Bolid 1979

Z Wiki.Meteoritica.pl

(Różnice między wersjami)

Skocz do: nawigacji, wyszukiwania

Aktualna wersja na dzień 01:00, 15 gru 2024

1i

Czy spadają Perseidy?

Rysunek Janusza Wilanda w „Księdze Gwiazd Janusza” – dzienniku jego obserwacji astronomicznych^[1]

Wielki Bolid Polski – doniesienie o przelocie roju bolidów 20 sierpnia 1979 roku.

Według doniesień astronomów 20 sierpnia 1979 roku, jeszcze w okresie aktywności roju Perseid^[2], przeleciała nad Polską grupa (?) bolidów. Całe to wydarzenie było obszernie relacjonowane i wyjaśniane w ówczesnej prasie^[3]. Zjawisko miało miejsce około 20:40 czasu wschodnioeuropejskiego i trwało około 10 sekund. Bolid leciał z północnego wschodu na południowy zachód. Pierwsze obserwacje pochodzą z okolic Mrągowa i Olsztyna. Widziano wtedy dużą kulę z ognistym warkoczem. W okolicach Warszawy i na terenie Wielkopolski obserwowano już grupę obiektów lecących równolegle i zostawiających szeroki ślad.

Szczegółowa relacja spisana przez świadka tego zjawiska Janusza Wilanda na jego stronie – Historia pewnej kolacji…^[1]. Fragment notatki z jego dziennika obserwacji:

(…) 20 VIII 1979 r. 20h 40,5m CWE

Rój bolidów!!! Lecący wolno mieniący się chyba wszystkimi kolorami tęczy, szczególnie zieleń i czerwień widoczna. Bardzo zwarty rój, kilkanaście bolidów skupionych w kole o średnicy 4°. Coś niesamowitego. Smugi długości kilku stopni. Przelot trwał ok. 10 sek. przez Deneba^[4] prawie na linii północ-południe i chyba przez Altaira^[5]. Widoczny był od zenitu prawie po horyzont. Widać było smugi zmieniające się przez gaśnięcie jednych i zapalanie się innych. Bardzo jasne, jasność pojedynczych dochodziła do jakiejś –7 do –9 mag i były grubo jaśniejsze od Wenus.^[6] Było kilka jasnych i kilka ciemniejszych. (…)

Położenie radiantu bolidu na tle położenia przemieszczającego się radiantu Perseid

Kilku miłośników astronomii zarejestrowało trasę przelotu bolidów na niebie i wysłało swoje obserwacje do redakcji Uranii^[7]. Na podstawie tych obserwacji: w Warszawie Janusza Wilanda^[8], Zbigniewa Rzepki z Poznania, Krzysztofa Rochowicza i Krzysztofa Wiśniewskiego, Honorata Korpikiewicz wyliczyła, że ciało weszło w gęste warstwy atmosfery na wysokości ok. 80 km, uległo fragmentacji, zniżyło się na ok. 53 km nad południowo zachodnią Polską^[9]. Wyznaczyła również radiant na niebie: α = 55°15', δ = 57°20'. Położenie radiantu bolidu wskazuje, że mieliśmy do czynienia z ciałem z roju Perseid. Jednak prędkość wejścia w atmosferę drobin Perseid (fragmentów komety 109P/Swift-Tuttle^[10]) wynosi 59 km/sek, więc nie ma co liczyć na spadek meteorytu węglistego/lodowego.

Opis zjawiska zamieszczony u Korpikiewicz (1988):^[8]

„Obiekt składał się jakby z dwóch części – przedniej, o mniejszej jasności i tylnej o większej jasności… Obie części były połączone jakby jasną, przejrzystą materią. Za tylną częścią rozciągał się ogon jasnego dymu. Z części tej co pewien czas wybiegały do przodu i na boki jasne iskry, które szybko potem znikały…” (Z. Rzepka).

„Obiekt składał się z kilku (około 5-ciu) bardzo jasnych bolidów o jasności około –9^m i kilku ciemniejszych, o jasności od –2^m do –5^m. Bolidy te świeciły intensywnym biało-niebieskim blaskiem i każdy z nich ciągnął za sobą smugę o żółtawym kolorze długości około 10°… Bolidy poruszały się wiązką równoległą i nie rozbiegały się. Jasność świecących kul była stała. Zjawisko trwało kilkanaście sekund” (J. Wiland).

Jak podaje Korpikiewicz podobne zjawiska przelotu grup bolidów miały miejsce 13 VIII 1976, 17 XII 1980, 21 VIII 1981 i 10 V 1983. Ciekawe, że aż trzy przypadki (wliczając ten z 1979 roku) były w sierpniu w okresie aktywności Perseid!^[2]

Zjawiska grupowego („procesji”) przelotu meteorów były już obserwowane. O najbardziej spektakularnym wspomina Willy Ley^[11] w swej książce. 9 lutego 1913 roku nad Kanadą obserwowano przelot na wysokości 56 km z prędkością 8 km/s setek bolidów rozciągających się na odcinku 160 km. Jak może wyglądać taki grupowy przelot bolidów można zobaczyć na filmach w serwisie YouTube^[12].

