O ile nie zaznaczono inaczej, prawa autorskie zamieszczonych materiałów należą do Jana Woreczko & Wadi.

(Unless otherwise stated, the copyright of the materials included belong to Jan Woreczko & Wadi.)

---

Z Wiki.Meteoritica.pl

Nie masz uprawnień do edytowania tej strony, z następującego powodu:

Tekst źródłowy strony można podejrzeć i skopiować.

__NOTOC__ {{VerifyLevel |level=0i}} == Meteoryty surowcem dla huty == {{InfoboxMeteorite | grafika = Magura_(NHM_Prague)-TJ-1.jpg | opis = Fragment meteorytu Magura w&nbsp;kolekcji [[Szablon:PragueNM|Muzeum Historii Naturalnej w&nbsp;Pradze]] (fot.&nbsp;Tomasz Jakubowski) | nazwa = Magura | klasa = Znalezisko | mbclass = find | metbull = 15388 | lokalizacja = Karpaty Zachodnie, Słowacja | położenie = 49°20'N, 19°29'E | data = 1840 r. | typ = żelazny IAB-MG | masa = 150 kg | liczba = wiele brył, zachowało się niewiele okazów | synonimy = w NHM Cat: '''Arva''', '''Orava''', '''Slanica''', '''Szlanica''', '''Szlanicza'''; po węgiersku: Árva; spotyka się w&nbsp;literaturze również Oravska Magura }} Znalezisko meteorytów żelaznych na terenie północno-zachodniej [[Słowacja|Słowacji]] od 1840 roku (IAB-MG, TKW 150&nbsp;kg). Znaleziono wiele brył, o&nbsp;łącznej wadze około półtorej tony, ale większość z&nbsp;nich została przetopiona. Zachowało się tylko ok. 150-200&nbsp;kg. === Po dwakroć cenny materiał === Według Karela Tučeka (1981) w&nbsp;rejonie karpackiego pasma Magury Orawskiej w&nbsp;północno-zachodniej Słowacji w&nbsp;latach 1830-40 znajdowano wiele żelaznych brył pochodzenia meteorytowego. Według przekazów okoliczna ludność sprzedawała znajdowane bryły do okolicznej huty, gdzie wykorzystywano m.in. znaczne pokłady popularnej w&nbsp;tym rejonie rudy darniowej, a&nbsp;znajdowane żelazne bryły były traktowane jako naturalny surowiec. Prawdopodobnie w&nbsp;tym okresie przetopiono we Franciszkowej hucie około 1,6&nbsp;tony materiału<ref>o&nbsp;przetapianiu meteorytów w&nbsp;hucie w&nbsp;pobliżu Podbieli pisze ''Juraj Klam''</ref>. Przetapiania meteorytów zaprzestano dopiero w&nbsp;1844&nbsp;roku, gdy wiedeński naukowiec [[Bibliografia/Haidinger_Wilhelm_Ritter_von|W.&nbsp;Haidinger]]<ref name="Haidinger 1844">Haidinger (1844)</ref> wykazał ich pozaziemskie pochodzenie. Miejsce pozyskiwania, ''nota bene'' tak cennego, materiału dla huty, przez dłuższy czas było przez okoliczną ludność utrzymywane w tajemnicy. Wiadomo, że znaleziska pochodziły z&nbsp;okolic na zachód od wsi '''''Slanica''''' niedaleko ''Námestova''. W&nbsp;żwirowych brzegach rzeki znajdowano bryły żelazne o&nbsp;wagach od jednego do kilkudziesięciu kilogramów<ref>na fakt znajdowania w&nbsp;okolicy wsi ''Slanica'' brył żelaza miały prawdopodobnie wpływ notowane w&nbsp;początkach XIX&nbsp;wieku w&nbsp;tym rejonie wielkie powodzie i&nbsp;związane z&nbsp;nimi przemieszczanie wielkich mas ziemi w&nbsp;korytach rzek</ref>. Znaczna ilość znajdowanych fragmentów świadczy o&nbsp;spadku deszczu meteorytów żelaznych w&nbsp;bliżej nieokreślonej przeszłości. Nie znaleziono jednak śladów żadnych kraterów.<ref>hipotetyczne kratery w&nbsp;okolicach zbiornika „znalazł” lokalny badacz meteorytów ''Juraj Klam''</ref> Uważa się również, że ówczesne przekazy mówiące o&nbsp;znajdowanych wówczas bryłach żelaza o&nbsp;wadze ponad 300&nbsp;kg są mocno przesadzone, a&nbsp;prawdopodobnie największe znalezione bryły nie miały więcej niż 150&nbsp;kg. W&nbsp;zbiorach muzealnych zachowało się łącznie około 150-200&nbsp;kg, największy okaz znajduje się w&nbsp;Tübingen (Niemcy) i&nbsp;ma wagę 45,5&nbsp;kg. W&nbsp;zbiorach Muzeum w&nbsp;Pradze znajduje się 7&nbsp;fragmentów o&nbsp;łącznej wadze 2,266&nbsp;kg (największy 1270&nbsp;g). Zachowane fragmenty meteorytu Magura mają bardzo zniszczoną, silnie utlenioną powierzchnię. Nie zachowały się ślady skorupy obtopieniowej i&nbsp;regmagliptów. Za sprawą badań [[Bibliografia/Haidinger_Wilhelm_Ritter_von|Haidingera]]<ref name="Haidinger 1844"></ref> i&nbsp;ze względu na dużą obfitość materiału, żelazo meteorytowe z&nbsp;Orawy stało się na wiele lat cennym materiałem badawczym w&nbsp;europejskich laboratoriach. Znany badacz meteorytów żelaznych V.F.&nbsp;Buchwald stwierdził, że meteoryt Magura był w&nbsp;XIX wieku dla badaczy europejskich tym, czym w&nbsp;XX wieku dla meteorytyki amerykańskiej był meteoryt Canyon Diablo. W&nbsp;meteorycie Magura po raz pierwszy opisano nowy minerał węglik żelazo-niklu '''cohenit''' (ang. ''cohenite''). Dokonał tego w&nbsp;1889 roku E.