O ile nie zaznaczono inaczej, prawa autorskie zamieszczonych materiałów należą do Jana Woreczko & Wadi.

(Unless otherwise stated, the copyright of the materials included belong to Jan Woreczko & Wadi.)

Z Wiki.Meteoritica.pl

Wersja z 09:52, 4 sie 2011

Rozglądaj się uważnie - szczęście sprzyja przygotowanym

Zakłodzie →
Meteoryt Zakłodzie masa główna (fot. Marcin Cimała)
Znalezisko
Lokalizacja	Zakłodzie, Polska
Położenie[1]	50°45'46"N, 22°51'58"E
Data	wrzesień 1998
Uwagi	znaleziony przez Stanisława Jachymka na poboczu lessowej drogi gruntowej w pagórkowatym rolniczym terenie
Charakterystyka
Typ	achondryt, Enst achon-ung (wcześniej: ach-ung, enstatite-ung, AUB-ung)
Masa	8,68 kg
Liczba okazów	jeden okaz
Meteoritical Bulletin Database

W kwietniu 1897 roku nad południowo wschodnią Polską był widziany przelot bardzo jasnego bolidu. O zjawisku tym rozpisywała się tamtejsza Gazeta Lubelska. Z zamieszczonych w niej relacji wynika, że był to bolid z którego można było spodziewać się spadku. Ale sprawa żyła tak krótko, jak sam bolid. Po kilku dniach inne ważniejsze sprawy zapełniły łamy gazet. Po ponad 100 latach, miłośnik ziemi roztoczańskiej, sołtys gminy Guciów Stanisław Jachymek, jak zwykle wędrując po urokliwych miejscach wypatrywał ciekawych kamieni. Od dawna interesował się on kamieniami, minerałami i skamieniałościami, którymi natura słabo obdarzyła tamtejsze okolice. Pan Jachymek marzył również o znalezieniu meteorytu - jego romantyczna dusza wypatrywała 'kamieni z nieba'. Jego cierpliwość i dociekliwość zostały wynagrodzone pewnego wrześniowego dnia 1998 roku znalezieniem wyjątkowego meteorytu. Duża, bura, pordzewiała bryła na poboczu drogi nie wydawała się obiektem wyjątkowym, ale na znalezienie meteorytu trzeba być przygotowanym. Stach Jachymek zachrumkał, wziął bryłę pod pachę i z nikłą nadzieją wrócił do domu. Tak rozpoczął się nowy wyjątkowy rozdział w jego życiu oraz za sprawą Zakłodzia rozszerzyły się horyzonty wiedzy o meteorytach.

Długo oczekiwany, nowy polski meteoryt. Został znaleziony we wrześniu 1998 r. na Roztoczu (na poboczu lessowej drogi gruntowej) przez kolekcjonera minerałów, skamieniałości i meteorytów - Stanisława Jachymka z Guciowa. Okaz w momencie znalezienia ważył 8,68 kg. Obecnie masa główna meteorytu jest w posiadaniu znalazcy w jego Muzeum Etnograficzno-Przyrodniczym - Zagroda Guciów. Masa największego zachowanego fragmentu wynosi 5,02 kg.

Badania gazów szlachetnych zawartych w meteorycie Zakłodzie (Patzer et al. 2002) wskazują, że mamy do czynienia ze świeżym spadkiem i jest bardzo prawdopodobne, że pochodzi on z bolidu w 1897 roku^[2].

Jest to nowy bardzo rzadki typ meteorytu - achondryt enstatytowy niezgrupowany (Enst achon-ung). Jest tylko kilka meteorytów podobnych do Zakłodzia^[3]. Trwają intensywne prace badawcze nad ustaleniem genezy i budowy meteorytów tej grupy, jest bardzo prawdopodobne, że zostanie wydzielona nowa grupa meteorytów tzw. zakłodzieity^[4].