Za możliwością grupowych spadków (przelotów) może również przemawiać fakt, że udało się zidentyfikować istnienie rojów meteoroidów podróżujących po tych samych orbitach heliocentrycznych. Za Pilskim (1993):
Niektóre meteoryty podróżują w rojach, jak wynika z badan Michaela Lipschutza i jego kolegów z Uniwersytetu Purdue^[13]. Zidentyfikowali oni trzynaście meteorytów, które spadły między rokiem 1855 a 1895 i muszą pochodzić z tej samej orbity heliocentrycznej. Wszystkie te meteoryty mają niemal identyczny skład chemiczny i spadły wzdłuż jednej linii na powierzchni Ziemi, co sugeruje, że są one fragmentami tego samego ciała.

Wyjaśnienie po latach

Obecnie (w 2011 roku) udało się wyjaśnić prawdopodobną naturę tego zjawiska. Na stronie Janusza Wilanda – Historia pewnej kolacji… czyli UFO nad Polską. 20 sierpnia 1979 roku – w Epilogu, znajduje się bardzo prawdopodobne wyjaśnienie co było źródłem bolidu.

Tego dnia spłonął w atmosferze trzeci człon radzieckiej rakiety Sojuz-U. Rakieta wystartowała 17 sierpnia 1979 roku z kosmodromu Plesieck z zadaniem wyniesienia na orbitę satelity zwiadowczego Kosmos 1122 (1979-075A, 11491). Elementy rakiety i satelita były śledzone na swych orbitach i według danych NORAD, trzeci człon rakiety nośnej spłonął 20 sierpnia w ziemskiej atmosferze. Według wyliczonych przez Waldemara Zwierzchlejskiego elementów orbity czas i miejsce deorbitacji pasują do obserwowanego nad Polską bolidu. Czyli nie Perseid.

O tym zjawisku i jego wyjaśnieniu napisał również Jan Specht w nieopublikowanym artykule.

Artykuły prasowe

Artykuły prasowe o bolidzie

Życie Warszawy z 13 paździenika 1979 roku (źródło: Janusz Wiland)	Doniesienie (źródło: Janusz Wiland)	Doniesienie (źródło: Janusz Wiland)
Doniesienie (źródło: Jan Specht)	Dziennik Popularny, 187, 1979, s. 2 (źródło: BC RZŁ)

Bibliografia

Arlt Rainer, (2003), Radiant ephemeris for the Perseid meteor shower, WGN, The Journal of IMO, 31(1), 2003, s. 19-28. Plik zip; plik aDs.

Dodd Robert T., Wolf Stephen F., Lipschutz Michael E., (1993), An H chondrite stream: Identification and confirmation, Journal of Geophysical Research, 98(E8), 1993, s. 15105–15118. Plik doi.

Dziennik Popularny, (1979), Chyba to nie UFO, nr 187, 1979, s. 2. Plik lLib.

Korpikiewicz Honorata, (1976), Goście z nieba, Urania, 2-5, 1976 (cykl czterech artykułów).^[14]

Korpikiewicz Honorata, (1980), UFO nad Polską?, Urania, 1, 1980, s. 20-22. Plik DjvU.

Korpikiewicz Honorata, (1980), Jeszcze o sierpniowym „UFO”, Urania, 3, 1980, s. 86-88. Plik DjvU.

Korpikiewicz Honorata, (1988), Spadające gwiazdy czyli rzecz o meteorach i meteorytach, KAW, Poznań 1988. ISBN 83-03-02272-5.

Ley Willy, (1984), W niebo wpatrzeni, Wyd. PIW, Warszawa 1984.

Lipschutz Michael E., Wolf Stephen F., Dodd Robert T., (1997), Meteoroid streams as sources for meteorite falls: a status report, Planetary and Space Science, vol. 45(5), 1997, s. 517-523. Plik doi.

Pilski Andrzej S., (1993), Meteoryty podróżują w rojach, Meteoryt, 1, 1993, s. 20. Plik PDF.

+Specht Jan, Bolid 1979, nieopublikowany artykuł. Plik DjVu
Źródło: Wiki.Meteoritica.pl
.

Życie Warszawy, (1979), Astronomowie wyjaśniają zagadkę UFO. Detonujący bolid nad Polską, 13 października 1979.