&nbsp;Weinschenk i nadał nowo odkrytemu minerałowi nazwę cohenit dla uczczenia Emila Wilhelma Cohena<ref>[http://en.wikipedia.org/wiki/Emil_Cohen Emil Wilhelm Cohen] – niemiecki badacz meteorytów; autor trzytomowego dzieła o&nbsp;meteorytach: '''''Meteoritenkunde''''' (''Nauka o&nbsp;meteorytach'')</ref>. Również w&nbsp;tym meteorycie w&nbsp;1847 roku [[Bibliografia/Haidinger_Wilhelm_Ritter_von|W.&nbsp;Haidinger]] odkrył fosforek żelaza i&nbsp;niklu '''schreibersyt''' (ang. ''schreibersite''), który otrzymał swoją nazwę na cześć twórcy kolekcji meteorytów w&nbsp;Wiedniu, [[Bibliografia/Schreibers_Karl_Franz_von|Karla F.A.&nbsp;von&nbsp;Schreibersa]]<ref>Pilski (1999)</ref>. Stwierdzono w&nbsp;okazach meteorytu Magura występowanie zjawiska pseudomorfozy grafitu<ref>Haidinger (1846)</ref>, wyodrębniono cliftonit<ref>'''cliftonit''' – pseudomorf grafitu (prawdopodobnie z&nbsp;diamentu) o&nbsp;słabej symetrii oktaedrytu; znajdowany tylko w&nbsp;meteorytach w&nbsp;kamacycie</ref> i&nbsp;diamenty. Ówczesne badania nad cohenitem pozwoliły stworzyć podstawy klasyfikacji oktaedrytów. {{!Iron IAB}} == Czy są tam kratery? == [[Grafika:Magura_(kratery_mapa_Juraj_Klam).jpg|200px|thumb|Mapa na której ''Juraj Klam'' zaznaczył położenie „kraterów”]] Ilość znajdowanych kiedyś fragmentów meteorytu Magura, świadczy, że prawdopodobnie w&nbsp;tym rejonie spadł dawno temu deszcz meteorytów żelaznych i&nbsp;być może był to spadek kraterotwórczy?! Taką hipotezę badał tamtejszy astronom amator i&nbsp;geolog (prawdopodobnie?) i&nbsp;miłośnik meteorytów słowackich ''Juraj Klam''.<ref name="Klam">na podstawie materiałów ''Juraja Klama'' udostępnionych przez Art&Met</ref> Prowadzone przez niego wieloletnie poszukiwania zaowocowały „znalezieniem” na terenach otaczających zbiornik Jeziora Orawskiego kilku struktur interpretowanych przez niego jako pozostałości po {{Txt2Img|Magura_(kratery_mapa_Juraj_Klam).jpg|kraterach meteorytowych}}. Próbował on swoimi „odkryciami” zainteresować naukowców i&nbsp;opinię publiczną. Swoje spostrzeżenia i&nbsp;wyniki {{Txt2Img|Magura_(pismo_Juraj_Klam).jpg|przesłał do Muzeum Narodowego w&nbsp;Pradze}}, ale jego hipotezy nie zainteresowały naukowców. O&nbsp;meteorycie Magura pisał {{Txt2Img|Magura_(artykuł_Juraj_Klam).jpg|artykuły do lokalnej prasy}}, ale nie zainicjowały one dalszych badań weryfikujących hipotezę oraz nie przyniosły znalezisk nowych okazów meteorytów. Wydaje się, że teoria istnienia kraterów ze spadku pod Magurą, jest kontrowersyjna i&nbsp;nie poparta rzetelnymi dowodami. Ostatnie okazy meteorytu Magura znaleziono w&nbsp;połowie XIX wieku. Od tego czasu nie udało się znaleźć żadnych nowych okazów. == Historia meteorytu wg Töröka == W swym dwuczęściowym przeglądzie [[:Category:Meteoryty imperium węgierskiego|meteorytów imperium węgierskiego]] József Török (1882a, b) tak opisuje historię meteorytu Magura (''pisownia oryginalna''): {{AQuote-begin |max-width=800px}} {{Wielokropek}} 3. Harmadik meteorvasunk az ''árvai'' vagy ''szlaniczai'' meteorvas. A&nbsp;kir. magyar Természettudományi Társulat ezen meteorvas létezéséről 1844-ben kapott tudósítást Horváth Alajos, árvai főorvostól, ki a&nbsp;{{sparse-b}}Weisz János{{sparse-e}}, árvai uradalmi mérnöktől megtalált vastömegből példányokat küldött a&nbsp;társulatnak megvizsgálás végett. A&nbsp;Term. tud. Társulat a&nbsp;kapott példányok szakszerű megvizsgálására egy bizottságot küldött ki {{sparse-b}}Mikecz András{{sparse-e}}, kir. kamarai titkár elnöklete alatt, mely bizottság egyik tagja {{sparse-b}}Pecz Vilmos{{sparse-e}}, ásványtani, másik tagja Dr. {{sparse-b}}Boór Károly{{sparse-e}} pedig chemiai szempontból vizsgálta meg a&nbsp;küldött példányokat. A&nbsp;vizsgálat eredménye az lett, hogy ki lőn mutatva, hogy ezen vas nem földi, hanem világtéri eredetű, mert a&nbsp;meteorvasakat jellemző alkatrész, a&nbsp;nikkelvas meg van benne. Ezen meteorvas tehát a&nbsp;kir. m.