Historia znalezienia i badań

Historia znalezienia meteorytu Zakłodzie opowiedziana przez Stacha Jachymka. Fragmenty artykułu z kwartalnika Meteoryt 2/2000.

(Wstęp do artykułu jest poświęcony opisowi jasnego bolidu z 21 kwietnia 1897 roku, który był widoczny nad południowo wschodnią Polską)

(...)

Kamień

Pod koniec września 1998 roku, idąc z Zakłodzia-Doły na Zakłodzie-Góry, przy polnej drodze wcinającej się w less znalazłem kamień obrdzewiały, ciężki. Miałem nadzieję na meteoryt i nie miałem nadziei na meteoryt; jedna z powierzchni była sztucznie płaska, jak na stole. Wietrzyłem, zachrumkałem, przymrużyłem jedno oko i uznałem, że może to być kolejny żużel. Nie było to pewne, w drodze powrotnej postanowiłem jeszcze raz pooglądać to miejsce, ten kamień.

Z moich wypraw na skamieniałości i minerały zawsze przywoziłem jakieś kamienne dziwolągi. Przeważnie jednak były to szkliwa ze starych hut szkła, dziwne betony, kawałki zardzewiałych podków, a od czasu do czasu tutejsze minerały.

Już od późno dziecięcych czasów nie mogę pogodzić się ze stwierdzeniem, że Wyżyna Lubelska z Roztoczem jest, pod względem skupień minerałów, nieciekawym, monotonnym, piaszczysto wapiennym regionem. Można tu jednak znaleźć minerały i skały, których uczeni jak dotąd nie opisywali na tym terenie: opale, chalcedony, piryty, markasyty, bursztyny, glaukonityty, tufity, ankeryty, lidryty, kryształy górskie i ametysty w bułach krzemiennych, różnokolorowe krzemienie, barwne piaskowce, kryształy kalcytu. Jest też nadzieja na rozsypane topazy wołyńskie. Wołyń Zachodni jest już w granicach Polski.

O znalezieniu meteorytu marzyłem od wielu lat. Moje podejrzane próbki już 10 lat temu odrzucali m.in. dr Sylwestrzak, prof. Manecki i inni. Działo się to na pierwszych giełdach minerałów. Byłem wtedy zwierzęciem giełdowym, chodziłem jak pijany między stolikami i wąchałem tę atmosferę, atmosferę pierwszych wystaw minerałów i skamieniałości. Pozostały miłe wspomnienia.

Pozostawiłem kamień przy drodze i noga za nogą powlokłem się dalej do mojego kuzyna, sędziwego brata mojej babki Władysława Kucharskiego. Liczący około 90 lat Władysław jest lutnikiem. Chciałem zdobyć wykonane przez niego skrzypce, rodzinne przecież; zakupić je dla stworzonego wspólnie z żoną Anną muzeum w Zagrodzie Guciów. Pogadało się, umówiło i wracało. Zygzakiem przez pola doszedłem do miejsca, gdzie leżał ten kamień. Obejrzałem go jeszcze raz, zachrumkałem... i już z kamieniem pod pachą i tysiąc którąś tam nadzieją wróciłem do domu.

Badania

W stodole odciąłem od kamienia piętkę. Na przekroju błysnęły ziarenka metalu. Nadzieja rośnie. Poprosiłem o zbadanie próbki w Lublinie. Po miesiącu oczekiwania pierwsze wyniki: jest nikiel w żelazie rodzimym. Intuicja podpowiada mi, że znalazłem meteoryt. Jednocześnie zdałem sobie sprawę, jak wiele muszę się nauczyć, jak duże ponieść koszty, by nie zostać pozbawionym meteorytu już na samym wstępie przez społeczność meteorytową.

Tak bardzo zależy mi na otwarciu nowego rozdziału o meteorytach: Meteoryty w poezji. Uważam, że tzw. czysta nauka nie wyczerpuje całego obszaru meteorytów. Jest tutaj jeszcze coś dla mnie i innych pograniczników: filozofów, mistyków, awanturników czy artystów.

