek FeO/MnO}} w oliwinie jest typowy dla próbek marsjańskich. {{Txt2Img|Tarnobrzeg_(REE).jpg|Sygnatura REE}}<ref name="REE">'''REE – ''Rare Earth Elements''''', pierwiastki ziem rzadkich; pierwiastki o liczbach atomowych od 57 do 71 (lantanowce). Proporcje REE w meteorytach są ważnym wskaźnikiem typu meteorytów.</ref> dla całej próbki (''bulk sample'') i dla piroksenu wykazuje duże podobieństwo do antarktycznego nakhlitu Miller Range 03346, wymagane są jednak analizy izotopów tlenu{{!oxygen isotopic|}} w celu rozstrzygnięcia pozaziemskiego pochodzenia próbki. |
- | + | ||
+ | Co ciekawe w literaturze nie znalazłem dotąd odsłonięcia tego typu skał – więc albo pochodzi ona z małego odsłonięcia nie mającego znaczenia złożowego lub też jest fragmentem znanej i eksploatowanej intruzji, gdzie okruszcowany piroksenit nie jest eksploatowany. Wszędzie w literaturze serie złożowe są gabrem ze sztokwerkami<ref>patrz → Wikipedia [http://pl.wikipedia.org/wiki/Sztokwerk Sztokwerk]</ref> magnetytu, zaś my mamy tu piroksenit (bazalny adkumulat<ref>patrz → Wikipedia [http://pl.wikipedia.org/wiki/Kumulat Kumulat]</ref>) z subhedralnymi kryształami magnetytu.<ref>Krzysztof Owocki, informacja prywatna (''październik 2012 r.'')</ref> | ||
+ | {{BQuote-end}} | ||
+ | |||
+ | Po koniec października 2012 roku znane już były wyniki badań stosunku izotopów tlenu{{!oxygen isotopic|}} w „meteorycie” Tarnobrzeg. Ich rezultat rozstrzygnął o pochodzeniu skał znalezionych w Tarnobrzegu. Niestety okazało się, że '''jest to skała ziemska''' – '''''Layered Mafic Intrusion'''''. Jest to zatem prawdopodobnie fragment skały z Finlandii (z odsłonięcia Mustavaara z Półwyspu Kolskiego) przetransportowany na teren Polski przez lądolód w okresie zlodowacenia Sanu (Mindel). | ||
+ | |||
+ | Szkoda. Wcześniejsze wyniki analiz znalezisk z Tarnobrzega wskazywały na duże ich podobieństwo do meteorytów z Marsa. | ||
+ | |||
+ | == Lokalizacja == | ||
+ | |||
+ | {{GEFrame-begin}} | ||
+ | {{GEMap | ||
+ | | htmlFileMap = wiki-Tarnobrzeg1921.htm | ||
+ | | kml1 = http://wiki.meteoritica.pl/meteoritica/GoogleMaps/wiki-Doniesienia.kml | ||
+ | | kmlfit = http://wiki.meteoritica.pl/meteoritica/GoogleMaps/wiki-Tarnobrzeg1921-fit.kml | ||
+ | | lat = 50.57 | ||
+ | | lon = 21.69 | ||
+ | | zoom = 13 | ||
+ | | type = roadmap | ||
+ | }} | ||
+ | {{GEIcon-PointRed}} | ||
+ | (T) Tarnobrzeg | ||
+ | {{GEIcon-Rail}} | ||
+ | dworzec kolejowy | ||
+ | {{GEFrame-end}} | ||
+ | Skały znalezione przez Kazimierza Kwaśnego okazały się ziemskiego pochodzenia. | ||
+ | |||
+ | Ale nadal jest prawdopodobne, że jednak w 1921 roku na dworzec w Tarnobrzegu spadły meteoryty. | ||
<br clear="all"/> | <br clear="all"/> | ||
- | + | == Galeria == | |