Przypisy

^ ^a ^b Janusz Wiland – Historia pewnej kolacji… czyli UFO nad Polską. 20 sierpnia 1979 roku.
^ ^a ^b Wikipedia – rój Perseid
^ Życie Warszawy, Express
^ Deneb – najjaśniejsza gwiazda w gwiazdozbiorze Łabędzia (α Cygni)
^ Altair – najjaśniejsza gwiazda w gwiazdozbiorze Orła (α Aquilae)
^ maksymalna jasność Wenus wynosi –4,4 mag
^ redaktorem naczelnym Uranii był wtedy dr Ludwik Zajdler
^ ^a ^b Korpikiewicz (1988); do książki wkradło się kilka błędów: podano datę zjawiska jako 29 VIII, a było to 20 VIII, oraz błędnie podano nazwisko jednego z obserwatorów – Janusz Wiland, a nie Wilan
^ czy meteoroid spalił się całkowicie czy poleciał dalej nad Europą i opuścił atmosferę? Brak informacji o obserwacjach z południa Polski i z zagranicy
^ Wikipedia – kometa 109P/Swift-Tuttle
^ Ley (1984), o bolidach nad Kanadą na stronie 174-175
^ YouTube: rozpad stacji Mir – Mir Deorbit ● tragedia Columbii – Shuttle Columbia Disaster
^ Lipschutz et al. (1997); na temat rojów meteoroidów istnieje wiele publikacji, których współautorem jest Michael E. Lipschutz, np.: Dodd et al. (1993)
^ patrz → Bibliografia/Korpikiewicz Honorata

Zobacz również

Linki zewnętrzne

Strona Janusza Wilanda – KRONIKA ● Historia pewnej kolacji… czyli UFO nad Polską. 20 sierpnia 1979 roku

Wikipedia – Perseidy ● kometa 109P/Swift-Tuttle
Wikipedia (EN) – Meteor procession of February 9, 1913

NASA, National Space Science Data Center – Cosmos 1122 NSSDC/COSPAR ID: 1979-075A
Astronomy Picture of the Day (APOD) – The Great Meteor Procession of 1913
YouTube – Mir Deorbit ● Shuttle Columbia Disaster

inne źródła prasowe
Dziennik Popularny

[kolacja-0] Janusz Wiland – Historia pewnej kolacji… czyli UFO nad Polską. 20 sierpnia 1979 roku.

[Perseidy-1] Wikipedia – rój Perseid

[2] Życie Warszawy, Express

[3] Deneb – najjaśniejsza gwiazda w gwiazdozbiorze Łabędzia (α Cygni)

[4] Altair – najjaśniejsza gwiazda w gwiazdozbiorze Orła (α Aquilae)

[5] symalna jasność Wenus wynosi –4,4 mag

[6] redaktorem naczelnym Uranii był wtedy dr Ludwik Zajdler

[Korpikiewicz-7] Korpikiewicz (1988); do książki wkradło się kilka błędów: podano datę zjawiska jako 29 VIII, a było to 20 VIII, oraz błędnie podano nazwisko jednego z obserwatorów – Janusz Wiland, a nie Wilan

[8] zy meteoroid spalił się całkowicie czy poleciał dalej nad Europą i opuścił atmosferę? Brak informacji o obserwacjach z południa Polski i z zagranicy

[9] Wikipedia – kometa 109P/Swift-Tuttle

[10] Ley (1984), o bolidach nad Kanadą na stronie 174-175

[11] YouTube: rozpad stacji Mir – Mir Deorbit ● tragedia Columbii – Shuttle Columbia Disaster

[12] Lipschutz et al. (1997); na temat rojów meteoroidów istnieje wiele publikacji, których współautorem jest Michael E. Lipschutz, np.: Dodd et al. (1993)

