(Unless otherwise stated, the copyright of the materials included belong to Jan Woreczko & Wadi.)
Wessely
Z Wiki.Meteoritica.pl
| Linia 21: | Linia 21: | ||
'''Pád meteoritu''' | '''Pád meteoritu''' | ||
| - | Ke skutečně vzácnému pádu pouze jediného kamene došlo na katastru naší obce. Za zcela jasné oblohy byl 9. září 1831 v 1530 hod. pozorován nejprve menši střední až modrošedý obláček, který se pohyboval zhruba od JJZ směrem k SSV, k Veselí nad Moravou. Brzy nato nastala silná detonace, slyšitelná až do vzdálenosti 15 km. Pak následovalo několik silných ran a po nich mocný rachot. Na bažinaté „Vlčné | + | Ke skutečně vzácnému pádu pouze jediného kamene došlo na katastru naší obce. Za zcela jasné oblohy byl 9. září 1831 v 1530 hod. pozorován nejprve menši střední až modrošedý obláček, který se pohyboval zhruba od JJZ směrem k SSV, k Veselí nad Moravou. Brzy nato nastala silná detonace, slyšitelná až do vzdálenosti 15 km. Pak následovalo několik silných ran a po nich mocný rachot. Na bažinaté „Vlčné pole” sedláka T. Otrhálka ze Vnorov, nedaleko panského křovinatého lesíkuTrní, asi 500 kroků od Hatěckého mlýna, necelé 3 km JJV od Vnorov, dopadl černý kámen o hmotnosti 3,78 kg a velikosti 16 x 10 x 5 cm. Svědky byly dvě ženy, A. Kočišová a A. Ondrovčíková ze Vnorov, pracující na poli, které se zalekly silných úderů. Ve vzdálenosti asi 180 kroků od místa, kde pracovaly, spatřily, že se na poli zvedl oblak prachu. Při dotyku byl kámen ještě teplý. Kámen putoval odtud do sbírek tehdejšího Dvorního muzea ve Vídni. Dnes váží pouze 3 672 g. |
{{BQuote-end}} | {{BQuote-end}} | ||
Okoliczności spadku wg Schreibersa (1832): | Okoliczności spadku wg Schreibersa (1832): | ||
| - | Przy ładnej pogodzie 9 września 1831 roku około godziny 15:30 zaobserwowano szaro-niebieską chmurę, która przemieszczała się z kierunku SSW na NNE w stronę miejscowości ''Veselí nad Moravou''. Wkrótce dało się słyszeć silne detonacje słyszalne nawet z odległości 15 km. Słyszano kilka silnych uderzeń, a po nich potężny huk. Na bagniste pole (''„Vlčné pole“'') gospodarza ''T. Otrhálka'' z Vnorovy około 500 kroków od ''Hatěckého mlýna'' (niecałe 3 km na SSE od Vnorovy), spadł czarny kamień o wadze 3,78 kg i rozmiarach 16×10×5 cm. Świadkami spadku były dwie pracujące w polu kobiety ''E. Kočišová'' (''Elisabeth Koczisch'') i ''A. Ondrovčíková'' (''Apollonia Ondrowczik'') z Vnorovy, które przestraszyły się silnego uderzenia. W odległości około 180 kroków od miejsca gdzie się znajdowały, zobaczyły, że nad polem uniosła się chmura pyłu. Gdy spadły kamień podniesiono było on jeszcze ciepły. Znaleziony meteoryt przekazano do muzeum w Wiedniu. Znajdujący się tam do dziś okaz waży obecnie 3672 g. | + | Przy ładnej pogodzie 9 września 1831 roku około godziny 15:30 zaobserwowano szaro-niebieską chmurę, która przemieszczała się z kierunku SSW na NNE w stronę miejscowości ''Veselí nad Moravou''. Wkrótce dało się słyszeć silne detonacje słyszalne nawet z odległości 15 km. Słyszano kilka silnych uderzeń, a po nich potężny huk. Na bagniste pole (''„Vlčné pole“'') gospodarza ''T. Otrhálka'' z Vnorovy około 500 kroków od ''Hatěckého mlýna'' (niecałe 3 km na SSE od Vnorovy), spadł czarny kamień o wadze 3,78 kg i rozmiarach 16×10×5 cm. Świadkami spadku były dwie pracujące w polu kobiety ''E. Kočišová'' (''Elisabeth Koczisch'') i ''A. Ondrovčíková'' (''Apollonia Ondrowczik'') z Vnorovy, które przestraszyły się silnego uderzenia. W odległości około 180 kroków od miejsca gdzie się znajdowały, zobaczyły, że nad polem uniosła się chmura pyłu. Gdy spadły kamień podniesiono było on jeszcze ciepły. Znaleziony meteoryt przekazano do muzeum w Wiedniu. Znajdujący się tam do dziś okaz waży obecnie 3672 g. |
