PayPal-donate (Wiki).png
O ile nie zaznaczono inaczej, prawa autorskie zamieszczonych materiałów należą do Jana Woreczko & Wadi.

(Unless otherwise stated, the copyright of the materials included belong to Jan Woreczko & Wadi.)

Suchy Dul

Z Wiki.Meteoritica.pl

(Różnice między wersjami)
 
(Nie pokazano 64 wersji pomiędzy niniejszymi.)
Linia 1: Linia 1:
__NOTOC__
__NOTOC__
 +
{{VerifyLevel|level=1i}}
 +
== ''Hammer'' tuż za granicą ==
{{InfoboxMeteorite
{{InfoboxMeteorite
  | nazwa = Suchy Dul
  | nazwa = Suchy Dul
-
  | grafika = SuchyDul_(NHM_Prague).jpg
+
  | grafika = Suchy_Dul_(Police_nad_Metují)_(NHM_Prague)-TJ.jpg
-
  | opis = Meteoryt Suchy Dul ze zbiorów Muzeum Historii Naturalnej w Pradze (Národí Muzeum Praha) (fot. Aubrey Whymark)
+
  | opis = Masa główna meteorytu w zbiorach [[Szablon:PragueNM|Muzeum Historii Naturalnej w Pradze]] (fot. Tomasz Jakubowski)
  | klasa = Spadek
  | klasa = Spadek
 +
| mbclass = fall
  | metbull = 23737
  | metbull = 23737
  | lokalizacja = Czechy
  | lokalizacja = Czechy
  | położenie = 50°32'17"N, 16°15'48"E
  | położenie = 50°32'17"N, 16°15'48"E
-
  | data = 16 wrzesień 1969 r., 08:15
+
  | data = 16 września 1969 r., 08:15 (wtorek)
  | uwagi = część fragmentów z bolidu mogła spaść na terenie Polski, mogło to być nawet kilkanaście kilogramów
  | uwagi = część fragmentów z bolidu mogła spaść na terenie Polski, mogło to być nawet kilkanaście kilogramów
-
  | typ = chondryt zwyczajny, L6
+
  | typ = chondryt zwyczajny L6
  | masa = 840 g
  | masa = 840 g
-
  | liczba = jeden okaz
+
  | liczba = jeden okaz, który się rozbił przy upadku
-
  | synonimy = w NHM Cat: '''Police'''; po czesku: Suchý Důl
+
  | synonimy = w NHM Cat: '''Police'''; czeski synonim: '''''Police nad Metují'''''; po czesku: Suchý Důl
}}
}}
-
Spadek na terenie Czech 16 września 1969 roku (L6), blisko granicy z Polską. Meteoryt uderzył w dach domu i rozpadł się na dwie części o wagach 755,2 i 60,1&nbsp;g. Świadek Pani Klimesowa ([http://mm.denik.cz/37/b7/meteor_091509_denik_clanek_solo.jpg Věra Klimešová]) była w ogrodzie swojego domu (posesja nr 147) około 50 metrów od punktu uderzenia. Opowiadała, że spadkowi meteorytu towarzyszył 'boom' podobny do dźwięku lecącego samolotu, a następnie ostry gwizd i dźwięk uderzenia. Widziała, jak po dachu jej domu stoczyły się czarne kamienie. Gdy poszła na strych, zauważyła dziurę w dachu i złamaną krokiew, a na podłodze leżący fragment meteorytu<ref>relacja pani Klimesowej (po czesku) w dzienniku '''''náchodský.deník.cz'''''</ref>. Wszystkie zebrane fragmenty ważyłu łącznie 840 gramów.<ref>Pilski (1999), s. 177</ref>
+
Spadek na terenie Czech 16 września 1969 roku (wtorek), blisko granicy z Polską. Meteoryt uderzył w&nbsp;dach domu we wsi Suchy Dul (cz. {{Txt2Img|Suchy_Dul_(sign).jpg|''Suchý Důl''}}) niedaleko {{Txt2Img|Suchy_Dul_(Police_nad_Metuji_Woreczko).jpg|''Police nad Metují''}} i&nbsp;rozpadł się na dwie części o&nbsp;wagach 755,2 i&nbsp;60,1&nbsp;g. Świadek, Pani ''Franciszka Klimesowa'' (na zdjęciu córka ''[http://mm.denik.cz/37/b7/meteor_091509_denik_clanek_solo.jpg Věra Klimešová]'') była w&nbsp;ogrodzie swojego domu ({{Txt2Img|Suchy_Dul_(posesja_147)_1.jpg|posesja nr 147}}) około 50&nbsp;metrów od punktu uderzenia. Opowiadała, że spadkowi meteorytu towarzyszył „boom” podobny do dźwięku lecącego samolotu, a&nbsp;następnie ostry gwizd i&nbsp;dźwięk uderzenia. Widziała, jak po dachu jej domu stoczyły się czarne kamienie. Gdy poszła na strych, zauważyła dziurę w&nbsp;dachu i&nbsp;złamaną krokiew, a&nbsp;na podłodze leżący fragment meteorytu<ref>relacja pani Klimesowej (po czesku) w&nbsp;dzienniku '''''náchodský.deník.cz'''''</ref> (podobne okoliczności towarzyszyły spadkowi meteorytu [[Sołtmany]]). Wszystkie zebrane fragmenty ważyły łącznie 840&nbsp;gramów.<ref>Pilski (1999), s.&nbsp;117</ref> Wyniki analiz chemicznych i&nbsp;mineralogicznych meteorytu znajdują się w&nbsp;pracach Tuček (1970) i&nbsp;Jakeš (1980).
-
Bolid z którego spadł meteoryt Suchy Dul został zarejestrowany przez European Fireball Network. O tym wydarzeniu ukazał się komunikat w '''''Uranii'''''<ref>'''''Urania''''', nr 12, 1969</ref>:
 