&nbsp;Term. tud. Társulat részéről volt először megvizsgálva s&nbsp;világtéri eredete konstatálva, jólehet a&nbsp;bécsi geológok sem késedelmeskedtek ezen lelet vizsgálatával, melynek eredményét {{sparse-b}}Haidinger{{sparse-e}} tette közzé. Az árvai meteorvas példányait Árvamegye Szlanica nevű községének határán, a&nbsp;Magura-hegy tövében, az Árva víze által felhalmozott kavics és iszaprétegekben találták. Nevezetes, hogy mielőtt tudományos emberek észrevették volna, a&nbsp;szlanicai kovács, mint res nulliust<ref name="res nullius">łac. ''res nullius'' – rzecz niczyja, bezpańska</ref>, már évektől fogva használta kitűnő patkók készítésére. A szlaniczai meteorvas étetett felületén a&nbsp;Widmanstädten-féle rajzok nem mutatkoznak oly kitünően mint a&nbsp;[[Lenarto|lénartóin]], de fodrozott vonalak ezen is észlelhetők.&nbsp;{{Wielokropek}} {{AQuote-end}} Co pisze Török: # meteoryty znajdowano w&nbsp;żwirach i&nbsp;mułach nagromadzonych przez rzekę Orawę (''Árva''); # meteoryty znajdowano w&nbsp;orawskiej wsi w&nbsp;hrabstwie Slanica u&nbsp;stóp masywu Magury Orawskiej (''Magura-hegy''); # znajdowane żelazo, jako rzecz niczyją<ref name="res nullius"></ref>, używano przez lata do wyrobu podków (było kowalne); <br clear="all"/> == Kolekcje == Fragmenty meteorytu Magura w&nbsp;największych kolekcjach: :{| {{Koblitz Repository}} ! Zbiór !! waga fragmentów<br />(Koblitz&nbsp;MetBase) !! uwagi |- | [[Tübingen, Min.-Petrogr. Inst.]] || 44,96&nbsp;kg || |- | [[Vienna, Naturhist. Mus.]] || 25,24&nbsp;kg || fotografie w&nbsp;Koblitz MetBase |- | [[Budapest, Nat. Mus.]] || 18,32 kg || |- | [[London, Nat. Hist. Mus.]] || 9,49 kg || |- | [[Berlin, Mus. Naturk., Humboldt Univ.]] || 7490 g || |- | [[Prague, Nat. Mus.]] || 2266&nbsp;g || kilka fragmentów |- | {{Wielokropek}} |- | [[Calcutta, Mus. Geol. Surv. India]] || 961 g || {{Txt2Img|Magura_(GSI_Calcutta).jpg|pietka}} (Sen&nbsp;Gupta et&nbsp;al. 1982); negatywny przykład niewłaściwego traktowania okazów w&nbsp;muzeum! |- | '''[[Muzeum Mineralogiczne Uniwersytetu Wrocławskiego im. Kazimierza Maślankiewicza|Wroclaw, Dept. Min. Petrol., Univ.]]''' || 705 g || {{Txt2Img|Magura_(Muzeum_Mineralogiczne_UWr)_1.jpg|500,45&nbsp;g&nbsp;(cs)}}, 145,70&nbsp;g&nbsp;(sc), 1,54&nbsp;g&nbsp;(fp) (Pilski&nbsp;2001) |- | '''[[Muzeum Geologiczne Instytutu Nauk Geologicznych UJ|Cracow, Min. Dept., Jagellonian Univ.]]''' || 186&nbsp;g || 163,0&nbsp;g&nbsp;(f) (Pilski&nbsp;2001) |- | [[Hamburg, Mus. Min.-Petrogr. Inst.]] || {{Txt2Img|Magura_(MMHH_Hamburg).jpg|217 g}} || |- | '''Warsaw, Geol. Inst., Polish Acad. Sci.''' || 24,8&nbsp;g || |} W polskich kolekcjach prywatnych znajdują się małe fragmenty tego meteorytu. {{Pokrzywnicki (Kosmolityka) |name=Magura}} <br clear="all"/> == Źródła == '''''Allgemeine Preußische Zeitung'' (1844)''' (s.&nbsp;689)<ref name="Allgemeine">skan zakupiony w PAN Biblioteka Gdańska ([http://wenus.bgpan.gda.pl/Bazy/Czasopisma/wypisz.php?id_czas=106 katalog])</ref> :{| style="width:800px" |[[Grafika:Magura_(Allgemeine_1844).jpg|200px|thumb|left|''Allgemeine Preußische Zeitung'', nr&nbsp;115 (1844), s.&nbsp;689]] |} '''Haidinger (1844)''' (s. 675-676)<ref>tu powołanie na ''Allgemeine Preußische Zeitung'' 1844, N. 115</ref> :{| style="width:800px" |[[Grafika:Haidinger_1844_(AnP_61_137).djvu|page=2|200px|thumb|left|Haidinger (1844), s.&nbsp;675-676]] |} '''Weiss (1845)''' (s. 678)<ref name="Weiss 1845"></ref> :{| style="width:800px" |[[Grafika:Magura_(Weiss_1845).jpg|200px|thumb|left|Weiss (1845, ''Wiener Zeitung''), s.&nbsp;678]] |Dużo szczegółów dotyczących lokalizacji miejsca znajdowania brył meteorytowych (fragment artykułu): '''{{Wielokropek}} An Art und Stelle angekommen, fah ich, das die benden Fundorte gegen 160&nbsp;Klafter von einander entfernt sehen; der Seinige war unmittelbar am Ufer des Flusses Arva, der Meinige auf der Berglehne, vom Flusse gegen 80&nbsp;Klaftern entfernt. Wir sammelten noch die aus einer Lehmschichte hervorragenden Stucke, uberdeckten alles sorgfaltig mit Kasen, leiteten ein&nbsp;{{Wielokropek}}''' '''Mein Gesellschafter war gegen das Frühjahr 1844 gestorben. Ich begab mich kurz darauf zum Fundorte, und erstaunte nicht wenig eine 2 bis 3&nbsp;Klaftern hohe Schichte Schotter zu sehen, wo ich glaubte, das Eisen aus dem festen Gebrigsgestein genommen zu haben.&nbsp;{{Wielokropek}}''' |} '''Kesselmeyer (1861)''' (s. 372) :{| {{Old sources}} | 17. || – || – || – || {{sparse-b}}Gebirg Magura{{sparse-e}}, SW. von Szlanicza, (49°26'N. 19°33'O.), Gefunden 1844. – ''Sp.-Gew.'':&nbsp;7,01-7,22 oder 7,76-7,814.<ref>ciężar właściwy (niem. ''spezifische Gewicht'')</ref> || Ungarn || ungefähr<br />49°20'N.&nbsp;19°29'O. || P.61.1844.675.