| Linia 81: | Linia 81: | ||
| - | W miejscu, gdzie spadł meteoryt, znajduje się dziś pamiątkowy kamień z wyrytym napisem: '''DO TĚCHTO MÍST DOPADL U ROCE 1831 METEORIT''' (tłum: ''W tym miejscu spadł w 1831 roku meteoryt''). Znajduje się on na terenie gospodarstwa ''Hatecký mlýn''.<ref>fotografie pamiątkowego obelisku i okolic spadku znajdują się na portalu [http://www.geocaching.com/geocache/GC1ARHD_hatecky-mlyn-vnorovsky-meteorit GeoCaching]</ref> Według [[:Image:Wessely_(Schreibers_1832_map).jpg|mapy]] zamieszczonej w relacji Schreibersa (1832) miejsce spadku znajdowało się na północ od młyna. | + | W miejscu, gdzie spadł meteoryt, znajduje się dziś pamiątkowy kamień z wyrytym napisem: '''DO TĚCHTO MÍST DOPADL U ROCE 1831 METEORIT''' (tłum: ''W tym miejscu spadł w 1831 roku meteoryt''). Znajduje się on na terenie gospodarstwa ''Hatecký mlýn''.<ref>fotografie pamiątkowego obelisku i okolic spadku znajdują się na portalu [http://www.geocaching.com/geocache/GC1ARHD_hatecky-mlyn-vnorovsky-meteorit GeoCaching]</ref> Według [[:Image:Wessely_(Schreibers_1832_map).jpg|mapy]] zamieszczonej w relacji Schreibersa (1832) miejsce spadku znajdowało się na północ od młyna. |
| Linia 92: | Linia 92: | ||
'''a''' – miejsce znalezienia okazu;<br /> | '''a''' – miejsce znalezienia okazu;<br /> | ||
| - | '''b''' – położenie dwóch kobiet pracujących w polu, świadków spadku;<br /> | + | '''b''' – położenie dwóch kobiet pracujących w polu, świadków spadku;<br /> |
'''c''' – młyn (''Hatecký mlýn'') Thomasa Krämera;<br /> | '''c''' – młyn (''Hatecký mlýn'') Thomasa Krämera;<br /> | ||
'''d''' – pozycja trzech mężczyzn obserwujących chmurę;<br /> | '''d''' – pozycja trzech mężczyzn obserwujących chmurę;<br /> | ||
| Linia 111: | Linia 111: | ||
<gallery caption="" widths="200px" heights="140px" perrow="3"> | <gallery caption="" widths="200px" heights="140px" perrow="3"> | ||
| - | File:Wessely_(GeoCaching).jpg|Pamiątkowy obelisk w miejscu spadku meteorytu (źródło: [http://www.geocaching.com/seek/gallery.aspx?guid=80a4d12f-91cb-47d6-9761-b7eb929e58bb GeoCaching]) | + | File:Wessely_(GeoCaching).jpg|Pamiątkowy obelisk w miejscu spadku meteorytu (źródło: [http://www.geocaching.com/seek/gallery.aspx?guid=80a4d12f-91cb-47d6-9761-b7eb929e58bb GeoCaching]) |
</gallery> | </gallery> | ||
| Linia 135: | Linia 135: | ||
* {{ViennaNHM}} | * {{ViennaNHM}} | ||
| + | * {{PragueNM}} | ||
* Portal '''Obec Vnorovy''' – [http://www.vnorovy.cz/index.php?leva=historie&prava=5pad-meteoritu Pád meteoritu - Historie] | * Portal '''Obec Vnorovy''' – [http://www.vnorovy.cz/index.php?leva=historie&prava=5pad-meteoritu Pád meteoritu - Historie] | ||
| - | + | ||
* woreczko.pl – [http://www.woreczko.pl/meteorites/features/glossary-FireballNetwork.htm Sieci bolidowe (''fireball network'')] | * woreczko.pl – [http://www.woreczko.pl/meteorites/features/glossary-FireballNetwork.htm Sieci bolidowe (''fireball network'')] | ||
Wersja z 00:56, 31 gru 2014
| Wessely → | |
.jpg)
Okaz meteorytu Wessely (Schreibers 1832)
| |
| Spadek | |
| Lokalizacja | Czechy |
| Położenie[1] | 48°57'N, 17°23'E |
| Data | 9 września 1831 r., 15:30 (piątek) |
| Charakterystyka | |
| Typ | chondryt zwyczajny H5 |
| Masa | 3,75 kg |
| Liczba okazów | jeden okaz |
| Meteoritical Bulletin Database | |
| Synonimy → | |
| w NHM Cat: Veseli nad Moravou, Vnorovy, Znorow; czeskie: Veselí nad Moravou | |
Spadek meteorytu kamiennego 9 września 1831 roku (piątek) w Czechach.