-
:(...) z Obserwatorium Astronomicznego w Ondrejowie (CSRS) nadesłano wiadomość, że 16 września 1969 roku o godz. 8-mej w okolicy Polic upadł kamienny meteoryt wagi 840 gramów. (...) Więcej i większe meteoryty mogą być znalezione w Polsce na południe od Kłodzka w woj. wrocławskim. Terenem szczególnego zainteresowania dla poszukiwania spadku meteorytów są m.in. okolice Radkowa, Polanicy Zdroju i Bystrzycy Kłodzkiej w woj. wrocławskim (...).
 
-
Fragment meteorytu (636 g) znajduje się w Muzeum Narodowym w Pradze.
+
Bolid, z którego spadł meteoryt Suchy Dul, został zarejestrowany przez istniejącą już wówczas od kilkunastu lat czechosłowacką sieć bolidową (z&nbsp;niej rozwinęła się później sieć ''European Fireball Network''). O&nbsp;tym wydarzeniu ukazał się również komunikat w&nbsp;'''''Uranii''''' (1969):
 +
{{BQuote-begin |max-width=640px}}
 +
'''Komunikat dla obserwatorów'''
-
=== Lokalizacja ===
+
Według informacji otrzymanej za pośrednictwem dra Jana Pokrzywnickiego<ref>błędnie podano imię [[Bibliografia/Pokrzywnicki Jerzy|Jerzego Pokrzywnickiego]]!</ref> – przewodniczącego sekcji Meteorytyki PTMA – z&nbsp;Obserwatorium Astronomicznego w&nbsp;Ondřejowie (CSRS) nadesłano wiadomość, że 16&nbsp;września 1969 roku o&nbsp;godz. 8-mej w&nbsp;okolicy Polic upadł kamienny meteoryt wagi 840&nbsp;gramów. Dla dalszych badań bardzo potrzebne są wizualne obserwacje meteoru. Więcej i&nbsp;większe meteoryty mogą być znalezione w&nbsp;Polsce na południe od Kłodzka w&nbsp;województwie wrocławskim. Terenem szczególnego zainteresowania dla poszukiwania spadku meteorytów są m.&nbsp;in. okolice: Radkowa, Polanicy Zdroju i&nbsp;Bystrzycy Kłodzkiej w&nbsp;woj. wrocławskim. Wszelkie informacje w&nbsp;powyższej sprawie prosimy uprzejmie przekazywać na adres Dr&nbsp;Jana {{Sparse-b}}Pokrzywnickiego{{Sparse-e}}, Sekcja Meteorytyki Oddziału Warszawskiego PTMA, Warszawa, Al. Ujazdowskie&nbsp;4,<ref>siedziba Polskiego Towarzystwa Miłośników Astronomii (PTMA) mieściła się na terenie [[Obserwatorium Astronomiczne UW|Obserwatorium Astronomicznego Uniwersytetu Warszawskiego w&nbsp;Warszawie]]</ref> lub do Redakcji „Uranii”.
 +
{{BQuote-end}}
-
<div class="GooglePlace">
 
