(Unless otherwise stated, the copyright of the materials included belong to Jan Woreczko & Wadi.)
Nagy-Vázsony
Z Wiki.Meteoritica.pl
Podstępny biskup i podwójne „lądowanie”
Nagy-Vázsony → | |
Detale wytrawionego przekroju meteorytu Kaposfüred, prawdziwej masy głównej meteorytu Nagy-Vázsony (źródło: Kubovics et al. 2016)
| |
Znalezisko | |
Lokalizacja | Nagyvázsony, Veszprém megye, Węgry |
Położenie[1] | 46°59'N, 17°42'E |
Data | po 17 stycznia 1890 r. |
Uwagi | masa główna (1347 g) znajdująca się w MHN w Wiedniu jest fragmentem meteorytu Toluca[2] |
Charakterystyka | |
Typ | meteoryt żelazny IAB-sLL, oktaedryt gruboziarnisty (Og, coarse octahedrite; bandwidth 1,40±0,30 mm[3]) |
Masa | 1980 g |
Liczba okazów | 1 okaz |
Meteoritical Bulletin Database | |
Synonimy → | |
Nagy-Vazsony, Nagyvázsony |
W dniu 17 stycznia 1890 roku poszukujący pracy górnik János Koralovszky obserwował spadek meteorytu w okolicy wsi Nagyvázsony. Przeszukał później domniemany obszar spadku i znalazł w wąwozie ok. 2 kg okaz meteorytu żelaznego. Sprzedał go przedsiębiorcy Albertowi Mayer von Günthof, a ten podarował okaz do zbiorów Muzeum Historii Naturalnej w Wiedniu. Okazało się, że meteoryt jest silnie zwietrzały, co wykluczało, że pochodzi z obserwowanego spadku.
Prowadzone od 2014 roku śledztwo wykazało (Kubovics et al. 2016), że losy tego meteorytu są inne, niż do tej pory sądzono. Masa główna tego meteorytu znajdująca się w zbiorach Muzeum Historii Naturalnej w Wiedniu, jest fragmentem meteorytu Toluca[2] (na podobieństwo okazu do meteorytu Toluca zwrócił uwagę już w 1975 roku Buchwald (1975)[4]). Zaraz po spadku (?!) znalazca (za namową biskupa!) dokonał podmiany okazów. Okazało się niedawno, że prawdziwy okaz meteorytu Nagy-Vázsony znajdował się przez wiele lat w posiadaniu pobliskiej diecezji, a na koniec „wylądował” w miejscowości Kaposfüred u tamtejszego księdza.
Więcej szczegółów w opisie meteorytu Kaposfüred.
Źródła
Brezina (1896) (s. 284)
Das Eisen von Nagy-Vázsony wurde von einem vacirenden, nach Arbeit suchenden Grubenarbeiter Namens Johann Koralovszky gefunden. Derselbe hatte am 17. Jänner 1890 gegen Abend ein Meteor gegen die Ortschaft Nagy-Vazsony fallen gesehen und machte sich des andern Tages nach der Ortschaft auf, durchsuchte die Gegend, wo er die Fallstelle vermutete, und fand hiebei in einem von Wasser ausgespülten Graben, welcher an ein Ackerfeld grenzt, auf hartem Boden das Stück, welches mit der Schenkung des Herrn von Mayer-Gunthof als Ganzes dem Hofmuseum zugekommen ist. Das Stück hatte ein Gewicht von 1980 Gramm; seine Form war die einer flachen, gekrümmten, an den Rändern scharf auskeilenden Scholle, von der Grösse einer Hand, deren eine Breitseite convex, die andere concav war. Die Aussenseite des Eisens war limonitisch, wie bei allen längere Zeit im Erdboden gelegenen Meteoreisen und zeigte nicht die gewöhnlichen Piezoglypten frisch gefallener oder bald nach dem Falle aufgefundener Eisen, sondern eine wenig gegliederte, stark abgeebnete Oberfläche, wie sie durch lange fortgesetztes Abrosten in der Erde entsteht. Es geht daraus hervor, dass dieses Eisen nicht von einem Falle vom 17. Jänner 1890 herrühren konnte und demnach in keinem Zusammenhange mit dem in jener Gegend gesehenen Meteore stand; es ist ein zufälliges Zusammentreffen, dass dieses Eisen gerade an jenem Orte, offenbar nach langem Liegen in der Erde aufgefunden wurde. Lamellen lange, gerade, mässig geschart und wulstig, Balkenbreite 0·9 Mm., Kamazit schwach schraffirt, stark abgekörnt, Rhabditreich, Taenit normal entwickelt, Felder meist vollkommen mit abgekörnten Kämmen gefüllt, dem Kamazit gleichend, selten dunkleren Plessit enthaltend; Troilitausscheidung von porösem Schreibersit umgeben und Schreibersitkörner. (…)
Lokalizacja
(N) Nagyvázsony
współrzędne wg Brezina (1896)
[IVA] meteoryt Kaposfüred
* W 2018 roku Google zmieniło zasady działania apletu, mapa może wyświetlać się niepoprawnie (pomaga Ctrl+F5); więcej → Szablon:GEMap-MyWiki
Bibliografia
- Brezina Aristides, (1896), Die Meteoritensammlung des k.k. naturhistorischen Hofmuseums am 1. Mai 1895, Annalen des K.K. Naturhistorischen Hofmuseum. (Separatabdruck aus Band X, Heft 3 und 4.), Wien 1896, (s. 284, 356).[5][6] Plik PDF.
- Buchwald Vagn Fabritius, (1975), Handbook of Iron Meteorites. Their History, Distribution, Composition, and Structure, University of California Press, Berkeley 1975, (s. 874-875). ISBN 0-520-02934-8.[7] Pliki PDF.
- Koblitz Jörn, MetBase. Meteorite Data Retrieval Software, Version 7.3 (CD-ROM), Ritterhude, Germany 1994-2012. MetBase.
- Kubovics Imre, Kereszty Zsolt, Bérczi Szaniszló, Gönczi Gy.A., (2016), The revealed real story of the Nagy-Vázsony irom meteorite, 47th Lunar and Planetary Science Conference, March 21-25, 2016, Woodlands, Texas. Plik PDF.
Przypisy
Zobacz również
- meteoryt Kaposfüred
Linki zewnętrzne
- Meteoritical Bulletin Database (MBD) – meteoryt Nagy-Vázsony
- Encyclopedia of Meteorites (EoM) – meteoryt Nagy-Vázsony
- Muzeum Historii Naturalnej w Wiedniu (Natural History Museum Vienna; Vienna, Naturhist. Mus.) – Naturhistorisches Museum Wien ● Die Meteoritensammlung ● Mineralogy & Petrography ● [katalogi → Partsch (1843); Brezina (1885); Brezina (1895); Brezina (1896); Berwerth (1903)]
- Muzeum Historii Naturalnej w Budapeszcie (Hungarian Natural History Museum, Budapest; Budapest, Nat. Mus.) – Magyar Természettudományi Múzeum Budapest ●
Katalog Tokody (1951) ● Meteorites in the Carpatian Basin (english); Kárpát-medencei meteoritok (hungarian)● [katalog → Ravasz (1969)]
- woreczko.pl – o budowie heksaedrytów i oktaedrytów: Figury, struktury Widmanstättena (Widmanstätten pattern; Widmanstatten)