PayPal-donate (Wiki).png
O ile nie zaznaczono inaczej, prawa autorskie zamieszczonych materiałów należą do Jana Woreczko & Wadi.

(Unless otherwise stated, the copyright of the materials included belong to Jan Woreczko & Wadi.)


Sołtmany/Badania

Z Wiki.Meteoritica.pl

Na bieżąco będą tu zamieszczane informacje dotyczące stopnia zawansowania badań nowego polskiego meteorytu Sołtmany i wyniki dostępnych analiz.

Zarząd Polskiego Towarzystwa Meteorytowego pragnie serdecznie podziękować wszystkim osobom i instytucjom zaangażowanym w pozyskaniu materiału do badań i pomoc. Szczególne podziękowania składamy panu Romanowi Rzepce i jego żonie Annie.


Spis treści

Zespół badawczy

Do zbadania kupionych próbek zawiązał się zespół naukowców z kilku polskich ośrodków badawczych (Politechnika Wrocławska, Uniwersytet Śląski, Muzeum we Fromborku)[1]:

  • prof. Tadeusz Przylibski
  • prof. Łukasz Karwowski
  • prof. Ryszard Kryza
  • prof. Jerzy Wojciech Mietelski
  • dr Tomasz Jakubowski
  • mgr Andrzej S. Pilski
  • mgr Katarzyna Łuszczek

Do współpracy i przepowadzenia części analiz zostało włączonych również kilka osób z ośrodków zagranicznych.

Wstępne ustalenia

Wykres zawartości fajalitu (Fa) w oliwinach vs zawartość ferrosilitu (Fs) w ortopiroksenach w zrównoważonych chondrytach zwyczajnych (wg Fredriksson 1964)[2]

Według badań na mikrosondzie meteoryt Sołtmany to chondryt zwyczajny typu L, L5 lub L6

  • (14 maj) Po badniach na mikrosondzie profesor Łukasz Karwowski z całą pewnością stwierdził, że jest to chondryt typu L. Przeprowadzone pomiary zawartości fajalitu (Fa) dały wynik około 25, natomiast ferrosilitu (Fs) ok. 22. Wskazuje to na 'mocną' L-kę[3].

Wykres wartości podatności magnettycznej dla meteorytów i wybranych skał ziemskich (© Caillou Noir/Michel Franco)[4]
  • pomiary podatności magnetycznej, wykonane przez prof. Pierre Rochette podczas konferencji w ING PAN w Krakowie[5] potwierdziły typ meteorytu.

(maj 12) Wykonano pomiary podatności magnetycznej (magnetic suceptibility) (wielkość proporcjonalna do zawartości minerałów magnetycznie czynnych), otrzymany wynik: kappa = 4.71 (niewielka, chondryt typu L); oraz anizotropii podatnosci magnetycznej (wielkość charakteryzująca stopien deformacji wewnetrznej próbki) – ogólnie niewielka (chondryt typu S1/S2 - mało zszokowany).
Interpretacja (prof. Marek Lewandowski): chondryt o niewielkiej ilości minerałów magnetycznych, z niewielkim stopniem deformacji wewnetrznej (nie doświadczył kolizji z innym ciałem przestrzeni międzyplanetarnej). Wygląda więc na to, że po rozpadzie ciała macierzystego, pierwszym i ostatnim (póki co) miejscem jego spotkania była Ziemia.

  • (12 maj) Jest to chondryt raczej typu petrologicznego 5. Podobny do Pułtuska, ale ma "gorsze" chondry - gorzej zachowane. Głównie oliwinowe, niekompletne. Fazy metalicznej jest dużo, co by wskazywało na typ H lub bogaty w żelazo L. Raczej H5. Zszokowanie nie za duże. Faza metaliczna, troilit, chromit oraz miedź w fazie metalicznej[6].