[13] trz → Bibliografia/Korpikiewicz Honorata

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

@@ Linia 1: / Linia 1: @@
+{{VerifyLevel |level=1i}}
 __NOTOC__
 == Czy spadają Perseidy? ==
+[[Image:Bolid_1979_(dziennik_AstroJaWil).jpg|240px|thumb|Rysunek Janusza Wilanda w&nbsp;„Księdze Gwiazd Janusza” – dzienniku jego obserwacji astronomicznych<ref name="kolacja">Janusz Wiland – [http://www.astrojawil.pl/kolacja_1979.htm Historia pewnej kolacji{{Kropek}} czyli UFO nad Polską. 20&nbsp;sierpnia 1979 roku.]</ref>]]
+'''Wielki Bolid Polski''' – doniesienie o&nbsp;przelocie roju bolidów 20 sierpnia 1979 roku.
-[[Image:Bolid1979_(dziennik_AstroJaWil).jpg|200px|thumb|Rysunek Janusza Wilanda w "Księdze Gwiazd Janusza" - dzienniku jego obserwacji astronomicznych<ref name="kolacja">Janusz Wiland - [http://www.astrojawil.pl/kolacja_1979.htm Historia pewnej kolacji... czyli UFO nad Polską. 20 sierpnia 1979 roku.]</ref>]]
+Według doniesień astronomów 20 sierpnia 1979 roku, jeszcze w&nbsp;okresie aktywności roju Perseid<ref name="Perseidy">Wikipedia – [http://pl.wikipedia.org/wiki/Perseidy rój Perseid]</ref>, przeleciała nad Polską grupa (?) bolidów. Całe to wydarzenie było obszernie relacjonowane i&nbsp;wyjaśniane w&nbsp;ówczesnej prasie<ref>''Życie Warszawy'', ''Express''</ref>. Zjawisko miało miejsce około 20:40 czasu wschodnioeuropejskiego i&nbsp;trwało około 10&nbsp;sekund. Bolid leciał z&nbsp;północnego wschodu na południowy zachód. Pierwsze obserwacje pochodzą z&nbsp;okolic Mrągowa i&nbsp;Olsztyna. Widziano wtedy dużą kulę z&nbsp;ognistym warkoczem. W&nbsp;okolicach Warszawy i&nbsp;na terenie Wielkopolski obserwowano już grupę obiektów lecących równolegle i&nbsp;zostawiających szeroki ślad.
-'''Wielki Bolid Polski''' - doniesienie o przelocie roju bolidów 20 sierpnia 1979 roku.
-Według doniesień astronomów 20 sierpnia 1979 roku, jeszcze w okresie aktywności roju Perseid<ref name="Perseidy">Wikipedia - [http://pl.wikipedia.org/wiki/Perseidy rój Perseid]</ref>, przeleciała nad Polską grupa (?) bolidów. Całe to wydarzenie było obszernie relacjonowane i wyjaśniane w ówczesnej prasie<ref>''Życie Warszawy'', ''Express''</ref>. Zjawisko miało miejsce około 20:40 czasu wschodnioeuropejskiego i trwało około 10&nbsp;sekund. Bolid leciał z północnego wschodu na południowy zachód. Pierwsze obserwacje pochodzą z okolic Mrągowa i Olsztyna. Widziano wtedy dużą kulę z ognistym warkoczem. W okolicach Warszawy i na terenie Wielkopolski obserwowano już grupę obiektów lecących równolegle i zostawiających szeroki ślad.
+Szczegółowa relacja spisana przez świadka tego zjawiska Janusza Wilanda na jego stronie – ''Historia pewnej kolacji{{Kropek}}''<ref name="kolacja"></ref>. Fragment notatki z&nbsp;jego dziennika obserwacji:
+{{BQuote-begin |max-width=640px |source=}}
+{{Wielokropek}} 20 VIII 1979 r.   20h 40,5m CWE
-Szczegółowa relacja spisana przez świadka tego zjawiska Janusza Wilanda na jego stronie - ''Historia pewnej kolacji...''<ref name="kolacja"></ref>. Fragment notatki z jego dziennika obserwacji:
+Rój bolidów!!! Lecący wolno mieniący się chyba wszystkimi kolorami tęczy, szczególnie zieleń i&nbsp;czerwień widoczna. Bardzo zwarty rój, kilkanaście bolidów skupionych w&nbsp;kole o&nbsp;średnicy 4°. Coś niesamowitego. Smugi długości kilku stopni. Przelot trwał ok. 10&nbsp;sek. przez Deneba<ref>Deneb – najjaśniejsza gwiazda w&nbsp;gwiazdozbiorze Łabędzia (α&nbsp;Cygni)</ref> prawie na linii północ-południe i&nbsp;chyba przez Altaira<ref>Altair – najjaśniejsza gwiazda w&nbsp;gwiazdozbiorze Orła (α&nbsp;Aquilae)</ref>. Widoczny był od zenitu prawie po horyzont. Widać było smugi zmieniające się przez gaśnięcie jednych i&nbsp;zapalanie się innych. Bardzo jasne, jasność pojedynczych dochodziła do jakiejś –7 do –9&nbsp;mag i&nbsp;były grubo jaśniejsze od Wenus.<ref>maksymalna jasność Wenus wynosi –4,4&nbsp;mag</ref> Było kilka jasnych i&nbsp;kilka ciemniejszych.&nbsp;{{Wielokropek}}
