PayPal-donate (Wiki).png
O ile nie zaznaczono inaczej, prawa autorskie zamieszczonych materiałów należą do Jana Woreczko & Wadi.

(Unless otherwise stated, the copyright of the materials included belong to Jan Woreczko & Wadi.)

Tektyty

Z Wiki.Meteoritica.pl

(Różnice między wersjami)
Linia 16: Linia 16:
=== Igast ===
=== Igast ===
-
[[Grafika:Igast_(Grewingk_1864).jpg|200px|left|thumb|Meteoryt '''Igast'''; <br />okaz ważył 35,5&nbsp;g (źródło:&nbsp;Grewingk&nbsp;et&nbsp;al.&nbsp;(1864))]]
+
[[Grafika:Igast_(Grewingk_1864).jpg|200px|left|thumb|Meteoryt '''Igast'''; <br />okaz ważył 35,5&nbsp;g (źródło:&nbsp;Grewingk&nbsp;et&nbsp;al.&nbsp;1864)]]
-
Jeden jedyny raz w historii zaobserwowano spadek meteorytu przypominającego tektyt, był to spadek meteorytu '''Igast''' 17 maja 1855 r. na [[Łotwa|Łotwie]]. Obecnie jest on uznawany za pseudometeoryt?! Opis okoliczności spadku i wyniki badań tego meteorytu (?) znajdują się w pracy Grewingk et&nbsp;al.&nbsp;(1864) (s.&nbsp;41-45, 66-69).
+
Jeden jedyny raz w historii zaobserwowano spadek meteorytu przypominającego tektyt, był to spadek meteorytu '''Igast''' 17 maja 1855 r. w [[Estonia|Estonii]]<ref name="Estonia/Łotwa">w katalogu meteorytów Grady (2000) błędnie podano, że (pseudo)meteoryt Igast spadł na [[Łotwa|Łotwie]]</ref>. Obecnie jest on uznawany za pseudometeoryt?! Opis okoliczności spadku i wyniki badań tego meteorytu (?) znajdują się w pracy Grewingk et&nbsp;al.&nbsp;(1864) (s.&nbsp;41-45, 66-69).
 +
 
 +
 
 +
Na południu Estonii<ref name="Estonia/Łotwa"></ref> spadł meteoryt (substancja) Iigaste. Jego szklisty, żużlowaty wygląd odróżniał go od zwykłych kamiennych i meteorytów. Po jego dokładnym zbadaniu, mineralog C. Grewingk i chemik C. Schmidt (Grewingk et al. 1864) zasugerowali, że jest ziemskiego pochodzenia. Główna część meteorytu znalazła się w posiadaniu J. Siemaszki z St. Petersburga. W 1960 profesor J.A. O'Keefe (O'Keefe 1963, 1976) zidentyfikował Iigaste jako tektyt. Obecnie kolekcja Instytutu Geologicznego Estońskiej Akademii Nauk zawiera tylko dwa małe fragmenty substancji z Iigaste (Tiirmaa 1994).
<br clear="all"/>
<br clear="all"/>
Linia 30: Linia 33:
* Lewiński Jan, (1899), '''Mołdawity.''' ''Wszechświat'', nr 19, t. XVIII, 1899, s. 297-299. Plik [http://bcpw.bg.pw.edu.pl/dlibra/doccontent?id=2205&dirids=1 PDF].
* Lewiński Jan, (1899), '''Mołdawity.''' ''Wszechświat'', nr 19, t. XVIII, 1899, s. 297-299. Plik [http://bcpw.bg.pw.edu.pl/dlibra/doccontent?id=2205&dirids=1 PDF].
 +
 +
* +O'Keefe John Aloysius, (1963), '''Tektites.''' The University of Chicago Press, 1963, ss. 228; ISBN 978-0226624983.
 +
 +
* +O'Keefe John Aloysius, (1976), '''Tektites and their origin.''' Elsevier Scientific Pub. C., Amsterdam-New York, 1976, ss. 254; ISBN 0444413502.
* Pilski Andrzej S., (1994), '''[[Tektyty|Szklane meteoryty]].''' ''Meteoryt'', 1, 1994, s. 2-5. Plik [http://meteoryt.info/meteoryt194.pdf PDF].
* Pilski Andrzej S., (1994), '''[[Tektyty|Szklane meteoryty]].''' ''Meteoryt'', 1, 1994, s. 2-5. Plik [http://meteoryt.info/meteoryt194.pdf PDF].
 +
 +
* +Tiirmaa Reet, (1994), '''Kolekcja meteorytów Instytutu Geologicznego Estońskiej Akademii Nauk.''' ''Meteoryt'', 1, 1994, s. 6-10 (tłum. Michał Kosmulski). Plik [http://meteoryt.info/meteoryt194.pdf PDF].
* +Trnka Milan, Houzar Stanislav, (2002), '''Moldavites: a review.''' ''Bulletin of the Czech Geological Survey'', vol. 77, nr 4, 2002, s. 283-302.
* +Trnka Milan, Houzar Stanislav, (2002), '''Moldavites: a review.''' ''Bulletin of the Czech Geological Survey'', vol. 77, nr 4, 2002, s. 283-302.

Wersja z 15:15, 12 sie 2013

Under construction icon-orange.svg
 Strona w budowie (Site under construction)
Jeszcze to chwilę potrwa (It will take a while)


Potwierdzono występowanie tektytów w Polsce (Brachaniec et al. 2013). Główne obszary występowania mołdawitów znajdują się w sąsiednich Czechach. Tektyty również leżą w sferze zainteresowania miłośników meteorytów.

