PayPal-donate (Wiki).png
O ile nie zaznaczono inaczej, prawa autorskie zamieszczonych materiałów należą do Jana Woreczko & Wadi.

(Unless otherwise stated, the copyright of the materials included belong to Jan Woreczko & Wadi.)

Baszkówka

Z Wiki.Meteoritica.pl

(Różnice między wersjami)
(→Najpiękniejszy polski meteoryt)
Linia 1: Linia 1:
-
__NOTOC__
 
== Najpiękniejszy polski meteoryt ==
== Najpiękniejszy polski meteoryt ==
{{InfoboxMeteorite
{{InfoboxMeteorite
Linia 24: Linia 23:
<br clear="all"/>
<br clear="all"/>
-
 
+
__TOC__
=== Okoliczności spadku ===
=== Okoliczności spadku ===

Wersja z 01:42, 5 mar 2011

Najpiękniejszy polski meteoryt

Baszkówka →
Baszkówka.jpg
Spadek
Lokalizacja wieś Baszkówka koło Gostkowa na południe od Warszawy, Polska
Położenie[1] 52°01,98'N, 20°55,91'E
Data 25 sierpnia 1994 r., 15:50
Uwagi meteoryt orientowany
Charakterystyka
Typ chondryt zwyczajny, L5
Masa ~15,5 kg
Liczba okazów jeden okaz
Meteoritical Bulletin Database

Spadek meteorytu miał miejsce w upalne popołudnie około godziny 16, 25 sierpnia 1994 roku we wsi Baszkówka koło Gostkowa, 23 kilometry na południe (SSW) od centrum Warszawy. Świadkami spadku byli okoliczni mieszkańcy (najbliżej w odległości 250 m znajdowała się Halina Grodzka). Zdarzenie miało miejsce przy bezchmurnej pogodzie, meteoryt spadał pionowo z "małej chmurki" czemu towarzyszył charakterystyczny hałas "lecącego śmigłowca". Meteoryt Baszkówka jest pieknym przykładem meteorytu orientowanego, który podczas przelotu przez atmosferę nie koziołkował i nie wirował. Pod wpływem tarcia na jego przedniej powierzchni (zgodnej z kierunkiem lotu) uformowały się charakterystyczne, głębokie, promieniście rozchodzące się regmaglipty, pokryta jest ona szarą gładką skorupą. Tylna strona meteorytu jest matowa, bardziej czarna, porowata i bez regmagliptów. Okaz miał naturalne małe ubytki na powierzchni i ważył 15,5 kg.

Baszkówka jest chondrytem zwyczajnym typu L5. Pomimo wysokiego stopnia przeobrażenia metamorficznego (typ petrograficzny 5) doskonale widać w nim chondry, srebrzyste ziarenka metalicznego żelaza i złotawe fragmenty troilitu. Wykazuje on też dużą porowatość i jest pod wzgledem budowy bardzo podobny do meteorytu Mount Tazerzait, który spadł również w sierpniu i być może oba meteoryty pochodzą z tego samego 'strumienia' meteoroidów[2].


Meteoryt pierwsi badali Marian Stępniewski i Jerzy Borucki[3] z Państwowego Instytutu Geologicznego w Warszawie, do którego trafił dopiero po pół roku od spadku!

Meteoryt Baszkówka znajduje się dziś w zbiorach Państwowego Instytutu Geologicznego przy ulicy Rakowieckiej 4 w Warszawie.


Spis treści

Okoliczności spadku

Na podstawie Stępniewskiego (1998)[3]

Meteoryt spadł we wczesnych godzinach popołudniowych, około godziny 15:50, 25 sierpnia 1994 roku w pobliżu małej wioski Baszkówka (51°01'48"N, 20°55'38"E) położonej około 23 km na południe od centrum Warszawy. Meteoryt Baszkówka jest prawdopodobnie pojedynczym spadkiem. Pomimo podjęcia dalszych poszukiwań nie znaleziono innych okazów.

