(Unless otherwise stated, the copyright of the materials included belong to Jan Woreczko & Wadi.)
Nerft
Z Wiki.Meteoritica.pl
(Różnice między wersjami)
| Linia 8: | Linia 8: | ||
| metbull = 16945 | | metbull = 16945 | ||
| lokalizacja = Łotwa | | lokalizacja = Łotwa | ||
| - | | położenie = 56°30'N, 21°30'E<ref>współrzędne dla meteorytu Nerft podane w Meteoritical Bulletin wskazują na punkt leżący około 240 km na zachód od rzeczywistego miejsca spadku meteorytów</ref> | + | | położenie = 56°30'N, 21°30'E<ref>współrzędne dla meteorytu Nerft podane w Meteoritical Bulletin wskazują na punkt leżący około 240 km na zachód od rzeczywistego miejsca spadku meteorytów</ref> |
| data = 12 kwietnia 1864 r., 04:45 (wtorek) | | data = 12 kwietnia 1864 r., 04:45 (wtorek) | ||
| typ = chondryt zwyczajny, L6 | | typ = chondryt zwyczajny, L6 | ||
| Linia 17: | Linia 17: | ||
| synonimy = w NHM Cat: '''Poghel''', '''Pohgel''', '''Swajahn'''; po rosyjsku: Нерфт, po łotewsku: ? | | synonimy = w NHM Cat: '''Poghel''', '''Pohgel''', '''Swajahn'''; po rosyjsku: Нерфт, po łotewsku: ? | ||
}} | }} | ||
| - | Spadek meteorytów 12 kwietnia 1864 roku (wtorek) na [[Łotwa|Łotwie]] (chondryt zwyczajny, L6, TKW 10,92 kg). | + | Spadek meteorytów 12 kwietnia 1864 roku (wtorek) na [[Łotwa|Łotwie]] (chondryt zwyczajny, L6, TKW 10,92 kg). |
| - | Pierwsze doniesienie o spadku zamieścił Grewingk (1864)<ref>Grewingk (1864) zacytował doniesienie zamieszczone w ''Riga'schen Zeitung'' nr 6 z kwietnia 1864 roku</ref> w swoim opracowaniu poświęconym meteorytom [[Buschhof]] i [[Pillistfer]]. Pełną relację ze spadku i wyniki | + | Pierwsze doniesienie o spadku zamieścił Grewingk (1864)<ref>Grewingk (1864) zacytował doniesienie zamieszczone w ''Riga'schen Zeitung'' nr 6 z kwietnia 1864 roku</ref> w swoim opracowaniu poświęconym meteorytom [[Buschhof]] i [[Pillistfer]]. Pełną relację ze spadku i wyniki analiz opublikował Kuhlberg w 1868 roku w publikacji poświęconej wynikom badań meteorytów Nerft, [[Lixna]] i Honolulu<ref>estońska ekspedycja na wyspy archipelagu Hawajów była świadkiem spadku meteorytu '''[http://www.lpi.usra.edu/meteor/index.php?code=11904 Honolulu]''' - chondryt zwyczajny L5, TKW 2,42 kg, spadek 27 września 1825 roku</ref>. |
| + | === Okoliczności spadku === | ||
| - | + | Okoliczności spadku dwóch okazów meteorytu według Kuhlberga (1865, 1868). | |
| - | W | + | :Tuż przed wschodem słońca, przy bezchmurnym niebie, pracujący chłopi usłyszeli dziwne detonacje podobne do wystrzałów armatnich. W pobliżu Nerft na farmie '''''Pohgel''''', gospodarz Jahn Kasak i jego trzej pomocnicy Jehkab Wilister, Dahn Leepin i Peter Grünwald, którzy budowali stodołę, zauważyli w odległości 375 kroków (''Schritt''), jak dziwny obiekt spadł na ziemię rozrzucając w powietrze glebę i trawę. Jehkab natychmiast podniósł kamień, który utworzył dziurę w ziemi 8-9 cali i ponad stopę głęboką. Według jego relacji, kamień wydzielał zapach prochu i był jeszcze bardzo ciepły, co poczuł przez wełniane rękawice. Znaleziony meteoryt ważył 13,77 funta<ref name="funt ros">w swojej publikacji Kuhlberg (1865, 1868) posługuje się funtem rosyjskim; 1 funt = 0,4095124 kg; Wikipedia - [http://pl.wikipedia.org/wiki/Funt_(masa) Funt (masa)]</ref> (około 5,639 kg). |