- | Galeria fotografii | + | Galeria fotografii znalezisk z okolic Tarnobrzega<ref name="meteorytomiania"></ref>. Znalezione skały/kamienie były badane<ref>badania prowadził Krzysztof Owocki z PAN w Warszawie na prośbę prof. Andrzeja Muszyńskiego z UAM w Poznaniu</ref> oraz było domniemanie, że są to okazy meteorytów ze spadku z 1921 roku (fot. Kazimierz Kwaśny) |
<gallery caption="" widths="200px" heights="150px" perrow="3"> | <gallery caption="" widths="200px" heights="150px" perrow="3"> | ||
- | File:Tarnobrzeg (znalezisko).jpg|Znalezisko z okolic Tarnobrzega, wg znalazcy | + | File:Tarnobrzeg (znalezisko).jpg|Znalezisko z okolic Tarnobrzega, wg znalazcy mógł to być meteoryt ze spadku w 1921 r. |
File:Tarnobrzeg (znalezisko 2).jpg|Znalezisko z okolic Tarnobrzega, domniemany meteoryt | File:Tarnobrzeg (znalezisko 2).jpg|Znalezisko z okolic Tarnobrzega, domniemany meteoryt | ||
- | File:Tarnobrzeg (znalezisko 3).jpg|Znalezisko z okolic Tarnobrzega | + | File:Tarnobrzeg (znalezisko 3).jpg|Znalezisko z okolic Tarnobrzega (szczegóły powierzchni) |
File:Tarnobrzeg (szlif).jpg|Szlif przekroju, światło odbite | File:Tarnobrzeg (szlif).jpg|Szlif przekroju, światło odbite | ||
File:Tarnobrzeg (thin slice).jpg|Obraz z płytki cienkiej, światło przechodzące, nikole skrzyżowane | File:Tarnobrzeg (thin slice).jpg|Obraz z płytki cienkiej, światło przechodzące, nikole skrzyżowane | ||
File:Tarnobrzeg (thin slice 2).jpg|Obraz z płytki cienkiej, światło przechodzące, nikole skrzyżowane | File:Tarnobrzeg (thin slice 2).jpg|Obraz z płytki cienkiej, światło przechodzące, nikole skrzyżowane | ||
</gallery> | </gallery> | ||
+ | |||
+ | |||
+ | Wyniki analiz „meteorytów” Tarnobrzeg (źródło: Owocki et al. 2012) | ||
+ | <gallery caption="" widths="200px" heights="150px" perrow="2"> | ||
+ | File:Tarnobrzeg_(REE).jpg|REE siganture<ref name="REE"></ref> (źródło: Owocki et al. 2012; zmodyfikowane) | ||
+ | File:Tarnobrzeg_(FeOMnO).jpg|Stosunek FeO/MnO (źródła: IMCA; Owocki et al. 2012; zmodyfikowane) | ||
+ | File:Tarnobrzeg_(CaOMgMgFe).jpg|Stosunek CaO ''vs.'' Mg/(Mg+Fe) (źródła: IMCA; Owocki et al. 2012; zmodyfikowane) | ||
+ | File:Tarnobrzeg_(MgSiAlSi).jpg|Stosunek Mg/Si ''vs.'' Al/Si (źródła: Drake et al. 2002; Owocki et al. 2012; zmodyfikowane) | ||
+ | </gallery> | ||
+ | |||
+ | <br clear="all"/> | ||
== [[Bibliografia]] == | == [[Bibliografia]] == | ||
- | * | + | * Drake Michael J., Righter Kevin, (2002), '''Determining the composition of the Earth''', ''Nature'', 416 (7 March), s. 39-44, 2002. Plik [http://www.astro.wisc.edu/~ewilcots/astro236/drakeandrichter.pdf PDF]; plik [http://www.nature.com/nature/journal/v416/n6876/abs/416039a.html PDF]. |
- | + | * IMCA – [http://www.imca.cc/mars/martian-meteorites.htm Martian Meteorites] | |