-
<div class="GooglePlaceMap">
 
-
<googlemap lat="50.5" lon="16.35" zoom="9" width="400" height="300" type="terrain" controls="medium" scale="yes" units="meters" selector="yes">
 
-
http://wiki.meteoritica.pl/meteoritica/GoogleMaps/wiki-Poland_newIcons.kml
 
-
http://wiki.meteoritica.pl/meteoritica/GoogleMaps/wiki-Czech.kml
 
-
http://wiki.meteoritica.pl/meteoritica/GoogleMaps/wiki-SuchyDul.kml
 
-
</googlemap>
 
-
</div>
 
-
<div class="GEIcon-PointRed"></div>
 
-
(B) Bystrzyca Kłodzka i Batorów, (P) Polanica-Zdrój, (R) Radkowo
 
-
</div>
 
-
Boild leciał z północnego zachodu na południowy wschód wzdłuż Gór Stołowych. Obserwowali go mieszkańcy Radkowa i Kłodzka.
+
Krótki opis na portalu: Astronomická mapa České republiky – [http://www.hvezdarna.cz/mapa/index.php?id=147 Police nad Metují — meteorit].
-
Zaobserwowano rozpad bolidu i przypuszcza się, że największe jego fragmenty (może nawet kilkunastokilogramowe) spadły w okolicach Batorowa.
+
== Kolekcje ==
-
Teren do poszukiwań jest bardzo trudny. Do tej pory nie znaleziono innych fragmentów meteorytu.
+
Fragmenty meteorytu Suchy Dul znajdują się tylko w&nbsp;dwóch kolekcjach:
 +
:{| {{Koblitz Repository}}
 +
! Zbiór !! waga fragmentów<br />(Koblitz&nbsp;MetBase) !! uwagi
 +
|-
 +
| [[Prague, Nat. Mus.]] || 685&nbsp;g || {{Txt2Img|Suchy_Dul_main_mass_(NHM_Prague).jpg|masa&nbsp;główna}} ({{Txt2Img|Suchy_Dul_(Police_nad_Metují)_(NHM_Prague)-TJ.jpg|682&nbsp;g}})<ref>wg portalu Národí Muzeum Praha – Muzeum 3000 (tam też fotografia masy głównej); wg portalu [http://www.cesonline.cz/arl-ces/cs/detail-ces_us_cat-psb0000633-24-Sbirka-meteoritu/ CES on-line (Centrální evidence sbírek muzejní povahy)] fragment waży 682&nbsp;g (116×72×59&nbsp;mm)</ref>
 +
|-
 +
| [[Washington, Natl. Mus. Nat. Hist.]] || 1,8&nbsp;g || w katalogu online znajdują się zdjęcia płytek cienkich (''thin section'') tego rzadkiego meteorytu
 +
|}
 +
 
 +
 
 +
Jak pisze Andrzej S. Pilski (1999, s. 117) (wyróżnienie w&nbsp;tekście ''[[Redakcja]]''):
 +
{{BQuote-begin |max-width=640px}}
 +
''„Pewien miłośnik astronomii z&nbsp;Polic<ref>czeskie ''Police nad Metují''</ref> zaobserwował rozpad bolidu na części, z&nbsp;których większość przeleciała na polską stronę. Przelot bolidu obserwowali także mieszkańcy Radkowa i&nbsp;Kłodzka. Jak wiadomo, najbliżej spadają zawsze mniejsze okazy meteorytów, a&nbsp;najdalej dolatują te największe. '''Meteoryty, które dotarły do Kotliny Kłodzkiej, muszą mieć masę kilku, może kilkunastu kilogramów. Oceniono, że największy okaz spadł gdzieś koło Batorowa.''' Nikomu jednak nie udało się znaleźć nawet kawałeczka.”''
 +
{{BQuote-end}}
 +
 
 +
== Lokalizacja ==
 +
 
 +
{{GEFrame-begin}}
 +
{{GEMap
 +
| htmlFileMap = wiki-SuchyDul.htm
 +
| kml1 = http://wiki.meteoritica.pl/meteoritica/GoogleMaps/wiki-Czech-MM.kml
 +
| kmlfit = http://wiki.meteoritica.pl/meteoritica/GoogleMaps/wiki-SuchyDul-fit.kml
 +
| lat = 50.5
 +
| lon = 16.35
 +
| zoom = 9
 +
| type = terrain
 +
}}
 +
{{GEIcon-PointRed}}
 +
(B) Bystrzyca Kłodzka i Batorów, (P) Polanica-Zdrój, (R) Radkowo, (S)&nbsp;Suchy&nbsp;Dul
 +
{{GEIcon-PlaceOfFall}}
 +
miejsce uderzenia meteorytu (wg Vaclava Klimešová)
 +
 