| + | :W odległości 700-1000 kroków na północ od punktu pierwszego spadku, na farmie '''''Swajahn''''', kilka sekund później, trzech świadków: Peter Ehrgle i jego dwóch parobków Jahn Gasparowitsch i Mickkel Sahmar, widziało drugi spadający na ziemię kamień. On również wyrzucił w powietrze ziemię i piasek. Zimna, warząca 11,47 funta (ok. 4,697 kg) bryła wbiła się w glebę na głębokość stopy. | ||
| - | |||
| + | Masa główna meteorytu znajduje się w zbiorach Instytutu Geologicznego Estońskiej Akademii Nauk w Tallinnie. | ||
| - | Meteoryt ten znalazł się w przygotowywanej przez Jerzego Pokrzywnickiego monografii polskich meteorytów o roboczym tytule ''Kosmolityka''.<ref>publikacja te nigdy się nie ukazała, część jej rękopisu znajduje się w archiwum PAN (Kosiński 2012)</ref> | + | |
| + | Meteoryt ten znalazł się w przygotowywanej przez Jerzego Pokrzywnickiego monografii polskich meteorytów o roboczym tytule ''Kosmolityka''.<ref>publikacja te nigdy się nie ukazała, część jej rękopisu znajduje się w archiwum PAN (Kosiński 2012)</ref> | ||
<br clear="all"/> | <br clear="all"/> | ||
| Linia 51: | Linia 54: | ||
{{GEFrame-end}} | {{GEFrame-end}} | ||
| - | '''Nereta''' (dawn. ''Past Nerft''), '''Svajāni''' (dawn. ''Swajahn'') | + | '''Nereta''' (dawn. ''Past Nerft''), '''Pilkalne''', '''Svajāni''' (dawn. ''Swajahn''). Rzeka '''''Sussey''''' (stara polska nazwa ''Susej''). |
| - | Współrzędne dla meteorytu Nerft podane w Meteoritical Bulletin wskazują na punkt leżący około 240 km na zachód od rzeczywistego miejsca spadku meteorytów | + | ;Współrzędne dla meteorytu Nerft podane w Meteoritical Bulletin wskazują na punkt leżący około 240 km na zachód od rzeczywistego miejsca spadku meteorytów! |
| - | Według Kuhlberga (1868) meteoryty spadły w punktach (współrzędne w starym układzie odniesienia ''Ferro'')<ref>'''O.L.v.F.''' - ''östliche Länge v. Ferro''; aby otrzymać współrzędne we współczesnym układzie należy od wartości długości geograficznej odjąć wartość 17°40', szerokość geograficzna pozostaje bez zmian; Wikipedia (EN) - [http://en.wikipedia.org/wiki/Ferro_Meridian Ferro Meridian]</ref>: '''Pohgel''' ('''Nr. I''') 56°13' | + | Według Kuhlberga (1868) meteoryty spadły w punktach (współrzędne w starym układzie odniesienia ''Ferro'')<ref>'''O.L.v.F.''' - ''östliche Länge v. Ferro''; aby otrzymać współrzędne we współczesnym układzie należy od wartości długości geograficznej odjąć wartość 17°40', szerokość geograficzna pozostaje bez zmian; Wikipedia (EN) - [http://en.wikipedia.org/wiki/Ferro_Meridian Ferro Meridian]</ref>: '''Pohgel''' ('''Nr. I''') 56°13'Br. 42°56'31"O.L.v.F., '''Swajahn''' ('''Nr. II''') 56°14'Br. 42°57'31"O.L.v.F. |
| + | <br clear="all"/> | ||
