O ile nie zaznaczono inaczej, prawa autorskie zamieszczonych materiałów należą do Jana Woreczko & Wadi.

(Unless otherwise stated, the copyright of the materials included belong to Jan Woreczko & Wadi.)

Z Wiki.Meteoritica.pl

Aktualna wersja na dzień 22:45, 16 gru 2024

Nowy polski meteoryt?

Krupe →
Meteoryt Krupe (okaz przed pocięciem) (fot. E. Szełęg)
Znalezisko
Lokalizacja	wieś Krupe, pow. krasnostawski, Polska
Położenie[1]	51°02'20"N, 23°11'30"E
Data	2003 r. lub wcześniej
Uwagi	istnieją wątpliwości czy meteoryt ten pochodzi z Polski!?
Charakterystyka
Typ	klasyfikacja wstępna, chondryt zwyczajny, H5/6
Masa	9,34 g
Liczba okazów	dwa okazy (jeden zaginął)
Cechy	stopień zwietrzenia W2-3, silnie zszokowany S3-4[2]

Kolejny meteoryt, po Jankowie Dolnym, znaleziony przez Mateusza Szyszkę.

Podczas pobytu na Lubelszczyźnie w 2003 r. (lub wcześniej) w trakcie szukania „fantów militarnych” na polnej drodze niedaleko wsi Krupe znalazł dwa małe kamyki. 7 lipca 2004 r. przywiózł on swoje różne znaleziska (m.in. nowe okazy meteorytu Jankowo Dolne) na giełdę minerałów w Sosnowcu w celu ich identyfikacji przez będącego na miejscu prof. Łukasza Karwowskiego. Wśród pokazanych znalezisk był jeden z kamieni znalezionych w Krupe (drugi, mniejszy zaginął). Okaz zważył na miejscu Kazimierz Mazurek. Waga wynosiła 9,34 g, a jego rozmiary 29,5×22×11 mm. Wstępne oględziny nie dawały jednoznacznej odpowiedzi na temat meteorytowej natury kamyka.

Oto jak to wydarzenie relacjonuje prof. Karwowski (Meteoryt, 4, 2004):

(…) Po wstępnych oględzinach trudno było jednoznacznie coś powiedzieć. Zabrałem kamień do pracowni, zeszlifowałem najbardziej płaską powierzchnię, następnie wyrównałem na drobnym papierze ściernym i zacząłem oglądać pod lupą binokularową. Mając poważną minę oświadczyłem kolegom, że niestety… jest to meteoryt. Zobaczyłem wyraźnie fazę troilitową oraz fazy metaliczne i krzemiany. Wszyscy zaskoczeni oglądali okaz z zainteresowaniem i po chwili zaczęli robić zdjęcia. Obserwacje nie pozwalały na określenie rodzaju meteorytu. (…)

Osobista relacja Mateusza Szyszki o okolicznościach znalezienia meteorytu, wg kwartalnika Meteoryt^[3]:

(…) Co powiedział Mateusz?

Znalazłem kamienie w 1998 roku. Będąc na wakacjach u rodziny penetrowałem okolice na N od Krasnegostawu w rejonie wsi Krupe i Krupiec w poszukiwaniu głównie pocisków ołowianych po Powstaniu Styczniowym. Swoje spostrzeżenia i znaleziska nanosiłem na mapę 1:100 000. W trakcie poszukiwań natknąłem się na dwa brunatne kamyki w nieutwardzonej drodze polnej, najprawdopodobniej namyte z pól. Oczywiście zabrałem je ze sobą do domu. Coś mnie jednak tknęło i mniejszy kamyk zeszlifowałem i stwierdziłem obecność „opiłków metalu”. Dopiero po obejrzeniu różnych chondrytów skojarzyłem, że może to być meteoryt. Jak do tej pory interesowały mnie tylko meteoryty żelazne. Większy przywiozłem do Sosnowca. (…)

Jedyny zachowany okaz meteorytu Krupe ma ciemnobrązową, lekko pofałdowaną, zwietrzałą powierzchnię, brak jest śladów obtopienia. Na przekroju wygląda jak typowy chondryt zwyczajny – w ciemnym cieście skalnym widać dużą ilość błyszczących ziarenek żelaza różnej wielkości, chondry są słabo widoczne. Zawiera bardzo mało metalu, dużo wodorotlenków żelaza i znaczną ilość troilitu. Po wstępnych badaniach przeprowadzonych na zgładzie (ze względu na małą wielkość okazu nie zdecydowano się na zrobienie płytki cienkiej) ustalono: Krupe jest chondrytem zwyczajnym typu H (raczej 6), ma stopień zwietrzenia pomiędzy W2 a W3 (fragmenty zwietrzeliny wskazują, że leżał on w glebie bardzo drobnoziarnistej, typu lessowego), natomiast stopień zszokowania pomiędzy S3 a S4^[2]. Więcej danych o składzie mineralnym meteorytu Krupe w grudniowym (4) numerze czasopisma Meteoryt z 2004 roku^[3].