Miejsce spadku i lokalizacja świadków zdarzenia (wg Stępniewskiego 1998)

Podczas upadku w pobliżu jego miejsca (impact spot) w odległości nie większej niż 1000 metrów znajdowało się pięć osób (świadków). Najbliżej punktu spadku znajdowała się Halina Grodzka (2) (około 250 m). Pan Krzysztof Grodzki (1) i Aleksandra Baszkiewicz (3) znajdowali się przy swoich domach przy ulicy Wierzbowej w odległości około 350 m. Natomiast dwoje pozostałych świadków, Hanna Grodzka (4) i Maria Strzałkowska (5) znajdowały się dalej, odpowiednio w odległości 600 i 800 metrów (patrz plan sytuacyjny obok). Żadne z nich nie zaobserwowało jakiś zjawisk optycznych towarzyszących spadkowi (nikt nie widział spadającego meteorytu), ale przez kilka sekund świadkowie słyszeli hałas przypominający wg ich relacji "jakby helikopter leciał na niskiej wysokości" zakończony dźwiękiem "klapsa" (pan Grodzki pracował kiedyś na lotnisku). Kierunek spadku był prawdopodobnie pionowy, gdyż żaden ze świadków nie słyszał poziomego przemieszczania się źródła dźwięku. Halina Grodzka słysząc hałas obejżała się i spostrzegła "ruch ziemi" i mały tuman kurzu nad miejscem domniemanego spadku około 200 metrów od niej. Następnie Krzysztof Grodzki na podstawie wskazówek Haliny Grodzkiej w kilka minut dotarł na owalne płaskie miejsce, słabo widoczne w świeżo zaoranej ziemi, gdzie gleba była zruszona na obszarze o średnicy około 2 metrów. Według relacji świadków miejsce to sprawiało wrażenie jakby "wirowała ziemia". W środku zruszonej gleby widać było otwór w kształcie lejka, gdzie po krótkiej chwili kopania na głębokości 25 cm, Pan Grodzki wykopał jeszcze lekko ciepły kamień. Przeniósł on meteoryt do swojego garażu, gdzie umył go wodą z kranu i pozostawił na mokrej podłodze, gdzie przeleżał przez pół roku. Dlatego okaz meteorytu Baszkówka ma małe rdzawe plamy utlenionego żelaza w miejscach, gdzie skorupa obtopieniowa jest lekko odłupana (istniejące fragmenty skorupy zostały odłupane w wyniku spadku meteorytu). Niewątpliwe zanieczyszczenie pyłem i związkami organicznymi ograniczyło późniejszą część badań, a długi okres pomiędzy spadkiem i przekazaniam do badań nie pozwolił na badania krótkożyciowych izotopów. Pomimo tak niefortunnym okolicznością meteoryt pozostał w stanie nienaruszonym - tak jak spadł. Okaz ma małe naturalne uszkodzenia skorupy, co wynika z prawdopodobnie małej prędkości spadku oraz z absorpcji uderzenia przez świeżo zaoraną glebę.

Kształt meteorytu wskazuje na jego stałą pozycję podczas przelotu przez atmosferę, również ułożenie i kształt regmagliptów pozwala zaklasyfikować meteoryt Baszkówka jako 'meteoryt orientowany'. Pod wpływem działania powietrza przybrał on charakterystyczny kształt silnie spłaszczonego stożka. Jego przednia strona (strona w kierunku lotu) pokryta jest głębokimi regmagliptami (wyżłobieniami) rozchodzącymi się promieniście od szczytu. Tylna strona bardziej płaska, pokryta jest matowo czarną skorupą.