| - | [[Image: | + | [[Image:Narft_map_(Kuhlberg_1868).jpg|thumb|400px|left|Mapa okolic spadku meteorytu Nerft (źródło: Kuhlberg 1868; zmodyfikowane)]] |
| + | Według Kuhlberga (1865, 1868) spadły dwa okazy meteorytu w miejscach (farmach) o nazwach '''Pohgel''' i '''Swajahn'''. | ||
| + | |||
| + | Położenia punktów spadku zaznaczonych na mapie różnią się nieznacznie od tych podanych w publikacji (Kuhlberg 1865, 1868). Punkty naniesione na mapę w Google Earth na podstawie współrzędnych z publikacji leżą dalej na wschód. Punkty spadku '''(+) Swajahn''' leży pomiędzy drogą a rzeką Sussey (stara polska nazwa Susej), natomiast punkt '''(+) Pohgel''' leży na tej samej szerokości, ale po lewej stronie rzeki. | ||
| + | |||
| + | <br clear="all"/> | ||
| + | |||
| + | === Mapy === | ||
| + | |||
| + | <gallery caption="" widths="200px" heights="200px" perrow="3"> | ||
| + | File:Narft_(Chrzanowski_VI_S6_Poniewiez).jpg|'''Nerft''' i wsie '''Frydrychshow''', '''Pilkalne''' i '''Swaian'''. Mapa Polski z 1859 roku (fragment; zmodyfikowane) (źródło: Chrzanowski (1859)) | ||
| + | </gallery> | ||
<br clear="all"/> | <br clear="all"/> | ||
== [[Bibliografia]] == | == [[Bibliografia]] == | ||
| + | |||
| + | * {{Chrzanowski (1859)}} | ||
[[Grafika:Nerft_(Grewingk_1864).jpg|180px|thumb|Opis spadku meteorytu (źródło: Grewingk et al. 1864)]] | [[Grafika:Nerft_(Grewingk_1864).jpg|180px|thumb|Opis spadku meteorytu (źródło: Grewingk et al. 1864)]] | ||
Wersja z 12:40, 13 sie 2013
 |
Strona w budowie (Site under construction) Jeszcze to chwilę potrwa (It will take a while) |
| Nerft → | |
| Spadek | |
| Lokalizacja | Łotwa |
| Położenie[2] | 56°30'N, 21°30'E[1] |
| Data | 12 kwietnia 1864 r., 04:45 (wtorek) |
| Charakterystyka | |
| Typ | chondryt zwyczajny, L6 |
| Masa | 10,92 kg |
| Liczba okazów | 2 okazy |
| Meteoritical Bulletin Database | |
| Synonimy → | |
| w NHM Cat: Poghel, Pohgel, Swajahn; po rosyjsku: Нерфт, po łotewsku: ? | |
Spadek meteorytów 12 kwietnia 1864 roku (wtorek) na Łotwie (chondryt zwyczajny, L6, TKW 10,92 kg).
Pierwsze doniesienie o spadku zamieścił Grewingk (1864)[3] w swoim opracowaniu poświęconym meteorytom Buschhof i Pillistfer. Pełną relację ze spadku i wyniki analiz opublikował Kuhlberg w 1868 roku w publikacji poświęconej wynikom badań meteorytów Nerft, Lixna i Honolulu[4].
Okoliczności spadku
Okoliczności spadku dwóch okazów meteorytu według Kuhlberga (1865, 1868).
- Tuż przed wschodem słońca, przy bezchmurnym niebie, pracujący chłopi usłyszeli dziwne detonacje podobne do wystrzałów armatnich. W pobliżu Nerft na farmie Pohgel, gospodarz Jahn Kasak i jego trzej pomocnicy Jehkab Wilister, Dahn Leepin i Peter Grünwald, którzy budowali stodołę, zauważyli w odległości 375 kroków (Schritt), jak dziwny obiekt spadł na ziemię rozrzucając w powietrze glebę i trawę. Jehkab natychmiast podniósł kamień, który utworzył dziurę w ziemi 8-9 cali i ponad stopę głęboką. Według jego relacji, kamień wydzielał zapach prochu i był jeszcze bardzo ciepły, co poczuł przez wełniane rękawice. Znaleziony meteoryt ważył 13,77 funta[5] (około 5,639 kg).
