(Unless otherwise stated, the copyright of the materials included belong to Jan Woreczko & Wadi.)
Tennasilm
Z Wiki.Meteoritica.pl
(→Lokalizacja) |
|||
| Linia 9: | Linia 9: | ||
| położenie = 58°02'N, 26°57'E<ref>rzeczywiste miejsce spadku leży około 115 km na północny-zachód w okolicy wsi Tännassilma w prowincji Türi</ref> | | położenie = 58°02'N, 26°57'E<ref>rzeczywiste miejsce spadku leży około 115 km na północny-zachód w okolicy wsi Tännassilma w prowincji Türi</ref> | ||
| data = 28 czerwca 1872, 12:00 (piątek) | | data = 28 czerwca 1872, 12:00 (piątek) | ||
| - | | typ = chondryt zwyczajny | + | | typ = chondryt zwyczajny L4 |
| masa = 28,5 kg | | masa = 28,5 kg | ||
| liczba = jeden okaz | | liczba = jeden okaz | ||
| Linia 20: | Linia 20: | ||
| - | Panuje spore zamieszanie co do dokładnej lokalizacji miejsca spadku meteorytu. W katalogu Grady (2000) podano współrzędne wskazujące na inną wieś również o nazwie Tennasilm. Wiarygodna lokalizacja znajduje się chociażby w tytule artykułu Schillinga (1873, 1889) '''{{Kropek}}beim Dorfe Tennasilm, im Kirchspiel Turgel des Kreises Jerwen in Estland niedergefallenen Steinmeteoriten''' to znaczy "''we wsi Tennasilm, w parafii Turi (Türi) powiat Jerwen (Järva, Järvamaa)<ref>''Järva kreis'' | + | Panuje spore zamieszanie co do dokładnej lokalizacji miejsca spadku meteorytu. W katalogu Grady (2000) podano współrzędne wskazujące na inną wieś również o nazwie Tennasilm. Wiarygodna lokalizacja znajduje się chociażby w tytule artykułu Schillinga (1873, 1889) '''{{Kropek}}beim Dorfe Tennasilm, im Kirchspiel Turgel des Kreises Jerwen in Estland niedergefallenen Steinmeteoriten''' to znaczy "''we wsi Tennasilm, w parafii Turi (Türi) powiat Jerwen (Järva, Järvamaa)<ref>''Järva kreis'' – księstwo Järva</ref> w Estonii''". |
=== Okoliczności spadku === | === Okoliczności spadku === | ||
| Linia 27: | Linia 27: | ||
| - | Fragmenty meteorytu Tennasilm | + | Fragmenty meteorytu Tennasilm w największych kolekcjach: |
| - | :{| | + | :{| {{Koblitz Repository}} |
! Zbiór !! waga fragmentów<br />(Koblitz MetBase) | ! Zbiór !! waga fragmentów<br />(Koblitz MetBase) | ||
|- | |- | ||
| Linia 44: | Linia 44: | ||
|- | |- | ||
| London, Nat. Hist. Mus. || 193 g | | London, Nat. Hist. Mus. || 193 g | ||
| + | |- | ||
| + | | {{Wielokropek}} | ||
|} | |} | ||
W polskich kolekcjach prywatnych znajdują się tylko małe fragmenty tego meteorytu. | W polskich kolekcjach prywatnych znajdują się tylko małe fragmenty tego meteorytu. | ||
| Linia 70: | Linia 72: | ||
| - | Według Schilling (1873, 1889) meteoryt spadł w punkcie o współrzędnych: 58°43'50" Br. 42°34'30" L.O.v.F.<ref>{{!O.L.v.F.}}</ref> (58°43'50"N 24°54'30"E). Czyli 3' na północ i 50' na zachód od miejsca spadku meteorytu [[Pillistfer]] | + | Według Schilling (1873, 1889) meteoryt spadł w punkcie o współrzędnych: 58°43'50" Br. 42°34'30" L.O.v.F.<ref>{{!O.L.v.F.}}</ref> (58°43'50"N 24°54'30"E). Czyli 3' na północ i 50' na zachód od miejsca spadku meteorytu [[Pillistfer]] – co daje 48 wiorst (51,2 km). '''Punktu ten leży około 33 km na zachód od wsi Tennasilm!''' |
<br clear="all"/> | <br clear="all"/> | ||