 +
[IIAB] meteoryt [[Braunau]]
 +
{{GEFrame-end}}
 +
 
 +
Bolid leciał z północnego zachodu na południowy wschód wzdłuż Gór Stołowych. Obserwowali go mieszkańcy Radkowa i&nbsp;Kłodzka. Zaobserwowano rozpad bolidu i&nbsp;przypuszcza się, że największe jego fragmenty (może nawet kilkunastokilogramowe) spadły w&nbsp;okolicach '''Batorowa'''. Teren do poszukiwań jest bardzo trudny. Jak dotąd nie znaleziono dalszych fragmentów.
 +
 
 +
Meteoryt spadł na dach {{Txt2Img|Suchy_Dul_(posesja_147)_1.jpg|posesji nr 147}} w&nbsp;punkcie o&nbsp;współrzędnych 50°32.248'N, 16°15.701'E (wg&nbsp;{{Txt2Img|Suchy_Dul_(Vaclav_Klimensov).jpg|Vaclava Klimešová}}).
 +
 
 +
 
 +
 
 +
W odległym o niecałe 7 km na północny-wschód [[Broumov]]ie spadł w&nbsp;1847 roku meteoryt żelazny [[Braunau]].
 +
 
 +
<br clear="all"/>
 +
 
 +
[[Grafika:Suchy_Dul_(mapa)_Google_Earth.jpg|left|400px|thumb|Miejsce spadku i&nbsp;kierunek skąd nadleciał meteoryt (źródło:&nbsp;Google&nbsp;Earth)]]
 +
<br clear="all"/>
 +
 
 +
== [[Suchy Dul/Galerie]] ==
 +
 
 +
Meteoryt Suchy Dul (źródło: Tuček 1981; więcej → [[Suchy Dul/Galerie]])
 +
<gallery caption="" widths="200px" heights="160px" perrow="3">
 +
File:Suchy_Dul_(fot_6_Tucek_1981).jpg|Dziura w dachu wybita przez meteoryt
 +
File:Suchy_Dul_(fot_54_Tucek_1981).jpg
 +
File:Suchy_Dul_(fot_55_Tucek_1981).jpg
 +
</gallery>
 +
 
 +
 
 +
Masa główna meteorytu w zbiorach [[Szablon:PragueNM|Muzeum Historii Naturalnej w Pradze]] (''Národí Muzeum Praha'')
 +
<gallery caption="" widths="200px" heights="150px" perrow="3">
 +
File:Suchy_Dul_(Šreinová_2012).jpg|(źródło: Šreinová et&nbsp;al. 2012)
 +
File:Suchy_Dul_main_mass_(NHM_Prague).jpg|Meteoryt Suchy Dul ze zbiorów MHN w&nbsp;Pradze; obok meteoryt [[Usti Nad Orlici]] (fot.&nbsp;Aubrey&nbsp;Whymark,&nbsp;''za&nbsp;zgodą'')
 +
</gallery>
 +
 
 +
 
 +
Miejsce spadku meteorytu Suchy Dul (początek maja 2012 r.; fot.&nbsp;{{Txt2Img|Suchy_Dul_(Police_nad_Metuji_Wadi).jpg|Wadi}} & {{Txt2Img|Suchy_Dul_(Woreczko).jpg|Jan&nbsp;Woreczko}})
 +
<gallery caption="" widths="200px" heights="160px" perrow="3">
 +
File:Suchy_Dul_(gospodarstwo)_2.jpg|Gospodarstwo Państwa Klimešov. W&nbsp;dach budynku po lewej (posesja nr&nbsp;147) uderzył meteoryt
 +
File:Suchy_Dul_(posesja_147)_2.jpg|Posesja nr&nbsp;147 we wsi Suchy Dul
 +
File:Suchy_Dul_(Mila_&_Vaclav_Klimensov).jpg|Właściciele gospodarstwa, Mila i&nbsp;Vaclav Klimešov
 +
File:Suchy_Dul_(Vaclav_Klimensov).jpg|Dom Franciszki Klimešovej babci Vaclava Klimešova i&nbsp;miejsce gdzie uderzył meteoryt
 +
File:Suchy_Dul_(wieś)_2.jpg|Widok na wieś Suchy Dul z&nbsp;drogi do posesji nr&nbsp;147
 +
File:Suchy_Dul_(miejsce_spadku_dach)_2.jpg|Na ten dach spadł meteoryt
 +
</gallery>
 +
 