Mój przyjaciel, zawodowy muzyk mieszkający na stałe w Szwajcarii obiecał, że przekaże mały fragment meteorytu do Swiss Meteorite Laboratory. Do dziś nie ma odpowiedzi od pana Bühlera^[5].

W lutym 1999 roku wysłałem próbkę do zbadania na Uniwersytecie Wrocławskim. W ciągu miesiąca otrzymałem odpowiedź: "Naszym zdaniem, zarówno badania mikroskopowe, testy chemiczne, jak i diagnostyczna analiza ilościową sugerują, że badana próbka jest materią meteorytową. Ze względu na ograniczony zakres przeprowadzonych badań wszelkie dalej idące wnioski byłyby nadinterpretacją." Poradzono mi, abym zwrócił się do dr Jacka Siemiątkowskiego z dolnośląskiego oddziału Państwowego Instytutu Geologicznego.

Przekazałem w marcu próbkę dr Siemiątkowskiemu^[6]. Stwierdził obecność enstatytu i wysunął przypuszczenie, że może być to anomalny aubryt^[7]. Nie był jednak pewien, czy nie jest to odpad przemysłowy, np. fragment osłony ogniotrwałej z pieca hutniczego.

Na jednej z giełd minerałów poradzono mi, aby zwrócił się do prof. Łukasza Karwowskiego z Uniwersytetu Śląskiego^[8]. Wysłałem do niego próbkę w czerwcu, a w sierpniu nadeszła odpowiedź:

Meteoryt z...?

Otrzymane kawałki wyszlifowano i wypolerowano. Obserwacje makroskopowe wskazują, że zewnętrzne strefy meteorytu zostały poddane działaniu wysokiej temperatury i uległy częściowemu utlenieniu. Obserwacje mikroskopowe w świetle odbitym, spolaryzowanym, wykazały, że główną fazą meteorytu jest przezroczysta faza krzemianowa o wyraźnej łupliwości zgodnej z osią Z minerału. Ziarna minerału są najczęściej okrągławe. Kształty przypominają chondry, jednak przekonywujących o tym dowodów brak. Towarzyszą im ziarna o dużej zdolności refleksyjnej, typowej dla metali rodzimych. Minerał ten zidentyfikowano jako kamacyt. Ziarna kamacytu, szczególnie w pobliżu zewnętrznych partii meteorytu, są wyraźnie utlenione. Powstają na brzegach fazy wodorotlenków i tlenków żelaza (goethyt i hematyt). Są to oczywiście fazy wtórne. Trzecią fazą wyraźnie odbiegającą od pozostałych jest kremowo-różowa faza siarczkowa zidentyfikowana jako troilit. W obrazie mikroskopowym strefy zewnętrzne są drobnoziarniste i przepojone wtórnymi związkami żelaza. Jest to efekt temperatury i oddziaływania tlenu i wilgoci.

(...)^[9]

Podsumowując, z przeprowadzonych badań wynika, że jest to niewątpliwie meteoryt i to niezbyt popularny. Przeglądając najnowszą literaturę nie natknąłem się na coś podobnego. Niewątpliwie mieści się on w klasyfikacji w okolicach chondrytów enstatytowych lub ich odpowiedników wśród achondrytów. Przypomina chondryt enstatytowy. Niestety brak w nim oliwinów, jak też skład kamacytu zbliża go do achondrytów (aubrytów). Tu też coś nie pasuje - zawiera on za dużo fazy kamacytowej i trolilitowej i nie posiada innych faz krzemianowych obecnych w aubrytach. Może faza nazwana szklistą odpowiada brakującym fazom.

prof. dr hab. Łukasz Karwowski^[8]

Uniwersytet Śląski

Nie mogłem jednak wyzbyć się wątpliwości. W końcu prof. Karwowski jest specjalistą od skał ziemskich, nie od meteorytów. Postanowiłem pojechać na targi meteorytowe w Gifhorn.