<ref>powołanie na Haidinger (1844) (wg klucza: '''P'''oggendorff, Bd.&nbsp;'''61''', rok '''1844''', s.&nbsp;'''675''')</ref> W.&nbsp;1860. S.&nbsp;1860. |} '''Buchner (1861)''' (s. 126) :{| {{Old sources}} |{{sparse-b}}Arva{{sparse-e}} (Szlanicza, Maguragebrig), Ungarn.<br /> {{sparse-b}}Haidinger{{sparse-e}} Wien. Ztg. 1844, April 17.<ref>Haidinger (1844), ''Wiener Zeitung''</ref> 1845, März.<ref name="Weiss 1845">Weiss (1845), ''Wiener Zeitung''; szczegółowy opis znalezisk</ref> Allg. Prss. Ztg. 1844 Nr. 115.<ref>''Allgemeine Preußische Zeitung'', nr 115</ref> {{sparse-b}}Patera{{sparse-e}} Oestr. Blttr. f. Lit. u. K. 1847, Nr. 169, 670.<ref>''Oesterreichische Blätter für Literatur und Kunst'', nr 169, 1847</ref> Nr. 175, 694.<ref>''Oesterreichische Blätter für Literatur und Kunst'', nr 175, 1847</ref> '''SJ. (2) 8''', 439.<ref>''American Journal of Science and Arts'', vol. 8, ser. 2, 1849</ref> {{sparse-b}}Patera u. Löwe{{sparse-e}} Haid. Ber. '''3''', 62, 70.<ref>Patera (1848), ''Berichte{{Kropek}}''</ref> '''EJ. 46''', 183.<ref>''Journal für praktische Chemie'', 46, 1849</ref> '''PA.''' 61, 675.<ref>Haidinger (1844)</ref> '''67''', 437.<ref>Haidinger (1846)</ref> '''Ergb. 4''', 392.<ref>Boguslawski (1854a)</ref> '''BrzJ. 27''', 1848, 237.<ref>''Jahres-Bericht über die Fortschritte der Chemie und Mineralogie'', vol. 27, 1848</ref> {{sparse-b}}Bergemann{{sparse-e}} '''PA. 100''', 245.<ref>Bergemann (1857)</ref> '''EJ. 71''', 56.<ref>''Journal für praktische Chemie'', 71, 1857</ref> '''ChCtr.''' 1857, 745.<ref>Bergemann (1857b)</ref> '''JbMin.''' 1848, 698.<ref>Patera (1848), ''Neues Jahrbuch{{Kropek}}''</ref> 1849, 199.<ref>Patera (1849)</ref> '''WAB.''' 1844, April 17 (Abb.) J. 184⁷/₈, 1307. 1857, 731. '''RbH.''' Suppl. '''4''', 154.<ref>Rammelsberg (1841)</ref> '''MCh.''' 907.<ref>Rammelsberg (1860)</ref> '''GuH. 9''', 510.<ref>''Zeitschrift für die Gesammten Naturwissenschaft'', Bd. 9, 1857</ref> '''10''', 189.<ref>''Zeitschrift für die Gesammten Naturwissenschaft'', Bd. 10, 1857</ref> '''PA. 108''', 457.<ref>Reichenbach (1859b)</ref> '''Br.''' 126.<ref>Buchner (1859)</ref> |} :Rozwinięcia skrótów → patrz [[Bibliografia/Buchner Otto]] == Lokalizacja == {{GEFrame-begin}} {{GEMap | htmlFileMap = wiki-Magura.htm | kml1 = http://wiki.meteoritica.pl/meteoritica/GoogleMaps/wiki-Slovakia-MM.kml | kmlfit = http://wiki.meteoritica.pl/meteoritica/GoogleMaps/wiki-Magura-fit.kml | lat = 49.373 | lon = 19.49 | zoom = 10 | type = terrain }} {{GEIcon-PointRed}} (F) Franciszkowa huta, (O) Osada, (S) Slanica, Slanická Osada, (T)&nbsp;Twardoszyn, (V)&nbsp;Vavrečka {{GEIcon-Water}} rzeki: Orawa, Biała Orawa i&nbsp;Czarna Orawa {{GEIcon-Mountain}} góra Magurka (Magura Orawska) {{GEIcon-Coord}} współrzędne wg Kesselmeyera (1861) {{GEFrame-end}} Na początku lat 50. dwudziestego wieku wybudowano u zbiegu rzek '''Czarnej''' i&nbsp;'''Białej Orawy''' (słow. ''Čierna'' i&nbsp;''Biela Orava'') zaporę wodną. Powstałe Jezioro Orawskie zalało tereny, gdzie prawdopodobnie w&nbsp;XIX&nbsp;wieku znajdowano meteoryty.<ref>dokonano wtedy również zmiany granicy polski-słowackiej, tak aby całe jezioro znalazło się po stronie słowackiej</ref> Wiele wsi, w&nbsp;tym wsie ''Slanica'' (pol. ''Słanica'') i&nbsp;''Osada'', znalazło się pod wodą. '''Slanica''' (pol. ''Słanica''), '''Námestovo''' (pol. ''Namiestów''), '''Osada'''. O&nbsp;znajdowaniu okazów w okolicy miejscowości '''Vavrečka''' (pol. ''Wawreczka'') {{Txt2Img|Magura_(artykuł_Juraj_Klam).jpg|pisze ''Juraj Klam''}} (nieopodal znajduje się szczyt '''Magurka'''). Natomiast Mikecz (1841-1845) pisze w&nbsp;swoim artykule o&nbsp;znajdowaniu okazów w&nbsp;powiecie/hrabstwie '''Árvamegyében Thurdossín''' (węg. ''Turdossin'', pol. ''Twardoszyn'', slow. ''Tvrdošín''). Część źródeł mówi o&nbsp;znajdowaniu meteorytów w&nbsp;okolicy „Osady Slanica”. Być może chodzi o&nbsp;zatopioną wieś '''Osada''' nad brzegiem Czarnej Orawy, znajdującej się na odcinku rzeki dziś pod wodami Jeziora Orawskiego na jego wschodnim brzegu? Za Wikipedią: ''Wspomniane już wielkie powodzie nawiedzające te tereny na początku XIX&nbsp;wieku były wynikiem specyficznej budowy geologicznej dorzecza Orawy. Warstwy nieprzepuszczalnych łupków powodowały przyspieszony spływ wód opadowych {{Txt2Img|Magura_(Osada_Google_Earth).jpg|do dolin}} powodując wielkie powodzie oraz przemieszczenia wielkich