(Unless otherwise stated, the copyright of the materials included belong to Jan Woreczko & Wadi.)
Sokal
Z Wiki.Meteoritica.pl
Czy meteoryt Zakłodzie spadł na Ukrainie?
Kiedyś profesor Łukasz Karwowski opowiadał nam o tym, a teraz, gdy Andrzej Pilski o tym napisał (Pilski 2023), możemy to opublikować na Wiki.Meteoritica.pl.
Fragment wstępniaka do 103 numeru Meteorytu (Pilski 2023) (wyróżnienia w tekście Redakcja):
(…) Minione wydarzenia bardzo szybko umykają z mej pamięci, ale jedno utkwiło w niej chyba na zawsze. Na którejś giełdzie minerałów, bo były to zwykle okazje do krótkich spotkań, Profesor [Łukasz Karwowski] wspomniał, że kiedyś na giełdzie w Tisnowie[1], ktoś z Ukrainy oferował jako meteoryty kamienie podobne zewnętrznie do Zakłodzia, twierdząc że znalazł je w rejonie Sokala. Niestety, były to spore okazy i cena przekraczała możliwości Profesora. Nigdzie więcej te „meteoryty” się nie pojawiły. Opowiedział o tym Stachowi Jachymkowi, ale Stach podtrzymał swoją wersję. Sokal lepiej by pasował do opisu przelotu bolidu nad Lublinem i Tomaszowem Lubelskim. Wspominam o tym, bo może kiedyś ktoś będzie mógł to sprawdzić. (…)
Czy meteoryt Zakłodzie spadł w 1897 roku w okolicy miasteczka Sokal?
Znalazca meteorytu Zakłodzie, Stach Jachymek, obawiając się, że okaz może zostać mu zabrany przez instytucje państwowe, szukając na początku pomocy w identyfikacji i zbadaniu swojego znaleziska, twierdził, że swój meteoryt kupił na giełdzie minerałów od sprzedawcy z Ukrainy. Podawał nawet (Jachymek 2000) dokładną nazwę miejscowości z której miał rzekomo pochodzić okaz – Sokal.
W kwietniu 2000 roku z Andrzejem Pilskim skontaktował się Stach Jachymek i pokazał mu fragment meteorytu, który kupił od jakiegoś Ukraińca na giełdzie. Wówczas to Pilski skojarzył to znalezisko z doniesieniem o obserwacji bolidu nad Lublinem w 1897 roku i rzekomym spadku meteorytów w okolicy Rawy Ruskiej (Pilski 2000). W doniesieniach z 1897 roku nie ma wzmianki o miejscowości Sokal.
Profesor Łukasz Karwowski na giełdzie w Tišnovie widział okazy meteorytu, który według sprzedawcy z Ukrainy, spadł w okolicy miejscowości Sokal (Pilski 2023).
Historia znalezienia meteorytu Zakłodzie opowiedziana przez Stacha Jachymka. Fragmenty artykułu z kwartalnika Meteoryt z 2000 roku (Jachymek 2000) (skróty i wyróżnienia w tekście Redakcja):
(…) Tymczasem przyszła opinia dra Siemiątkowskiego:
Próbka pochodząca z Ukrainy (…)
(…) Wszystkim wymienionym ośrodkom podawałem lokalizację „Ukraina” lub „Sokal”. Obawiałem się, że to znalezisko zostanie mi odebrane przez jakieś czynniki oficjalne. (…)
Tak w 2000 roku opisywał tę historię Pilski (2000, Wirtualny Wszechświat) (skróty i wyróżnienia w tekście Redakcja):
(…) Spotkałem pana Jachymka na Seminarium Meteorowo-Meteorytowym w Pułtusku wiosną 1999 r.[2] Pokazał mi kawałek kamienia, który rzekomo kupił na giełdzie minerałów od jakiegoś Ukraińca. (…)
(…) Gdy dowiedziałem się, gdzie znaleziono meteoryt, przypomniałem sobie, że w „Gazecie Lubelskiej” z 24 kwietnia 1897 r. doniesiono o jasnym bolidzie i potężnej eksplozji w nocy 21 kwietnia. Z relacji ówczesnych świadków wynika, że meteoryt mógł spaść gdzieś w tej właśnie okolicy. (…)
W 2005 roku Andrzej Pilski wiązał znalezisko Zakłodzia z bolidem z 1897 roku (Pilski 2005):
(…) Przede wszystkim ucieszyłem się, że ziemski wiek Zakłodzia wyznaczony przez dr Patzer [(Patzer et al. 2002)] nie przeczył mojej hipotezie na temat momentu spadku. Kilka lat przed znalezieniem Zakłodzia w 1998 roku, znalazłem kopię notatki z “Gazety Lubelskiej” o ogromnym bolidzie. W nocy z 20 na 21 kwietnia 1897 roku w Lublinie i sąsiednich miejscowościach obserwowano przelot bardzo jasnego bolidu, po czym nastąpiły potężne detonacje. Były one tak silne, że w koszarach w Tomaszowie Lubelskim ogłoszono alarm. Niestety do gazety nie dotarły żadne informacje o znalezieniu meteorytów.
Meteoryt Zakłodzie znaleziono na południe od Lublina i na zachód od Tomaszowa Lubelskiego. Dr Patzer stwierdziła, że jego wiek ziemski nie przekracza 200 lat. Meteoryt może więc pochodzić z bolidu opisanego przez gazetę. Z opisu zjawiska, przypominającego opis spadku meteorytu pułtuskiego, można wnioskować, że spadło więcej meteorytów, ale nie udało się dotąd znaleźć żadnego dodatkowego okazu. (…)
Czy okazy meteorytu widziane przez profesora Łukasza Karwowskiego na giełdzie w Tišnovie[1] miały związek z meteorytem Zakłodzie?!
Lokalizacja
(K) Kazimierz Dolny, (R) Rejowiec, Rzeczyca (dwie lokalizacje), (R) Rawa Ruska (ukr. Рава-Руська), (S) Sokal (ukr. Сокаль)[3], (S) Skowieszyn, (T) Tomaszów Lubelski, (Z) wieś Zakłodzie
* W 2018 roku Google zmieniło zasady działania apletu, mapa może wyświetlać się niepoprawnie (pomaga Ctrl+F5); więcej → Szablon:GEMap-MyWiki
Miejscowości Sokal (ukr. Сокаль) i Rawa Ruska (ukr. Рава-Руська).
Bibliografia
- Jachymek Stanisław, (2000), Zakłodzie. Informacja o nowym meteorycie, Meteoryt, 2, 2000, s. 3-7. Plik PDF.
- Pilski Andrzej S., (2000), Nowy polski meteoryt, Wirtualny Wszechświat, czerwiec 2000.
- Pilski Andrzej S., (2005), Zakłodzie – tajemniczy meteoryt enstatytowy, Meteoryt, 1, 2005, s. 7-9. Plik PDF.
- Pilski Andrzej S., (2023), Od Redaktora, Meteoryt, 103, 2023, s. 2.[4] Plik available online.
Przypisy
Zobacz również
- meteoryt Zakłodzie
- doniesienia: Lublin 1885, Lublin 1897