Lokalizacja

Dokładne miejsce spadku i lokalizacja świadków (Krzysztof Grodzki, Halina Grodzka, Aleksandra Baszkiewicz, Hanna Grodzka i Maria Strzałkowska)

Świadkami spadku było pięć osób, znajdowały się one w odległościach mniejszych niż 1000 metrów o punktu. Krzysztof Grodzki usłyszał głośny szum i sądząc, że na motolotni lata mieszkaniec pobliskiego Głoskowa, spojżał w niebo, ale niczego szczególnego nie dostrzegł. Szum przypominał mu odgłos wirujacego śmigła (Grodzki pracował kiedyś na lotnisku). Szum słyszały również jego żona (Hanna Grodzka) i sąsiadka, ale również nie dostrzegły one niczego szczególnego. Pracujaca w polu jego szwagierka (Halina Grodzka) słysząc hałas obejrzała się i zobaczyła fontanne ziemi w odległości około 200 metrów od niej.

Meteoryt spadał pionowo.

Galeria

Baszkówka, obecny wygląd okazu - zbiory PIG

Regmaglipty na powierzchni Baszkówki (fot. Marcin Cimała)

Regmaglipty na powierzchni Baszkówki (fot. Marcin Cimała)

Schemat podziału próbek pobranych do badań

Bibliografia

  • Biernacka Małgorzata, Isajenko Krzysztof, Lipiński Paweł, Żak Alfred, (2001), Radioactivity of the Baszkówka meteorite. Geological Quarterly, vol. 45 (3), 2001, s. 327-329.
  • Borucki Jerzy, Stępniewski Marian, (2001), Mineralogy of the Baszkówka chondrite (L5 S1): new data on silicates, opaques and minor minerals. Geological Quarterly, vol. 45 (3), 2001, s. 229-255.
  • Borucki Jerzy, Stępniewski Marian, (2001), Two spinel-bearing compound chondrules from the Baszkówka meteorite. Geological Quarterly, vol. 45 (3), 2001, s. 281-288.
  • Borucki Jerzy, Stępniewski Marian, (2004), Dziesięć lat po spadku meteorytu „Baszkówka”; próba podsumowania wyników badań i nowe dane (chondry metaliczne, mezosyderyty, okruchy skały afanitowej). Przegląd Geol., 9, 2004, s. 873-882.
  • Dybczyński Rajmund, Danko Bożena, Kulisa Krzysztof, Polkowska-Motrenko Halina, Samczyński Zbigniew, Stępniewski Marian, Szopa Zygmunt, (1999), First chemical characterization of the new Polish meteorite Baszkówka by neutron activation analysis. Chem. Anal., 44, 1999, s. 471-484.
  • Dybczyński Rajmund, Chwastowska Jadwiga, Danko Bożena, Kulisa Krzysztof, Polakowska-Motrenko Halina, Samczyński Zbigniew, Strelińska Elżbieta, Szopa Zygmunt, (2001), A study on chemical composition of Baszkówka and Mt. Tazerzait chondrites. Geological Quarterly, vol. 45 (3), 2001, s. 289-301.
  • Dybczyński Rajmund, Borucki Jerzy, Danko Bożena, Kulisa Krzysztof, Polkowska-Motrenko Halina, Samczyński Zbigniew, Stępniewski Marian, Szopa Zygmunt, Tanida K., (2001), The investigation of genetic relationship between the Baszkówka and Mt. Tazerzait chondrites by NAA and other methods. Chem. Anal., 46, 2001, s. 477-488.
  • Gałązka-Friedman Jolanta, Bakun-Czubarow Nonna, Siemiątkowski Jacek, Stępniewski Marian, (1998), Mössbauer studies of the Polish chondrite Baszkówka. Molecul. Phys. Rep., 22, 1998, s. 107-110.