| Linia 93: | Linia 95: | ||
== Linki zewnętrzne == | == Linki zewnętrzne == | ||
| - | * '''Meteoritical Bulletin Database ([http://www.lpi.usra.edu/meteor/metbull.php MBD])''' | + | * '''Meteoritical Bulletin Database ([http://www.lpi.usra.edu/meteor/metbull.php MBD])''' – meteoryt [http://www.lpi.usra.edu/meteor/metbull.php?code=23898 Tennasilm] |
| - | * '''Encyclopedia of Meteorites ([http://www.encyclopedia-of-meteorites.com/ EoM])''' | + | * '''Encyclopedia of Meteorites ([http://www.encyclopedia-of-meteorites.com/ EoM])''' – meteoryt [http://www.encyclopedia-of-meteorites.com/meteorite.aspx?id=23898 Tennasilm] |
| - | * Vernadsky Institute of Geochemistry and Analytical Chemistry | + | * Vernadsky Institute of Geochemistry and Analytical Chemistry – [http://geo.web.ru/db/meteorites/card.html?id=11018 Теннасильм] |
| - | * meteorite.narodu.ru | + | * meteorite.narodu.ru – [http://www.meteorite.narod.ru/proba/katalogi/katalog1.htm Каталог метеоритов России и стран бывшего СССР] |
| - | * Uniwersytet w Tartu, Estonia (University of Tartu, Estonia) | + | * Uniwersytet w Tartu, Estonia (University of Tartu, Estonia) – [http://www.ut.ee/en Tartu Ülikool, Eesti] {{SeparatorBull}} [http://www.ut.ee/BGGM/tannassilma.html Tännassilma meteoriit] |
| - | * Meteoryt | + | * Meteoryt Tennasilm w kolekcjach polskich – [http://www.ptmet.org.pl/kat-mkc-l4.htm#tennasilm katalog PTMet] {{SeparatorBull}} [http://www.woreczko.pl/meteorites/news/Tennasilm.htm Wadi & Jan Woreczko Collection] |
| - | * Wikipedia (ET) | + | * Wikipedia (ET) – [http://et.wikipedia.org/wiki/Järva_kreis Järva kreis] {{SeparatorBull}} [http://et.wikipedia.org/wiki/Järvamaa Järvamaa] {{SeparatorBull}} [http://et.wikipedia.org/wiki/Kärevere_(Türi) Kärevere (Türi)] {{SeparatorBull}} [http://et.wikipedia.org/wiki/Tännassilma_(Türi) Tännassilma (Türi)] |
[[Category:Poza granicami Polski]] | [[Category:Poza granicami Polski]] | ||
[[Category:Estonia]] | [[Category:Estonia]] | ||
Wersja z 15:14, 18 gru 2013
| Tennasilm → | |
| Spadek | |
| Lokalizacja | Estonia |
| Położenie[2] | 58°02'N, 26°57'E[1] |
| Data | 28 czerwca 1872, 12:00 (piątek) |
| Charakterystyka | |
| Typ | chondryt zwyczajny L4 |
| Masa | 28,5 kg |
| Liczba okazów | jeden okaz |
| Meteoritical Bulletin Database | |
| Synonimy → | |
| w NHM Cat: Sikkensaare, Tennasilon, Tennsilom; po rosyjsku: Теннасильм; po estońsku: Tännassilma | |
W południe 28 czerwca (16 czerwca wg starej daty, piątek) 1872 roku po pojawieniu się obłoku i detonacjach spadł jeden kamień. Dopiero po kilku dniach znaleziono okaz ważący ok. 28,5 kg. Cyganie rozbili go na fragmenty, ale większość z nich udało się odzyskać.[3]
Panuje spore zamieszanie co do dokładnej lokalizacji miejsca spadku meteorytu. W katalogu Grady (2000) podano współrzędne wskazujące na inną wieś również o nazwie Tennasilm. Wiarygodna lokalizacja znajduje się chociażby w tytule artykułu Schillinga (1873, 1889) …beim Dorfe Tennasilm, im Kirchspiel Turgel des Kreises Jerwen in Estland niedergefallenen Steinmeteoriten to znaczy "we wsi Tennasilm, w parafii Turi (Türi) powiat Jerwen (Järva, Järvamaa)[4] w Estonii".