Opis za portalem Obec Vnorovy:
Pád meteoritu
Ke skutečně vzácnému pádu pouze jediného kamene došlo na katastru naší obce. Za zcela jasné oblohy byl 9. září 1831 v 1530 hod. pozorován nejprve menši střední až modrošedý obláček, který se pohyboval zhruba od JJZ směrem k SSV, k Veselí nad Moravou. Brzy nato nastala silná detonace, slyšitelná až do vzdálenosti 15 km. Pak následovalo několik silných ran a po nich mocný rachot. Na bažinaté „Vlčné pole” sedláka T. Otrhálka ze Vnorov, nedaleko panského křovinatého lesíkuTrní, asi 500 kroků od Hatěckého mlýna, necelé 3 km JJV od Vnorov, dopadl černý kámen o hmotnosti 3,78 kg a velikosti 16 x 10 x 5 cm. Svědky byly dvě ženy, A. Kočišová a A. Ondrovčíková ze Vnorov, pracující na poli, které se zalekly silných úderů. Ve vzdálenosti asi 180 kroků od místa, kde pracovaly, spatřily, že se na poli zvedl oblak prachu. Při dotyku byl kámen ještě teplý. Kámen putoval odtud do sbírek tehdejšího Dvorního muzea ve Vídni. Dnes váží pouze 3 672 g.
Okoliczności spadku wg Schreibersa (1832):
Przy ładnej pogodzie 9 września 1831 roku około godziny 15:30 zaobserwowano szaro-niebieską chmurę, która przemieszczała się z kierunku SSW na NNE w stronę miejscowości Veselí nad Moravou. Wkrótce dało się słyszeć silne detonacje słyszalne nawet z odległości 15 km. Słyszano kilka silnych uderzeń, a po nich potężny huk. Na bagniste pole („Vlčné pole“) gospodarza T. Otrhálka z Vnorovy około 500 kroków od Hatěckého mlýna (niecałe 3 km na SSE od Vnorovy), spadł czarny kamień o wadze 3,78 kg i rozmiarach 16×10×5 cm. Świadkami spadku były dwie pracujące w polu kobiety E. Kočišová (Elisabeth Koczisch) i A. Ondrovčíková (Apollonia Ondrowczik) z Vnorovy, które przestraszyły się silnego uderzenia. W odległości około 180 kroków od miejsca gdzie się znajdowały, zobaczyły, że nad polem uniosła się chmura pyłu. Gdy spadły kamień podniesiono było on jeszcze ciepły. Znaleziony meteoryt przekazano do muzeum w Wiedniu. Znajdujący się tam do dziś okaz waży obecnie 3672 g.
Informacja o spadku zamieszczona w Korrespondencie Warszawskim ze stycznia 1832 roku (pisownia oryginalna):
Dnia 9go września w Morawii, wśród piorunów i szumiącego huku w powietrzu, spadł na pole kamień meteoryczny 6 ¾ funta[2] ważący; naoczni świadkowie podnieśli go natychmiast, i był jeszcze ciepły i dymem przeszły. Na rozkaz Cesarza Austryackiego złożony został w Cesarskim nadwornym gabinecie mineralnym, gdzie tego trudnego do rozwiązania płodu natury, oprócz dostarczonych przez różne prowincye i kraje austryackie, znajduje się 35 sztuk, które spadły w różnych czasach i w różnych krajach Europy a nawet w innych częściach świata.
Fragmenty meteorytu Wessely w największych kolekcjach:
Zbiór waga fragmentów
(Koblitz MetBase)uwagi Vienna, Naturhist. Mus. 3681 g masa główna (fotografia w Koblitz MetBase)[3] Tübingen, Min.-Petrogr. Inst. 12,0 g New York, Amer. Mus. Nat. Hist. 6,8 g London, Nat. Hist. Mus. 4,7 g Chicago, Field Mus. Nat. Hist. 3,8 g Berlin, Mus. Naturk., Humboldt Univ. 3,3 g (…)
Brak w zbiorach polskich.
