PayPal-donate (Wiki).png
O ile nie zaznaczono inaczej, prawa autorskie zamieszczonych materiałów należą do Jana Woreczko & Wadi.

(Unless otherwise stated, the copyright of the materials included belong to Jan Woreczko & Wadi.)

Tarnobrzeg 1921

Z Wiki.Meteoritica.pl

Domniemany spadek na stację kolejową

Kopia Komunikatu PIM nr 6 Czerwiec 1921 r. (źródło: Kazimierz Kwaśny)

Doniesienie o spadku w nocy z 27 na 28 czerwca 1921 roku w Tarnobrzegu.

Opis zdarzenia wg Stenza (1936)
«

(…) W nocy 27/28 czerwca 1921 r. zajaśniał w Tarnobrzegu meteor, którego "odłamki, spadające między osoby, oczekujące na stacji kolejowej na pociąg, powypalały dziury w ubraniu i spowodowały popłoch. Słyszano dwie silne detonacje" (komunikat P. I. M. Nr. 6)[1]. Bliższych danych o tym meteorze jednak nie posiadamy. (…)

»


Zdarzenie miało miejsce około 2 w nocy[2].

Doniesienie to Pokrzywnicki (1965) opatrzył komentarzem:

Pomijając fantastyczne dodatki, należy przypuszczać, że zjawisko to było dużym bolidem.

Współczesne poszukiwania i hipotezy

Teren, gdzie miał miejsce domniemany spadek meteorytów, od wielu lat jest penetrowany przez miłośnika meteorytów Kazimierza Kwaśnego. Nie tylko znalazł on tam podejrzane skały/kamienie, ale dotarł także do bardziej szczegółowych relacji świadków wydarzeń z 1921 roku. Zlecił również i sfinansował część badań znalezionych "meteorytów Tarnobrzeg". Z przeprowadzonych w Polsce[3] i Niemczech[4] analiz składu mineralnego i pierwiastkowego wynika, iż skała ta ma bardzo nietypową budowę i nie można z całą pewnością na tym etapie badań wykluczyć jej pozaziemskiego pochodzenia?[5] Pan Kwaśny sugerował, że może ona pochodzić z Marsa? Badania trwają (Owocki et al. 2012).

Wyniki badań

Wstępne i bardzo intrygujące wyniki badań zaprezentowano podczas spotkania Polskiego Towarzystwa Mineralogicznego w Obrzycku w październiku 2012 roku. Być może mamy do czynienia z drugim, po Chassigny[6], europejskim meteorytem marsjańskim? Już niedługo mają być znane wyniki badania stosunków izotopów tlenu[7], które rozstrzygną czy jest to materia pozaziemska czy też ziemska Layered Mafic Intrusion (Owocki et al. 2012).

Tak wyniki analiz znaleziska Kazimierza Kwaśnego opisuje geolog Krzysztof Owocki z PAN, który go badał (Owocki et al. 2012):

Badany okaz to kumulat o wadze 2318 g znaleziony na przedmieściach Tarnobrzegu. Składa się głównie z klinopiroksenu i magnetytu. Badania płytek cienkich i analizy EMPA[8] wykazały, że główny składnik to diopsyd i augit (94 vol.%) z drobną fazą magnetytu (~5 vol.%). Minerały akcesoryczne to: oliwin, kaersutit, amfibole, apatyt fluorowy, ilmenit i Mg-hercynit. Stosunki CaO vs. Mg/(Mg+Fe) i Mg/Si vs. Al/Si[9] wskazują na podobieństwo do nakhlitów[10] (patrz wykresy). Również stosunek FeO/MnO w oliwinie jest typowy dla próbek marsjańskich. Sygnatura REE[11] dla całej próbki (bulk sample) i dla piroksenu wykazuje duże podobieństwo do antarktycznego nakhlitu MIL 03346, wymagane są jednak analizy izotopów tlenu[12] w celu rozstrzygnięcia pozaziemskiego pochodzenia próbki.
Co ciekawe w literaturze nie znalazłem dotąd odsłonięcia tego typu skał - więc albo pochodzi ona z małego odsłonięcia nie mającego znaczenia złożowego lub też jest fragmentem znanej i eksploatowanej intruzji, gdzie okruszcowany piroksenit nie jest eksploatowany. Wszędzie w literaturze serie złożowe są gabrem ze sztokwerkami magnetytu, zaś my mamy tu piroksenit (bazalny adkumulat[13]) z subhedralnymi kryształami magnetytu.[14]


W październiku 2012 roku przeprowadzono badania stosunku izotopów tlenu[12], których wynik rozstrzygnął o pochodzeniu skał znalezionych w Tarnobrzegu. Niestety okazało się, że jest to skała ziemska - Layered Mafic Intrusion. Jest to zatem prawdopodobnie fragment skały z Finlandii (z odsłonięcia Mustavaara z Półwyspu Kolskiego) przetransportowany na teren Polski przez lądolód w okresie zlodowacenia Sanu (Mindel).

Szkoda. Wcześniejsze wyniki analiz znalezisk z Tarnobrzegu wskazywały na duże ich podobieństwo do meteorytów z Marsa.

Lokalizacja

Źródło: Wiki.Meteoritica.pl
© Jan Woreczko & Wadi

(T) Tarnobrzeg; dworzec kolejowy

* W 2018 roku Google zmieniło zasady działania apletu, mapa może wyświetlać się niepoprawnie (pomaga Ctrl+F5); więcej → Szablon:GEMap-MyWiki

Skały znalezione przez Kazimierza Kwaśnego okazały się ziemskiego pochodzenia. Ale nadal jest szansa, że w 1921 roku na dworzec w Tarnobrzegu spadły jakieś meteoryty.


