PayPal-donate (Wiki).png
O ile nie zaznaczono inaczej, prawa autorskie zamieszczonych materiałów należą do Jana Woreczko & Wadi.

(Unless otherwise stated, the copyright of the materials included belong to Jan Woreczko & Wadi.)

Sologne

Z Wiki.Meteoritica.pl

0i

Gdzie nie spojrzysz, wszędzie Pułtusk

Sologne →
Sologne (Dauphas 2000).jpg
Okaz meteorytu Sologne i załączona do niego odręczna notatka (źródło: Dauphas et al. 2000)
Spadek (zdyskredytowany)
Lokalizacja Francja
Położenie[1] 47°22'N, 1°44'E
Data 1860
Uwagi meteoryt okazał się okazem meteorytu Pułtusk
Charakterystyka
Typ chondryt zwyczajny, H5, stopień zszokowania S3, stopień zwietrzenia W1
Masa 54 g
Meteoritical Bulletin Database

Meteoryty można znaleźć nie tylko w terenie, ale również w pamiątkach po przodkach (podobnie było w przypadku np. okazu meteorytu Siewierz). Historia meteorytu Sologne zaczyna się, jak wiele innych podobnych znalezisk – „w starej szafie”. Jednak w 2020 roku meteoryt ten został zdyskredytowany, gdyż okazało się, że jest to okaz meteorytu Pułtusk.

Spadek w „Sologne”?

Okaz meteorytu o wadze 54 g został znaleziony w 1992 r. przez Yannicka Dubouloza w kartonowym pudełku na strychu jego zmarłej babci, która mieszkała w miejscowości Annecy w Górnej Sabaudii we Francji. W pudełku była również odręczna notatka mówiąca, że kamień jest meteorytem, który spadł w Sologne w 1860 r.

«

Fragment d'aérolithe tombé en Sologne en 1860. Fer, nickel, silice, magnésie, souffre, etc... Voir Humboldt t. 1 p. 137 et suiv.[2]

»


Historia spadku w Sologne wydawała się wiarygodna, gdyż rzeczywiście w centralnej Francji znajduję się region o nazwie Sologne.

Klasyfikacji i zgłoszenia okazu dokonali Dauphas et al. (2000). Jest to chondryt zwyczajny H5 o stopniu zszokowania S3 i małym stopniu zwietrzenia W1. Informacja do zgłoszenia w Meteoritical Bulletin nr 85:

«

Sologne

Centre, France
Fell 1860
Ordinary chondrite (H5)

A 54 g stone was found in 1992 by Yannick Dubouloz in a box in the attic of his late grandmother, who had lived in the town of Annecy, Haute-Savoie, France. In the box was a handwritten note saying that the stone was a meteorite that fell in Sologne in 1860. Mineralogy and classification (N. Dauphas and Y. Dubouloz, CRPG; B. Zanda, MNHNP): olivine, Fa19.4; pyroxene, Fs17.2; Co content of kamacite, 0.52±0.02wt%; shock stage S3; weathering grade, W1. See also Dauphas et al. (2000). Specimens: main mass, Y. Dubouloz; type specimen, 3 g, CRPG[3].

»


Jednak w „Pologne”!

W 2020 roku francuski kolekcjoner Pierre-Marie Pelé[4], zwrócił uwagę na podobieństwo ziarnistości czarnej skorupy obtopieniowej meteorytu „Sologne” z niektórymi okazami meteorytu Pułtuska. Ustalił, że „Sologne” jest prawdopodobnie okazem Pułtuska. Pierwsze trzy wiersze starej etykiety (ilustracja) są bardzo niewyraźne i prawdopodobnie brzmią: „fragment d'aréolithe tombé en Pologne en 1868”, zamiast tego, co interpretowano wcześniej jako „fragment d'aréolithe tombé en Sologne en 1860”. „Pologne” to po francusku „Polska”, a rok 1868 jest rokiem spadku meteorytu Pułtusk.

Okaz sklasyfikowany jako Sologne i te ze spadku Pułtuska to chondryty zwyczajne typu H5, o prawie nieodróżnialnym składzie krzemianów: Fa19.4±0.1 i Fs17.2±0.1 dla oliwinu i piroksenu o niskiej zawartości wapnia w Sologne (Dauphas et al. 2000) w porównaniu do, odpowiednio, Fa19.3±0.5 i Fs16.9±0.4 w Pułtusku (Krzesinska et al. 2017). Oba spadki mają również podobny stopień zszokowania S3 (Dauphas et al. 2000; Stöffler et al. 1991).

