PayPal-donate (Wiki).png
O ile nie zaznaczono inaczej, prawa autorskie zamieszczonych materiałów należą do Jana Woreczko & Wadi.

(Unless otherwise stated, the copyright of the materials included belong to Jan Woreczko & Wadi.)

Lechówka

Z Wiki.Meteoritica.pl

(Różnice między wersjami)
Linia 23: Linia 23:
Więcej o polskim meteorycie kopalnym znajdzie się w zapowiedzianym artykule w ''[[Meteoritics & Planetary Science|Meteoritics & Planetary Science]]'' (Sztuka 2015).
Więcej o polskim meteorycie kopalnym znajdzie się w zapowiedzianym artykule w ''[[Meteoritics & Planetary Science|Meteoritics & Planetary Science]]'' (Sztuka 2015).
 +
 +
Podczas VIII Seminarium Meteorytowego w 2015 roku w Olsztynie zaprezentowano wyniki badań składu meteorytu Lechówka.
 +
:{| class="wikitable" style="font-size:85%"
 +
|-
 +
|rowspan="2"| '''Pierwiastek'''<br />[%wag] ||colspan="3"| '''Minerały pierwotne'''
 +
|-
 +
| '''kamacyt''' || '''taenit''' || '''schreibersyt'''
 +
|-
 +
| '''Fe''' || 93,7 || 78,8 || 54,3
 +
|-
 +
| '''Ni''' || 5,89 || 21,0 || 30,4
 +
|-
 +
| '''Co''' || 0,38 || 0,13 || 0,06
 +
|-
 +
| '''P''' || 0,24 || 0,01 || 14,5
 +
|-
 +
| '''Si''' || 0,01 || 0,02 || <0,01
 +
|}
 +
 +
:{| class="wikitable" style="font-size:85%"
 +
|-
 +
|rowspan="2"| '''Pierwiastek'''<br />[%wag] ||colspan="3"| '''Minerały wtórne'''
 +
|-
 +
| '''magentyt'''
 +
|-
 +
| '''Fe<sub>2</sub>O<sub>3</sub>''' (Fe<sup>+3</sup>) || 68,5
 +
|-
 +
| '''FeO''' (Fe<sup>+2</sup>) || 27,0
 +
|-
 +
| '''NiO''' || 4,2
 +
|-
 +
| '''CoO''' || 0,38
 +
|}
<br clear="all"/>
<br clear="all"/>

Wersja z 22:34, 25 kwi 2015

0i
Under construction icon-orange.svg
 Strona w budowie (Site under construction)
Jeszcze to chwilę potrwa (It will take a while)

Pierwszy polski meteoryt kopalny!

Drobinki odnalezionego meteorytu, którego wiek określono na ok. 65 milionów lat (fot. Tomasz Krzykawski; źródło: Sztuka 2015)

Na temat najnowszego polskiego meteorytu wiadomo na razie niewiele, ale niewątpliwie mamy udokumentowany i przebadany pierwszy polski meteoryt kopalny (paleometeoryt)![1]

Odkrycie to zawdzięczamy Tomaszowi Brachaniec z Uniwersytetu Śląskiego. Tomasz Brachaniec z zespołem prowadził od dawna badania sferul (kulistych szkliw) będących pozostałościami przeobrażenia skał podczas wielkich impaktów (Brachaniec et al. 2012, 2014). Analizując osady z odsłonięcia geologicznego, z warstw na granicy kredy i paleogenu (ok. 66 mln lat temu)[2], gdzie wcześniej zidentyfikowano anomalię irydową (Machalski et al. 2010), w trakcie analiz rentgenowskich zarejestrowano nietypowy minerał. Okazało się, że jest to magnetyt, którego nie powinno być w tak starych osadach, ze względu na jego nietrwałość.

Więcej szczegółów w popularyzatorskim artykule opublikowanych w Gazecie Uniwersyteckiej UŚ (Sztuka 2015):

«

(…) Do sprawdzenia osadu, w którym zostały znalezione sferule i rozpoznano magnetyt, profesor [Łukasz Karwowski] zaproponował najprostszą z możliwych metod – wykorzystanie zwykłego magnesu, który – jak wiadomo – przyciąga żelazo. Efekt tej prostej próby zaskoczył wszystkich. Dr [Krzysztof] Szopa przyznaje, że nie zapomni widoku, kiedy na oczach badaczy magnes zaczął przyciągać drobiny z badanej skały osadowej. Nie było już wątpliwości – to był meteoryt.