 +
 
 +
;Więcej → [[Suchy Dul/Galerie]]
<br clear="all"/>
<br clear="all"/>
Linia 46: Linia 115:
== [[Bibliografia]] ==
== [[Bibliografia]] ==
-
* Pilski Andrzej S., (1999), '''Nieziemskie skarby. Poradnik poszukiwacza meteorytów.''' Prószyński i S-ka, Warszawa 1999, s. 118.
+
* ''Dziennik Łódzki'', (1969), '''Meteoryt o wadze 100 kilogramów''', nr 277, 1969, s. 4. Plik {{link-dLibra|RZLBC|d|62351}}.
-
== Przypisy ==
+
* Jakeš Petr, (1980), '''Mineralogy of [[Suchy Dul|Police]] meteorite''', ''Sborník Národního muzea v Praze'', vol. XXXVI B, nr 1, 1980, s. 43-50. Plik [http://www.nm.cz/publikace/publikace-download.php?name=File1&dir=archiv&table=tabPublikaceArchiv&id=1026 PDF].
-
<references />
+
* {{Koblitz MetBase}}
 +
 
 +
* ''Meteoritical Bulletin'', nr '''48''', 1969.<ref>zawiera m.in. listę raportów o&nbsp;bolidzie (Ceplecha)</ref> Plik {{!ADS|f=1970Metic...5...85.}}.
 +
 
 +
* {{Pilski (1999)|page=117}}
 +
 
 +
* {{Šreinová (2012)|page=23-24}}
 +
 
 +
* Tuček Karel, (1970), '''Charakteristika chondritu z [[Suchy Dul|Police nad Metují]]''', ''Sborník Národního muzea v Praze'', vol. XXVI B, nr 5, 1970, s. 97-119.<ref>tam plansze z&nbsp;fotografiami okazu i&nbsp;obrazami mikroskopowymi</ref> Plik [http://www.nm.cz/publikace/publikace-download.php?name=File1&dir=archiv&table=tabPublikaceArchiv&id=3370 PDF].
 +
 
 +
* {{Tuček (1981)}}
 +
 
 +
* ''Urania'', (1969), '''''Komunikat dla obserwatorów''''', 12, 1969, s. 352. Plik {{Link-Urania|r=1969|n=12}}.
 +
 
 +
{{Koblitz References |1=One stone struck the roof of a house and split into two pieces weighing 755.2g and 60.1g. The fall was accompanied by a boom like that of an airplane, then there was sharp whine and struck, Met. Bull. 48, Meteoritics, 1970, 5, p.107; see also, K.Tucek, Sbor. Nar. Muz. Praze, 1970, 26B, p.97. Mineralogy, olivine Fa25, P.Jakes, Sbor. Nar. Muz. Praze, 1980, 36B, p.43. Calculation of atmospheric ablation based on cosmic ray tracks and Ne isotopes, N.Bhandari et al., Nucl. Tracks, 1980, 4, p.213. Listed, A.L.Graham et al., Cat. Met., 1985, p.337. Spectral study, black chondrite, D.T.Britt and C.M.Pieters, Meteoritics, 1991, 26, p.279. FTIR spectra, M.Bukovanska et al., MAPS, 1998, 33, p.A25 (abs.).}}
 +
{{Przypisy}}
 +
 
 +
== Zobacz również ==
 +
 
 +
* '''[[Suchy Dul/Galerie]]'''
 +
* meteoryty: [[Braunau]], [[Ústí nad Orlicí]]
 +
* okoliczności spadku meteorytu [[Sołtmany]]
== Linki zewnętrzne ==
== Linki zewnętrzne ==
-
* '''Meteoritical Bulletin Database ([http://www.lpi.usra.edu/meteor/metbull.php MBD])''' - meteoryt [http://www.lpi.usra.edu/meteor/metbull.php?code=23737 Suchy Dul]
+
* '''Meteoritical Bulletin Database ([http://www.lpi.usra.edu/meteor/metbull.php MBD])''' – meteoryt [http://www.lpi.usra.edu/meteor/metbull.php?code=23737 Suchy Dul]
-
* '''Encyclopedia of Meteorites ([http://www.encyclopedia-of-meteorites.com/ EoM])''' - meteoryt [http://www.encyclopedia-of-meteorites.com/meteorite.aspx?id=23737 Suchy Dul]
+
* '''Encyclopedia of Meteorites ([http://www.encyclopedia-of-meteorites.com/ EoM])''' – meteoryt [http://www.encyclopedia-of-meteorites.com/meteorite.aspx?id=23737 Suchy Dul]
 +
 