-:(...) 20 VIII 1979 r.   20h 40,5m CWE
+{{BQuote-end}}
-:Rój bolidów!!! Lecący wolno mieniący się chyba wszystkimi kolorami tęczy, szczególnie zieleń i czerwień widoczna. Bardzo zwarty rój, kilkanaście bolidów skupionych w kole o średnicy 4°. Coś niesamowitego. Smugi długości kilku stopni. Przelot trwał ok. 10 sek. przez Deneba prawie na linii północ-południe i chyba przez Altaira. Widoczny był od zenitu prawie po horyzont. Widać było smugi zmieniające się przez gaśnięcie jednych i zapalanie się innych. Bardzo jasne, jasność pojedynczych dochodziła do jakiejś -7 do -9 mag i były grubo jaśniejsze od Wenus. Było kilka jasnych i kilka ciemniejszych.(...)
-[[Image:Bolid1979_(Perseid_radiant).png|200px|thumb|Położenie radiantu bolidu na tle położenia przemieszczającego się radiantu Perseid]]
+[[Image:Bolid_1979_(Perseid_radiant).png|240px|thumb|Położenie radiantu bolidu na tle położenia przemieszczającego się radiantu Perseid]]
-Kilku miłośników astronomii zarejestrowało trasę przelotu bolidów na niebie i wysłało swoje obserwacje do redakcji ''Uranii''<ref>redaktorem naczelnym ''Uranii'' był wtedy dr Ludwik Zajdler</ref>. Na podstawie tych obserwacji, w Warszawie Janusza Wilanda<ref name="Korpikiewicz"></ref>, Zbigniewa Rzepki z Poznania, Krzysztofa Rochowicza i Krzysztofa Wiśniewskiego, Honorata Korpikiewicz wyliczyła, że ciało weszło w gęste warstwy atmosfery na wysokości ok. 80 km, uległo fragmentacji, zniżyło się na ok. 53 km nad południowo zachodnią Polską<ref>czy meteoroid spalił się całkowicie czy poleciał dalej nad Europą i opuścił atmosferę? Brak informacji o obserwacjach z południa Polski i z zagranicy</ref>. Wyznaczyła również radiant na niebie: &alpha;&nbsp;=&nbsp;55°15', &delta;&nbsp;=&nbsp;57°20'. Położenie radiantu bolidu wskazuje, że mieliśmy do czynienia z ciałem z roju Perseid. Jednak prędkość wejścia w atmosferę drobin Perseid (fragmentów komety 109P/Swift-Tuttle<ref>Wikipedia - kometa [http://pl.wikipedia.org/wiki/109P/Swift-Tuttle 109P/Swift-Tuttle]</ref>) wynosi 59 km/sek, więc nie ma co liczyć na spadek meteorytu węglistego/lodowego.
+Kilku miłośników astronomii zarejestrowało trasę przelotu bolidów na niebie i&nbsp;wysłało swoje obserwacje do redakcji ''Uranii''<ref>redaktorem naczelnym ''Uranii'' był wtedy dr&nbsp;Ludwik Zajdler</ref>. Na podstawie tych obserwacji: w&nbsp;Warszawie Janusza Wilanda<ref name="Korpikiewicz"></ref>, Zbigniewa Rzepki z&nbsp;Poznania, Krzysztofa Rochowicza i&nbsp;Krzysztofa Wiśniewskiego, Honorata Korpikiewicz wyliczyła, że ciało weszło w&nbsp;gęste warstwy atmosfery na wysokości ok. 80&nbsp;km, uległo fragmentacji, zniżyło się na ok. 53&nbsp;km nad południowo zachodnią Polską<ref>czy meteoroid spalił się całkowicie czy poleciał dalej nad Europą i&nbsp;opuścił atmosferę? Brak informacji o&nbsp;obserwacjach z&nbsp;południa Polski i&nbsp;z&nbsp;zagranicy</ref>. Wyznaczyła również radiant na niebie: &alpha;&nbsp;=&nbsp;55°15', &delta;&nbsp;=&nbsp;57°20'. Położenie radiantu bolidu wskazuje, że mieliśmy do czynienia z&nbsp;ciałem z&nbsp;roju Perseid. Jednak prędkość wejścia w&nbsp;atmosferę drobin Perseid (fragmentów komety 109P/Swift-Tuttle<ref>Wikipedia – kometa [http://pl.wikipedia.org/wiki/109P/Swift-Tuttle 109P/Swift-Tuttle]</ref>) wynosi 59&nbsp;km/sek, więc nie ma co liczyć na spadek meteorytu węglistego/lodowego.
-Opis zjawiska zamieszczony u Korpikiewicz<ref name="Korpikiewicz">Korpikiewicz (1988); do książki wkradło się kilka błędów: podano datę zjawiska jako 29 VIII, a było to 20 VIII, oraz błędnie podano nazwisko jednego z obserwatorów - Janusz Wiland, a nie Wilan</ref>
+Opis zjawiska zamieszczony u&nbsp;Korpikiewicz (1988):<ref name="Korpikiewicz">Korpikiewicz (1988); do książki wkradło się kilka błędów: podano datę zjawiska jako 29&nbsp;VIII, a&nbsp;było to 20&nbsp;VIII, oraz błędnie podano nazwisko jednego z&nbsp;obserwatorów – Janusz Wiland, a&nbsp;nie Wilan</ref>