mas ziemi.'' Być może nad brzegiem rzeki Czarna Orawa we wsi ''Osada'' w&nbsp;wyniku jednej z&nbsp;powodzi wezbrane wody rzeki wypłukały warstwy rzecznego żwiru odsłaniając zalegające tam bryły meteorytów? W okolicy Jeziora Orawskiego stworzono ścieżkę dydaktyczną poświęconą meteorytowi Magura. Składa się na nią kilka tablic informacyjnych (portal MyOrava.sme.sk). Współcześnie poszukiwacze meteorytów, m.in. z&nbsp;Polski, wielokrotnie przeszukiwali okolice Jeziora Orawskiego. [[:Category:Warto szukać|Jak na razie bez rezultatów]]. <br clear="all"/> === Mapy === <gallery caption="" widths="240px" heights="240px" perrow="3"> File:Magura_(region_Arva).jpg|Region Orawa (węg. ''Árva'') na starej mapie – '''Námesztó''', '''Oszada''', '''Szlanicza''' i&nbsp;'''Vavrecska''' File:Magura_(Mapy_austro-wegierskie_37-49).jpg|Miejscowości '''Szlanicza''' (słow. ''Slanica'') i&nbsp;'''Námesztó''' (słow. ''Námestovo'') (źródło: Mapy austro-węgierskie, 1880-1912) File:Magura_(P51_S29_CHYZNE).jpg|Fragment arkusza P51 S29 mapy z&nbsp;1934&nbsp;r. (źródło:&nbsp;Archiwum Map&nbsp;WIG) File:Magura_(Osada_Google_Earth).jpg|Mapa Google Earth </gallery> ''[[:Category:I, II, III Military Survey|II. vojenské mapování - Františkovo]]'' (1836-1852; skala 1:28800) (źródło:&nbsp;Mapire) <gallery caption="" widths="240px" heights="240px" perrow="3"> File:Magura_(II_Frantiskovo)-lake.jpg|Mapa z zaznaczonymi granicami obecnego Jeziora Orawskiego. Wsie '''Slanica''', '''Osada''', '''Twrdossjn''' i&nbsp;'''Wawreczka''' oraz szczyt '''''Magurka&nbsp;B.''''' </gallery> [[:Category:Slovakia Military Maps|Słowackie mapy wojskowe]], skala 1:25000 – arkusz: M-34-100-A-a (Nižná). <br clear="all"/> == Galerie == '''Meteoryt Magura ze zbiorów [[Muzeum Mineralogiczne Uniwersytetu Wrocławskiego im. Kazimierza Maślankiewicza|Muzeum Mineralogicznego Uniwersytetu Wrocławskiego]]''' (dla&nbsp;{{SITENAME}} fot.&nbsp;Antoni Stryjewski) Muzeum ma w swych zbiorach okazy ({{Txt2Img|Magura_(Muz_Min_Wroclaw).jpg|fragmenty}}) o masach: 500,45&nbsp;g (cs), 145,70&nbsp;g (sc), 1,54&nbsp;g (fp). <gallery caption="" widths="240px" heights="180px" perrow="2"> File:Magura_(Muzeum_Mineralogiczne_UWr)_1.jpg|Fragment o wadze 500,45&nbsp;g File:Magura_(Muzeum_Mineralogiczne_UWr)_2.jpg| File:Magura_(Muzeum_Mineralogiczne_UWr)_3.jpg| File:Magura_(Muzeum_Mineralogiczne_UWr)_4.jpg| </gallery> <gallery caption="" widths="240px" heights="180px" perrow="2"> File:Magura_(CEP_UJ)-1.jpg|Płytka meteorytu Magura (163&nbsp;g&nbsp;(s)) z&nbsp;wygrawerowaną nazwą ''Arva'' ze zbiorów [[Centrum Edukacji Przyrodniczej UJ]] (fot. Szymon Kozłowski) </gallery> Meteoryt Magura w kolekcjach zagranicznych <gallery caption="" widths="240px" heights="180px" perrow="3"> File:Magura_(GSI_Calcutta).jpg|Fragment meteorytu Magura (pietka, najdłuższy rozmiar 5,5&nbsp;cm) z&nbsp;kolekcji [[Szablon:CalcuttaGSI|Geological Survey of India, Calcutta]]; negatywny przykład niewłaściwego przechowywania meteorytów żelaznych! File:Magura_(MMHH_Hamburg).jpg|Fragment meteorytu o&nbsp;wadze 217,0&nbsp;g ze zbiorów [[Szablon:HamburgMMHH|Muzeum Mineralogicznego Uniwersytetu w&nbsp;Hamburgu]] File:Magura_(NHM_Prague)-TJ-1.jpg|Okaz w&nbsp;kolekcji [[Szablon:PragueNM|Muzeum Historii Naturalnej w&nbsp;Pradze]] (fot.&nbsp;Tomasz Jakubowski) File:Magura_(NHM_Prague)-TJ-2.jpg|Fragment w&nbsp;kolekcji [[Szablon:PragueNM|Muzeum Historii Naturalnej w&nbsp;Pradze]] (fot.&nbsp;Tomasz Jakubowski) File:Magura_(fot_37_Tucek_1981).jpg|Muzeum w Pradze (źródło: Tuček 1981) File:Magura_(NHM_Prague)-TJ-a.jpg|Fragmenty w&nbsp;kolekcji [[Szablon:PragueNM|Muzeum Historii Naturalnej w&nbsp;Pradze]] (fot.&nbsp;Tomasz Jakubowski) File:Magura_(fot_38_Tucek_1981).jpg|Muzeum w Pradze (źródło: Tuček 1981) File:Magura_(HNM_Vienna).jpg|Fragment meteorytu w&nbsp;[[Szablon:ViennaNHM|Muzeum Historii Naturalnej w&nbsp;Wiedniu]] (fot. Ján Madarás) </gallery> Kolekcje prywatne <gallery caption="" widths="240px" heights="180px" perrow="3"> File:Magura_(Tomasz_Jakubowski_Meteorites_Collection).jpg|Fragmenty meteorytu Magura z&nbsp;kolekcji Geologický Ústav Masarykovy Univerzity v&nbsp;Brně (Brono, [[Czechy]]) (kolekcja Tomasza Jakubowskiego) File:Jakubowski_Tomasz_Collection_(old_labels)-1.jpg|Zbiór meteorytów ze starych kolekcji: Gibeon (syn. Goamus){{MBD-record|name=Gibeon}}, Vaca Muerta{{MBD-record|name=Vaca