– Po około 65 milionach lat – mówi z uśmiechem dr Szopa – światło dzienne ujrzał meteoryt kopalny. Jego rozmiary były niewielkie. Całkowita masa wysortowanych drobinek wynosi zaledwie około jednego grama, a ich wielkość waha się od kilku dziesiętnych części milimetra do 5–6 mm, nie zmienia to jednak faktu, że przed nami znajdował się niespotykany okaz.

Z posiadanego materiału wyodrębniono trzy największe fragmenty, które zostały zatopione w żywicy, a następnie bardzo dokładnie wypolerowane. Tak przygotowany materiał został przebadany chemicznie.

– Znaleziono w nim trzy pierwotne minerały – wyjaśnia dr Szopa – będące dowodem, że studiowane fragmenty są odłamkami meteorytu żelaznego. Są nimi: kamacyt (stop żelazo-nikiel, w którym dominuje zawartość żelaza), taenit (stop nikiel-żelazo, w którym dominuje zawartość niklu) oraz schreibersyt (fosforek żelaza i niklu). Minerały pierwotne są otoczone przez produkty związane z wietrzeniem, którymi są głównie magnetyt z podwyższoną zawartością niklu oraz tlenki i tlenowodorotlenki żelaza również zawierające nikiel. (…)

»


Więcej o polskim meteorycie kopalnym znajdzie się w zapowiedzianym artykule w Meteoritics & Planetary Science (Sztuka 2015).


Podczas VIII Seminarium Meteorytowego w 2015 roku w Olsztynie zaprezentowano wyniki badań składu meteorytu Lechówka.

Pierwiastek
[%wag] 		Minerały pierwotne
kamacyt taenit schreibersyt
Fe 93,7 78,8 54,3
Ni 5,89 21,0 30,4
Co 0,38 0,13 0,06
P 0,24 0,01 14,5
Si 0,01 0,02 <0,01
Pierwiastek
[%wag] 		Minerały wtórne
magentyt
Fe2O3 (Fe+3) 68,5
FeO (Fe+2) 27,0
NiO 4,2
CoO 0,38


Lokalizacja

Źródło: Wiki.Meteoritica.pl
© Jan Woreczko & Wadi

(L) Lechówka

* W 2018 roku Google zmieniło zasady działania apletu, mapa może wyświetlać się niepoprawnie (pomaga Ctrl+F5); więcej → Szablon:GEMap-MyWiki


Galerie

Lechówka (Tomasz Brachaniec z zespołem).jpg

Naukowcy z Wydziału Nauk o Ziemi Uniwersytetu Śląskiego podczas poszukiwań mołdawitów w żwirowni na Dolnym Śląsku (2014 r.). Na zdjęciu od lewej: prof. Łukasz Karwowski, mgr Tomasz Brachaniec i dr Krzysztof Szopa (fot. Jan Woreczko)


Bibliografia

  • +Brachaniec Tomasz, Karwowski Łukasz, (2012), Tajemnicze szkliwa granicy K/T w Lechówce, poster, VII Konferencja Meteorytowa, Łowicz 20-21 kwietnia 2012.
  • * Brachaniec Tomasz, (2012), Zagłada sprzed 65 mln lat zapisana w skałach (cz. II), Meteoryt, 1, 2012, s. 10–12.
  • +Brachaniec Tomasz, Karwowski Łukasz, Szopa Krzysztof, (2014), Spherules associated with the Cretaceous–Paleogene boundary in Poland, Acta Geol. Pol., 64(1), 2014, s. 99-108. Plik PDF.
  • +Szopa Krzysztof, Brachaniec Tomasz, Karwowski Łukasz, (2015), Jedna warstwa – dwa impakty: historia meteorytu kopalnego z Lechówki, abstrakt, VIII Seminarium Meteorytowe, Olsztyn 24-25 kwietnia 2015.
  • +Machalski Marcin, Racki Grzegorz, Koeberl Christian, Harasimiuk Marian, (2010), Ślad kosmicznej katastrofy. Polskie dowody impaktu, który zabił dinozaury, Academia, 3, 2010, s. 32-34. Plik PDF.
  • +Sztuka Maria, (2015), Przybysz z kosmosu, Gazeta Uniwersytecka UŚ, 6, 2015, s. 14-15. Plik PDF.

Przypisy

  1. ^ więcej o paleometeorytach patrz → Niedźwiada
  2. ^ tzw. granica K-T; w tym czasie doszło do impaktu Chicxulub wiązanego z masowym wymieraniem organizmów – spadkiem bioróżnorodności; z tego okresu pochodzi również krater Bołtysz

Zobacz również

Linki zewnętrzne

Źródło „http://wiki.meteoritica.pl/index.php5/Lech%C3%B3wka”
Osobiste