-:"Obiekt składał się jakby z dwóch części - przedniej, o mniejszej jasności i tylnej o większej jasności... Obie części były połączone jakby jasną, przejrzystą materią. Za tylną częścią rozciągał się ogon jasnego dymu. Z części tej co pewien czas wybiegały do przodu i na boki jasne iskry, które szybko potem znikały..." (Z. Rzepka).
+{{BQuote-begin |max-width=640px |source=}}
-:"Obiekt składał się z kilku (około 5-ciu) bardzo jasnych bolidów o jasności około -9<sup>m</sup> i kilku ciemniejszych, o jasności od -2<sup>m</sup> do -5<sup>m</sup>. Bolidy te świeciły intensywnym biało-niebieskim blaskiem i każdy z nich ciągnął za sobą smugę o żółtawym kolorze długości około 10°... Bolidy poruszały się wiązką równoległą i nie rozbiegały się. Jasność świecących kul była stała. Zjawisko trwało kilkanaście sekund" (J. Wiland).
+„Obiekt składał się jakby z dwóch części – przedniej, o&nbsp;mniejszej jasności i&nbsp;tylnej o&nbsp;większej jasności{{Kropek}} Obie części były połączone jakby jasną, przejrzystą materią. Za tylną częścią rozciągał się ogon jasnego dymu. Z&nbsp;części tej co pewien czas wybiegały do przodu i&nbsp;na boki jasne iskry, które szybko potem znikały{{Kropek}}” (Z.&nbsp;Rzepka).
-Jak podaje Korpikiewicz podobne zjawika przelotu grup bolidów miały miejsce '''13&nbsp;VIII&nbsp;1976''', 17&nbsp;XII&nbsp;1980, '''21&nbsp;VIII&nbsp;1981''' i 10&nbsp;V&nbsp;1983. Ciekawe, że aż trzy przypadki (wliczając ten z 1979 roku) były w sierpniu w okresie aktywności Preseid!<ref name="Perseidy"></ref>
+„Obiekt składał się z&nbsp;kilku (około 5-ciu) bardzo jasnych bolidów o&nbsp;jasności około –9<sup>m</sup> i&nbsp;kilku ciemniejszych, o&nbsp;jasności od –2<sup>m</sup> do –5<sup>m</sup>. Bolidy te świeciły intensywnym biało-niebieskim blaskiem i&nbsp;każdy z&nbsp;nich ciągnął za sobą smugę o&nbsp;żółtawym kolorze długości około 10°{{Kropek}} Bolidy poruszały się wiązką równoległą i&nbsp;nie rozbiegały się. Jasność świecących kul była stała. Zjawisko trwało kilkanaście sekund” (J.&nbsp;Wiland).
+{{BQuote-end}}
+Jak podaje Korpikiewicz podobne zjawiska przelotu grup bolidów miały miejsce '''13&nbsp;VIII&nbsp;1976''', 17&nbsp;XII&nbsp;1980, '''21&nbsp;VIII&nbsp;1981''' i&nbsp;10&nbsp;V&nbsp;1983. Ciekawe, że aż trzy przypadki (wliczając ten z&nbsp;1979 roku) były w&nbsp;sierpniu w&nbsp;okresie aktywności Perseid!<ref name="Perseidy"></ref>
-Zjawiska grupowego ('procesji') przelotu meteorów były już obserwowane. O najbardziej spektakularnym wspomina Willy Ley<ref>Ley Willy, (1984), '''W niebo wpatrzeni.''' PIW, Warszawa 1984. O bolidach nad Kanadą na stronie 174-175.</ref> w swej książce. 9 lutego 1913 roku nad Kanadą obserwowano przelot na wysokości 56 km z prędkością 8 km/s setek bolidów rozciagających się na odcinku 160 km. Jak może wygladać taki grupowy przelot bolidów można zobaczyć na filmach w serwisie YouTube <ref>rozpad stacji Mir - [http://www.youtube.com/watch?gl=PL&hl=pl&v=fVQd9Ejkbiw Mir Deorbit] &bull; tragedia Columbii - [http://www.youtube.com/watch?v=lNfEUkxmliQ&feature=related Shuttle Columbia Disaster]</ref>.
-Za możliwością grupowych spadków (przelotów) może również przemawiać fakt, że udało się zidentyfikować roje meteoroidów podróżujących po tych samych orbitach heliocentrycznych. Za Pilskim (1993):
+Zjawiska grupowego („procesji”) przelotu meteorów były już obserwowane. O&nbsp;najbardziej spektakularnym wspomina Willy Ley<ref>Ley (1984), o&nbsp;bolidach nad Kanadą na stronie 174-175</ref> w&nbsp;swej książce. 9&nbsp;lutego 1913 roku nad Kanadą obserwowano przelot na wysokości 56&nbsp;km z&nbsp;prędkością 8&nbsp;km/s setek bolidów rozciągających się na odcinku 160&nbsp;km. Jak może wyglądać taki grupowy przelot bolidów można zobaczyć na filmach w&nbsp;serwisie YouTube<ref>YouTube: rozpad stacji Mir – [http://www.youtube.com/watch?v=fVQd9Ejkbiw Mir Deorbit] {{SeparatorBull}} tragedia Columbii – [http://www.youtube.com/watch?v=lNfEUkxmliQ Shuttle Columbia Disaster]</ref>.