Polska gałąź mołdawitów

Jeden ze znalezionych w Polsce mołdawitów (Brachaniec et al. 2013; fot. Ewa Teper)

W listopadzie 2012 roku na Dolnym Śląsku w formacji osadowej pannon (wczesne piętro późnego miocenu) natrafiono na polską gałąź mołdawitów. Wiek formacji wskazuje na zgodność z wiekiem mołdawitów znajdowanych na Zachodnich Morawach i na obszarze Łużyc. Wstępna eksploracja terenowego odsłonięcia zaowocowała wyseparowaniem 7 fragmentów tektytów o łącznej wadze około 0,3 g (największy fragment ważył 0,16 g). Wstępne analizy prowadził prof. Łukasz Karwowski z Uniwersytetu Śląskiego - skład mineralogiczny badanych fragmentów potwierdził ich impaktowa genezę (Brachaniec et al. 2013).

Odkrycie mołdawitów na terenie Polski zmienia dotychczasowy model rozrzutu mołdawitów wiązanych z kraterem Ries (Nördlinger Ries) (Brachaniec 2013, Brachaniec et al. 2013, Trnka et al. 2002)).


Spadki tektytów?

Igast

Meteoryt Igast;
okaz ważył 35,5 g (źródło: Grewingk et al. 1864)

Jeden jedyny raz w historii zaobserwowano spadek meteorytu przypominającego tektyt, był to spadek meteorytu Igast 17 maja 1855 r. w Estonii[1]. Obecnie jest on uznawany za pseudometeoryt?! Opis okoliczności spadku i wyniki badań tego meteorytu (?) znajdują się w pracy Grewingk et al. (1864) (s. 41-45, 66-69).


Na południu Estonii[1] spadł meteoryt (substancja) Iigaste. Jego szklisty, żużlowaty wygląd odróżniał go od zwykłych kamiennych i meteorytów. Po jego dokładnym zbadaniu, mineralog C. Grewingk i chemik C. Schmidt (Grewingk et al. 1864) zasugerowali, że jest ziemskiego pochodzenia. Główna część meteorytu znalazła się w posiadaniu J. Siemaszki z St. Petersburga. W 1960 profesor J.A. O'Keefe (O'Keefe 1963, 1976) zidentyfikował Iigaste jako tektyt. Obecnie kolekcja Instytutu Geologicznego Estońskiej Akademii Nauk zawiera tylko dwa małe fragmenty substancji z Iigaste (Tiirmaa 1994).


Bibliografia

  • +Brachaniec Tomasz, (2013), Impakty Ries-Steinheim. Wzorzec rozrzutu mołdawitów (Ries-Steinheim impacts. Model of moldavites strewnfield). Acta Soc. Metheor. Polon., 4, 2013, s. 9-21.
  • Brachaniec Tomasz, Karwowski Łukasz, Szopa Krzysztof, (2013), Pierwsze znalezisko polskich mołdawitów (The first discovery of Polish moldavites), Acta Soc. Metheor. Polon., 4, 2013, s. 37-38 (abstrakt). Plik DjVu
    Źródło: Wiki.Meteoritica.pl
    ; plik ASMP.
  • Grewingk Constantin C.A. von, Schmidt Carl E.H., (1864), Ueber die Meteoriten-Fälle von Pillistfer, Buschhof und Igast in Liv- und Kurland (Mit zwei Tafeln und einer Karte.[2]), Archiv für die Naturkunde Liv-, Ehst- und Kurlands, Erste Serie, Dritter Band, Dorpat 1864, s. 421-556.[3][4] Plik PDF; plik DjVu.
  • Lewiński Jan, (1899), Mołdawity. Wszechświat, nr 19, t. XVIII, 1899, s. 297-299. Plik PDF.
  • +O'Keefe John Aloysius, (1963), Tektites. The University of Chicago Press, 1963, ss. 228; ISBN 978-0226624983.
  • +O'Keefe John Aloysius, (1976), Tektites and their origin. Elsevier Scientific Pub. C., Amsterdam-New York, 1976, ss. 254; ISBN 0444413502.
  • Pilski Andrzej S., (1994), Szklane meteoryty. Meteoryt, 1, 1994, s. 2-5. Plik PDF.
  • +Tiirmaa Reet, (1994), Kolekcja meteorytów Instytutu Geologicznego Estońskiej Akademii Nauk. Meteoryt, 1, 1994, s. 6-10 (tłum. Michał Kosmulski). Plik PDF.
  • +Trnka Milan, Houzar Stanislav, (2002), Moldavites: a review. Bulletin of the Czech Geological Survey, vol. 77, nr 4, 2002, s. 283-302.

Przypisy

  1. ^ a b w katalogu meteorytów Grady (2000) błędnie podano, że (pseudo)meteoryt Igast spadł na Łotwie
  2. ^ (dwie plansze i jedna mapa) mapy lokalizacji znalezisk okazów meteorytów Pillistfer i Buschhof; na planszach rysunki okazów meteorytów Pillistfer, Buschhof i Igast
  3. ^ artykuł ukazał się również w 1864 roku w formie osobnej publikacji: Grewingk Constantin von, Schmidt Carl, (1864), Ueber die Meteoritenfälle von Pillistfer, Buschhof und Igast in Liv- und Kurland (Mit zwei Tafeln und einer Karte.), Dorpat 1864, ss. 140. Plik hPDF; zbiory własne W&W
  4. ^ publikacja zawiera również krótką notatkę opisującą spadek meteorytu Nerft; Meteorsteinfall von Nerft in Kurland. 1864 April 12. (März 31.) bei Sonnenauigang (4 U. 45 M.), s. 554

Linki zewnętrzne

  • Meteoritical Bulletin Database (MBD) - (pseudo)meteoryt Igast
Źródło „http://wiki.meteoritica.pl/index.php5/Tektyty”
Osobiste