Okoliczności spadku
W porze obiadowej w piątek 28 czerwca 1872 roku w okolicy wsi Tennasilm (est. Tännassilma) w Estonii wielu znajdujących się w pobliży chłopów słyszało odgłosy podobne do dzwonienia i grzmotu. Chłopi wypatrywali źródła grzmotu, ale całe niebo było bezchmurne. Inny świadek znajdujący się w okolicy wsi Kärevere widział mały obłok, który szybko jednak zniknął. Nikt ze świadków nie widział spadku meteorytu. Można przyjąć, że leciał on z południa na północ na zachód od wsi Kärevere. Kilka dni po tym wydarzeniu około 1 wiorsty od gospodarstwa (Bauernhofe oder Gesinde) Sikkensaare zauważono, że ziemia w jednym miejscu jest naruszona i w otworze o głębokości około 1 stopy i takiej też średnicy leży czarny kamień. Kamień został umieszczony na stercie innych kamieni w pobliżu gospodarstwa, ale okoliczni Cyganie pokruszyli go i pozabierali jego fragmenty. Przypuszcza się, że początkowa waga meteorytu wynosiła blisko 28,5 kg (69-70 funtów). Największe z odzyskanych fragmentów ważyły 24 funty i 9¾ funta.
Fragmenty meteorytu Tennasilm w największych kolekcjach:
Zbiór waga fragmentów
(Koblitz MetBase)Washington, Natl. Mus. Nat. Hist. 4,8 kg Vienna, Naturhist. Mus. 3646 g Helsinki, Geol. Mus. Univ. 2290 g Tallinn, Geol. Inst. Acad. Sci. 2060 g Bonn, Min. Mus. Univ. 541 g Prague, Nat. Mus. 370 g London, Nat. Hist. Mus. 193 g (…)
W polskich kolekcjach prywatnych znajdują się tylko małe fragmenty tego meteorytu.
Lokalizacja
(K) Kärevere (Türi), (T) Tännassilma (Türi), (*) Türi
punkt spadku wg Schilling (1873, 1889)
* W 2018 roku Google zmieniło zasady działania apletu, mapa może wyświetlać się niepoprawnie (pomaga Ctrl+F5); więcej → Szablon:GEMap-MyWiki
Wsie Tännassilma (Türi) (dawn. Tennasilm) i Kärevere (Türi)
W katalogu Grady (2000) podano współrzędne miejsca spadku oddalone o około 115 km na południowy-wschód od rzeczywistej lokalizacji. Istnieją w Estonii trzy wsie o nazwie Tännassilma, jedna w prowincji Põlva (to obok niej podano lokalizację w katalogu Grady), druga wieś leży w prowincji Puhja. Natomiast według Schillinga (1873, 1889) meteoryt spadł w Tännassilma w prowincji Türi.
Według Schilling (1873, 1889) meteoryt spadł w punkcie o współrzędnych: 58°43'50" Br. 42°34'30" L.O.v.F.[5] (58°43'50"N 24°54'30"E). Czyli 3' na północ i 50' na zachód od miejsca spadku meteorytu Pillistfer – co daje 48 wiorst (51,2 km). Punktu ten leży około 33 km na zachód od wsi Tennasilm!
Bibliografia
- Grady Monica M., (2000), Catalogue of Meteorites. 5th Ed., Natural History Museum, Cambridge University Press, London, UK, 2000. ISBN 978-0521663038. Plik PDF.
- Koblitz Jörn, MetBase. Meteorite Data Retrieval Software, Version 7.3 (CD-ROM), Ritterhude, Germany 1994-2012. MetBase.
- Tiirmaa Reet, (1994), Kolekcja meteorytów Instytutu Geologicznego Estońskiej Akademii Nauk, Meteoryt, 1, 1994, s. 6-10 (tłum. Michał Kosmulski).[6] Plik PDF.
Przypisy
Zobacz również
- meteoryty Igast i Pillistfer
Linki zewnętrzne
- Meteoritical Bulletin Database (MBD) – meteoryt Tennasilm
- Encyclopedia of Meteorites (EoM) – meteoryt Tennasilm
- Vernadsky Institute of Geochemistry and Analytical Chemistry – Теннасильм
- meteorite.narodu.ru – Каталог метеоритов России и стран бывшего СССР
- Uniwersytet w Tartu, Estonia (University of Tartu, Estonia) – Tartu Ülikool, Eesti ● Tännassilma meteoriit
- Meteoryt Tennasilm w kolekcjach polskich – katalog PTMet ● Wadi & Jan Woreczko Collection
- Wikipedia (ET) – Järva kreis ● Järvamaa ● Kärevere (Türi) ● Tännassilma (Türi)