-:''Niektóre meteoryty podróżują w rojach, jak wynika z badan Michaela Lipschutza i jego kolegów z Uniwersytetu Purdue<ref>na temat rojów meteoroidów istnieje m.in. kilka publikacji, których współautorem jest Michael E. Lipschutz: '''Meteoroid streams as sources for meteorite falls: a status report.''' ''Planetary and Space Science'', vol. 45, nr 5, 1997; '''An H chondrite stream: identification and confirmation.''' ''J. Geophys. Res.'', 98, 1993.</ref>. Zidentyfikowali oni trzynaście meteorytów, które spadły między rokiem 1855 a 1895 i muszą pochodzić z tej samej orbity heliocentrycznej. Wszystkie te meteoryty mają niemal identyczny skład chemiczny i spadły wzdłuż jednej linii na powierzchni Ziemi, co sugeruje, że są one fragmentami tego samego ciała.''
+Za możliwością grupowych spadków (przelotów) może również przemawiać fakt, że udało się zidentyfikować istnienie rojów meteoroidów podróżujących po tych samych orbitach heliocentrycznych. Za Pilskim (1993):<br>
+''Niektóre meteoryty podróżują w rojach, jak wynika z&nbsp;badan Michaela Lipschutza i&nbsp;jego kolegów z&nbsp;Uniwersytetu Purdue<ref>Lipschutz et al. (1997); na temat rojów meteoroidów istnieje wiele publikacji, których współautorem jest Michael E.&nbsp;Lipschutz, np.: Dodd et&nbsp;al. (1993)</ref>. Zidentyfikowali oni trzynaście meteorytów, które spadły między rokiem 1855 a&nbsp;1895 i&nbsp;muszą pochodzić z&nbsp;tej samej orbity heliocentrycznej. Wszystkie te meteoryty mają niemal identyczny skład chemiczny i&nbsp;spadły wzdłuż jednej linii na powierzchni Ziemi, co sugeruje, że są one fragmentami tego samego ciała.''
+== Wyjaśnienie po latach ==
+Obecnie (w 2011 roku) udało się wyjaśnić prawdopodobną naturę tego zjawiska. Na stronie Janusza Wilanda – [http://www.astrojawil.pl/kolacja_1979.htm Historia pewnej kolacji{{Kropek}} czyli UFO nad Polską. 20 sierpnia 1979 roku] – w&nbsp;Epilogu, znajduje się bardzo prawdopodobne wyjaśnienie co było źródłem bolidu.
+'''Tego dnia spłonął w atmosferze trzeci człon radzieckiej rakiety ''Sojuz-U'''''. Rakieta wystartowała 17 sierpnia 1979 roku z&nbsp;kosmodromu Plesieck z&nbsp;zadaniem wyniesienia na orbitę satelity zwiadowczego ''Kosmos&nbsp;1122'' ([http://nssdc.gsfc.nasa.gov/nmc/spacecraftDisplay.do?id=1979-075A 1979-075A, 11491]). Elementy rakiety i&nbsp;satelita były śledzone na swych orbitach i&nbsp;według danych NORAD, trzeci człon rakiety nośnej spłonął 20 sierpnia w&nbsp;ziemskiej atmosferze. Według wyliczonych przez Waldemara Zwierzchlejskiego elementów orbity czas i&nbsp;miejsce deorbitacji pasują do obserwowanego nad Polską bolidu. Czyli nie Perseid.
+O tym zjawisku i jego wyjaśnieniu napisał również Jan Specht w&nbsp;nieopublikowanym artykule.
+<br clear="all"/>
 === Artykuły prasowe ===
-Artykuły prasowe o bolidzie (źródło: Janusz Wiland)
+Artykuły prasowe o bolidzie
-<gallery caption="" widths="150px" heights="200px" perrow="4">
+<gallery caption="" widths="240px" heights="240px" perrow="3">
-File:Bolid1979_(AstroJaWil)_1.jpg|''Życie Warszawy'' z 13 paździenika 1979 roku
+File:Bolid_1979_(AstroJaWil)_1.jpg|''Życie Warszawy'' z&nbsp;13&nbsp;paździenika 1979 roku (źródło:&nbsp;Janusz&nbsp;Wiland)
-File:Bolid1979_(AstroJaWil)_2.jpg|Doniesienie
+File:Bolid_1979_(AstroJaWil)_2.jpg|Doniesienie (źródło:&nbsp;Janusz&nbsp;Wiland)
-File:Bolid1979_(AstroJaWil)_3.jpg|Doniesienie
+File:Bolid_1979_(AstroJaWil)_3.jpg|Doniesienie (źródło:&nbsp;Janusz&nbsp;Wiland)
+File:Bolid_1979_(JanSpecht).jpg|Doniesienie (źródło:&nbsp;Jan&nbsp;Specht)
+File:Bolid_1979_(Dziennik_Popularny_187_1979).jpg|''Dziennik Popularny'', '''187''', 1979, s. 2 (źródło:&nbsp;BC RZŁ)
 </gallery>
 == [[Bibliografia]] ==
-* +Arlt R., (2003), '''Radiant ephemeris for the Perseid meteor shower.''' ''Journal of the International Meteor Organization'', WGN, vol. 31, nr. 1, 2003, s. 19-28. Plik [http://articles.adsabs.harvard.edu//full/2003JIMO...31...19A/0000024.000.html PDF ]