 +
* {{PragueNM}}
 +
* {{WashingtonNMNH-SI}}
 +
 
 +
* Relacja w dzienniku '''''náchodský.deník.cz''''' z września 2009 roku – [http://nachodsky.denik.cz/zpravy_region/presne-pred--lety-jim-spadl-na-strechu-20090915.html Přesně před 40 lety jim spadl na střechu "kámen z&nbsp;nebe"]
 +
* [http://www.hvezdarna.cz/mapa/ Astronomická mapa České republiky]
 +
 
 +
* woreczko.pl – European Fireball Network (EN) – [http://www.woreczko.pl/meteorites/features/glossary-FireballNetwork.htm Sieci bolidowe]
 +
 
 +
* Wikipedia (CS) – [http://cs.wikipedia.org/wiki/Police_nad_Metují Police nad Metují] {{SeparatorBull}} [http://cs.wikipedia.org/wiki/Suchý_Důl Suchý Důl]
 +
 
-
* Muzeum Historii Naturalnej w Pradze (Národí Muzeum Praha; Prague Natural History Museum) - [http://www.nm.cz/expozice-detail.php?f_id=58 kolekcja meteorytów i tektytów]
+
{{Co jeszcze na stronę}}
-
* Relacja w dzienniku '''''náchodský.deník.cz''''' z września 2009 roku - [http://nachodsky.denik.cz/zpravy_region/presne-pred--lety-jim-spadl-na-strechu-20090915.html Přesně před 40 lety jim spadl na střechu "kámen z nebe"]
+
* Tucek (1964, 1970)
-
* European Fireball Network (EN) - [http://www.woreczko.pl/meteorites/features/glossary-FireballNetwork.htm Sieci bolidowe]
+
* fotografie
 +
* ''Dziennik Łódzki''
[[Category:Poza granicami Polski]]
[[Category:Poza granicami Polski]]
 +
[[Category:Czechy]]
[[Category:Bolidy]]
[[Category:Bolidy]]
 +
[[Category:Hammer]]
 +
[[Category:Warto szukać]]

Aktualna wersja na dzień 21:01, 20 sie 2022

1i

Hammer tuż za granicą

Suchy Dul →
Suchy Dul (Police nad Metují) (NHM Prague)-TJ.jpg
Masa główna meteorytu w zbiorach Muzeum Historii Naturalnej w Pradze (fot. Tomasz Jakubowski)
Spadek
Lokalizacja Czechy
Położenie[1] 50°32'17"N, 16°15'48"E
Data 16 września 1969 r., 08:15 (wtorek)
Uwagi część fragmentów z bolidu mogła spaść na terenie Polski, mogło to być nawet kilkanaście kilogramów
Charakterystyka
Typ chondryt zwyczajny L6
Masa 840 g
Liczba okazów jeden okaz, który się rozbił przy upadku
Meteoritical Bulletin Database
Synonimy →
w NHM Cat: Police; czeski synonim: Police nad Metují; po czesku: Suchý Důl

Spadek na terenie Czech 16 września 1969 roku (wtorek), blisko granicy z Polską. Meteoryt uderzył w dach domu we wsi Suchy Dul (cz. Suchý Důl) niedaleko Police nad Metují i rozpadł się na dwie części o wagach 755,2 i 60,1 g. Świadek, Pani Franciszka Klimesowa (na zdjęciu córka Věra Klimešová) była w ogrodzie swojego domu (posesja nr 147) około 50 metrów od punktu uderzenia. Opowiadała, że spadkowi meteorytu towarzyszył „boom” podobny do dźwięku lecącego samolotu, a następnie ostry gwizd i dźwięk uderzenia. Widziała, jak po dachu jej domu stoczyły się czarne kamienie. Gdy poszła na strych, zauważyła dziurę w dachu i złamaną krokiew, a na podłodze leżący fragment meteorytu[2] (podobne okoliczności towarzyszyły spadkowi meteorytu Sołtmany). Wszystkie zebrane fragmenty ważyły łącznie 840 gramów.[3] Wyniki analiz chemicznych i mineralogicznych meteorytu znajdują się w pracach Tuček (1970) i Jakeš (1980).