  • Gałązka-Friedman Jolanta, Bauminger Erika R., Nowik Israel, Bakun-Czubarow Nonna, Stępniewski Marian, Siemiątkowski Jacek, (2001), Comparative Mössbauer studies of the Baszkówka ordinary chondrite and some other meteorites. Geological Quarterly, vol. 45 (3), 2001, s. 319-326.
  • Geological Quarterly, Vol. 45(3)/2001 – niemal cały numer poświęcony wynikom badań meteorytu Baszkówka.
  • Hałas Stanisław, Wójtowicz Artur, (2001), K/Ar dating and stable isotope analysis of the Baszkówka and Mt. Tazerzait L5 chondrites. Geological Quarterly, vol. 45 (3), 2001, s. 315-317.
  • Król E., Lang B., Siemiątkowski Jacek, (1996), The magnetic properties of the Baszkówka L5 chondrite. Geologica Carpathica. International Geological Journal, 47(3), 1996, s. 193-194.
  • Łodziński M., Żmudzka M., (2003), Dwa najnowsze polskie meteoryty – Baszkówka i Zakłodzie. Otoczak, 29, 2003, s. 17-21.
  • Maruyama Seiji, (2001), Oxygen-isotopic compositions of minerals from the Baszkówka chondrite. Geological Quarterly, vol. 45 (3), 2001, s. 303-311.
  • Mizerski W., (1996), Przekazanie repliki meteorytu Baszkówka społeczności Głoskowa. Głosków, 3.09.1996. Przegląd Geol., 11, 1996, s. 1155.
  • Pilski Andrzej S., (1995), Spadek meteorytu Baszkówka. Postępy astronomii, 1, 1995, s. 33.
  • Pilski Andrzej S., (1996), Baszkówka – znak zapytania. Meteoryt, 4, 1996, s. 3-4.
  • Pilski Andrzej S., Walton W., (1998), Baszkówka, Mt. Tazerzait, Tjerebon... kawałki tej samej skały? Meteoryt, 1, 1998, s. 7-10.
  • Pilski Andrzej S., (1998), Baszkówka, Mt. Tazerzait and Tjerebon - chips off the same block? Meteorite!, vol. 4 (1), 1998, s. 12-15.
  • Pilski Andrzej S., Przylibski Tadeusz A., Zagożdżon Paweł P., (2001), Comparative analysis of the Baszkówka and Mt. Tazerzait chondrites: genetic conclusions based on astrophysical data and the mineralogical and petrological data. Geological Quarterly, vol. 45 (3), 2001, s. 331-342.
  • Pilski Andrzej S., (2004), Dziesięć lat Baszkówki. Meteoryt, 3, 2004, s. 26.
  • Przylibski Tadeusz A., Zagożdżon Paweł P., (1999), Baszkówka – a cosmic sandstone. Miner. Soc. Pol., Spec. Pap., 14, 1999, s. 113-115.
  • Przylibski Tadeusz A., Pilski Andrzej S., Zagożdżon Paweł P., Kryza R., (2003), Petrology of the Baszkówka L5 chondrite: A record of surface-forming processes on the parent body. Meteoritics and Planetary Science, 38, 2003, s. 927-937.
  • Scherer Peter, Schultz Ludolf, (2001), Noble gases in Baszkówka and Mt. Tazerzait. Geological Quarterly, vol. 45 (3), 2001, s. 313-314.
  • Siemiątkowski Jacek, (2000), Chondry Baszkówki. Meteoryt, 3, 2000, s. 5.
  • Siemiątkowski Jacek, (2001), Petrography of the Baszkówka chondrite. Geological Quarterly, vol. 45 (3), 2001, s. 263-280.
  • Siemiątkowski Jacek, Giro L., (2003), Spoiwo chondr w meteorycie Baszkówka. Pos. Nauk PIG, 59, 2003, s. 35-36.
  • Starnawska Ewa, (2005), Analiza porównawcza faz fosforanowych zawartych w meteorycie Baszkówka z fosforanami ziemskimi w świetle badań katodoluminescencyjnych. Przegląd Geol., 53, 2005, s. 344.