- W odległości 700-1000 kroków na północ od punktu pierwszego spadku, na farmie Swajahn, kilka sekund później, trzech świadków: Peter Ehrgle i jego dwóch parobków Jahn Gasparowitsch i Mickkel Sahmar, widziało drugi spadający na ziemię kamień. On również wyrzucił w powietrze ziemię i piasek. Zimna, warząca 11,47 funta (ok. 4,697 kg) bryła wbiła się w glebę na głębokość stopy.
Masa główna meteorytu znajduje się w zbiorach Instytutu Geologicznego Estońskiej Akademii Nauk w Tallinnie.
Meteoryt ten znalazł się w przygotowywanej przez Jerzego Pokrzywnickiego monografii polskich meteorytów o roboczym tytule Kosmolityka.[6]
Lokalizacja
Źródło: Wiki.Meteoritica.pl
© Jan Woreczko & Wadi
(N) Nereta, (S) Svajāni
punkt spadku okazów podane przez Kuhlberga (1868)
* W 2018 roku Google zmieniło zasady działania apletu, mapa może wyświetlać się niepoprawnie (pomaga Ctrl+F5); więcej → Szablon:GEMap-MyWiki
Nereta (dawn. Past Nerft), Pilkalne, Svajāni (dawn. Swajahn). Rzeka Sussey (stara polska nazwa Susej).
- Współrzędne dla meteorytu Nerft podane w Meteoritical Bulletin wskazują na punkt leżący około 240 km na zachód od rzeczywistego miejsca spadku meteorytów!
Według Kuhlberga (1868) meteoryty spadły w punktach (współrzędne w starym układzie odniesienia Ferro)[7]: Pohgel (Nr. I) 56°13'Br. 42°56'31"O.L.v.F., Swajahn (Nr. II) 56°14'Br. 42°57'31"O.L.v.F.
Plik:Narft map (Kuhlberg 1868).jpg
Mapa okolic spadku meteorytu Nerft (źródło: Kuhlberg 1868; zmodyfikowane)
Według Kuhlberga (1865, 1868) spadły dwa okazy meteorytu w miejscach (farmach) o nazwach Pohgel i Swajahn.
Położenia punktów spadku zaznaczonych na mapie różnią się nieznacznie od tych podanych w publikacji (Kuhlberg 1865, 1868). Punkty naniesione na mapę w Google Earth na podstawie współrzędnych z publikacji leżą dalej na wschód. Punkty spadku (+) Swajahn leży pomiędzy drogą a rzeką Sussey (stara polska nazwa Susej), natomiast punkt (+) Pohgel leży na tej samej szerokości, ale po lewej stronie rzeki.
Mapy
Narft (Chrzanowski VI S6 Poniewiez).jpg
Nerft i wsie Frydrychshow, Pilkalne i Swaian. Mapa Polski z 1859 roku (fragment; zmodyfikowane) (źródło: Chrzanowski (1859)) |
Bibliografia
- Chrzanowski Wojciech, (1859), Karta dawnéj Polski z przyległémi okolicami krajów sąsiednich według nowszych materyałów na 1:300000, Paryż 1859. Plik dLib; plik eUWr.
.jpg)
- Grewingk Constantin C.A. von, Schmidt Carl E.H., (1864), Ueber die Meteoriten-Fälle von Pillistfer, Buschhof und Igast in Liv- und Kurland (Mit zwei Tafeln und einer Karte.[8]), Archiv für die Naturkunde Liv-, Ehst- und Kurlands, Erste Serie, Dritter Band, Dorpat 1864, s. 421-556.[9][10] Plik PDF; plik DjVu.
Przypisy
Linki zewnętrzne
- Meteoritical Bulletin Database (MBD) - meteoryt Nerft
- Encyclopedia of Meteorites (EoM) - meteoryt Nerft
- Vernadsky Institute of Geochemistry and Analytical Chemistry - Нерфт
- meteorite.narodu.ru - Каталог метеоритов России и стран бывшего СССР
- Uniwersytet w Tartu, Estonia (University of Tartu, Estonia) - Tartu Ülikool, Eesti ● Geoloogia-Muuseum
- Wikipedia - Suwejniszki
- Wikipedia (LV) - Nereta
.jpg){kind=link}
.jpg){kind=link}
.jpg){kind=link}
.jpg){kind=link}
.jpg){kind=link}