Tam zainteresował się meteorytem organizator targów, Rainer Bartoschewitz^[10], który stwierdził, że prawdopodobnie jest ton unikalny, pierwotny achondryt i obiecał przekazać próbkę specjalistą do badań. Próbkę otrzymał też znany poszukiwacz meteorytów Robert A. Haag^[11].

Tymczasem przyszła opinia dra Siemiątkowskiego:^[6]

(...)^[9]

Wszystkim wymienionym ośrodkom podawałem lokalizację "Ukraina" lub "Sokal". Obawiałem się, że to znalezisko zostanie mi odebrane przez jakieś czynniki oficjalne. Tak bym chciał, by to znalezisko było prezentowane w Guciowie, na Roztoczu. Wierzę, że ogłoszenia, które teraz daję do prasy w sprawie żelaznych kamieni, i stała wystawa meteorytów, którą chciałbym zorganizować w Guciowie (odwiedzana przez tysiące młodzieży i dorosłych z regionu środkowowschodniej Polski) zaowocowałaby kolejnymi znaleziskami meteorytów. Nie trzeba się uczyć. Czy wszystkie arcydzieła natury muszą wyjechać do Warszawy czy Krakowa i zniknąć w przepastnych szufladach? Ani w obecnej, ani w byłej stolicy nie ma nawet jednej stałej wystawy meteorytów. Dlaczego?

Ponieważ i z Europy i zza oceanu nie było żadnych wieści o przekazanych w Gifhorn próbkach, wiosną 2000 roku zainteresowałem meteorytem dr Mariana Stępniewskiego^[12] z Państwowego Instytutu Geologicznego w Warszawie podając po raz pierwszy, że jest to moje znalezisko i pochodzi z Zamojszczyzny. Dr Stępniewski wysłał próbkę do znajomego naukowca w USA z prośbą o zbadanie proporcji izotopów tlenu.

Tymczasem przyszła odpowiedź od Haaga:

"Przepraszam za zwlekanie z odpowiedzią. Na podstawie małej próbki, którą dostałem w Gifhorn, nie sądzę, by był to chondryt enstatytowy. Niestety nie mam tu odpowiednich przyrządów, by określić dokładny typ. Wiem, że jest to meteoryt. Radziłbym poprosić o zbadanie próbki najbliższy uniwersytet. Gratuluję znaleziska i życzę powodzenia w badaniach celem sklasyfikowania. Z poważaniem Robert A. Haag."

Życzenia okazały się potrzebne. Pewnego dnia zadzwonił dr Stępniewski^[12] z informacją, że w próbce stwierdzono ziemskie proporcje izotopów tlenu, a więc prawdopodobnie nie jest to meteoryt. Czarna rozpacz. Na szczęście i Rainer Bartoschewitz i Andrzej Pilski^[13] pocieszali, że przecież chodzi o meteoryt enstatytowy, więc proporcje izotopów tlenu muszą być ziemskie. Dr Stępniewski pewnie sobie zażartował. Znów odzyskałem nadzieję.

W końcu przyszły wyniki badań z Niemiec od dr Wlotzki^[14], Rainer Bartoschewitz nawiązał współpracę z dr Stępniewskim i przyszła pora na postawienie kropki nad i: wypełnienie kwestionariusza, aby oficjalnie zgłosić Komisji Nazewnictwa the Meteoritical Society znalezienie nowego meteorytu^[15].

* * *

Dalej nie wiemy, czym jest ten gość z kosmosu: anomalnym aubrytem? zrekrystalizowanym chondrytem enstatytowym? enstatytowym acapulcoitem? Czymś jeszcze nie nazwanym? Mam nadzieję, że na wrześniowym spotkaniu, na które serdecznie zapraszam Czytelników, część tajemnic meteorytu zostanie już ujawniona.^[16]

(...)