Muerta}}, [[Bohumilitz]], [[Tieschitz]], [[Magura]], [[Stannern]], [[Pułtusk]], [[Kuleschovka]] (kolekcja Tomasza Jakubowskiego) File:Magura_(Haag_2003).jpg|748 gramowy fragment z&nbsp;kolekcji Roberta Haaga (źródło: [[Szablon:Haag (2003)|Haag 2003]], ''za zgodą'') File:Magura_(Alan_Mazur_collection).jpg|Fragmenty (zwietrzelina) meteorytu Magura z&nbsp;kolekcji Alana Mazura (oraz fragmenty meteorytów Carcote i&nbsp;Bendegó{{MBD-record|name=Bendegó}}) (pierwotnie w&nbsp;kolekcji Friedrich-Alexander-Universität Erlangen-Nürnberg) </gallery> <gallery caption="" widths="240px" heights="180px" perrow="3"> File:Magura_(Haidinger_1862).jpg|Wytrawiony przekrój meteorytu{{!metalography|}}; widać wiele inkluzji cohenitu<ref>'''cohenit''' po raz pierwszy opisany został właśnie w&nbsp;meteorycie żelaznym [[Magura]] przez E.&nbsp;Weinschenka w&nbsp;1889 roku, nazwa na cześć niemieckiego badacza meteorytów [http://en.wikipedia.org/wiki/Emil_Cohen Emila Cohena]; więcej → woreczko.pl – [http://www.woreczko.pl/meteorites/features/glossary-Minerals.htm#cohenite Minerały w meteorytach (''Meteorite minerals'')]</ref> (schreibersytu) (źródło: Haidinger 1862) </gallery> ---- <gallery caption="" widths="240px" heights="240px" perrow="3"> File:Kaalijarv_(trace_elements_Ni-Ir).png|Grupa meteorytów żelazny typu IAB-MG ([[Szablon:Woźniak_(2021,_ASMP)|Woźniak 2021]]) </gallery> ---- '''Okolice Jeziora Orawskiego i Franciszkowa huta (słow. ''Františkova huta'')''' (stan: ''15 grudnia 2019 r.''; fot. Wadi & {{Txt2Img|Magura_(Twardoszyn).jpg|Woreczko}}) <gallery caption="" widths="240px" heights="160px" perrow="3"> File:Magura_(Franciszkowa_huta)_0.jpg|Tablica informacyjna File:Magura_(Franciszkowa_huta)_3-W&W.jpg|Opuszczone ruiny huty (teren zabezpieczony przed dewastacją) File:Magura_(Franciszkowa_huta)_1-W&W.jpg|Piec do wytopu File:Magura_(Franciszkowa_huta)_2-W&W.jpg|Resztki murów File:Magura_(Franciszkowa_huta)_2.jpg|Resztki murów (fot. Art&Met) File:Magura_(Osada).jpg|Widok z zapory w kierunku na północny-wschód, gdzie przed zalaniem terenu leżała wieś Osada </gallery> '''„Kratery” w okolicach zbiornika Jezioro Orawskie''' (źródło: Juraj Klam; materiały udostępnił: Art&Met; niestety tylko tej jakości materiałami dysponujemy) <gallery caption="" widths="240px" heights="180px" perrow="3"> File:Magura_(pismo_Juraj_Klam).jpg|Odpowiedź Muzeum w&nbsp;Pradze na pismo ''Juraja Klama'' File:Magura_(kratery_mapa_Juraj_Klam).jpg|Mapa na której ''Juraj Klam'' zaznaczył położenie hipotetycznych kraterów File:Magura_(artykuł_Juraj_Klam).jpg|Jeden z artykułów ''Juraja Klama'' w&nbsp;lokalnej prasie o&nbsp;meteorycie Magura </gallery> <br clear="all"/> == [[Bibliografia]] == * ''Allgemeine Preußische Zeitung'', (1844), '''Meteor-Eisen in Ungarn''', nr 115 (25 kwietnia 1844), s. 689. Plik {{Txt2Img|Magura_(Allgemeine_1844).jpg|JPG}}.<ref name="Allgemeine"></ref> * ''American Journal of Science and Arts'', '''Meteorite of [[Magura|Arva]]''', vol. 8, ser. 2, 1849, s. 439-440. Plik {{Link-BHL |item=88497}}. * Bergemann C., (1857), '''Untersuchungen von Meteoreisen''', ''{{!AnP}}'', 100, Bd.&nbsp;176, 1857, s.&nbsp;245-260. Plik {{Djvu|Bergemann_1857_(AnP_100_176).djvu|DjVu}}. * Bergemann C., (1857b), '''Analysen von Meteoreisen''', ''Chemisches Central-Blatt'', 1857, s.&nbsp;745-747 (s. 746).<ref>wyniki analiz z Bergemann (1857)</ref> Plik {{Link-HDL |hdl=2027/mdp.39015020182161}}. * Boor Károly, (1841-1845), '''Az [[Magura|Árva-megyében]] talált meteorvas minöleges végybontása, vegrehajtva''', ''Királyi Magyar Természettudományi Társulat Évkönyvei'', (red. Török József), Elsö Kötet, Pesten 1841-1845, s. 55-64. Plik {{Link-BHL |item=42643}}. * Brezina Aristides, (1889), '''Cliftonit aus dem Meteoreisen von [[Magura]], Arvaer Comitat''', ''Annalen des K.K. Naturhistorischen Hofmuseum'', Bd.&nbsp;IV, Wien 1889, s.&nbsp;102-107.<ref>cliftonit (ang. ''cliftonite'') – pseudomorf grafitu występujący w&nbsp;postaci oktaedralnych inkluzji w&nbsp;meteorytach żelaznych; Wikipedia&nbsp;(EN) – [http://en.wikipedia.org/wiki/Cliftonite Cliftonite]</ref> Plik {{Link-BHL |item=26865}}. * {{Brezina (1896)}} * {{Buchner (1859) |page=126}} * {{Buchner (1861)}} * {{Buchner (1863) |page=168-170}} * {{Buchwald (1975) |page=792-797}} Plik {{Djvu|Buchwald_1975_(Magura).djvu|DjVu}}. * {{Clark (1852) |page=48-49}} * {{Cohen (1891)}} * Cohen Emil Wilhelm, (1892), '''Meteoreisen-Studien II''', ''Annalen des K.K. Naturhistorischen Hofmuseum'', Bd.