PayPal-donate (Wiki).png
O ile nie zaznaczono inaczej, prawa autorskie zamieszczonych materiałów należą do Jana Woreczko & Wadi.

(Unless otherwise stated, the copyright of the materials included belong to Jan Woreczko & Wadi.)


Szablon:Łowicz (Jaskólski 1938)

Z Wiki.Meteoritica.pl

(Różnice między wersjami)
m
m
 
(Nie pokazano 1 wersji pomiędzy niniejszymi.)
Linia 22: Linia 22:
Jest to prawdopodobnie pierwsze doniesienie o obserwacji rutylu w&nbsp;meteorytach, wyprzedzające oficjalne doniesienia o&nbsp;całe dziesięciolecia! Należałoby przyjąć, że odkrywcom rutylu był jednak Stanisław Jaskólski, a&nbsp;nie Ramdohr. Na początku XX wieku językami nauki był język niemiecki i&nbsp;francuski. Obecnie rolę tę pełni język angielski, więc zapewne uczeni amerykańscy nie wiedzieli nic o&nbsp;pracy Jaskólskiego z&nbsp;1938 roku, napisanej nie dość, że po niemiecku, to w&nbsp;dodatku w&nbsp;polskim czasopiśmie? Pech!<ref>temat zainspirowany wykładem Moniki Kusiak, ''Rutile as a&nbsp;possible recorder of various processes on meteoritic parent body, preliminary results'', wygłoszonym podczas [[Bibliografia/Konferencje i seminaria|IX Seminarium Meteorytowego w&nbsp;Olsztynie w&nbsp;2017 roku]]</ref>
Jest to prawdopodobnie pierwsze doniesienie o obserwacji rutylu w&nbsp;meteorytach, wyprzedzające oficjalne doniesienia o&nbsp;całe dziesięciolecia! Należałoby przyjąć, że odkrywcom rutylu był jednak Stanisław Jaskólski, a&nbsp;nie Ramdohr. Na początku XX wieku językami nauki był język niemiecki i&nbsp;francuski. Obecnie rolę tę pełni język angielski, więc zapewne uczeni amerykańscy nie wiedzieli nic o&nbsp;pracy Jaskólskiego z&nbsp;1938 roku, napisanej nie dość, że po niemiecku, to w&nbsp;dodatku w&nbsp;polskim czasopiśmie? Pech!<ref>temat zainspirowany wykładem Moniki Kusiak, ''Rutile as a&nbsp;possible recorder of various processes on meteoritic parent body, preliminary results'', wygłoszonym podczas [[Bibliografia/Konferencje i seminaria|IX Seminarium Meteorytowego w&nbsp;Olsztynie w&nbsp;2017 roku]]</ref>
-
Zobacz również → {{Txt2Img|Łowicz_(Karwowski_2010_fot-06).jpg|obraz z mikroskopu elektronowego ziarna i&nbsp;lamelek rutylu, TiO<sub>2</sub> (w sąsiedztwie ilmenitu, FeTiO<sub>3</sub>)}} w&nbsp;meteorycie Łowicz.<noinclude>
+
Zobacz również → {{Txt2Img|Łowicz_(Karwowski_2010_fot-06).jpg|obraz z mikroskopu elektronowego ziarna i&nbsp;lamelek rutylu, TiO<sub>2</sub> (w sąsiedztwie ilmenitu, FeTiO<sub>3</sub>)}} w&nbsp;meteorycie Łowicz.
 +
<noinclude>
== Galerie ==
== Galerie ==

Aktualna wersja na dzień 19:50, 2 sty 2024

0i

Rutyl – obserwacja Jaskólskiego

Na podstawie: Jaskólski Stanisław, (1938), Badania składników nieprzeźroczystych meteorytu łowickiego w świetle odbitym (Untersuchung undurchsichtiger Bestandteile des Meteorits von Łowicz im auffallenden Lichte), Archiwum Mineralogiczne, vol. XIV, 1938, p. 15-46.[1] Plik DjVu
Źródło: Wiki.Meteoritica.pl
, streszczenie
Źródło: Wiki.Meteoritica.pl
.


Już w XIX wieku zidentyfikowano podstawowe minerały meteorytów. Są to krzemiany: pirokseny (ortopirokseny: enstatyt, bronzyt i hipersten; klinopirokseny: diopsyd, augit i pigeonit), oliwiny, plagioklazy (albit, anortyt), siarczki (troilit, oldhamit), fosforki (schreibersyt), węgliki (cohenit), stop żelazo-niklowy (kamacyt, taenit), tlenki (ilmenit, magnetyt, chromit), grafit i serpentyn. Pozostałe kilkadziesiąt minerałów stwierdzonych w meteorytach stanowi fazę akcesoryczną. Obecnie dzięki zaawansowanym technikom badawczym dokonuje się szeregu odkryć nowych minerałów nie znanych w skałach ziemskich (np. krotyt, tistaryt, moraskoit, czochralskiit, wassonit czy ostatnio reidyt).[2]

Jaskólski (1938) (fragment tablicy IV)
Fig. 3. Unbekanntes Mineral X, stahlgrau, von Silikaten und Nickeleisen umgeben. Immersion. (× 125).
Fig. 6. Dieselbe Fig. 3, zwischen gekreuzten Nicols. Anisotropie sehr deutlich. Beim Einblick in die Tiefe des Präparats sich man starke braun-rote (grau auf der Aufnahme) Reflexe wie im Rutil. Gewisse anisotrope Silikatpartieen fliessen mit dem Kristall zusammen. Nic. +. Immers. (× 125).