Nazwa „Sologne” została więc zdyskredytowana w Meteoritical Bulletin nr 109, jako spadek meteorytu Pułtusk i zostaje jego synonimem.
Komunikat w Meteoritical Bulletin Database:

«

Sologne: discredited as an official meteorite name

Pierre-Marie Pelé, struck by the similarity of the grainy black crust of the meteorite “Sologne” with some Pultusk individuals, determined that “Sologne” is very likely a Pultusk sample. The first three lines of its old label (Fig. 1) probably actually read, “fragment d’aréolithe [sic] tombé en Pologne en 1868,” instead of what had long been interpreted to read, “fragment d’aréolithe [sic] tombé en Sologne en 1860”. “Pologne” is French for “Poland”, and 1868 was the year of the Pultusk fall in that country.
The stone known as Sologne and those from the Pultusk fall are all H5 chondrites, with nearly indistinguishable silicate composition: Fa19.4±0.1 and Fs17.2±0.1 for olivine and low-Ca pyroxene in Sologne (Dauphas et al. 2000) vs. Fa19.3±0.5 and Fs16.9±0.4 in Pultusk (Krzesinska 2017). They are both shock stage S3 (Dauphas et al. 2000; Stöffler et al. 1991).

The name "Sologne" is now discredited as a distinct meteorite fall, and becomes a recognized synonym for Pultusk.

References:
Dauphas N., Zanda B., Dubouloz Y., Allemand J. Sangely L. (2000). A New H5/S3/W1 Brecciated Meteorite from France. Meteoritics and Planetary Science Supplement 35 A46.
Krzesinska A. (2017). Contribution of early impact events to metal-silicate separation, thermal annealing, and volatile redistribution: Evidence in the Pultusk H chondrite. Meteoritics and Planetary Science 52:2305-2321.
Stöffler D., Keil K., Scott E. R. D. (1991). Shock metamorphism of ordinary chondrites. Geochimica et Cosmochimica Acta 55:3845-3867.

[Submitted by Emmanuel Jacquet, MNHNP[5]]

»


Spadek meteorytu Pułtusk był najbardziej obfitym spadkiem meteorytów kamiennych w Europie. Okazy z racji swej liczności i łatwości dostępu, trafiały nie tylko do kolekcji instytucjonalnych, ale też w ręce prywatnych kolekcjonerów. Prawdopodobnie więc też jeden z okazów Pułtuska zawędrował do miejscowości Annecy w Górnej Sabaudii we Francji do domu babci Yannicka Dubouloza. Ileż to jeszcze innych chondrytów zwyczajnych typu H znajduje się w różnych kolekcjach, a nie zostało poprawnie rozpoznanych?! Na przykład patrz → meteoryt Oczeretna!

A „stare szafy” warto przeszukiwać, gdyż można w nich znaleźć prawdziwe skarby, patrz → meteoryt Siewierz.


Bibliografia

  • Dauphas Nicolas, Zanda Brigitte, Dubouloz Yannick, Allemand Jacques, Sangély Laure, (2000), A new H5/S3/W1 brecciated meteorite from France, Meteoritics & Planetary Science, vol. 35(S5), 2000, s. A46. Plik doi; plik aDs.
  • Humboldt Alexander von, (1845-1862), Kosmos – Entwurf einer physischen Weltbeschreibung (Cosmos: A Sketch of a Physical Description of the Universe), Band 1-5, Sttutgart und Tübingen, 1845-1862, (s. 111-137, tom 1).[6] Wikisource – Alexander von Humboldt; plik tom 1 (1845).
  • Koblitz Jörn, MetBase. Meteorite Data Retrieval Software, Version 7.3 (CD-ROM), Ritterhude, Germany 1994-2012. MetBase.
  • Krzesińska Agata M., (2017), Contribution of early impact events to metal-silicate separation, thermal annealing, and volatile redistribution: Evidence in the Pułtusk H chondrite, Meteoritics & Planetary Science, vol. 52(11), 2017, s. 2305-2321. Plik doi.
  • Pelé Pierre-Marie, (2018), Encyclopédie des météorites françaises, 2018, ss. 797, (s. 706-707).[7] ISBN 979-10-699-1120-8. Plik PDF.


Przypisy

  1. ^ jeśli nie zaznaczono inaczej, podano współrzędne przyjęte w oficjalnej bazie meteorytów Meteoritical Bulletin Database
  2. ^ powołanie na monumentalne, pięciotomowe dzieło Alexandra von Humboldta – Kosmos(…); tu na tom I, rozdział Aerolites, s. 111-137
  3. ^ CRPG – Centre de Recherches Pétrographiques et Géochimiques, Vandoeuvre-lès-Nancy Cedex, France
  4. ^ właściciel portalu Meteor-Center; autor Encyclopédie des météorites françaises
  5. ^ MNHNP – Museum National d'Histoire Naturelle, Paris, France
  6. ^ inf. prywatna (Janusz W. Kosiński): jest również polskie wydanie m.in. pierwszego tomu „Kosmosu” Humboldta, nakładem Henryka Natansona w tłumaczeniu J.Baranowskiego i I.Zejsznera (1849): Kosmos. Rys fizycznego opisu świata. Tom pierwszy; plik wLib (tam też tłumaczenia tomów 1-3)
  7. ^ imponujące opracowanie historii meteorytów francuskich

Zobacz również

Linki zewnętrzne

  • Meteoritical Bulletin Database (MBD) – meteoryt Sologne
  • Encyclopedia of Meteorites (EoM) – meteoryt Sologne
Źródło „http://wiki.meteoritica.pl/index.php5/Sologne”
Osobiste