- | < | + | * Owocki Krzysztof, Kwaśny Kazimierz, (2012), '''Tarnobrzeg – a first European candidate for martian meteorite''', ''Mineralogia Special Papers'', vol. 40, s. 48, 2012. Plik [http://mineralogia.pl/special.html PDF]. Materiały ''19<sup>th</sup> Meeting of the Petrology Group of the Mineralogical Society of Poland, Obrzycko, 19-21<sup>th</sup> October 2012''. |
+ | |||
+ | * {{Pokrzywnicki (1965, bolidy 2)}} | ||
+ | |||
+ | * {{Stenz (1936)|page=273}} | ||
+ | |||
+ | * +WUStL (Washington University in St. Louis, Department of Earth and Planetary Sciences) – [http://meteorites.wustl.edu/metcomp/ree.htm Rare Earth Elements (REE) in Lunar Meteorites] {{SeparatorBull}} [http://meteorites.wustl.edu/goodstuff/ree-chon.htm “Rare Earth Plots” and the Concentrations of Rare Earth Elements (REE) in Chondritic Meteorites] | ||
+ | |||
+ | {{Przypisy}} | ||
== Linki zewnętrzne == | == Linki zewnętrzne == | ||
- | * | + | * Meteoritical Bulletin Database ([http://www.lpi.usra.edu/meteor/metbull.php MBD]) – meteoryty: [http://www.lpi.usra.edu/meteor/metbull.php?code=5331 Chassigny] {{SeparatorBull}} [http://www.lpi.usra.edu/meteor/metbull.php?code=16898 Nakhla] |
- | * | + | * Meteoritical Bulletin Database ([http://www.lpi.usra.edu/meteor/metbull.php MBD]) – meteoryt [http://www.lpi.usra.edu/meteor/metbull.php?code=16651 Miller Range 03346 (MIL 03346)] |
+ | |||
+ | * forum '''„meteorytomania”''' – posty Kazimierza Kwaśnego: [http://jand.webd.pl/met2/viewtopic.php?f=13&t=1615&p=13723#p13723 Tarnobrzeg] oraz [http://jand.webd.pl/met2/viewtopic.php?f=30&t=1616 Stenz] | ||
+ | |||
+ | * Wikipedia – [http://pl.wikipedia.org/wiki/Diabaz Diabaz] {{SeparatorBull}} [http://pl.wikipedia.org/wiki/Kumulat Kumulat] {{SeparatorBull}} [http://pl.wikipedia.org/wiki/Metale_ziem_rzadkich Pierwiastki ziem rzadkich] {{SeparatorBull}} [http://pl.wikipedia.org/wiki/Sztokwerk Sztokwerk] {{SeparatorBull}} [http://pl.wikipedia.org/wiki/Zlodowacenie_krakowskie Zlodowacenie południowopolskie] | ||
+ | * Wikipedia (minerały) (EN) – [http://en.wikipedia.org/wiki/Fluorapatite Fluorapatite] {{SeparatorBull}} [http://en.wikipedia.org/wiki/Hercynite Hercynite] {{SeparatorBull}} [http://en.wikipedia.org/wiki/Ilmenite Ilmenite] {{SeparatorBull}} [http://en.wikipedia.org/wiki/Kaersutite Kaersutite] | ||
+ | |||
+ | * {{Czajka MSMK}} | ||
+ | |||
+ | |||
+ | {{Co jeszcze na stronę}} | ||
+ | |||
+ | * wyniki analiz chemicznych i mineralogicznych, obrazy TS i BSE | ||
[[Category:Doniesienia]] | [[Category:Doniesienia]] | ||
+ | [[Category:Warto szukać]] |
Aktualna wersja na dzień 19:40, 22 maj 2022
Domniemany spadek meteorytów na stację kolejową
Doniesienie o spadku meteorytów w nocy z 27 na 28 czerwca 1921 roku na terenie dworca kolejowego w Tarnobrzegu w województwie podkarpackim.