Meteoryt Zakłodzie jest wyjątkowy, nie tylko przez swoją wyjątkowość, jako obiekt badań, ale też przez wyjątkowość osoby Stanisława Jachymka - sołtysa gminy Guciów, działacza na rzecz ochrony przyrody i piękna roztoczańskich przestrzeni, inicjatora wielu inicjatyw społecznych, poety i miłośnika przyrody oraz folkloru^[17].

Lokalizacja

(G) Zagroda Guciów, (Z) wieś Zakłodzie

Meteoryt został znaleziony przy lessowej drodze pomiędzy Zakłodzie-Doły a Zakłodzie-Góry.

Jest bardzo prawdopodobne, że meteoryt Zakłodzie pochodzi ze spadku bolidu widzianego nad Polską południowo wschodnią 21 kwietnia 1897 roku^[2]. Wiele osób szukało kolejnych okazów, sam znalazca szuka nadal, gdyż nie można wykluczyć, że leżą tam jeszcze dalsze kamienie z tego spadku.

Galeria

Stanisław Jachymek w miejscu znalezienia meteorytu, w tle Podlesie

Typowy krajobraz Podlesia

Meteoryt Zakłodzie

Przekrój meteorytu (fot. Marcin Cimała)	Wnętrze meteorytu (fot. Marcin Cimała)	Trzy różne litologie (fot. Stanisław Jachymek; źródło: Meteoryt 2, 2000)
Wnętrze meteorytu (fot. Tomasz Jakubowski)	Grafitowe inkluzje (fot. Tomasz Jakubowski)	Zachowana (relikt) chondra (fot. Tomasz Jakubowski)

Obrazy mikroskopowe (materiał pochodzi od Jacka Drążkowskiego^[18])
(oznaczenia na zdjęciach: En - enstatyt (piroksen), Gr - grafit, Me - metal, kamacyt, Pl - plagioklaz, Schr - schreibersyt, Tro - trolilit^[19])

Równoległe lamelki w oddalonych od siebie kryształach plagioklazu (mikroskop polaryzacyjny, światło przechodzące, skrzyżowane nikole) (źródło: Meteoryt 2, 2000)	Automorficzne i hipautomorficzne kryształy piroksenów (mikroskop polaryzacyjny, światło przechodzące, skrzyżowane nikole) (źródło: Meteoryt 2, 2000)	Lamelkowe kryształy piroksenów (nieodmieszane pirokseny rombowe i jednoskośne) (mikroskop polaryzacyjny, światło przechodzące, skrzyżowane nikole) (źródło: Meteoryt 2, 2000)
Stop Fe-Ni oraz dwie fazy siarczkowe (mikroskop polaryzacyjny, światło odbite) (źródło: Meteoryt 2, 2000)	Stop metaliczny otaczający kryształ piroksenu i dwie fazy mineralne (nieprzezroczyste) (mikroskop polaryzacyjny, światło odbite) (źródło: Meteoryt 2, 2000)

Bibliografia

• Gurdziel Agnieszka, (2003), Wtórne fazy mineralne powstałe w wyniku wietrzenia meteorytów. Praca magisterska, wykonana pod kierunkiem prof. dr hab. Łukasza Karwowskiego na Wydziale Nauk o Ziemi Uniwersytetu Śląskiego, Sosnowiec 2003. Plik praca magisterska

• Jachymek Stanisław, (2000), Zakłodzie. Informacja o nowym meteorycie. Meteoryt, nr 2, 2000, s. 3-7.

• Karwowski Łukasz, Jachymek Stanisław, Siemiątkowski Jacek, (2001), The mineralogy and origin of the Zakłodzie meteorite. Mineralogical Society of Poland – Special Papers, vol. 18, 2001, s. 65-69.

• Karwowski Łukasz, (2001), Nowy Polski meteoryt Zakłodzie. Materiały XXI Terenowej Szkoły Geologów Uniwersytetu Śląskiego, Lewin Kłodzki, 2001, s. 21-22.