Według aktualnego stanu (marzec 2011) meteoryt ten nie jest jeszcze sklasyfikowany i nie ma oficjalnej nazwy, tzn. nie został zgłoszony do oficjalnego rejestru meteorytów Meteoritical Bulletin. Pojawiły się pewne wątpliwości dotyczące tego, czy meteoryt pochodzi z Polski, a nie jest np. meteorytem saharyjskim.^[4] Wokół tego meteorytu i osoby znalazcy nagromadziło się zbyt wiele niejasności. Jedną z proponowanych metod identyfikacji „prawdziwego” miejsca znalezienia meteorytu, może być badanie występujących w porach i szczelinach meteorytów, mikroskopijnych pyłków roślinnych^[5], których skład i wzajemne proporcje są bardzo specyficzne dla różnych rejonów świata.

Lokalizacja

Okazy zostały znalezione na nieutwardzonej polnej drodze, gdzieś pomiędzy wsiami Krupe i Krupiec.

Galerie

Okolica wsi Krupe i Krupiec (stan 3 maja 2013 r.; fot. Wadi & Woreczko Jan)

Okolica, gdzie znaleziono meteoryt

Materiał z czasopisma Meteoryt^[3] (dzięki uprzejmości Jacka Drążkowskiego) (fotografie Łukasz Karwowski, chyba, że zaznaczono inaczej)

Powierzchnia zeszlifowanej powierzchni meteorytu Krupe. Widoczne słabo zachowane chondry i żyłki szokowe (fot. E. Szełęg) (dolny brzeg fotografii 10 mm)	Chondra oliwinowa lamelkowa (BO), ciemniejszy to skaleń (dolny brzeg fotografii 4 mm)	Zbliżenie chondry oliwinowej. Ciemniejszy to skaleń, w obrębie chondry liczne drobne wydzielenia chromitu (szare) (imersja; dolny brzeg fotografii 2,5 mm)
Faza metaliczna (biała) taenitowo-kamacytowa oraz wietrzejący troilit (żółtawy) przy brzegu meteorytu (dolny brzeg fotografii 4 mm)	Wewnętrzna strefa topienia meteorytu pocięta drobnymi żyłkami – wypełnionymi wodorotlenkami Fe (dolny brzeg fotografii 4 mm)	Relikt skorupy obtopieniowej (dół zdjęcia) oraz zewnętrzna skorupa żelazista z drobnymi ziarnami kwarcu (dolny brzeg fotografii 4 mm)
Żyłka szokowa z drobnymi fragmentami krzemianów oraz wtórnymi wodorotlenkami Fe. Białe ziarna to faza metaliczna (imersja; dolny brzeg fotografii 2,5 mm)	Pierwsze zdjęcie meteorytu Krupe po jednoznacznym stwierdzeniu, że jest to meteoryt (fot. Jarosław Bandurowski)	Zdjęcie piętki meteorytu Krupe (fot. Jarosław Bandurowski)

Bibliografia

• Drążkowski Jacek, (2005), Nowe polskie meteoryty, Urania-Postępy Astronomii, 1, 2005, s. 39. Plik DjvU.

• Karwowski Łukasz, (2004), I znowu Mateusz… Kolejny nowy polski meteoryt, Meteoryt, 4, 2004, s. 26-28. Plik PDF.

• Karwowski Łukasz, (2005), The new Polish H6 chondrite – Krupe, Prace Spec. PTMin., 25, 2005, s. 111-114.

• Karwowski Łukasz, (2007), Charakterystyka meteorytu Krupe, materiały, III Seminarium Meteorytowe, 21-22 kwietnia, Olsztyn 2005, 2007, s. 33-38.

Przypisy

Zobacz również

• meteoryt Jankowo Dolne

Linki zewnętrzne

• Polski Serwis Meteorytów – meteoryt Krupe

• woreczko.pl – Stopień szokowy S, poziom zszokowania (shock stage)  ●  Wietrzenie meteorytów; skale stopnia zwietrzenia (weathering level, index, grade)