Bolid, z którego spadł meteoryt Suchy Dul, został zarejestrowany przez istniejącą już wówczas od kilkunastu lat czechosłowacką sieć bolidową (z niej rozwinęła się później sieć European Fireball Network). O tym wydarzeniu ukazał się również komunikat w Uranii (1969):

«

Komunikat dla obserwatorów

Według informacji otrzymanej za pośrednictwem dra Jana Pokrzywnickiego[4] – przewodniczącego sekcji Meteorytyki PTMA – z Obserwatorium Astronomicznego w Ondřejowie (CSRS) nadesłano wiadomość, że 16 września 1969 roku o godz. 8-mej w okolicy Polic upadł kamienny meteoryt wagi 840 gramów. Dla dalszych badań bardzo potrzebne są wizualne obserwacje meteoru. Więcej i większe meteoryty mogą być znalezione w Polsce na południe od Kłodzka w województwie wrocławskim. Terenem szczególnego zainteresowania dla poszukiwania spadku meteorytów są m. in. okolice: Radkowa, Polanicy Zdroju i Bystrzycy Kłodzkiej w woj. wrocławskim. Wszelkie informacje w powyższej sprawie prosimy uprzejmie przekazywać na adres Dr Jana Pokrzywnickiego, Sekcja Meteorytyki Oddziału Warszawskiego PTMA, Warszawa, Al. Ujazdowskie 4,[5] lub do Redakcji „Uranii”.

»


Krótki opis na portalu: Astronomická mapa České republiky – Police nad Metují — meteorit.

Kolekcje

Fragmenty meteorytu Suchy Dul znajdują się tylko w dwóch kolekcjach:

Zbiór waga fragmentów
(Koblitz MetBase) 		uwagi
Prague, Nat. Mus. 685 g masa główna (682 g)[6]
Washington, Natl. Mus. Nat. Hist. 1,8 g w katalogu online znajdują się zdjęcia płytek cienkich (thin section) tego rzadkiego meteorytu


Jak pisze Andrzej S. Pilski (1999, s. 117) (wyróżnienie w tekście Redakcja):

«

„Pewien miłośnik astronomii z Polic[7] zaobserwował rozpad bolidu na części, z których większość przeleciała na polską stronę. Przelot bolidu obserwowali także mieszkańcy Radkowa i Kłodzka. Jak wiadomo, najbliżej spadają zawsze mniejsze okazy meteorytów, a najdalej dolatują te największe. Meteoryty, które dotarły do Kotliny Kłodzkiej, muszą mieć masę kilku, może kilkunastu kilogramów. Oceniono, że największy okaz spadł gdzieś koło Batorowa. Nikomu jednak nie udało się znaleźć nawet kawałeczka.”

»


Lokalizacja

Źródło: Wiki.Meteoritica.pl
© Jan Woreczko & Wadi

(B) Bystrzyca Kłodzka i Batorów, (P) Polanica-Zdrój, (R) Radkowo, (S) Suchy Dul

miejsce uderzenia meteorytu (wg Vaclava Klimešová)

[IIAB] meteoryt Braunau

* W 2018 roku Google zmieniło zasady działania apletu, mapa może wyświetlać się niepoprawnie (pomaga Ctrl+F5); więcej → Szablon:GEMap-MyWiki

Bolid leciał z północnego zachodu na południowy wschód wzdłuż Gór Stołowych. Obserwowali go mieszkańcy Radkowa i Kłodzka. Zaobserwowano rozpad bolidu i przypuszcza się, że największe jego fragmenty (może nawet kilkunastokilogramowe) spadły w okolicach Batorowa. Teren do poszukiwań jest bardzo trudny. Jak dotąd nie znaleziono dalszych fragmentów.

Meteoryt spadł na dach posesji nr 147 w punkcie o współrzędnych 50°32.248'N, 16°15.701'E (wg Vaclava Klimešová).


W odległym o niecałe 7 km na północny-wschód Broumovie spadł w 1847 roku meteoryt żelazny Braunau.