• Karwowski Łukasz, Siemiątkowski Jacek, (2001), Skład fazowy meteorytu Zakłodzie. Seminarium meteorytowe, 26-27 kwietnia 2001, Olsztyn, Streszczenia. Wyd. PIG, 2001, s. 24-25.

• Karwowski Łukasz, Jachymek Stanisław, Ludwig A., Gurdziel Agnieszka, (2003), Skorupa wietrzeniowa i obtopieniowa meteorytów w warunkach klimatu umiarkowanego na przykładzie Zakłodzia i Moraska–Przełazów. Materiały II Seminarium Meteorytowego Olsztyn 2003, 2003, s. 48-54.

• Karwowski Łukasz, Kryza Ryszard, Przylibski Tadeusz A., Pavlyuk V., (2006), High manganoan keilite from the Zakłodzie meteorite. XIIth International Seminar on Physic and Chemistry of Solids, Lviv, abstracts, 2006, s. 53.

• Karwowski Łukasz, Kryza Ryszard, Przylibski Tadeusz A., (2007), New chemical and physical data on keilite from Zakłodzie enstatite achondrite. American Mineralogist, 92, 2007, s. 204-209. Plik PDF

• Łodziński Marek, (2001), Mineralogical study of weathering of the Zakłodzie meteorite. Konferencia doktorandov a mladých vedeckých pracovníkov, Herlany (Slovakia), 23-24 April 2001. Miner. Slov., Geovestnik, 2001, 33(2): s. 20-21.

• Łodziński Marek, Manecki Andrzej, (2001), Minerały meteorytu Zakłodzie - próba ustalenia sukcesji (Minerals of the Zaklodzie meteorite – trail of succession settlement). Seminarium meteorytowe, Olsztyn 26–27 kwietnia 2001 roku, Streszczenia, Wyd. PIG, Warszawa 2001, s. 28–30.

• Łodziński Marek, (2003), Meteoryt Zakłodzie – skład mineralny i pochodzenie. Sprawozdania z Posiedzeń Komisji Naukowych PAN, Oddział Kraków, 45(1), 2003, s. 269-270.

• Łodziński Marek, Żmudzka M., (2003), Dwa najnowsze polskie meteoryty – Baszkówka i Zakłodzie. Otoczak, 29, 2003, s. 17-21.

• Maliszewski A., Gałązka-Friedman J., Bakun-Czubarow N., (2009), Badania Mössbauerowskie meteorytu Zakłodzie. Acta Soc. Metheor. Polon., 1, 2009, s. 110-121.

• Manecki Andrzej, Łodziński Marek, (2001), Czy obserwowane w meteorycie Zakłodzie kuliste skupienia piroksenów są chondrami? [Can spherical concentrations of pyroxenes in the Zakłodzie meteorite be interpretated as chondrules?]. Materiały konferencyjne „Nauki o Ziemi w badaniach podstawowych, złożowych i ochronie środowiska na progu XXI wieku”, Wyd. AGH, Kraków, 2001, s. 21-24.

• Patzer Andrea, Franke L., Schultz L., (2001), New noble gas data of four enstatite chondrites and Zakłodzie. Meteoritics and Planetary Science, vol. 36, nr 9, Suppl., 2001, s. A157-A158.

• Patzer Andrea, Hill D.H., Boynton W.V., Franke L., Schultz L., Jull A.J.T., McHargue L.R., Franchi I.A., (2002), Itqiy: A study of noble gases and oxygen isotopes including its terrestrial age and a comparison with Zakłodzie. Meteoritics and Planetary Science, vol. 37, 2002, s. 823-833. Plik PDF

• Pilski Andrzej S., (1999), Nieziemskie skarby. Poradnik poszukiwacza meteorytów. Prószyński i S-ka, Warszawa 1999.