  • Stępniewski Marian, (1995), Meteoryt z Baszkówki k. Głoskowa. Przegląd Geol., 43(3), 1995, s. 283.
  • Stępniewski Marian, (1995), Konferencja naukowa na temat meteorytu Baszkówka. Meteoryt, 4, 1995, s. 3-7.
  • Stępniewski Marian, Borucki Jerzy, (1995), Chondryt z Baszkówki. Wiedza i Życie, 6, 1995, s. 5.
  • Stępniewski Marian, Radlicz K., Siemiątkowski Jacek, Borucki Jerzy, (1996), Preliminary study of the L chondrite Baszkówka (Poland). 59th Annual Meteoritical Society Meeting, July 22-26, 1996, Humbolt-University Berlin, Meteor. Planet. Sc., Suppl., 31, 1996, s. A134-A135.
  • Stępniewski Marian, (1997), Niezwykły meteoryt Baszkówka. Materiały VII Seminarium Meteorowo-Meteorytowego, Olsztyn 2-3 maja 1997, 1997, s. 24-31.
  • Stępniewski Marian, Siemiątkowski Jacek, Borucki Jerzy, Radlicz Krzysztof, (1998), Fall, recovery and preliminary study of the Baszkówka meteorite (Poland). [Okoliczniści spadku i odnalezienia oraz wyniki wstępnych badań meteorytu Baszkówka (Polska).] Archiwum Mineralogiczne, tom LI, zeszyt 1-2, 1998; PAN Komitet Nauk Mineralogicznych, Warszawa 1998, s. 131-152.
  • Stępniewski Marian, Borucki Jerzy, Pilski Andrzej S., (1998), The „extraordinary” ordinary L5(S1) chondrite Baszkówka (Poland). Inter. Conf. Meteoroids 1998, Tatranska’ Lomnica 17-21 August 1998, s. 71.
  • Stępniewski Marian, Borucki Jerzy, Siemiątkowski Jacek, (1998), New data on the L5(S1) chondrite Baszkówka (Poland). Meteoritics and Planetary Science Suppl., 33, 1998, s. A150-A151.
  • Wlotzka Frank, (1995), Baszkówka. Meteor. Bull., Meteoritics, 30, 1995, s. 792-796.
  • Wlotzka Frank, Scherer Peter, Schultz Ludolf, Otto Jürgen, Stępniewski Marian, (1997), Petrography and noble gases of the unusual L5 chondrites Baszkówka and Mt. Tazerzait. Meteor. Planet. Sc. Suppl., 32(4), 1997, s. A140-A141.
  • Wlotzka Frank, Otto Jürgen, (2001), Euhedral crystals in interstitial pores of the Baszkówka and Mt. Tazerzait L5 chondrites. Geological Quarterly, vol. 45 (3), 2001, s. 257-262.
  • Żbik Marek, Self P., (2004), Structure comparison of two stony meteorites (Pultusk and Baszkówka) using high resolution x-ray microtomography and image analysis. National Space Society Conference. Adelaide May 2004.
  • Żbik Marek, Self P., (2005), High resolution X-ray microtomography analysis in non-destructive investigation of internal structure in two chondrites (Pultusk, Baszkówka). Mineralogia Polonica, 36(1), 2005, s. 5-19.

Przypisy

  1. ^ jeśli nie zaznaczono inaczej, podano współrzędne przyjęte w oficjalnej bazie meteorytów Meteoritical Bulletin Database
  2. ^ Mount Tazerzait - spadek 21 sierpień 1991 roku w Nigerii, typ L5, spadł jeden okaz o wadze ~110 kg
  3. ^ a b Stępniewski et al. 1998, Archiwum Mineralogiczne.

Linki zewnętrzne

Co jeszcze na strone?

  • schemat zakopania się Baszkówki - tam że.
Źródło „http://wiki.meteoritica.pl/index.php5/Baszk%C3%B3wka”
Osobiste