Plan działań

Cały zakupiony materiał[7] do badań został przeznaczony na następujące analizy:

  • część materiału została pocięta w celu przygotowania ich do badań (cięcie wykonał Marcin Cimała, który dysponuje odpowiednim sprzętem i doświadczeniem) - początek maja. Część fragmentów została już przekazana prof. Karwowskiemu w celu wykonania płytek cienkich i przprowadzenia badań pod mikroskopem.
  • na początku został również wykonany opis makroskopowy okazów (K.Łuszczek i T.Jakubowski) - początek maja
  • płytki cienkie (TS, thin slice) zostaną wykonane na Wydziale Geologii UW; zostaną przeprowadzone analizy mikroskopowe i mikrosondowe w celu określenia składu poszczególnych minerałów. Analizy na mikrosondzie[8] w Warszawie przeprowadzi Ł.Karwowski. Część analiz wykona T.Przylibski we Wrocławiu, ewentualne dodatkowe analizy przeprowadzi R.Kryza - początek maja. Prof. Karwowski otrzymał już materiał do badań.
  • część materiału zostanie przebadana w Instytucie Fizyki Jądrowej PAN w Krakowie pod kierunkiem W.Mietelskiego[9]; przeprowadzone zostaną badania na kosmogeniczne izotopy krótkożyciowe; ich celem jest określenie czasu przebywania meteoroidu w przestrzeni kosmicznej tzw. CRE age (cosmic-ray exposure age)[10]; badania są nieniszczące i ten fragment posłuży później do innych badań; początek maja
  • jeden z fragmentów został sproszkowany na Politechnice Wrocławskiej i wysłany do laboratorium w Kanadzie do analizy chemicznej bulk composition; badania zostaną przeprowadzone na spektrometrze mas (ICP MS)[11]; połowa maja
  • w czwartek, z inicjatywy prof. Marka Lewandowskiego, 12 maja w Krakowie podczas seminarium w siedzibie ING PAN[5] zostaną dokonane badania własności magnetycznych meteorytu Sołtmany.

Wyniki analiz przeprowadzonych w Kanadzie będą gotowe po około miesiącu; wyniki analiz krótkożyciowych izotopów - po kilku tygodniach.

Trwają poszukiwania laboratorium, które przeprowadzi analizy izotopowe. Jest bardzo prawdopodobne, że analizy te zostaną przeprowadzone w laboratorium w Tokio.

Galeria

Meteoryt Sołtmany

Fragment meteorytu - naturalny przełam


Badania na mikrosondzie na Wydziale Geologii Uniwersytetu Warszawskiego (fot. Wadi & Woreczko; niestety panowały złe warunki oświetleniowe)

Przypisy

  1. ^ większość zaangażowanych w badania naukowców to członkowie Polskiego Towarzystwa Meteorytowego
  2. ^ Fredriksson K., Keil K., (1964), The iron, magnesium and calcium distribution in coexisting olivine and rhombic pyroxenes in chondrites. Journal of Geophisical Research 69, 1964, s. 3487–3515
  3. ^ więcej o zawartości żelaza w meteorytach i klasyfikacji chondrytów - Żelazo (iron)
  4. ^ źródło: CAILLOU NOIR - MAGNETIC SUSCEPTIBILITY OF METEORITES
  5. ^ a b seminarium naukowe w dniu 12 maja o godzinie 11:15 w siedzibie ING PAN O/B Kraków przy ulicy Senackiej 1; prelegenci Pierre Rochette i Jérôme Gattacceca; ING PAN seminaria
  6. ^ o minerałach w meteorytach - meteorite minerals
  7. ^ kupiono fragmenty, około 190 gram, które zaoferowała na sprzedaż pani Alfreda. Kilka fragmentów zostawiła sobie "na pamiątkę", natomiast masę główną, jak deklarowała, miała sprzedać panu Pilskiemu zgodnie z wcześniejszymi ustaleniami
  8. ^ Mikrosonda (microprobe)
  9. ^ część badań wykona Dr. Matthias Laubenstein z Laboratori Nazionali del Gran Sasso z Włoch, który już otrzymał próbki
  10. ^ CRE age - cosmic-ray exposure age
  11. ^ metoda ICP-MS (Inductively Coupled Plasma Mass Spectrometry) - Spektrometria mas

Linki zewnętrzne

Osobiste