• Pilski Andrzej S., (2002), Itqiy i Zakłodzie: podobne, a jednak niepodobne. Meteoryt, nr 3, 2002, s. 14-15.

• Pilski Andrzej S., (2005), Zakłodzie – tajemniczy meteoryt enstatytowy. Meteoryt, nr 1, 2005, s. 7-9.

• Pilski Andrzej S., (2005), Zakłodzie – A mysterious enstatite meteorite. Meteorite, nr 11(2), 2005, s. 31-33.

• Przylibski Tadeusz A., Zagożdżon Paweł P., (2000), Wyniki wstępnych badań mineralogiczno-petrologicznych meteorytu kamiennego Zakłodzie. Meteoryt, nr 2, 2000, s. 8-10.

• Przylibski Tadeusz A., Zagożdżon Paweł P., Kryza R., Pilski Andrzej S., (2003), Mineralogia, petrologia, geneza i propozycja nowej klasyfikacji meteorytu enstatytowego Zakłodzie. Materiały II Seminarium Meteorytowego Olsztyn 2003, 2003, s. 80–101. Plik PDF

• Przylibski Tadeusz A., Zagożdżon Paweł P., Kryza R., Pilski Andrzej S., (2005), The Zakłodzie enstatite meteorite: Mineralogy, petrology, origin and classification. Meteoritics and Planetary Science, vol. 40, Supp. 1, 2005, s. 5-271, 185-200. Plik PDF

• Przylibski Tadeusz A., Jakubowski Tomasz, Karwowski Łukasz, Kryza Ryszard, Łuszczek Katarzyna, (2011), New data on graphite from the Zakłodzie enstatite achondrite. abstract #5198, 74th Annual Meeting of the Meteoritical Society, Greenwich, London, 2011. Plik PDF

• Siemiątkowski Jacek, Starnawska Ewa, (2002), Zakłodzie – nowy meteoryt enstatytowy z Roztocza. Pos. Nauk PIG, 58, 2002, s. 37-38.

• Stępniewski Marian, Borucki Jerzy, Durakiewicz T., Giro L., Sharp Z.D., (2000), Preliminary study of a new enstatite meteorite from Zaklodzie (Southeast Poland). Meteoritics and Planetary Science, vol. 35, 2000, Supplement, s. A152 – A153.

• Stępniewski Marian, Jachymek Stanisław, (2000), Kolejny polski meteoryt. Przegląd Geol., 48(5), 2000, s. 382.

• Szczypiorski R., Szlachta K., Ludwig A., Tłaczała W., Gałązka-Friedman J., (2003), Wstępne badania mössbauerowskie meteorytu Zakłodzie. Materiały II Seminarium Meteorytowego Olsztyn 2003, 2003, s. 128–130. Plik PDF