&nbsp;VII, Wien 1892, s.&nbsp;143-162.<ref>o analizach meteorytu [[Magura]] s.&nbsp;155-156</ref> Plik {{Link-BHL |item=28609}}. * Haidinger Wilhelm Ritter von, (1844), '''Meteor-Eisen in [[Węgry|Ungarn]]''', ''Annalen der Physik'', 61, Bd. 137, 1844, s. 675-676. Plik {{Djvu|Haidinger_1844_(AnP_61_137).djvu|DjVu}}. * Haidinger Wilhelm Ritter von, (1844), '''Neuer Fund von [[Magura|Meteoreisen in Ungarn]]''', ''Wiener Zeitung'', nr 107, 17 kwietnia 1844, s. 843 (3). Plik [http://anno.onb.ac.at/cgi-content/anno?aid=wrz&datum=18440417 DjVu]. * Haidinger Wilhelm Ritter von, (1846), '''Graphit, pseudomorph nach Schwefelkes''', ''Annalen der Physik'', 67, Bd. 143, 1846, s. 437-439. Plik {{Djvu|Haidinger_1846_(AnP_67_143).djvu|DjVu}}. * Haidinger Wilhelm Ritter von, (1862), '''Das Meteoreisen von Sarepta (''Mit 2&nbsp;Tafeln.'')''', ''{{!Sitzber.Wien}}'', 46, Abt. 2, 1862, s. 284, 286-297.<ref>zawiera {{Txt2Img|Magura_(Haidinger_1862).jpg|plansze z rysunkami}} meteorytów Sarepta i&nbsp;[[Magura]]</ref>{{MBD-record |name=Sarepta}} Plik {{Link-HDL |hdl=2027/mdp.39015073681135}}; plik {{Link-MDZ|urn=urn:nbn:de:bvb:12-bsb10535921-1}}. * ''Jahres-Bericht über die Fortschritte der Chemie und Mineralogie'', vol. 27, 1848, s. 237.<ref>obserwacja Haidingera (1846) grafitu w meteorycie Magura</ref> Plik {{Link-HDL |hdl=2027/hvd.hx3bg2}}. * ''Journal für praktische Chemie'', '''[[Magura|Arvaer]] Meteoreisen''', 46, 1849, s. 183.<ref>kopia artykułu Patera (1848), ''Berichte{{Kropek}}''</ref> Plik {{Link-HDL |hdl=2027/umn.319510006333438}}. * ''Journal für praktische Chemie'', '''Analyse von Meteoreisen''', 71, 1857, s. 56-61.<ref>kopia artykułu Bergemann (1857)</ref> Plik {{Link-HDL |hdl=2027/umn.31951000633368s}}. * {{Kesselmeyer (1861) |page=372}} * {{Koblitz MetBase}} * {{Kosiński (1996slow)}} * {{Kosiński (1997slow)}} * {{Kosiński (2012, Kosmolityka)}} * ''Oesterreichische Blätter für Literatur und Kunst'', nr '''169''', 16 lipca 1847, s. 670.<ref name="Patera">Patera Adolf, wyniki analiz</ref> Plik {{Link-HDL |hdl=2027/inu.30000091712129}}. * ''Oesterreichische Blätter für Literatur und Kunst'', nr '''175''', 23 lipca 1847, s. 694.<ref name="Patera"></ref> Plik {{Link-HDL |hdl=2027/inu.30000091712129}}. * Mikecz András, (1841-1845), '''Az [[Magura|Árva-megyéböl]] beküldött állítólag meteor-vasdarabok''', ''Királyi Magyar Természettudományi Társulat Évkönyvei'', (red. Török József), Elsö Kötet, Pesten 1841-1845, s. 50-52. Plik {{Link-BHL |item=42643}}. * Patera Adolf, (1848), '''Nachträgliches zu seiner Untersuchung des Meteoreisens von ''[[Magura|Arva]]''''', ''Neues Jahrbuch für Mineralogie, Geognosie, Geologie und Petrefakten-Kunde'', 1848, s. 698.<ref>powołanie na: ''Oesterreichische Blätter für Literatur und Kunst'', nr 175, 1847</ref> Plik {{Link-HDL |hdl=2027/hvd.32044102919172}}. * Patera Adolf, (1848), '''Die Resultate der chemischen Analyse des [[Magura|Arvaer Meteoreisens]]''', ''Berichte über die Mitteilungen von Freunden der Naturwissenschaften in Wien'', III, 1848, s. 62, 69-71. Plik {{Link-BHL |item=43212}}. * Patera Adolf, (1849), '''Zerlegung des ''[[Magura|Arvaer]]'' Meteoreisens''', ''Neues Jahrbuch für Mineralogie, Geognosie, Geologie und Petrefakten-Kunde'', 1849, s. 199.<ref>powołanie na: ''Oesterreichische Blätter für Literatur und Kunst'', nr 169, 1847</ref> Plik {{Link-HDL |hdl=2027/hvd.32044102918992}}. * Petz Vilmos, (1841-1845), '''Ásványtani leirata az [[Magura|Árva-megyében]] talált meteor-vasdaraboknak''', ''Királyi Magyar Természettudományi Társulat Évkönyvei'', (red. Török József), Elsö Kötet, Pesten 1841-1845, s. 53-54. Plik {{Link-BHL |item=42643}}. * {{Pilski (1999)}} * {{Pilski (2001)}} * {{Rammelsberg (1841)}} * {{Rammelsberg (1860) |page=907}} * Reichenbach Karl Freiherr von, (1859b), '''Ueber die Zeitfolge und die Bildungsweise der näheren Bestandtheile der Meteoriten''', ''Annalen der Physik'', 108, Bd. 184, 1859, s. 452-465 (s. 457). Plik {{Djvu|Reichenbach_1859b_(AnP_108_184).djvu|DjVu}}. * {{Török (1882a)}} * {{Tuček (1981)}} * Weinschenk Ernst, (1889), '''Ueber einige Bestandtheile des Meteoreisen von [[Magura]], Arva, [[Węgry|Ungarn]]''', ''Annalen des K.K. Naturhistorischen Hofmuseum'', Bd.&nbsp;IV, Wien 1889, s.