Wiele popularnych minerałów zidentyfikowano w meteorytach stosunkowo późno. Popularna na ziemi ruda tytanu – minerał rutyl (tlenek tytanu, TiO2), został zidentyfikowany w meteorytach dopiero na początku lat 60. XX wieku. W swoich spisach minerałów meteorytów Mason (1962) i Ramdohr (1963) nie wymieniają rutylu (chociaż Ramdohr opisał podobną fazę w meteorycie Farmington (chondryt L5), jako „unidentified minerals” i zasugerował poprawnie, że może być to rutyl). W 1963 roku Ramdohr zidentyfikował rutyl w chondrycie Mount Browne (chondryt H6) i w kilku mezosyderytach (Buseck et al. 1966).

Odkrycie rutylu w meteorytach przypisuje się Paulowi Ramdohrowi, ale to prawdopodobnie profesor Stanisław Jaskólski[3] z Krakowa, jako pierwszy badacz zaobserwował rutyl w meteorycie już w latach 30. XX wieku! W swojej publikacji (Jaskólski 1938) opisał w meteorycie Łowicz nieznany minerał, który identyfikował jako rutyl:

«

(…) Bliżej nieokreślony minerał X został napotkany kilkakrotnie w charakterze wrostka, mianowicie w krzemianach, w chromicie oraz na granicy kamacytu z krzemianami. Niestety jego nikłe wymiary i skąpy bardzo zapas uniemożliwiły rozpoznanie jego natury. Jego anizotropia, ksenomorfizm i wielka siła przy odbijaniu światła dowodzą, że należy on do kategorii minerałów kruszcowych. Słabo zaznaczona absorpcja światła ułatwia przy użyciu imersji wgląd w głąb preparatu, połączony z odbiciem wewnętrznym koloru czerwonawego, podobnie jak w rutylu (tabl. IV, fig. 3, 6). (…)

[fragmenty opisów pod rysunkami]
Fig. 3. Nieznany minerał „X”, stalowo-szary, otoczony krzemianami i żelazem niklowym. Imersja. (× 125).
Fig. 6. Taż fig. 3 widziana pomiędzy nikolami skrzyżowanymi. Anizotropia wyraźna. W głębi preparatu silne brunatno-czerwone refleksy (szare na zdjęciu) jak w rutylu. Część anizotropowych krzemianów zlewa się z kryształem. Nikole +. Imersja. (× 125).
»


Jest to prawdopodobnie pierwsze doniesienie o obserwacji rutylu w meteorytach, wyprzedzające oficjalne doniesienia o całe dziesięciolecia! Należałoby przyjąć, że odkrywcom rutylu był jednak Stanisław Jaskólski, a nie Ramdohr. Na początku XX wieku językami nauki był język niemiecki i francuski. Obecnie rolę tę pełni język angielski, więc zapewne uczeni amerykańscy nie wiedzieli nic o pracy Jaskólskiego z 1938 roku, napisanej nie dość, że po niemiecku, to w dodatku w polskim czasopiśmie? Pech![4]

Zobacz również → obraz z mikroskopu elektronowego ziarna i lamelek rutylu, TiO2 (w sąsiedztwie ilmenitu, FeTiO3) w meteorycie Łowicz.


Galerie

Archiwum Mineralogiczne, vol. XIV, 1938. Niemal cały numer poświęcony badaniom meteorytu Łowicz; patrz → Archiwum Mineralogiczne, vol. XIV, 1938

Fot. Łukasz Karwowski

Przypisy

  1. ^ prawdopodobnie Jaskólski jako pierwszy badacz zaobserwował rutyl w meteorytach(?!)
  2. ^ woreczko.pl – Minerały w meteorytach (meteorite minerals)
  3. ^ Stanisław Jaskólski (1896–1981) – profesor AGH, zajmował się geologią złóż i petrografią kruszców; absolwent Uniwersytetu Jagiellońskiego; zawodowo związany z Akademią Górniczo-Hutniczą w Krakowie; prawdopodobnie jako pierwszy badacz zidentyfikował rutyl w meteorytach (Łowicz). Historia AGH – Stanisław Jaskólski
  4. ^ temat zainspirowany wykładem Moniki Kusiak, Rutile as a possible recorder of various processes on meteoritic parent body, preliminary results, wygłoszonym podczas IX Seminarium Meteorytowego w Olsztynie w 2017 roku
  5. ^ a b prawdopodobnie Jaskólski (1938) jako pierwszy badacz zaobserwował rutyl w meteorytach(?!); rutyl (rutile) – tlenek tytanu, TiO2; więcej → woreczko.pl – Minerały w meteorytach (Meteorite minerals).
    Pierwsze doniesienia o występowaniu rutylu w meteorytach pojawiły się dopiero (!) w latach 60. XX wieku; jego odkrycie przypisywane jest Paulowi Ramdohr (za: Buseck et al., (1966), Meteoritic rutile, American Mineralogist, 51, 1966, s. 1506-1515, plik PDF).
    Za Manecki (2004): MacPherson et al., (1988), Primitive material surviving in chondrites: Refractory inclusions, w: Meteorites and the Early Solar System, University of Arizona Press, 1988, s. 746-807; Greshake et al., (1996), Pure CaO, MgO (periclase), TiO2 (rutile), and Al2O3 (corundum) in Ca,Al-rich inclusions from carbonaceous chondrites, Lunar and Planetary Science, 27, 1996, s. 463-464, plik aDs
  6. ^ według prof. Karwowskiego jest go dużo w meteorycie Łowicz
Osobiste