Przypisy

1. ^ jeśli nie zaznaczono inaczej, podano współrzędne przyjęte w oficjalnej bazie meteorytów Meteoritical Bulletin Database
2. ^ ^{a b} badania wieku ziemskiego (terrestrial age) meteorytu Zakłodzie prowadziła Andrea Patzer z zespołem (2001, 2002) i oszacowano jego wartość na nie więcej niż 200 lat!
3. ^ meteoryty podobne do Zakłodzia: Happy Canyon, antarktyczne QUE 94204, Y 8404 i pustynne Ilafegh 009, NWA 2965, NWA 4301, NWA 4799, SaU 402
4. ^ prace badawcze m.in. nad wyodrębnieniem grupy zakłodzieity prowadzi prof. Tadeusz Przylibski - apel o próbki do badań • projekt badawczy w ramach 36. konkursu MNiSzW - "Zakłodzieity – pierwotne achondryty enstatytowe – nowa grupa meteorytów wśród achondrytów"
5. ^ Swiss Meteorite Laboratory już chyba nie funkcjonuje, pod jego adresem http://www.meteorite.ch znajduje się strona Bruno Fectay i Carine Bidaut http://www.meteorite.fr
6. ^ ^{a b} dr Jacek Siemiątkowski, Państwowy Instytut Geologiczny we Wrocławiu
7. ^ początkowo sklasyfikowano meteoryt Zakłodzie jako aubryt
8. ^ ^{a b} prof. Łukasz Karwowski z Wydziału Nauk o Ziemi Uniwersytetu Śląskiego jest równocześnie prezesem Polskiego Towarzystwa Meteorytowego; prowadzi również badania próbek znalezisk w ramach statutowej działalności PTMet - więcej szczegółów
9. ^ ^{a b} tu szczegółowy opis przeprowadzonych analiz
10. ^ Rainer Bartoschewitz prowadzi Bartoschewitz Meteorite Lab. (BML), laboratorium i jedną z najbogatszych prywatnych kolekcji meteorytów w Europie; strona http://www.meteorite-lab.homepage.t-online.de/
11. ^ Robert A. Haag jeden z najsłynniejszych amerykańskich dealerów i kolekcjonerów. Zasłynął m.in. zidentyfikowaniem meteorytu Calcalong Creek znalezionym w Australii - pierwszego meteorytu księżycowego znalezionego poza Antarktydą i pustyniami północnej Afryki i Półwyspu Arabskiego; strony Roberta Haaga http://meteoriteman.com/
12. ^ ^{a b} dr Marian Stępniewski pracował w Państwowym Instytucie Geologicznym w Warszawie, w 2001 roku odszedł na emeryturę
13. ^ dr Andrzej S. Pilski, badacz meteorytów i ich popularyzator, członek IMCA
14. ^ F. Wlotzka uznany badacz i popularyzator
15. ^ nazwy meteorytów zatwierdza Komitet Nazewnictwa (Nomenclature Committee) The Meteoritical Society. Aby meteoryt został zarejestrowany i została mu nadana oficjalna nazwa, poza zgłoszeniem zawierającym okoliczności znalezienia, opisem znaleziska/spadku, wynikami podstawowych badań składu, budowy i typu potwierdzonymi przez osobę zajmującą się zawodowo geologią lub mineralogią, należy przekazać do jakiejś uznanej kolekcji lub instytucji fragment co najmniej 10–20% od małych okazów lub 20 gram dla większych. Taka procedura deponowania kawałka w innym miejscu niż "masa główna" służy temu, aby w razie kontynuowania badań, można było zwrócić się do takiej instytucji z prośbą o próbkę. Dokument regulujący nazewnictwo meteorytów: Guidelines for Meteorite Nomenclature.
16. ^ w dniach 15-17 września 2000 roku odbyło się w Guciowie spotkanie meteorytowe poświęcone m.in. meteorytowi Zakłodzie. Była wizyta w miejscu znalezienia meteorytu i wiele innych atrakcji
17. ^ portal Roztocze.com - Opowieść o człowieku, który zbiera gwiazdki z nieba
    portal DziennikWschodni.pl - Czy słońce mnie lubi
    portal RoztoczeOnline - Jachymek mówi...
18. ^ fotografie udostępnił redaktor kwartalnika Meteoryt Jacek Drążkowski; pochodzą one z artykułu Przylibski et al. 2000
19. ^ o minerałach w meteorytach

Zobacz również

• spadek w okolicach Lublina w 1897 roku.

Linki zewnętrzne

• Meteoritical Bulletin Database (MBD) - meteoryt Zakłodzie
• Encyclopedia of Meteorites (EoM) - meteoryt Zakłodzie

• Meteoryt Zakłodzie w kolekcjach polskich - katalog PTMet
• Polski Serwis Meteorytów - meteoryt Zakłodzie
• geoportal.gov.pl - wieś Zakłodzie ?? czy to ta ??
• Zagroda Guciów - muzeum etnograficzno-przyrodnicze
• Strona Woreczko o meteorycie Zakłodzie