- Opis zdarzenia wg Stenza (1936, s. 273)[1]
(…) W nocy 27/28 czerwca 1921 r. zajaśniał w Tarnobrzegu meteor, którego „odłamki, spadające między osoby, oczekujące na stacji kolejowej na pociąg, powypalały dziury w ubraniu i spowodowały popłoch. Słyszano dwie silne detonacje” (komunikat P. I. M. Nr. 6)[2]. Bliższych danych o tym meteorze jednak nie posiadamy. (…)
Zdarzenie miało miejsce około godziny 2 w nocy[3].
Opisując to doniesienie Pokrzywnicki (1965) opatrzył dodatkowym komentarzem:
- „Pomijając fantastyczne dodatki, należy przypuszczać, że zjawisko to było dużym bolidem.”
Współczesne poszukiwania i hipotezy
Teren, gdzie miał miejsce domniemany spadek meteorytów, był przez wielu lat penetrowany przez miłośnika meteorytów Kazimierza Kwaśnego (Kazimierz Kwaśny zmarł nagle w marcu 2015 roku). Odszukał on również stare źródła z relacjami świadków wydarzeń z 1921 roku. W wyniku prowadzonych poszukiwań Pan Kwaśny znalazł w okolicach dworca kolejowego podejrzane skały/kamienie, które mogły być spadłymi meteorytami. Zlecił i sfinansował on część badań znalezionych „meteorytów” Tarnobrzeg. Z przeprowadzonych w Polsce[4] i Niemczech[5] analiz składu mineralnego i pierwiastkowego wynikało, iż skała ta ma bardzo nietypową budowę i nie można było z całą pewnością, na tym etapie badań, wykluczyć jej pozaziemskiego pochodzenia?[6] Pan Kwaśny sugerował, że może ona pochodzić z Marsa.
Wstępne i bardzo intrygujące wyniki badań zaprezentowano podczas spotkania Polskiego Towarzystwa Mineralogicznego w Obrzycku w październiku 2012 roku na konferencji poświęconej m.in. meteorytom. Wyglądało na to, iż być może mamy do czynienia z drugim, po Chassigny[7], europejskim meteorytem marsjańskim. Rozstrzygnąć to miały nieznane jeszcze wówczas wyniki badania stosunków izotopów tlenu[8], które były prowadzone w laboratorium w Niemczech – czy jest to materia pozaziemska czy też ziemska Layered Mafic Intrusion (Owocki et al. 2012)?
Wyniki badań
Tak wyniki analiz znaleziska Kazimierza Kwaśnego opisał geolog Krzysztof Owocki z PAN, który badał kamienie (Owocki et al. 2012):
Badany okaz to kumulat o wadze 2318 g znaleziony na przedmieściach Tarnobrzega. Składa się głównie z klinopiroksenu i magnetytu. Badania płytek cienkich i analizy EMPA[9] wykazały, że główny składnik to diopsyd i augit (94 vol.%) z drobną fazą magnetytu (~5 vol.%). Minerały akcesoryczne to: oliwin, kaersutit, amfibole, apatyt fluorowy, ilmenit i Mg-hercynit. Stosunki CaO vs. Mg/(Mg+Fe) i Mg/Si vs. Al/Si[10] wskazują na podobieństwo do nakhlitów[11]. Również stosunek FeO/MnO w oliwinie jest typowy dla próbek marsjańskich. Sygnatura REE[12] dla całej próbki (bulk sample) i dla piroksenu wykazuje duże podobieństwo do antarktycznego nakhlitu Miller Range 03346, wymagane są jednak analizy izotopów tlenu[13] w celu rozstrzygnięcia pozaziemskiego pochodzenia próbki.
Co ciekawe w literaturze nie znalazłem dotąd odsłonięcia tego typu skał – więc albo pochodzi ona z małego odsłonięcia nie mającego znaczenia złożowego lub też jest fragmentem znanej i eksploatowanej intruzji, gdzie okruszcowany piroksenit nie jest eksploatowany. Wszędzie w literaturze serie złożowe są gabrem ze sztokwerkami[14] magnetytu, zaś my mamy tu piroksenit (bazalny adkumulat[15]) z subhedralnymi kryształami magnetytu.[16]
Po koniec października 2012 roku znane już były wyniki badań stosunku izotopów tlenu[13] w „meteorycie” Tarnobrzeg. Ich rezultat rozstrzygnął o pochodzeniu skał znalezionych w Tarnobrzegu. Niestety okazało się, że jest to skała ziemska – Layered Mafic Intrusion. Jest to zatem prawdopodobnie fragment skały z Finlandii (z odsłonięcia Mustavaara z Półwyspu Kolskiego) przetransportowany na teren Polski przez lądolód w okresie zlodowacenia Sanu (Mindel).