Miejsce spadku i kierunek skąd nadleciał meteoryt (źródło: Google Earth)


Suchy Dul/Galerie

Meteoryt Suchy Dul (źródło: Tuček 1981; więcej → Suchy Dul/Galerie)

Dziura w dachu wybita przez meteoryt

Suchy Dul (fot 54 Tucek 1981).jpg
Suchy Dul (fot 55 Tucek 1981).jpg


Masa główna meteorytu w zbiorach Muzeum Historii Naturalnej w Pradze (Národí Muzeum Praha)

(źródło: Šreinová et al. 2012)

Meteoryt Suchy Dul ze zbiorów MHN w Pradze; obok meteoryt Usti Nad Orlici (fot. Aubrey Whymark, za zgodą)


Miejsce spadku meteorytu Suchy Dul (początek maja 2012 r.; fot. Wadi & Jan Woreczko)

Gospodarstwo Państwa Klimešov. W dach budynku po lewej (posesja nr 147) uderzył meteoryt

Posesja nr 147 we wsi Suchy Dul

Właściciele gospodarstwa, Mila i Vaclav Klimešov

Dom Franciszki Klimešovej babci Vaclava Klimešova i miejsce gdzie uderzył meteoryt

Widok na wieś Suchy Dul z drogi do posesji nr 147

Na ten dach spadł meteoryt


Więcej → Suchy Dul/Galerie


Bibliografia

  • Dziennik Łódzki, (1969), Meteoryt o wadze 100 kilogramów, nr 277, 1969, s. 4. Plik lLib.
  • Jakeš Petr, (1980), Mineralogy of Police meteorite, Sborník Národního muzea v Praze, vol. XXXVI B, nr 1, 1980, s. 43-50. Plik PDF.
  • Koblitz Jörn, MetBase. Meteorite Data Retrieval Software, Version 7.3 (CD-ROM), Ritterhude, Germany 1994-2012. MetBase.
  • Meteoritical Bulletin, nr 48, 1969.[8] Plik aDs.
  • Pilski Andrzej S., (1999), Nieziemskie skarby. Poradnik poszukiwacza meteorytów, Prószyński i S-ka, Warszawa 1999, (s. 117). ISBN 83-7180-173-4.
  • Šreinová Blanka, Bukovanská Marcela, (2012), Meteority v České republice, Člověk ve svém pozemském a kosmickém prostředí, Bulletin referátů z konference, Úpice 2012, (s. 23-24).[9] Plik PDF.
  • Tuček Karel, (1970), Charakteristika chondritu z Police nad Metují, Sborník Národního muzea v Praze, vol. XXVI B, nr 5, 1970, s. 97-119.[10] Plik PDF.
  • Tuček Karel, (1981), Meteority a jejich výskyty v Československu (Meteorites and their occurrence in Czechoslovakia), Academia, Praha, 1981, ss. 269. Plik DjVu
    Źródło: Wiki.Meteoritica.pl
     (tablice
    Źródło: Wiki.Meteoritica.pl
    ).
  • Urania, (1969), Komunikat dla obserwatorów, 12, 1969, s. 352. Plik DjvU.


Przypisy

  1. ^ jeśli nie zaznaczono inaczej, podano współrzędne przyjęte w oficjalnej bazie meteorytów Meteoritical Bulletin Database
  2. ^ relacja pani Klimesowej (po czesku) w dzienniku náchodský.deník.cz
  3. ^ Pilski (1999), s. 117
  4. ^ błędnie podano imię Jerzego Pokrzywnickiego!
  5. ^ siedziba Polskiego Towarzystwa Miłośników Astronomii (PTMA) mieściła się na terenie Obserwatorium Astronomicznego Uniwersytetu Warszawskiego w Warszawie
  6. ^ wg portalu Národí Muzeum Praha – Muzeum 3000 (tam też fotografia masy głównej); wg portalu CES on-line (Centrální evidence sbírek muzejní povahy) fragment waży 682 g (116×72×59 mm)
  7. ^ czeskie Police nad Metují
  8. ^ zawiera m.in. listę raportów o bolidzie (Ceplecha)
  9. ^ najnowsze krótkie opracowanie na temat wszystkich czeskich meteorytów oraz starszych doniesień (np. Odranec)
  10. ^ tam plansze z fotografiami okazu i obrazami mikroskopowymi

Zobacz również

Linki zewnętrzne


Ambox question orange.svg
 Co jeszcze na stronę? (What else to supplement?)
(poszukać, uzupełnić …)
  • Tucek (1964, 1970)
  • fotografie
  • Dziennik Łódzki
Źródło „http://wiki.meteoritica.pl/index.php5/Suchy_Dul”
Osobiste