&nbsp;93-101. Plik {{Link-BHL |item=26865}}. * Weiss J., (1845), '''Veranlassung zum Funde der Meteor-Eisenmassen bey Szlanicza im [[Magura|Arvaer]] Comitat und Beschreibung des Fundortes''', ''Wiener Zeitung'', nr 88, 30 marca 1845, s. 678 (4).<ref name="Weiss 1845"></ref> Plik [http://anno.onb.ac.at/cgi-content/anno?aid=wrz&datum=18450330 DjVu]. * {{Woźniak (2021, ASMP)}} * ''Zeitschrift für die Gesammten Naturwissenschaft'', Bd. 9, 1857, s. 510-511.<ref name="analizy">wyniki analiz meteorytów żelaznych</ref> Plik {{Link-BHL |item=98196}}. * ''Zeitschrift für die Gesammten Naturwissenschaft'', Bd. 10, 1857, s. 189-190.<ref name="analizy"></ref> Plik {{Link-BHL |item=97829}}. {{Koblitz References |1=Numerous masses of total weight about 1500kg were found, but most were smelted and only about 150kg could be saved, O.Buchner, Die Meteoriten in Samml., Leipzig, 1863, p.168, W.Haidinger, Ann. Phys., 1844, 61, p.675. Analysis, 7.08% Ni, E.Cohen, Ann. Naturhist. Hofmus. Wien, 1900, 15, p.377. Contains cliftonite, A.Brezina, Ann. Naturhist. Hofmus. Wien, 1889, 4, p.102. X-ray identification of cohenite in Magura mass, A.Westgren and G.Phragmen, J. Iron Steel Inst., 1924, 109, p.159 (M.A.2-517), M.H.Hey, Cat. Met., 1966, p.286. K-Ar ages, W.Kaiser and J.Zähringer, Meteorite Research, ed. P.M.Millman, D.Reidel, Dordrecht, Holland, 1969, p.429. Further analysis, 6.67% Ni, 94.6 ppm Ga, 483 ppm Ge, 3.2 ppm Ir, J.T.Wasson, Icarus, 1970, 12, p.407. Carbon isotopic composition of graphite and cohenite, P.Deines and F.E.Wickman, GCA, 1973, 37, p.1295; GCA, 1975, 39, p.547. Coordinates, description; heavily shocked, V.F.Buchwald, Handbook of Iron Meteorites, Univ. of California, 1975, p.792. Study of phosphide morphology, A.J.Easton and H.A.Buckley, Meteoritics, 1979, 14, p.143. New analysis, B.G.Choi et al., GCA, 1995, 59, p.593. Tungsten and Re-Os isotopic composition, M.F.Horan et al., GCA, 1998, 62, p.545. Xe isotopic composition, T.Maruoka et al., Papers 23rd Symp. Ant. Met., NIPR Tokyo, 1998, p.69 (abs.); see also, MAPS, 1998, 33, p.A97 (abs.). New classification: a main group member of the IAB complex, J.T.Wasson and G.W.Kallemeyn, GCA, 2002, 66, p.2445.}} {{Przypisy}} == Zobacz również == * meteoryty: [[Lenarto]], [[Nagy-Borové]] * [[:Kategoria:Meteoryty imperium węgierskiego|Meteoryty imperium węgierskiego]] == Linki zewnętrzne == * '''Meteoritical Bulletin Database ([http://www.lpi.usra.edu/meteor/metbull.php MBD])''' – meteoryt [http://www.lpi.usra.edu/meteor/metbull.php?code=15388 Magura] * '''Encyclopedia of Meteorites ([http://www.encyclopedia-of-meteorites.com/ EoM])''' – meteoryt [http://www.encyclopedia-of-meteorites.com/meteorite.aspx?id=15388 Magura] * {{TübingenMPI}} * {{ViennaNHM}} * {{BudapestNHM}} * {{PragueNM}} * {{CalcuttaGSI}} * Meteoryt Magura w kolekcjach polskich – {{Link-PTMet|v=old|l=kat-mz-IAB.htm#magura |text=katalog PTMet}} {{SeparatorBull}} [http://www.woreczko.pl/meteorites/news/Magura.htm Wadi & Jan Woreczko Collection] * woreczko.pl – [http://www.woreczko.pl/meteorites/features/glossary-Minerals.htm Minerały w meteorytach (''Meteorite minerals'')] * WebMineral.com – o minerałach: [http://www.webmineral.com/data/Cohenite.shtml cohenite] {{SeparatorBull}} [http://www.webmineral.com/data/Schreibersite.shtml schreibersite] * Portal MyOrava.sme.sk – Kališová Nadežda, [http://myorava.sme.sk/c/20469565/cast-vesmiru-padla-vtedy-oravcom-priamo-do-naruce.html Časť vesmíru padla vtedy Oravcom priamo do náruče] * Wikipedia – [http://pl.wikipedia.org/wiki/Jezioro_Orawskie Jezioro Orawskie] {{SeparatorBull}} [http://pl.wikipedia.org/wiki/Magura_Orawska Magura Orawska] {{SeparatorBull}} [http://pl.wikipedia.org/wiki/Magurka_(Magura_Orawska) Magurka (Magura Orawska)] {{SeparatorBull}} [http://pl.wikipedia.org/wiki/Slanica Slanica] * Wikipedia (HU) – [http://hu.wikipedia.org/wiki/Magura_(meteorit) Magura (meteorit)] * Wikipedia (SK) – [http://sk.wikipedia.org/wiki/Františkova_huta Františkova huta] * {{MPOD|name=Magura}} {{Co jeszcze na stronę}} * <del>gazeta ''Allg. Preuss. Zeit.'' 1844, N. 115</del> * ''Wiener Zeitung...'' img * ''Oesterreichische Blätter für Literatur und Kunst...'' img * '''WAB ?''' * Buchner (1861) [[Category:Poza granicami Polski]] [[Category:Słowacja]] [[Category:Meteoryty imperium węgierskiego]] [[Category:Warto szukać]] [[Category:Meteoryty żelazne]]

Wróć do strony Magura.