Szkoda. Wcześniejsze wyniki analiz znalezisk z Tarnobrzega wskazywały na duże ich podobieństwo do meteorytów z Marsa.
Lokalizacja
(T) Tarnobrzeg
dworzec kolejowy
* W 2018 roku Google zmieniło zasady działania apletu, mapa może wyświetlać się niepoprawnie (pomaga Ctrl+F5); więcej → Szablon:GEMap-MyWiki
Skały znalezione przez Kazimierza Kwaśnego okazały się ziemskiego pochodzenia.
Ale nadal jest prawdopodobne, że jednak w 1921 roku na dworzec w Tarnobrzegu spadły meteoryty.
Galeria
Galeria fotografii znalezisk z okolic Tarnobrzega[3]. Znalezione skały/kamienie były badane[17] oraz było domniemanie, że są to okazy meteorytów ze spadku z 1921 roku (fot. Kazimierz Kwaśny)
Wyniki analiz „meteorytów” Tarnobrzeg (źródło: Owocki et al. 2012)
REE siganture[12] (źródło: Owocki et al. 2012; zmodyfikowane) |
|
Bibliografia
- Drake Michael J., Righter Kevin, (2002), Determining the composition of the Earth, Nature, 416 (7 March), s. 39-44, 2002. Plik PDF; plik PDF.
- IMCA – Martian Meteorites
- Owocki Krzysztof, Kwaśny Kazimierz, (2012), Tarnobrzeg – a first European candidate for martian meteorite, Mineralogia Special Papers, vol. 40, s. 48, 2012. Plik PDF. Materiały 19th Meeting of the Petrology Group of the Mineralogical Society of Poland, Obrzycko, 19-21th October 2012.
- Pokrzywnicki Jerzy, (1965), O bolidach obserwowanych nad Polską – II, Acta Geophys. Polon., vol. XIII, nr 3, 1965, s. 207-215.[18] Plik DjVuŹródło: Wiki.Meteoritica.pl.
- Stenz Edward[19], (1936), Ziemia. Fizyka globu, mórz i atmosfery, Wydana nakładem „Mathesis Polskiej”, w serii Z dziedziny nauki i techniki, tom XI, 1936, s. 268-282, (s. 273).
- +WUStL (Washington University in St. Louis, Department of Earth and Planetary Sciences) – Rare Earth Elements (REE) in Lunar Meteorites ● “Rare Earth Plots” and the Concentrations of Rare Earth Elements (REE) in Chondritic Meteorites
Przypisy
Linki zewnętrzne
- Meteoritical Bulletin Database (MBD) – meteoryty: Chassigny ● Nakhla
- Meteoritical Bulletin Database (MBD) – meteoryt Miller Range 03346 (MIL 03346)
- forum „meteorytomania” – posty Kazimierza Kwaśnego: Tarnobrzeg oraz Stenz
- Wikipedia – Diabaz ● Kumulat ● Pierwiastki ziem rzadkich ● Sztokwerk ● Zlodowacenie południowopolskie
- Wikipedia (minerały) (EN) – Fluorapatite ● Hercynite ● Ilmenite ● Kaersutite
- MSMK – Czajka Wiesław, Mapa Spadków Materii Kosmicznej na obszar Polski (
astroblemy.pl/MSMK; Internet Archive, Wayback Machine – http://astroblemy.pl/)
Co jeszcze na stronę? (What else to supplement?) (poszukać, uzupełnić …) |
- wyniki analiz chemicznych i mineralogicznych, obrazy TS i BSE