Lokalizacja
(S) Strážnice, (V) Vnorovy, (W) Veselí nad Moravou (Wessely)
miejsce spadku okazu i położenie pamiątkowego obelisku
stacja bolidowa European Fireball Network
* W 2018 roku Google zmieniło zasady działania apletu, mapa może wyświetlać się niepoprawnie (pomaga Ctrl+F5); więcej → Szablon:GEMap-MyWiki
Strážnice (niem. Straßnitz), Vnorovy (niem. Znorow), Veselí nad Moravou (niem. Wessely an der March).
W miejscu, gdzie spadł meteoryt, znajduje się dziś pamiątkowy kamień z wyrytym napisem: DO TĚCHTO MÍST DOPADL U ROCE 1831 METEORIT (tłum: W tym miejscu spadł w 1831 roku meteoryt). Znajduje się on na terenie gospodarstwa Hatecký mlýn.[4] Według mapy zamieszczonej w relacji Schreibersa (1832) miejsce spadku znajdowało się na północ od młyna.
W pobliżu Veselí nad Moravou znajduje się jedna ze stacji bolidowych European Fireball Network (EN). Krótki opis na portalu: Astronomická mapa České republiky – Veselí nad Moravou — Evropská bolidová síť.
.jpg)
Mapa okolic Wessely i Strasnitz z zaznaczonym miejscem spadku meteorytu (punkt oznaczony na mapie jako a) i lokalizacją świadków (punkty b-e) (Plan der Gegend von Znorow in Mähren, aus verlässlichen Quellen entworfen von Laur. Hottowy; Schreibers 1832).
a – miejsce znalezienia okazu;
b – położenie dwóch kobiet pracujących w polu, świadków spadku;
c – młyn (Hatecký mlýn) Thomasa Krämera;
d – pozycja trzech mężczyzn obserwujących chmurę;
e – Zug der Wolke.
Mapy
Galerie
.jpg) Masa główna meteorytu Wessely i jego budowa wewnętrzna (Schreibers 1832) |
.jpg) Pamiątkowy obelisk w miejscu spadku meteorytu (źródło: GeoCaching) |
Bibliografia
- Koblitz Jörn, MetBase. Meteorite Data Retrieval Software, Version 7.3 (CD-ROM), Ritterhude, Germany 1994-2012. MetBase.
- Korrespondent Warszawski, nr 22 (23 stycznia 1832), s. 91. Plik DjVu.
- Schreibers Karl Franz von, (1832), Über den Meteorstein-Niederfall auf der Herrschaft Wessely in Mähren, am 9. September 1831, Wien 1832, ss. 64.[5][6][7] Plik doi.
- Šreinová Blanka, Bukovanská Marcela, (2012), Meteority v České republice, Člověk ve svém pozemském a kosmickém prostředí, Bulletin referátů z konference, Úpice 2012, (s. 18).[8] Plik PDF.
- Tuček Karel, (1968), Catalogue of the Collection of meteorites of the National Museum in Prague (Katalog sbírky meteoritů Národního muzea v Praze), National Museum, Prague, 1968, ss. 103.
Przypisy
Linki zewnętrzne
- Meteoritical Bulletin Database (MBD) – meteoryt Wessely
- Encyclopedia of Meteorites (EoM) – meteoryt Wessely
- Muzeum Historii Naturalnej w Wiedniu (Natural History Museum Vienna; Vienna, Naturhist. Mus.) – Naturhistorisches Museum Wien ● Die Meteoritensammlung ● Mineralogy & Petrography ● [katalogi → Partsch (1843); Brezina (1885); Brezina (1895); Brezina (1896); Berwerth (1903)]
- Muzeum Historii Naturalnej w Pradze (Prague Natural History Museum; Prague, Nat. Mus.) – Národí Muzeum Praha ● Sbírka meteoritů a Sbírka přírodních skel - tektitů ● Muzeum 3000: Rok od pádu čeljabinského meteoritu. Spadlo něco u nás? ● CES on-line: Sbírka meteoritů ● [katalog → Tuček (1981)]
- Portal Obec Vnorovy – Pád meteoritu - Historie
- woreczko.pl – Sieci bolidowe (fireball network)
- Wikipedia (CS) – Veselí nad Moravou