Galeria

Galeria fotografii znaleziska z okolic Tarnobrzega[2]. Znalezione skały/kamienie zostały wstępnie przebadane[15], jest domniemanie, że są to okazy ze spadku w 1921 roku (fot. Kazimierz Kwaśny).

Znalezisko z okolic Tarnobrzega, wg znalazcy może to być meteoryt ze spadku w 1921 r.

Znalezisko z okolic Tarnobrzega, domniemany meteoryt

Znalezisko z okolic Tarnobrzega (szczegóły powierzchni)

Szlif przekroju, światło odbite

Obraz z płytki cienkiej, światło przechodzące, nikole skrzyżowane

Obraz z płytki cienkiej, światło przechodzące, nikole skrzyżowane


Wyniki analiz (źródło: Owocki et al. 2012)

REE siganture (Owocki et al. 2012; zmodyfikowane)

Stosunek FeO/MnO (IMCA; Owocki et al. 2012; zmodyfikowane)

Stosunek CaO vs. Mg/(Mg+Fe) (IMCA; Owocki et al. 2012; zmodyfikowane)

Stosunek Mg/Si vs. Al/Si (Drake et al. 2002; Owocki et al. 2012; zmodyfikowane)


Bibliografia

  • +Drake Michael J., Righter Kevin, (2002), Determining the composition of the Earth. Nature, 416, s. 39-44, 2002. Plik PDF.
  • +Owocki Krzysztof, Kwaśny Kazimierz, (2012), Tarnobrzeg – a first European candidate for martian meteorite. Mineralogia Special Papers, vol. 40, s. 48, 2012. Plik PDF. Materiały 19th Meeting of the Petrology Group of the Mineralogical Society of Poland, Obrzycko, 19-21th October 2012.
  • Pokrzywnicki Jerzy, (1965), O bolidach obserwowanych nad Polską – II, Acta Geophys. Polon., vol. XIII, nr 3, 1965, s. 207-215.[16] Plik DjVu
    Źródło: Wiki.Meteoritica.pl
    .
  • Stenz Edward, (1936), Ziemia - fizyka globu, mórz i atmosfery. Wydana nakładem Mathesis Polskiej, w serii Z dziedziny nauki i techniki tom XI, 1936.

Przypisy

  1. ^ Państwowy Instytut Meteorologiczny - opisane w komunikacie P.I.M. z dnia 20.07.1921 za miesiąc czerwiec 1921 roku.
  2. ^ a b forum "meteorytomiania" Tarnobrzeg
  3. ^ Owocki et al. (2012)
  4. ^ Andreas Pack, Universität Göttingen
  5. ^ informacja prywatna (sierpień 2012 r.)
  6. ^ Chassigny - meteoryt marsjański (chassignite); spadek z 1815 roku we Francji
  7. ^ informacja prywatna (październik 2012 r.)
  8. ^ EMPA - Electron Micro-Probe Analysis
  9. ^ Drake et al. (2002)
  10. ^ nakhlity (nakhlites) - jeden z typów meteorytów marsjańskich. Składają się w 75% z diopsydu i 15% oliwinu. Podobne są do ziemskich diabazów, nazwa wywodzi się od meteorytu Nakhla.
  11. ^ REE - Rare Earth Elements, pierwiastki ziem rzadkich; pierwiastki o liczbach atomowych od 57 do 71 (lantanowce). Proporcje REE w meteorytach są ważnym wskaźnikiem typu meteorytów.
  12. ^ a b oxygen isotopic compositions (Δ17O vs. δ18O) - znormalizowany stosunek zawartości izotopów tlenu pozwalający na identyfikację ciała macierzystego meteorytu. Atomy tlenu w skałach ziemskich i Księżyca mają różne proporcje trzech izotopów (16O, 17O i 18O), ale ich stosunki (17O/16O i 18O/16O) są takie same. Proporcje te na wykresie stosunków izotopów układają się na jednej linii zwanej terrestrial mass-fractionation line (TFL) (o nachyleniu = ~0,5). Dla innych planet (Mars, 4 Westa) punkty proporcji rozkładają się na liniach równoległych, ale przesuniętych w stosunku do linii dla Ziemi. W meteorytach niezdyferencjonowanych (chondryty) linie te nie są już równoległe (Drake et al. 2002)
  13. ^ patrz: Wikipedia Kumulat
  14. ^ Krzysztof Owocki, informacja prywatna (październik 2012 r.)
  15. ^ badania prowadził Krzysztof Owocki z PAN w Warszawie na prośbę prof. Andrzeja Muszyńskiego z UAM w Poznaniu
  16. ^ wszystkie części: cz. 1 – Pokrzywnicki (1960, Acta Geophys. Polon.)
    Źródło: Wiki.Meteoritica.pl
    , cz. 2 – Pokrzywnicki (1965, Acta Geophys. Polon.)
    Źródło: Wiki.Meteoritica.pl
    , cz. 3 – Pokrzywnicki (1965, Bull. soc. amis sci. et lettres Poznan, B)
    Źródło: Wiki.Meteoritica.pl
    , cz. 4 – Pokrzywnicki (1969, Acta Geophys. Polon.)
    Źródło: Wiki.Meteoritica.pl

Linki zewnętrzne


Ambox question orange.svg
 Co jeszcze na stronę? (What else to supplement?)
(poszukać, uzupełnić …)
  • wyniki analiz chemicznych i mineralogicznych
Źródło „http://wiki.meteoritica.pl/index.php5/Tarnobrzeg_1921”
Osobiste