+* Arlt Rainer, (2003), '''Radiant ephemeris for the Perseid meteor shower''', ''WGN, The Journal of IMO'', 31(1), 2003, s. 19-28. Plik {{Link-WGN|r=2003|n=1}}; plik {{!ADS|f=2003JIMO...31...19A}}.
-* +Korpikiewicz Honorata, (1976), '''Goście z nieba.''' ''Urania'', 2, 3 i 4, 1976.
+* Dodd Robert T., Wolf Stephen F., Lipschutz Michael E., (1993), '''An H chondrite stream: Identification and confirmation''', ''Journal of Geophysical Research'', 98(E8), 1993, s. 15105–15118. Plik {{!doi|10.1029/93JE01331}}.
-* Korpikiewicz Honorata, (1988), '''Spadające gwiazdy czyli rzecz o meteorach i meteorytach.''' KAW, Poznań 1988. ISBN 83-03-02272-5.
+* ''Dziennik Popularny'', (1979), '''Chyba to nie UFO''', nr 187, 1979, s. 2. Plik {{link-dLibra|RZLBC|d|52212}}.
-* +Pilski Andrzej S., (1993), '''Meteoryty podróżują w rojach.''' ''Meteoryt'', 1, 1993, s. 20. Plik [http://www.woreczko.pl/meteorites/references/Meteoryt/Meteoryt9301.pdf PDF ]
+* Korpikiewicz Honorata, (1976), '''Goście z nieba''', ''Urania'', 2-5, 1976 (cykl czterech artykułów).<ref>patrz → [[Bibliografia/Korpikiewicz Honorata]]</ref>
-* +''Życie Warszawy'', '''Astronomowie wyjaśniają zagadkę UFO. Detonujący bolid nad Polską.''' 13 październik 1979.
+* Korpikiewicz Honorata, (1980), '''UFO nad Polską?''', ''Urania'', 1, 1980, s. 20-22. Plik {{Link-Urania |r=1980 |n=1}}.
-== Przypisy ==
+* Korpikiewicz Honorata, (1980), '''Jeszcze o sierpniowym „UFO”''', ''Urania'', 3, 1980, s. 86-88. Plik {{Link-Urania |r=1980 |n=3}}.
-<references />
+* Korpikiewicz Honorata, (1988), '''Spadające gwiazdy czyli rzecz o meteorach i meteorytach''', KAW, Poznań 1988. ISBN 83-03-02272-5.
+* Ley Willy, (1984), '''W niebo wpatrzeni''', Wyd. PIW, Warszawa 1984.
+* Lipschutz Michael E., Wolf Stephen F., Dodd Robert T., (1997), '''Meteoroid streams as sources for meteorite falls: a status report''', ''Planetary and Space Science'', vol. 45(5), 1997, s. 517-523. Plik {{!doi|10.1016/S0032-0633(96)00148-1}}.
+* Pilski Andrzej S., (1993), '''Meteoryty podróżują w rojach''', ''Meteoryt'', 1, 1993, s. 20. Plik {{Link-Meteoryt |r=93 |n=1}}.
+* +Specht Jan, '''Bolid 1979''', nieopublikowany artykuł. Plik {{Djvu|Bolid_1979_(Jan_Specht).djvu|DjVu}}.
+* ''Życie Warszawy'', (1979), '''Astronomowie wyjaśniają zagadkę UFO. Detonujący bolid nad Polską''', 13 października 1979.
+{{Przypisy}}
 == Zobacz również ==
 * [[Bolid 1965]]
+* [[Bibliografia/Korpikiewicz Honorata]]
 == Linki zewnętrzne ==
-* Strona Janusza Wilanda - [http://www.astrojawil.pl/kronika.htm KRONIKA]
+* Strona Janusza Wilanda – [http://www.astrojawil.pl/kronika.htm KRONIKA] {{SeparatorBull}} [http://www.astrojawil.pl/kolacja_1979.htm Historia pewnej kolacji{{Kropek}} czyli UFO nad Polską. 20 sierpnia 1979 roku]
-* Wikipedia (EN) - [http://en.wikipedia.org/wiki/Meteor_procession_of_February_9,_1913 Meteor procession of February 9, 1913]
+* Wikipedia – [http://pl.wikipedia.org/wiki/Perseidy Perseidy] {{SeparatorBull}} kometa [http://pl.wikipedia.org/wiki/109P/Swift-Tuttle 109P/Swift-Tuttle]
+* Wikipedia (EN) – [http://en.wikipedia.org/wiki/Meteor_procession_of_February_9,_1913 Meteor procession of February 9, 1913]
+* NASA, National Space Science Data Center – [http://nssdc.gsfc.nasa.gov/nmc/spacecraftDisplay.do?id=1979-075A Cosmos&nbsp;1122 NSSDC/COSPAR ID:&nbsp;1979-075A]
+* Astronomy Picture of the Day (APOD) – [http://apod.nasa.gov/apod/ap130209.html The Great Meteor Procession of 1913]
+* YouTube – [http://www.youtube.com/watch?v=fVQd9Ejkbiw Mir Deorbit] {{SeparatorBull}} [http://www.youtube.com/watch?v=lNfEUkxmliQ Shuttle Columbia Disaster]
-=== Co jeszcze na stronę? ===
+{{Co jeszcze na stronę}}
 * inne źródła prasowe
+* ''Dziennik Popularny''
 [[Category:Bolidy]]

Bolid 1979

Z Wiki.Meteoritica.pl

Aktualna wersja na dzień 01:00, 15 gru 2024

Czy spadają Perseidy?

Wyjaśnienie po latach

Artykuły prasowe

Bibliografia

Przypisy

Zobacz również

Linki zewnętrzne

Widok

Osobiste

Nawigacja

wiki.meteoritica.pl

Szukaj

Narzędzia