PayPal-donate (Wiki).png
O ile nie zaznaczono inaczej, prawa autorskie zamieszczonych materiałów należą do Jana Woreczko & Wadi.

(Unless otherwise stated, the copyright of the materials included belong to Jan Woreczko & Wadi.)


Wolfsmühle

Z Wiki.Meteoritica.pl

Pokłady rudy darniowej

Thorn (Annalen der Physik 1854a 90).jpg

Informacja o znalezieniu w 1853 roku[1] w dobrach Wolfsmühle meteorytów i cytat z Münster'a (1554) dotyczący spadku meteorytów w Toruniu w 1572 roku.


Relacja zamieszczona w Tygodniku Petersburskim:

P. Grodzki, obywatel z Wolfsmühl, majętności położonej o milę od miasta Torunia, zadał jednemu inżenjerowi górniczemu pytanie: czy warto urządzić zakład dla wyrabiania żelaza z rudy, znajdującej się na jego ziemi? dodając, że ziemia składająca jego własność, na obszarze 700 morgenów pruskich, tak jest tą rudą pokryta, iż pług nie może się zagłębić więcej nad cztery cale. Próbki przysłane od P. Grodzkiego dostały się w ręce sławnego metallurga P. Karsten, który uznał je za żelazo meteoryczne, to jest za ciało spadłe na ziemię z powietrza.
Zebrane wiadomości pokazały, ie to ciało pokrywa całą powierzchnią miejscowości zwаnеj Wolfsmühl, i leży oddzielnemi massami od 2 do 3 stop długości, od 3 do 6 cali szerokości, a od 2 do 5 calów grubości. Tąż substancyą pokryte są oba brzegi strumienia[2], wzdłuż którego leży ona nieprzerwaną strefą, 160 stop szeroką. Można wnosić, że cała ilość meteorycznego żelaza, znajdująca się w tej miejscowości wynosi do 5,000 stop kubicznych i waży około 60,000 pudów rossyjskich[3].
Sądząc z chymicznego składu, należy przypuścić, że całkowita massa tego żelaza spadła z powietrza, w postaci kamieni atmosferycznych czyli aerolitów. Ale kiedy się ten fenomen zdarzył, czy w historyczne, czy w przedhistoryczne czasy? Odpowiedź na to pytanie jest bardzo trudna; chociaż w «Kosmografii» Sebastiana Munster[4], znajduje się wzmianka, że 9 Stycznia 1572 roku o godzinie 9 wieczorem, panowała nad Toruniem straszna burza z trzęsieniem ziemi i że podczas niej padały z nieba kamienie, które wielu ludzi zabiły.
W miejscach, gdzie ten nader godny uwagi meteorit nie zniedokwasił się od wpływu powietrza, tam z proszku jego cząstki żelaza łatwo się dają wydzielać za pomocą magnesu. Rozkład chymiczny pokazał, że ten produkt meteoryczny składa się na 100 częściach z 55 czystego żelaza i 45 rozmaitych cząstek ziemnych.
Wodny rozczyn miedzianego koperwasu mocno działa na Wolfenmühlskie żelazo, które też nader łatwo rozpuszcza się w kwasie saletrowym. Traktowane kwasem siarczanym daje słaby zapach wodorodu siarczystego, prędko przemijający i pochodzący zapewna od bardzo nieznacznego stosunku siarczyku żelaza. Ten meteorit nie zawiera w sobie ani węgla, ani siarki, ani fosforu, ani arseniku, ani miedzi, ani kobaltu; nie ma w nim nawet niklu, ani krzemianu (silicium) a magneziam widać tylko słabe ślady.
Toruński meteorit jest jedyny w swoim rodzaju ze względu na ogrom massy i obszar który zajmuje na powierzchni ziemi. Skład jego różni się od składu innych aerolitów czystością znajdującego się w nim żelaza. Pierwiastkowo był on w jednolitych miąższych bryłach; czas i działanie wpływów atmosferycznych zamieniły go w kruchą massę.


Sądząc z opisu miejsca i ilości stwierdzonego tam żelaza, można przypuszczać, że owe meteorytowe złoże było pokładami rudy darniowej (wchodzący w jej skład limonit jest lekko magnetyczny). Za niemeteorytowym pochodzeniem żelaza świadczy również brak w nim niklu, co potwierdzono bardzo szczegółowymi analizami (choć w jednym miejscu stwierdzono, że zawiera nieznacznego stosunku siarczyku żelaza, a dalej, że nie zawiera ani siarki).


Patrz → Toruń 1572

Lokalizacja

Ulica Wilczy Młyn (niem. Wolfsmühle) w Lubiczu (niem. Leibitsch)

Współcześnie śladem po dobrach Wolfsmühle jest ulica Wilczy Młyn w Lubiczu Dolnym (niem. Leibitsch) oddalona około 9 km od centrum Torunia.


Mapy


Bibliografia

  • Karsten C.J.B., (1854), Über Feuer-Meteore und über einen merkwürdigen Meteormassen-Fall, der sich früher bei Thorn ereignet hat, Abhandlungen der Königlichen Akademie der Wissenschaften zu Berlin, Aus dem Jahre 1853, Berlin 1854, s. 1-17. Plik DjVu.
  • +Münster Sebastian, (1554), Cosmographiae universalis libri VI. 1554.
  • Pokrzywnicki Jerzy, (1965), O bolidach obserwowanych nad Polską – II, Acta Geophys. Polon., vol. XIII, nr 3, 1965, s. 207-215.[5] Plik DjVu
    Źródło: Wiki.Meteoritica.pl
    .
  • +Tygodnik Petersburski. Gazeta Urzędowa Królestwa Polskiego, Nr 100, 1853, s. 8. Plik DjVu

Przypisy

  1. ^ Pokrzywnicki (1965) podaje datę znalezienia meteorytów na 1857 rok, ale wzmianka w Tygodniku Petersburskim jest z roku 1853
  2. ^ chodzi zapewne o przepływającą w pobliżu Strugę Lubicką zwaną również Wilczą Strugą?
  3. ^ 1 pub rosyjski to 16,38 kg; daje to około 1000 ton!
  4. ^ Münster (1554)
  5. ^ wszystkie części: cz. 1Pokrzywnicki (1960, Acta Geophys. Polon.)
    Źródło: Wiki.Meteoritica.pl
    , cz. 2Pokrzywnicki (1965, Acta Geophys. Polon.)
    Źródło: Wiki.Meteoritica.pl
    , cz. 3Pokrzywnicki (1965, Bull. soc. amis sci. et lettres Poznan, B)
    Źródło: Wiki.Meteoritica.pl
    , cz. 4Pokrzywnicki (1969, Acta Geophys. Polon.)
    Źródło: Wiki.Meteoritica.pl

Zobacz również

Linki zewnętrzne

Osobiste